Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy Warszawa- Praga w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSO Błażej Domagała

Protokolant: Wioletta Matuszewska

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2013 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa K. M., J. K. (1), S. O., P. K., B. M., G. K., B. S., Ł. M., K. T., M. T. (1) i A. K.

przeciwko Gminie W.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli o nabyciu własności nieruchomości

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów K. M., J. K. (1), S. O., P. K., B. M., G. K., B. S., Ł. M. kwoty po 800 (osiemset) złotych każdy, od K. T., M. T. (1) i A. K. kwoty po 266,66 (dwieście sześćdziesiąt sześć 66/100) złotych każdy, na rzecz pozwanej Gminy W. tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powodów K. M., J. K. (1), S. O., P. K., B. M., G. K., B. S., Ł. M. po 655,55 (sześćset pięćdziesiąt pięć 55/100) złotych każdy, od K. T., M. T. (1) i A. K. kwoty po 218,51 (dwieście osiemnaście 51/100) złotych każdy, na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie tytułem nieopłaconych kosztów sądowych – wydatków związanych z opinią biegłego.

Sygn. akt III C 320/13

UZASADNIENIE

Pozwem przeciwko Gminie W. z dnia 14 maja 2010 roku powodowie K. M., M. T. (2), J. K. (1), S. O., P. K., B. M., G. K., B. S., Ł. M. wnosili o przeniesienie własności działki za wynagrodzeniem. Podnieśli, iż są właścicielami nieruchomości gruntowej położonej w W., stanowiącej działkę nr (...) (droga) o powierzchni 7808 m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy w Otwocku prowadzi księgę wieczystą nr (...) i która jest użytkowana jako droga ogólnodostępna stanowiąca ulice o nazwach (...), (...), (...), (...). Powodowie wskazali, iż pozwana wybudowała na w/w nieruchomości sieć wodociągów oraz zezwoliła na przeprowadzenie gazociągu, linii energetycznej oraz sieci telefonicznej. Według powodów wartość tychże urządzeń przewyższa wartość gruntu, dlatego też wobec treści przepisu art. 231 § 2 k.c. wnieśli o zobowiązanie Gminy W. do nabycia własności nieruchomości gruntowej położonej w W., stanowiącej działkę nr (...) (droga) o powierzchni 7808 m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy w Otwocku prowadzi księgę wieczystą nr (...) za wynagrodzeniem w łącznej wysokości 780800,00 zł oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztu procesu według norm przepisanych (k. 2-5).

Na wezwanie Sądu powodowie wnieśli w dniu 9 czerwca 2010 r. (prezentata) pismo mające precyzować powództwo, stanowiące faktycznie nowe przedmiotowo żądanie, w którym wskazali, że domagają się zobowiązania pozwanej do złożenia oświadczenia woli o nabyciu własności udziałów w powyżej opisanej nieruchomości za ceny proporcjonalne do ich wielkości, tj.: na rzecz G. K. za udział w wysokości 64/512 części kwotę w wysokości 97600,00 zł, B. M. za udział w wysokości 56/512 części kwotę w wysokości 85400,00 zł, K. M. za udział w wysokości 64/512 części kwotę w wysokości 97600,00 zł, S. O. za udział w wysokości 64/512 części kwotę w wysokości 97600,00 zł, P. K. za udział w wysokości 64/512 części kwotę w wysokości 97600,00 zł, M. T. (2) za udział w wysokości 56/512 części kwotę w wysokości 85400,00 zł, J. K. (2) za udział w wysokości 64/512 części kwotę w wysokości 97600,00 zł, B. S. za udział w wysokości 18/160 części kwotę w wysokości 87840,00 zł, Ł. M. za udział w wysokości 8/512 części kwotę w wysokości 12200,00 zł (k. 83-84).

W dniu 16 stycznia 2013 roku, w toku powadzonego postępowania, zmarła powódka M. T. (2). Spadek po zmarłej na podstawie ustawy nabyli wprost: syn K. T. w ½ części, wnuk M. T. (1) w ¼ części oraz wnuczka A. K. w ¼ części /akt poświadczenia dziedziczenia Rep. A nr (...) z dnia 14.02.2013 r. sporządzony przez notariusza S. P. z kancelarii notarialnej w O. – k. 511-513; akt notarialny Rep. A nr (...) z dnia 14.02.2013 r. –k. 514-519/.

Postanowieniem z dnia 01 marca 2013 roku Sąd Okręgowy postanowił zawiesić postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 par. 1 pkt 1 k.p.c, a następnie je podjąć z udziałem następców prawnych M. T. (2): K. T., M. T. (1) i A. K. (k. 524).

