Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2024 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lipca 2024 roku w Warszawie

sprawy R. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o odsetki ustawowe

na skutek odwołania R. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 23 listopada 2023 roku, znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

R. O. w dniu 7 grudnia 2023r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 listopada 2023r., znak: (...), którą odmówiono wypłaty odsetek ustawowych w związku z wyrównaniem renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Uzasadniając odwołanie, wskazał, że wyrokiem z dnia 11 września 2023r., wydanym w sprawie o sygn. akt VII U 1608/20, Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie orzekł o przekazaniu wniosku ubezpieczonego o odsetki od renty z tytułu niezdolności do pracy oraz o „13” i „14” rentę z tytułu niezdolności do pracy do rozpatrzenia Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.. Organ rentowy nie wziął pod uwagę ww. punktu wyroku i nie dokonał wypłaty odsetek, choć wpłacił rentę z wyrównaniem (odwołanie z 6 grudnia 2023r. – k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając przedstawione stanowisko wskazał, że decyzja odmawiająca R. O. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy została zmieniona wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 23 listopada 2023r. W wykonaniu tego wyroku organ rentowy wydał dwie decyzje. Jedną z nich przyznał ubezpieczonemu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od daty wskazanej w wyroku, a drugą odmówił wypłaty odsetek, ponieważ nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i Sąd w wyroku takiej odpowiedzialności nie stwierdził. Ponadto organ rentowy przywołał treść uzasadnienia wyroku z 23 listopada 2023r., z którego wynika, że u R. O. pojawiły się nowe objawy związane z zespołem cieśni nadgarstka lewego, a znaczące pogorszenie stanu zdrowia nastąpiło już po wydaniu orzeczenia przez Komisję Lekarską ZUS (odpowiedź na odwołanie z 27 grudnia 2023r. – k. 4-5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. O. od 29 października 2019r., tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Świadczenie zostało mu przyznane do dnia 31 października 2020r. w związku ze stanem narządu ruchu (decyzja z 6 grudnia 2019r. - nienumerowana karta akt rentowych, decyzja z 13 maja 2020r. - nienumerowana karta akt rentowych). W dniu 21 sierpnia 2020r. złożył kolejny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres, do którego dołączył zaświadczenia o stanie zdrowia, wystawione przez lekarzy leczących, badanie diagnostyczne MR kręgosłupa lędźwiowego z 17 czerwca 2020r. oraz wynik badania EMG z 21 lipca 2020 roku (wniosek z 21 sierpnia 2020r. – nienumerowana karta akt rentowych; dokumentacja medyczna – teczka dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej z akt organu rentowego).

W toku postępowania lekarz orzecznik ZUS, po wydaniu opinii lekarskiej przez neurologa, wydał orzeczenie z dnia 2 października 2020r., w którym wskazał, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Również Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 22 października 2020r. stwierdziła brak niezdolności do pracy R. O.. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję z dnia 9 listopada 2020r., znak: (...), odmawiającą przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W decyzji organ rentowy wskazał, że za okres od listopada 2020r. do stycznia 2021r. prawo do renty zostało przedłużone bez wydawania decyzji na podstawie art. 15zc ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązania związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 568 z późn. zm.) (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 2 października 2020r.; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 22 października 2020r.; decyzja odmowna ZUS z 9 listopada 2020r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji. Odwołanie zostało zarejestrowane w Sądzie Okręgowym Warszawa – Praga pod sygnaturą akt VII U 1608/20. W sprawie tej Sąd postanowieniem z dnia 11 stycznia 2021r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: neurologa i neurochirurga celem ustalenia, czy R. O. jest całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy , a jeśli tak, to czy jest to niezdolność trwała czy okresowa i na jaki okres (postanowienie z dnia 11 stycznia 2021r., k. 18 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