W odpowiedzi na pozew, Gmina W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Pozwana podniosła, iż powodowie nie udowodnili roszczenia i dlatego też jest ono bezzasadne. Ponadto Gmina W. wskazała, że brak jest po jej stronie legitymacji biernej, a sama nieruchomość stanowiąca działkę nr (...) objętą KW (...) ma charakter drogi lokalnej, a nie gminnej. Dodatkowo, w ocenie pozwanej, gołosłowne są twierdzenie powodów jakoby Gminna W. realizowała na przedmiotowej nieruchomości jakiekolwiek inwestycje. Reasumują strona ta stwierdziła, iż powodom jako właścicielom nieruchomości objętej powództwem nie przysługuje przeciwko Gminie W. roszczenie przewidziane w art. 231 § 2 k.c., gdyż pozwana nie jest i nie była inwestorem ani właścicielem wybudowanych na niej urządzeń (k. 119-120). Stanowisko takie podtrzymywano do zamknięcia rozprawy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Właścicielami nieruchomości położonej w W., gmina W., stanowiącej działkę ew. nr (...) z obrębu (...), o całkowitej powierzchni 7808,00 m ² dla której Sąd Rejonowy w Otwocku prowadzi księgę wieczystą nr (...) są K. M. w 24/512 i 16/512 części, M. T. (2) w 40/512 i 18/160 części, J. K. (1) w 40/512 i 24/512 części, S. O. w 40/512 i 24/512 części, P. K. w 40/512 i 40/512 części, B. M. w 24/512 części, G. K. w 40/512 i 24/512 części, B. S. w 8/512 części, Ł. M. w 2/512 części, M. H. w 1/160 części, B. Z. w 1/160 części, K. D. i T. D. w 8/512 części na zasadach współwłasności majątkowej małżeńskiej, J. K. (3) i J. K. (4) w 5/512 części na zasadach współwłasności majątkowej małżeńskiej.

/dowód: odpis zwykły księgi wieczystej KW (...), stan z dnia 26-05-2010 – k. 85-89, bezsporne/

Powyżej opisana nieruchomość użytkowana jest jako droga.

/dowód: wypis z rejestru gruntów z dnia 27 maja 2010 roku – k. 90-91/

Wójt Gminy W. w dniu 22.03.1999 r. zatwierdził projekt budowlany i wydał pozwolenie na budowę dla inwestora: (...) Komitetu (...), dotyczące budowy I etapu sieci wodociągowej z przyłączami w obrębie geodezyjnym W., ul. (...), gmina W..

/dowód: decyzja nr 54/B/99 z dnia 22.03.1999 r. – k. 123-125/

Wójt Gminy W. w dniu 12.04.1999 r. zatwierdził projekt budowlany i wydał pozwolenie na budowę dla inwestora (...) Komitetu (...) dla budowy II etapu sieci wodociągowej z przyłączami w obrębie geodezyjnym W., działki nr (...), gmina W..

/dowód: decyzja nr 78/B/99 z dnia 12.04.1999 r. – k. 126-127/

Wójt Gminy W. w dniu 21.10.1998 r. po rozpatrzeniu wniosku Społecznego Komitetu (...) do Osiedla przy ul. (...) ustalił warunki zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji na terenie wsi W., gmina W., obejmującą budowę sieci wodociągowej z przyłączami na terenie ulic (...).

/dowód: decyzja nr 309/W/98 z dnia 21.10.1998 r. o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – k. 128-130/

Wojewoda (...) w dniu 28.09.1999 roku utrzymał w mocy decyzję Wójta Gminy W. nr 54/B/99 z dnia 22.03.1999 r. W uzasadnieniu tej decyzji podano, że inwestor nie przedłożył zgody współwłaścicieli działki nr (...) na dokonanie inwestycji to jednak, zgodnie z art. 73 ustawy z dnia 13.10.1998 roku (Dz. U. nr 133) nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 roku we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne z dniem 01 stycznia 1999 roku stały się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Dlatego też, nie stwierdzono, że w przedmiotowej sprawie naruszono przepisy art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego. Uregulowanie zaś odszkodowania za przedmiotową nieruchomość określone jest zaś w przepisach art. 73 ust. 2, ust. 4 i ust. 5 ustawy – Prawo budowlane.

/dowód: decyzja nr 475/BIII/99 z dnia 28.09.1999 r. – k. 131-133/

Linia elektroenergetyczna 0,4 kV przy ul. (...) została wybudowana i przekazana w posiadanie Zakładowi (...) w 1991 roku, inwestycja ta została odebrana protokołem nr (...) z dnia 30.04.1991 roku. Linia elektroenergetyczna 0,4 kV z przyłączeniami przy ul. (...) została wybudowana w 1997 roku na podstawie decyzji nr 7/B/97 z dnia 23.01.1997 roku oraz decyzji nr 75/B/97 z dnia 23.05.1997 r. wydanych przez Wójta Gminy W.. Od w/w infrastruktury elektroenergetycznej (...) S.A. odprowadza podatek od nieruchomości za linie energetyczne do Urzędu Gminy W..

/dowód: pismo (...) S.A. zaadresowane do powódki K. M. z dnia 17.09.2010 roku – k. 134-135/.

Urządzenia infrastruktury telekomunikacyjnej posadowione w W. przy ul. (...) zostały zamontowane w 1993 roku na podstawie projektu technicznego „Sieć abonencka (...)”. Te urządzenia techniczne zostały posadowione przez (...) S.A. i stanowią jej własność. (...) S.A. odprowadza podatek od całego zakresu infrastruktury technicznej położonej na w/w drogach.

/dowód: pismo (...) S.A. zaadresowane do powódki K. M. z dnia 27.10.2010 roku – k. 134-135/.

W dniu 14 września 2001 roku Starosta Powiatowy w O. postanowił umorzyć postępowanie z wniosku Gminy W. o wydanie pozwolenia na przeprowadzenie sieci wodociągowej z przyłączami dla (...) Komitetu (...), na nieruchomości położonej we wsi W., oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) o powierzchni 0,78 ha – droga, z uwagi na to, że inwestycja ta została już zrealizowana.

/dowód: decyzja nr 19/2001 z dnia 14.09.2001 roku – k. 143/

Wojewoda (...) decyzją z dnia 28 marca 2000 roku po rozpatrzeniu odwołania K. M. od decyzji Starosty Powiatu O. nr 28/99 z dnia 28.06.1999 r. zezwalającej (...) Komitetowi (...) przy ul. (...) w W. na wejście na teren działki nr (...) o pow. 0.78 ha położonej we wsi W. w celu przeprowadzenia sieci wodociągowej z przyłączami – uchylił zaskarżoną decyzję w całości i odmówił uwzględnienia wniosku o udzielenie zezwolenia na przeprowadzenie sieci wodociągowej na terenie przedmiotowej działki, albowiem (...) Komitet (...) nie jest podmiotem uprawnionym do uzyskania stosownego zezwolenia.

/dowód: decyzja Wojewody (...) nr (...) z dnia 28.03.2000 roku – k. 150-155/

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2001 roku (sygn. akt I SA 668/00) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę (...) Komitetu (...) w W. na decyzję Wojewody (...) z dnia 28 marca 2000 roku nr (...) w przedmiocie odmowy wydania zezwolenia na przeprowadzenie sieci wodociągowej z przyłączami.

/dowód: wyrok Naczelny Sąd Administracyjny z dnia 30.08.2001 r., sygn. akt I SA 668/00 wraz z uzasadnieniem – k. 157-160/

Naczelnik Gminy W. decyzją z dnia 20.11.1986 roku zatwierdził plan realizacyjny działki nr (...) położonej we wsi W. przy ul. (...) gm. W., obejmujący wydzielenie działek budowlanych oznaczonych na planie realizacyjnym z zachowaniem warunków przewidzianych w tejże decyzji, a dotyczących m.in. uzyskania pozwolenia na budowę, zapewnia wywozu nieczystości, wystąpienia do ZE o zaopatrzenie osiedla w energię elektryczną, uzyskania instalacji wodociągowej, elektrycznej.

/dowód: decyzja Naczelnika Gminy W. nr 585/86 z dnia 20.11.1986 roku wraz z planem realizacyjnym – k. 162-166/

W 1993 roku na działce nr (...) w W. Kościelnej wybudowany został razem z siecią osiedlową, gazociąg DN 50 stal ś/c przez (...) Komitet (...) w W., następnie przekazany zaś został do eksploatacji (...) Sp. z o.o. w W..

/dowód: pismo (...) Sp. z o.o. w W. zaadresowane do powódki K. M. z dnia 17.11.2010 roku – k. 174-175 oraz pismo (...) S.A. w W. zaadresowane do powódki K. M. z dnia 15.11.2010 roku – k. 176-177/

Gmina W. nie ponosiła nakładów inwestycyjnych związanych z finansowaniem budowy gazociągu na przedmiotowej nieruchomości.

/dowód: wykaz nakładów finansowanych na inwestycję realizowane przez Gminę W. w latach 1993-1994 oraz wykaz społecznych komitetów działających na terenie Gminy W. w latach 1987-1993 – k. 183-185/.

Starosta Powiatowy w O. w dniu 20 września 2001 roku umorzył postępowanie w sprawie ustalenia odszkodowania za działkę (...) o pow. 0,7800 ha położoną we wsi W. gm. W., albowiem zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy W., zatwierdzonym uchwałą nr 25/V/94 Rady Gminy z dnia 26 maja 1994 roku, działka ta nie była określona jako teren przeznaczony pod drogę publiczną, a nadto w dniu 31 grudnia 1998 roku przedmiotowa działka-droga nie była we władaniu Skarbu Państwa, jak również jednostek samorządu terytorialnego.