W opinii łącznej z dnia 23 marca 2021r. biegłe neurolog B. A. i neurochirurg A. M. rozpoznały u R. O. chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym bez istotnych ubytkowych objawów neurologicznych, stan po leczeniu operacyjnym zespołu cieśni nadgarstka po stronie prawej w kwietniu 2019r. oraz zespół cieśni nadgarstka w stopniu umiarkowanym po stronie lewej. Po analizie dokumentacji medycznej oraz po przeprowadzeniu badania neurologicznego biegłe stwierdziły, że R. O. z przyczyn neurologicznych i neurochirurgicznych nie jest niezdolny do pracy. W badaniu neurologicznym nie stwierdzono istotnych ubytkowych objawów neurologicznych, ręce są sprawne bez zaników mięśniowych. Również z przedstawionej dokumentacji leczenia nie wynika, żeby występowały długotrwałe istotne ubytkowe objawy neurologiczne uniemożliwiające podjęcie pracy zawodowej. Istnienie cech choroby zwyrodnieniowej w badaniach MRI, przebycie zabiegu operacyjnego z powodu zespołu cieśni nadgarstka po stronie prawej i subiektywne zgłaszane dolegliwości, nie oznaczają długotrwałej niezdolności do pracy na potrzeby świadczenia rentowego. O świadczeniu rentowym decyduje stan neurologiczny i długotrwałe utrzymywanie się istotnych ubytkowych objawów neurologicznych. Jeżeli dojdzie do leczenia operacyjnego zespołu cieśni nadgarstka po stronie lewej, może być ono przeprowadzone w ramach zwolnienia lekarskiego (opinia biegłych sądowych neurologa B. A. i neurochirurga A. M., k. 32-35 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

R. O. nie zgodził się z opiniami biegłych z zakresu neurologii i neurochirurgii, wskazując na przeprowadzenie badania w oddzielnych pomieszczeniach, a nie wspólnie, a także na wydanie łącznej opinii, która powinna być przygotowana osobno. Zaakcentował również brak uwzględnienia całości dokumentacji medycznej, a poza tym wskazał na zły stan psychiczny i przebyte leczenie psychiatryczne. Ponadto przedstawił, oprócz dokumentacji medycznej, którą składał w ZUS, wynik badania USG z 29 marca 2021r., wynik badania EMG z 12 kwietnia 2021r., badanie diagnostyczne MR kręgosłupa szyjnego z 28 marca 2021r. oraz historię choroby z 2021r. W związku z tym postanowieniem z dnia 11 czerwca 2021r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: neurologa i neurochirurga (z wyłączeniem neurologa B. A. i neurochirurga A. M.) oraz psychiatry na takie okoliczności, jak w postanowieniu z dnia 11 stycznia 2021r. (postanowienie z dnia 11 czerwca 2021r., k. 66 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20; pismo procesowe R. O. z 4 czerwca 2021r. wraz z załącznikami, k. 49-63 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

Biegła sądowa psychiatra M. P., opiniując na podstawie dokumentacji medycznej i wyników bezpośredniego badania ubezpieczonego, rozpoznała zaburzenia adaptacyjne. Podkreśliła, że ubezpieczony do października 2020r. był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznanej z przyczyn neurologicznych, a po odmowie przedłużenia renty, w październiku 2020r. wystąpiło u niego obniżenie nastroju, lęk, niepokój i zaburzenia snu. Od tego czasu leczy się ambulatoryjnie psychiatrycznie z powodu zaburzeń depresyjnych i lękowych mieszanych. W trakcie leczenia uzyskano poprawę stanu psychicznego z wyrównaniem nastroju. Nadal wymagane jest dalsze leczenie i wsparcie psychologiczne, ale sytuacyjnie uwarunkowane objawy lękowo – depresyjne nie uzasadniają orzekania długotrwałej niezdolności do pracy. Ze względu na stan psychiczny R. O. nie jest ani całkowicie, ani częściowo niezdolny do pracy (opinia biegłej sądowej psychiatry M. P., k. 83-85 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

W opinii z dnia 11 października 2021r. biegła sądowa neurolog J. S. wskazała, że ubezpieczony cierpi na zespół cieśni nadgarstka prawego po operacyjnym odbarczeniu nerwu pośrodkowego prawego z upośledzeniem sprawności ręki prawej. Ponadto występuje u niego przewlekły zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego na podłożu zmian dyskopatycznych i zwyrodnieniowych z upośledzeniem jego funkcji ruchowej oraz zakrzepica żył powierzchownych kończyny dolnej prawej. Dalej biegła opisała wyniki badań EMG z 12 kwietnia 2021r., EMG z 21 lipca 2020r. oraz MR kręgosłupa L/S z 15 stycznia 2021r. i 8 marca 2021r., jak również badanie, które sama przeprowadziła. We wnioskach wskazała, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy z przyczyn neurologicznych od 1 listopada 2020r. do 1 listopada 2022r. Utrzymujące się aktualnie przewlekłe dolegliwości bólowe kręgosłupa C i L/S z ograniczeniem jego funkcji ruchowej wraz z upośledzeniem sprawności obu rąk, pomimo stosowanego leczenia farmakologicznego i rehabilitacji, upośledzają sprawność opiniowanego, stanowią przeciwwskazanie do pracy fizycznej, dźwigania, pracy w długotrwałej pozycji wymuszonej, pracy wymagającej sprawności ruchowej oraz precyzyjnej sprawności rąk, co uzasadnia orzeczenie częściowej niezdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami. Ubezpieczony po dniu 30 października 2020r. nie odzyskał zatem zdolności do pracy ostatnio wykonywanej. Nadal utrzymywała się u niego niesprawność ręki i przewlekłe dolegliwości bólowe kręgosłupa. Ponadto od stycznia 2021r. dołączył się obrzęk prawej kończyny dolnej, rozpoznano zakrzepicę prawej kończyny dolnej wymagającą leczenia heparyną drobnocząsteczkową (opinia biegłej sądowej neurolog J. S., k. 132 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

W opinii z dnia 24 lipca 2022r. biegły sądowy neurochirurg W. Ł. wskazał na występujący u ubezpieczonego zespół cieśni nadgarstka obustronny z upośledzeniem funkcji precyzyjnych rąk, stan po operacyjnym leczeniu zespołu cieśni nadgarstka po prawej stronie, zmiany przeciążeniowo zwyrodnieniowe kręgosłupa, zakrzepicę żył powierzchniowych kończyny dolnej prawej, a także zespół depresyjno-lękowy. Opisał dokumentację medyczną, także tą, którą ubezpieczony przedstawił w toku postępowania sądowego i ocenił, że stan zdrowia ubezpieczonego stanowi podstawę do uznania częściowej niezdolności do pracy w okresie od października 2020r. do 31 grudnia 2022r. Według biegłego najbardziej istotnym problemem zdrowotnym jest obustronny zespół cieśni nadgarstka. Kliniczne objawy tego zespołu, obustronne, są zdecydowane bardziej nasilone w ramach kończyny prawej. Stan taki znajduje potwierdzenie w badaniach dodatkowych - badaniu EMG wykonanym w maju 2022r. Wskazuje ono na ciężkie uszkodzenie pnia nerwu pośrodkowego lewego w odcinku dystalnym, jak i uszkodzenie pnia nerwu pośrodkowego prawego. Z uwagi na charakter wykonywanej pracy i wykształcenie ubezpieczonego, aktualny stan zdrowia nie pozwala mu na powrót do zawodu hydraulika, bowiem z jednej strony praca ta wymaga siły fizycznej rąk, z drugiej zaś zawiera elementy pracy precyzyjnej, a ubezpieczony ma upośledzoną sprawność precyzyjną ręki prawej w sytuacji, gdy jest osobą praworęczną (opinia biegłego sądowego neurochirurga W. Ł., k. 235-239 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