/dowód: decyzja nr 20/2001 z dnia 20.09.2001 roku – k. 156/

W dniu 22 stycznia 2003 roku Wójt Gminy W. zwrócił się do Wojewody (...), na podstawie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 roku – przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. nr 133 poz. 872 z późń. zm.) o stwierdzenie nabycia własności gruntów zajętych pod drogę publiczną, a to działki znajdującej się w Gminie W., obręb W., nr ewidencyjny (...) o pow. 0,7800 ha.

/dowód: wniosek do wojewody z dnia 22.01.2003 r. – k. 193/.

Nazwy ulicom, przebiegającym przez przedmiotową działkę nadano w 1999 roku.

/dowód: przesłuchanie powódki – K. M. – k. 560-561/

Na przedmiotowej działce znajduje się instalacja wodna.

/dowód: pismo Zakładów (...) w W. z dnia 21.10.2010 r. – k. 121/

Wartość rynkowa prawa własności do działki ewidencyjnej numer (...) to kwota o wysokości 441006,00 zł, zaś wartość odtworzeniowa urządzeń infrastruktury technicznej na działce nr (...) to kwota w wysokości 453870,00 zł. Przedmiotowa działka w całości wykorzystywana jest na drogę, przy czym na różnych odcinkach posiada różne nazwy w postaci czterech ulic: (...), (...), (...), (...). Powyższa droga jest traktem gruntowym, nieutwardzonym, nieurządzonym, a w okresie wiosenno – jesiennym podmokłym, występują na nim kałuże i błoto. Przedmiotowa działka wyposażona jest w infrastrukturę techniczną: urządzenia wodno-kanalizacyjne, urządzenia elektroenergetyczne i oświetleniowe, urządzenia telekomunikacyjne oraz urządzenia gazowe. Urządzenia wodno kanalizacyjne, wybudowane na gruncie powodów są własnością (...) Komitetu (...) i stanowią własność 34 współwłaścicieli. Powyższy komitet był inicjatorem i inwestorem we wzniesieniu w/w urządzeń. Urządzenia elektroenergetyczne i oświetleniowe, znajdujące się na działce powodów zostały wybudowane ze środków właścicieli działek przyległych, zostały odebrane przez Zakład (...) (wykonawcę tychże urządzeń), a obecnie wchodzą w skład przedsiębiorstwa (...) S.A. Urządzenia telekomunikacyjne (na gruncie powodów) zostały wybudowane na koszt własny właścicieli działek przyległych. Urządzenia gazowe zostały wzniesione przez (...) i obecnie wchodzą w skład wyspecjalizowanego przedsiębiorstwa zajmującego się dystrybucją gazem. Wartość urządzeń znajdujących się na przedmiotowej działce wynosi: wartość urządzeń wodno – kanalizacyjnych 207469 zł, wartość urządzeń elektroenergetycznych i oświetleniowych 146509 zł, wartość urządzeń telekomunikacyjnych 18491 zł, wartość urządzeń gazowych 81401 zł.

/dowód: opinia biegłego w formie operatu szacunkowego – dr inż. M. J. (k. 200-448) oraz opinia uzupełniająca w formie ustnej (k. 521)/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie w/w dowodów. Część z nich stanowiła dokumenty urzędowe nie zakwestionowane przez żadną ze stron i stanowiły dowód tego co zostało w nich stwierdzone, inne zaś były dokumentami prywatnymi, co zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowiło dowód tego, że osoba, która takowy dokument podpisała złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie.

Pismo Fundacji (...) z dnia 06 czerwca 2002 roku oraz dnia 29 sierpnia 2002 r., a także pismo Gminy W. do tejże fundacji – do przedmiotowej sprawy nic nie wnosiły, Sąd odmówił im nadania mocy dowodowej. W piśmie powyższym były zawarte tezy, iż Gmina W. naruszała przepisy prawa, gdyż do takiego wniosku doszła fundacja po przedstawieniu jej dokumentacji (k. 189-192). Badanie zaś zgodności działań pozwanej z przepisami prawa nie stanowiło przedmiot niniejszego postępowania, Sąd powszechny nie miał ponadto kognicji do kontroli działalności administracji publicznej (w tym jednostek samorządu terytorialnego) pod względem jej zgodności z prawem. Kontrolę takową sprawują sądy administracyjne.

W zakresie, w którym powodowie wskazywali, iż przedmiotowe inwestycje związane z wznoszeniem urządzeń infrastruktury na działce powodów prowadziła, finansowała pozwana – na uwzględnienie nie zasługiwały. Taka wersja stoi bowiem w sprzeczności ze zgromadzoną w przedmiotowej sprawie dokumentacją, która to dokumentacja wyraźnie wskazuje na inny krąg podmiotów wznoszących, na działce powodów, urządzenia infrastruktury technicznej.