Z uwagi na okoliczność, że R. O. nie zgodził się z opinią biegłego z zakresu neurologii i biegłego z zakresu neurochirurgii, wskazując na dalsze trwanie niezdolności do pracy w czasie innym niż wskazali biegli ww. specjalności, a także z uwagi na zastrzeżenia organu rentowego co do możliwości orzeczenia jakiejkolwiek niezdolności do pracy, Sąd postanowieniem z dnia 19 września 2022r. dopuścił dowód z opinii innych biegłych sądowych: neurologa i neurochirurga (z wyłączeniem B. A., A. M., J. S. i W. Ł.) na takie okoliczności, jak w postanowieniu z dnia 11 stycznia 2021r. (postanowienie z dnia 19 września 2022r., k. 263 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

W opinii z dnia 10 marca 2023r. biegła sądowa neurolog J. B., po przeprowadzeniu analizy dokumentacji medycznej oraz bezpośredniego badania R. O., stwierdziła, że ubezpieczony nadal pozostaje częściowo niezdolny do pracy. Podkreśliła, że miał uznaną częściową niezdolność do pracy do końca października 2020r., ale po tej dacie nie odzyskał zdolności do pracy, gdyż jego stan zdrowia nie tylko nie uległ poprawie, a pogorszył się, ponieważ poza dolegliwościami z prawej dłoni doszły dolegliwości związane z zespołem cieśni nadgarstka lewego. Wykonane badanie EMG z 12 kwietnia 2021r. wykazuje masywne cechy uszkodzenia nerwu pośrodkowego prawego w zakresie włókien ruchowych i brak odpowiedzi włókien czuciowych. Natomiast wynik badania EMG ręki lewej z 18 maja 2022r. wskazuje na ciężkie uszkodzenie nerwu pośrodkowego lewego na poziomie cechy - ZCN w stopniu zaawansowanym. Biorąc pod uwagę wyniki badań neurograficznych, wskazujących na polineuropatię z przewagą czuciowej o charakterze aksonalnym oraz charakter pracy ubezpieczonego, zachodzi podstawa, by uznać częściową niezdolność do pracy na okres 5 lat, licząc od października 2020r. do października 2025r. Biegła wskazała również, że wykonywana przez R. O. praca hydraulika wymaga sprawności obu rąk , a dyskopatia w odcinku lędźwiowym z uszkodzeniem nerwu strzałkowego utrudnia pracę w pozycji wymuszonej. Natomiast charakter opisywanych zmian /znacznego stopnia/ świadczy o tym że, dolegliwości i ograniczenie sprawności występowały już wcześniej. Ubezpieczony w październiku 2020r. nie odzyskał sprawności i zdolności do pracy. W przypadku rozpoznania polineuropatii o nieznanej etiologii rokowanie jest bardzo ostrożne (opinia biegłej sądowej neurolog J. B., k. 335-338 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

Biegły sądowy neurochirurg T. K. opisał informacje zawarte w kolejnych opiniach biegłych oraz wyniki badań, głównie tych, które zostały przeprowadzone w roku 2021 i później. Dalej przedstawił wyniki badania ubezpieczonego, jakie sam przeprowadził i wskazał, że po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej, ustalił, że ubezpieczony leczy się od lat z powodu dolegliwości wynikających z uszkodzenia nerwów obwodowych kończyn górnych oraz lewej kończyny dolnej. Leczy się również psychiatrycznie z powodu zespołu lękowo- depresyjnego i zmian zatorowo-niedokrwiennych w obrębie kończyn dolnych. Postawiono u niego rozpoznanie polineuropatii nieznanego pochodzenia. Zespoły polineuropatii mogą być pochodzenia zapalnego, toksycznego, zwyrodnieniowego, cukrzycowego a także nieznanego pochodzenia. Są bardzo trudne w diagnostyce, często mylone z innymi zespołami chorobowymi dotyczącymi obwodowego układu nerwowego. W przypadku R. O., długie lata rozpoznawano zespoły cieśni nadgarstka - nawet operowane z tym rozpoznaniem. Jak jednak przyznał kierownik ośrodka neurochirurgicznego, w którym ubezpieczonego operowano, decyzja o operacji była błędna i w związku z podejrzeniem rozpoznania polineuropatii, absolutnie nie wchodzi w rachubę ponowny zabieg operacyjny. Rokowanie w takich przypadkach jest niepomyślne, choroba ma charakter postępujący, leczenia przyczynowego nie ma. Z tych wszystkich przyczyn, pod względem oceny neurochirurgicznej ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy od października 2020r. do października 2025r. (opinia biegłego neurochirurga T. K., k. 345-348 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie, uwzględniając wskazane opinie biegłych sądowych, wyrokiem z 11 września 2023r. zmienił zaskarżoną przez ubezpieczonego decyzję i przyznał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 lutego 2021r. do 31 października 2025r., oddalił odwołanie w pozostałym zakresie, a ponadto wniosek ubezpieczonego o odsetki od renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz wniosek o wypłatę „13” i „14” renty przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. (wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z 11 września 2023r. – k. 382 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20; uzasadnienie wyroku – k. 392 – 400 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20).