Wniosek o zwrócenie się do (...) o dokumentację dotyczącą realizacji inwestycji związanej z przeprowadzeniem linii energetycznej został uwzględniony, jednakże wobec braku odpowiedzi tego podmiotu i ostatecznego pozostawienia przez powodów tego dowodu „do uznania Sądu”, zaniechano jego przeprowadzenia. Dokumentacja nie wniosła by wiele do sprawy, wobec braku podstaw do uwzględnienia powództwa, o czym niżej.

Opinia biegłego sporządzona w niniejszej sprawie nie została zakwestionowana przez strony, nie wnoszono o powołanie innego specjalisty. Od biegłej spoza listy sądu odebrano przyrzeczenie. Metodologia przyjęta przez eksperta była prawidłowa, opinia sporządzona w sposób umożliwiający jej weryfikację, wnioski uzasadnione i poprzedzone logicznym wywodem. Okoliczność, że biegła określała przedmiotową drogę jako publiczną nie miała większego znaczenia, gdyż nie mogło to w jakikolwiek sposób wpłynąć na wartości ustalone w wycenie. Strony zresztą nie zakwestionowały opinii w tej części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne i podlegało oddaleniu. Przesłanki, na których powodowie oparli swoje roszczenie, nie wyczerpały bowiem kwalifikacji wynikającej z przepisów art. 231 § 2 k.c.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii formalnej. Zważyć bowiem należało, że powodowie w pierwotnie sformułowanym powództwie domagali się przeniesienia własności całej nieruchomości na rzecz pozwanej gminy. Dopiero na skutek wezwania sądu wskazali na zobowiązanie przeciwnika do złożenia oświadczenia woli o nabycie od nich odpowiednich udziałów we współwłasności.. Tego rodzaju modyfikacja wykraczała poza „sprecyzowanie” pozwu i – jako zasugerowana przez sąd – nie mogła być traktowana jako wyrażającą wolę powodów. Zmiana żądania w tym zakresie, co do zasady stanowiła jego przedmiotową modyfikację, jednocześnie pierwotnie sformułowane roszczenie nie zostało w jakikolwiek sposób cofnięte, zaś pozew, również w jego pierwotnym brzmieniu został doręczony stronie pozwanej. Co za tym idzie, faktycznie w sprawie rozpoznać należało dwa żądania, a więc sformułowane w pozwie oraz kolejnym piśmie powodów, które różniły się od siebie pod względem zgłoszonych roszczeń, jednakże oparte były na tym samym stanie faktycznym.

Powodowało to jednakże, że przedmiotem postępowania było również żądanie nabycia własności całej nieruchomości, której powodowie są współwłaścicielami. Wobec tego po stronie powodowej zachodziło współuczestnictwo konieczne z pozostałymi, nie wnoszącymi powództwa, współwłaścicielami (art. 72 § 2 k.p.c.). To zaś nakładało na sąd obowiązek zawiadomienia tych pozostałych osób na podstawie art. 195 § 2 k.p.c. Czynność ta została dokonana (postanowienie z dnia 1 marca 2013 r. – k. 521), jednakże osoby zawiadomione nie przystąpiły do sprawy w charakterze powodów w ustawowym terminie dwóch tygodni. Pomimo więc tego, że do akt wpłynęły ich pisma zgłaszające swój udział po stronie powodowej, czynności te nie mogły odnieść skutku określonego w art. 198 § 2 k.p.c. wobec nich i pozwanej, jako że – z uwagi na uchybienie terminowi określonemu w art. 195 § 2 k.p.c. - były bezskuteczne. Tym samym nie uwzględniono tych osób w sentencji orzeczenia jako powodów.

Bezskuteczność przystąpienia do sprawy w charakterze powodów osób, których udział był konieczny, w sposób oczywisty powodował zaś brak pełnej (łącznej) legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej, co skutkować musiało oddaleniem powództwa sformułowanego pierwotnie w pozwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1997 r., II CKN 326/97).

Niezależnie od tego rozpoznaniu podlegało również drugie ze sformułowanych żądań, a więc dotyczące nabycia przez pozwaną przysługujących im udziałów we współwłasności nieruchomości. Należało mieć na względzie, że nie zostało wykazane, że spełnione zostały ustawowe przesłanki określone w art. 231 k.c. To na powodach, zgodnie z przepisem art. 6 k.c. w zw. z art. 231 § 2 k.p.c., spoczywał ciężar udowodnienia tego, że są właścicielami gruntu oraz, iż na tym gruncie pozwany wzniósł budynek lub inne urządzenie o wartości znacznie przenoszącej wartość zajętej na ten cel działki. Powodowie wyżej wymienionemu obowiązkowi nie sprostali. Udowodnili jedynie, iż są właścicielami gruntu, a to nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...).

Na wstępie podnieść należy, że przepis art. 231 § 2 k.c. wymaga tego, aby wzniesione na gruncie budowle, urządzenia były o wartości znacznie przenoszącej wartość zajętej na ten działki. Dopiero gdy ziści się ta przesłanka, właściciel gruntu może żądać od tego, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, aby ten nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem. Ocena, czy dysproporcja ta istnieje, należy do Sądu.

Zdaniem nin. Sądu w przedmiotowej sprawie dysproporcja taka nie zaszła. Z niezakwestionowanej przez strony opinii biegłego wynika bowiem jasno, iż własność rynkowa przedmiotowej nieruchomości wynosi 441006,00 zł, zaś wartość odtworzeniowa urządzeń infrastruktury technicznej na tej samej działce wynosi łącznie 453870,00 zł. Różnica więc pomiędzy wartością urządzeń infrastruktury a wartością gruntu, na którym te urządzenia zostały wybudowane wynosi nominalnie kwotę 12684,00 zł, tj. jedynie 2,92%. Nie sposób więc przyjąć, aby zaszła wyrażona w treści art. 212 § 2 k.c. hipoteza stanowiąca o znacznej różnicy pomiędzy wartością urządzeń, a wartością gruntu. Posłużenie się określeniem „znaczna” wskazuje, że dysproporcja ta musi być większych rozmiarów; brak jest ustawowych mierników, lecz odniesienie do języka potocznego i powszechnego rozumienia tego słowa wskazuje, że różnica ta powinna być spora, pokaźna, dużych rozmiarów. W niniejszej sprawie wartość nieruchomości oraz urządzeń właściwie pozostawała na takim samym poziomie, w sposób oczywisty więc nie została spełniona powyżej powołana ustawowa przesłanka.

Pojecie budynku lub innego urządzenia nie zostało określone w Kodeksie cywilnym, chodzi tu bowiem o wszelkie obiekty, które w znaczeniu potocznym mogą być za takie uważane. Tak też rozumiane jest to pojęcie w orzecznictwie (np. orzeczenia SN: z 10 grudnia 1981 r., I CR 283/81, LexPolonica nr 296483, OSNCP 1982, nr 7, poz. 107; z 5 czerwca 1985 r., III CZP 33/85, LexPolonica nr 296500, OSNCP 1986, nr 5, poz. 66; z 18 lutego 1972 r., III CRN 520/71, OSNCP 1973, nr 1, poz. 12; z 3 marca 1983 r., I CR 24/83, LexPolonica nr 318600; z 11 marca 1970 r., III CRN 35/70, LexPolonica nr 318666), w którym ugruntowane jest stanowisko, że za budynek należy uważać budowlę mogącą uchodzić „za poważny obiekt gospodarczy”, a więc taki, którego budowa jest znacznie zaawansowana, chociażby nawet nie był wykończony z zewnątrz i wewnątrz. Wskazana w opinii biegłego infrastruktura wodno-kanalizacyjna, elektroenergetyczna, oświetleniowa, telekomunikacyjna i gazowa niewątpliwie jest innym urządzeniem, do którego odnosi się przepis art. 231 k.c.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dał podstaw do wysunięcia tezy, iż to pozwana Gmina W. wzniosła na gruncie powodów budynek lub inne urządzenia. Przez „wzniesienie budynku”, w znaczeniu powołanego przepisu rozumieć należy nie tylko prace przejawiające się w osobistym wykonaniu budowy, ale również wykonanie budowy przez wyspecjalizowane przedsiębiorstwo, któremu samoistny posiadacz zlecił to na swój koszt (np. jako inwestor).

W ocenie Sądu powodowie nie udowodnili tego, aby pozwana w jakikolwiek sposób – choćby w ten pośredni, na który powyżej wskazał Sąd, wzniosła „inne urządzenia”. Zważyć również należy na to, iż przytoczony w ustalonym stanie faktycznym tok i przebieg postępowania administracyjnego w przedmiocie wydawania licznych decyzji administracyjnych mógłby mieć jedynie znacznie przy ocenie dobrej lub złej wiary wznoszącego te urządzenia.

Zgromadzone dokumenty wskazywały ponad wszelką wątpliwość, że urządzenia wodnokanalizacyjne, wybudowane na gruncie powodów są własnością kilkudziesięciu współwłaścicieli, zaś inwestorem był społeczny komitet, a więc te właśnie osoby.

Urządzenia elektroenergetyczne i oświetleniowe, znajdujące się na działce powodów zostały wybudowane ze środków właścicieli działek przyległych, odebrane przez Zakład (...) (wykonawcę tychże urządzeń), a obecnie wchodzą w skład przedsiębiorstwa (...) S.A. Brak było jakichkolwiek dowodów na to, że pozwana gmina chociażby pośrednio uczestniczyła w ich wzniesieniu.

Urządzenia telekomunikacyjne (na gruncie powodów) zostały wybudowane na koszt własny właścicieli działek przyległych.