Wskazane orzeczenie stało się prawomocne z dniem 2 listopada 2023r. Odpis tego orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. otrzymał w dniu 9 listopada 2023 roku, a w dniu 23 listopada 2023r. wydał decyzję znak: (...), którą przyznał R. O. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od daty określonej w orzeczeniu, tj. od 1 lutego 2021r. do 31 października 2025r. (zwrotne potwierdzenie odbioru prawomocnego wyroku, k. 406 akt sprawy o sygn. VII U 1608/20; decyzja ZUS z dnia 23 listopada 2023r. – nienumerowana karta akt rentowych). W dniu 23 listopada 2023r. organ rentowy wydał także decyzję znak: (...), którą odmówił R. O. wypłaty odsetek ustawowych w związku z wyrównaniem renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznanej wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 11 września 2023r. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że w wydanym rozstrzygnięciu Sądu nie wskazano odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w przyznaniu i wypłacie świadczenia (decyzja ZUS z dnia 23 listopada 2023r. – nienumerowana karta akt rentowych).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane dokumenty zgromadzone w aktach przedmiotowej sprawy, w aktach sprawy prowadzonej przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga o sygn. akt VII U 1608/20 oraz w aktach organu rentowego. Zdaniem Sądu nie ma podstaw do ich pominięcia w zakresie tych okoliczności, które były istotne w przedmiotowej sprawie. Poza tym strony toczącego się postępowania tych dokumentów nie kwestionowały, dlatego oceniając je jako wiarygodne, Sąd na ich podstawie dokonał ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Rozpoznanie sprawy w analizowanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1550), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie żadna ze stron nie wnioskowała o przeprowadzenie rozprawy, jak również o przesłuchanie świadków i stron. Wobec tego Sąd, mając na uwadze ww. okoliczność, jak również brak potrzeby przeprowadzenia z urzędu dowodów wymagających wyznaczenia rozprawy, ocenił, że jej przeprowadzenie nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Przechodząc do rozważań dotyczących zasadności odwołania, na wstępie przypomnieć należy, że prawo do odsetek z tytułu opóźnienia w przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych reguluje art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1230 ze zm.), zgodnie z którym jeśli Zakład Ubezpieczeń Społecznych – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W przypadku świadczeń rentowych terminy ich przyznania określa art. 118 ust. 1 i ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1251). Zgodnie z treścią tego przepisu organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zatem Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma 30 dni na wydanie prawidłowej decyzji licząc od chwili wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności, rozumianej jako ostatni fakt konieczny, z punktu widzenia przesłanek nabycia prawa, do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. W przypadku, gdy prawo zostaje przyznane orzeczeniem Sądu, ów 30 dniowy termin jest liczony od momentu doręczenia wyroku, ale jedynie wówczas, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy, termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, to powinien ustalić prawo do świadczenia.

W judykaturze ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym przez nieustalenie prawa do świadczenia, o którym mowa w art. 85 ustawy systemowej, należy rozumieć zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania. W tym drugim przypadku zachodzi sytuacja, gdy do wydania przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia doszło, mimo że było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem. Jednocześnie użyty w przepisach zwrot „okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności” jako wyłączający obowiązek wypłaty odsetek należy rozumieć w ten sposób, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn, niezależnych od ZUS (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2012r., III UK 110/11; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 2004r., II UK 485/03).