Urządzenia gazowe zostały wzniesione przez (...) i obecnie wchodzą w skład wyspecjalizowanego przedsiębiorstwa zajmującego się dystrybucją gazem. Bez znaczenia są opinie przedstawiane w pismach spółek gazowniczych zgromadzonych w przedmiotowej sprawie, że działały w zaufaniu do wydawanych przez właściwe organy decyzji i nie mogą być w żadnym zakresie obciążone ewentualnymi uchybieniami, jakich dopuściły się ówczesne jednostki administracji samorządowej. Nie zmienia bowiem to faktu, iż wzniesione urządzenia gazowe wchodzą w skład przedsiębiorstwa, są obecnie w posiadaniu tychże spółek i brak było dowodów na to, że pozwana gmina chociażby pośrednio była podmiotem, który brał udział w finansowaniu (a więc „wzniesieniu”) inwestycji.

Wskazać należy, że art. 231 § 2 k.c. przyznaje właścicielowi roszczenie przeciwko temu, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, aby nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem. Roszczenie to przysługuje więc właścicielowi bez względu na dobrą czy złą wiarę posiadacza. Budynek lub inne urządzenia, o których mowa w art. 49 k.c., wchodzące w skład przedsiębiorstwa, pozostają jego składnikiem majątkowym i nie stanowią części składowej gruntu. Jeżeli są one przedmiotem użyteczności publicznej, a ich usunięcie byłoby utrudnione ze względu na ich przeznaczenie, wówczas właściciel gruntu może żądać nabycia własności zajętej pod budowę działki na podstawie art. 231 § 2 (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 13 stycznia 1995 r., III CZP 169/94, LexPolonica nr 304162, OSNC 1995, nr 4, poz. 64). Jeżeli wspomniane urządzenia zostały wzniesione przez kilku współposiadaczy, których zakresu współposiadania nie da się ustalić, domniemywa się równość udziałów; stosunek ten jest miarodajny dla określenia udziału we współwłasności zajętej pod budowę działki (tak Sąd Najwyższy w uchwale z 21 listopada 2003 r., III CZP 85/03, LexPolonica nr 365036, OSNC 2005, nr 1, poz. 2). Roszczenie właściciela o wykup gruntu skierowane powinno więc być przeciwko wszystkim współposiadaczom tychże urządzeń i prowadzi do nabycia przez nich w drodze orzeczenia sądowego własności nieruchomości w równych ułamkowych częściach.

Jako, że roszczenie właścicieli gruntów skierowane było wobec Gminy W., Sąd uznając, iż brak jest po stronie pozwanej legitymacji biernej – wywiedzione przez powodów powództwo oddalił.

Zważyć również należy na okoliczność podnoszoną w głosach końcowych przez pełnomocnika powodów, jakoby droga przebiegająca przez przedmiotową działkę miałaby być budynkiem lub innym urządzeniem. Należy zgodzić się z poglądem, że droga jest innym urządzeniem w rozumieniu przepisu art. 231 k.c., jednak tylko wtedy o ile, droga ta wypełnia definicję drogi określonej w przepisie art. 4 pkt. 2 droga ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 260). Zgodnie z w/w przepisem droga jest to budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym.

Okoliczności powyżej wskazane zostały jednak podniesione na zakończenie postępowania i wykraczały poza stan faktyczny zakreślony w pozwie, w którym powoływano się na to, że urządzenia infrastruktury gazowej, elektrycznej, itd. mają stanowić inne urządzenie w rozumieniu art. 231 k.c. Nawet gdyby uznać, że doszło w ten sposób do zmiany powództwa (powołanie innej podstawy faktycznej), to konieczne byłoby przeprowadzenie postępowania dowodowego, które nie zostało zainicjowane przez powodów. Zgodnie z przepisem art. 232 k.p.c. strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Strona powodowa nie wykazała inicjatywy w zakresie udowodnienia kto, w jakim czasie i w jakim zakresie wzniósł drogę. Ponadto wykazanie, że w związku z jej wybudowaniem stanowi ona obiekt o wartości przewyższającej wartość zajętej działki wymagałoby innego, nowego dowodu z opinii biegłego, który musiałby porównać wartość nieruchomości bez urządzonej drogi oraz w stanie aktualnym. Tego rodzaju wniosków nie zgłaszano, co za tym idzie, w tym zakresie nie doszło do wykazania przesłanek z art. 231 k.c.

Ubocznie można jedynie wskazać, że nie można było podzielić twierdzeń powodów, jakoby przebiegająca przez ich działkę droga była drogą publiczną – gminną. Takie twierdzenie jest bowiem sprzeczne z normami prawa materialnego – a to z w/w już ustawą o drogach publicznych. W przepisie art. 2a ustawy o drogach publicznych została określona struktura własnościowa dróg publicznych w sposób nie dopuszczający wyjątków. Z przepisu tego wynika zarazem zakaz przenoszenia własności dróg publicznych na rzecz podmiotów innych niż wymienione w tym przepisie. A zatem z woli ustawodawcy drogi publiczne zostały zaliczone do kategorii rzeczy o ograniczonym obrocie. Zaliczenie drogi do kategorii dróg gminnych jest możliwe tylko w odniesieniu do dróg stanowiących własność samorządu gminnego (tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 08 listopada 2011 roku, sygn. akt II SA/Kr 15/2011, Lex Polonica nr 309050). Zgodnie zaś z art. 7 ust. 2 ustawy o drogach zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego powiatu. Tylko więc w tym trybie droga stanowiąca własność gminy może uzyskać status drogi publicznej. Brak uchwały, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o drogach publicznych powoduje, iż droga stanowiąca własność gminy w świetle przepisów tej ustawy jest drogą wewnętrzną, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Skoro więc przedmiotowa działka, jak to w niniejszym postępowaniu zostało wykazane, jest własnością powodów – osób fizycznych, to nawet gdyby istniała uchwała rady gminy o zaliczeniu drogi przebiegającej przez działkę powodów do kategorii drogi gminnej, to i tak droga taka, z uwagi na to, iż działka na której droga ta jest położona nie stanowi własności samorządu gminy W., statusu drogi publicznej uzyskać nie może. W związku z powyższym uznać należało, iż trakt przebiegający przez nieruchomość powodów nie jest droga gminną czy też inną drogę publiczną.

W niniejszej sprawie nie mógł znaleźć również zastosowania powoływany przez powodów sporadycznie art. 126 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zważywszy na datę, w jakiej doszło do wzniesienia urządzeń infrastruktury gazowej, elektrycznej, itd., należało mieć na uwadze brzmienie przepisu obowiązujące do dnia 27.11.2010 r.,, który czynił legitymowanym biernie do zgłoszenia żądania nabycia własności Skarb Państwa reprezentowany przez właściwego starostę, co wykluczało możliwość zgłoszenia stosownego żądania wobec pozwanej w niniejszej sprawie Gminy. Nawet jednak zważywszy na to, że stosowne postępowanie dotyczące wywłaszczenia nieruchomości nie zostało wszczęte (art. 2 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami), to aktualne brzmienie przepisu daje podstawę do domagania się przez właściciela nabycia własności od podmiotu, który zajął nieruchomość. Powyżej przedstawione argumenty dotyczące zakreślonego przez powództwo stanu faktycznego, a więc dotyczącego wybudowania urządzeń przesyłowych a nie drogi, nie dawały bowiem podstawy do przyjęcia, że to gmina była podmiotem, który dokonał zajęcia nieruchomości. Tym samym powyżej powołany art. 126 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami również nie pozwalał na q uwzględnienie powództwa.

Mając na uwadze powyższe i powłane przepisy Sąd Okręgowy w pkt I wyroku oddalił powództwo K. M., J. K. (1), S. O., P. K., B. M., G. K., B. S., Ł. M., K. T., M. T. (1) i A. K. przeciwko Gminie W..

W toku postępowania zapadło postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – P. z dnia 14 czerwca 2010 roku w przedmiocie częściowego zwolnienia powodów o kosztów sądowych (opłat od pozwu) – k. 94-95. Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia jednak strony przegrywającej od zwrotu kosztów procesu tej, która sprawę wygrała (art. 108 u.k.s.c.). Mając na uwadze powyższe, Sąd zobligowany był zastosować zasadę odpowiedzialności za wynik procesu i na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013 r. poz. 490) zasądził w pkt II wyroku od K. M., J. K. (1), S. O., P. K., B. M., G. K., B. S., Ł. M. po 800,00 zł każdy, a od K. T., M. T. (1) i A. K. kwoty po 266,66 zł każdy, na rzecz pozwanej Gminy W. tytułem zwrotu kosztów procesu. Mając na uwadze pierwotnie wywiedzione powództwo, nie cofnięcie go w trakcie postępowania, sąd uznał, że powodowie powinni zwrócić koszty procesu przeciwnikowi w równych częściach.

Postanowieniem z dnia 12 października 2012 roku Sąd przyznał biegłej M. J. wynagrodzenie w kwocie 5900,00 zł (k. 465). Powyższe wydatki, zostały tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa. Mając na uwadze wynik procesu oraz okoliczność, iż wnioski powodów o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie wydatków związanych z np. opinią biegłego zostały oddalone, Sąd w pkt III wyroku nakazał pobrać od K. M., J. K. (1), S. O., P. K., B. M., G. K., B. S., Ł. M. po 655,55 zł każdy, a od K. T., M. T. (1) i A. K. kwoty po 218,51 zł każdy, na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie tytułem nieopłaconych kosztów sądowych – wydatków związanych z opinią biegłego. Postanowienie to zapadło na podstawie art. 83 w zw. z art. 113 u.k.s.c.