W judykaturze dokonuje się kwalifikacji błędów organu rentowego na błędy
w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa ma miejsce wówczas, gdy organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, z uwagi na błędną interpretację relewantnych przepisów prawa w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym. Bardziej złożona jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanka uzasadniająca odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w takiej sytuacji, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, że opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 maja 2014r., III AUa 2071/13, LEX nr 1483723).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, uzasadniając odmowę wypłaty odsetek od świadczenia rentowego przyznanego R. O., powołał się na brak orzeczenia organu odwoławczego orzekającego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Odnosząc się do tej argumentacji podkreślić należy, że brak orzeczenia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego – tak jak miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie - nie przesądza o braku prawa strony do odsetek (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12 czerwca 2014r., III AUa 1548/13, Lex nr 1493754, uchwała Sądu Najwyższego z 24 marca 2011r., I UZP 2/11, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 23 sierpnia 2018r., III AUa 306/18). W razie wystąpienia strony o odsetki po wykonaniu wyroku przyznającego świadczenia, konieczne jest ustalenie, z jakich przyczyn doszło do opóźnienia w wypłacie. Ocena tego, która ze stron postępowania odpowiada za opóźnienie wypłaty świadczenia winna być wyprowadzona z całokształtu okoliczności sprawy, gdyż obowiązki stron zależą od przedmiotu sporu w danej sprawie oraz od tego, na której ze stron spoczywa ciężar wykazania okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. W sytuacji gdy przedmiotem sporu jest prawo do renty i jedyną sporną okolicznością jest ocena stanu zdrowia, zaś ubezpieczony przedstawia pełną dokumentację medyczną, to ewentualny błąd w ocenie medycznej obciąża organ rentowy, a nie ubezpieczonego. W odniesieniu do spraw związanych z orzekaniem medycznym utrwalone jest orzecznictwo, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe orzeczenie wydane przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 listopada 2013r., III AUa 295/13, Lex nr 1402872). Na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy systemowej jest wówczas obowiązany do wypłaty odsetek od świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Odsetki te należne są od daty wymagalności świadczenia do dnia wypłaty zasądzonego wyrównania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 czerwca 2014r., III AUa 1023/13).

W świetle powyższego, aby stwierdzić, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za zaistniałe opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność (Komentarze Becka, Emerytury i Renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (…) Komentarz pod redakcją B. Gudowskiej i K. Ślebzaka Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2013, str. 749).

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczony, składając odwołanie, wydaje się, iż przyjął, że punkt 3 wyroku z 11 września 2023r., w którym Sąd przekazał do rozpoznania organowi rentowemu między innymi wniosek o przyznanie odsetek od renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przesądza o konieczności realizacji tego rodzaju należności. Takie stanowisko ubezpieczonego jest jednak błędne, gdyż w ww. wyroku nastąpiło przekazanie wniosku R. O. o odsetki nie do realizacji przez ZUS, lecz do jego rozpoznania. Oznacza to, że w związku z tym, że odsetek nie dotyczyła decyzja z 9 listopada 2020r., co Sąd szeroko omówił w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie o sygnaturze akt VII U 1608/20, to nie było możliwości rozstrzygnięcia o takim żądaniu ubezpieczonego. Sąd zatem przekazał je do ZUS w takim celu, by Zakład wydał decyzję, od której na zasadach ogólnych ubezpieczony będzie miał prawo wnieść odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych. W orzeczeniu Sądu, o którym mowa, nie zostało przesądzone, by ubezpieczony miał uzyskać prawo do odsetek bądź że takie mu się nie należą. Wobec tego nie jest zasadne stanowisko R. O., który skarżąc decyzję ZUS z 23 listopada 2023r., odwołał się do punktu 3 wyroku z 11 września 2023r. jako mającego być podstawą przyznania mu odsetek.

O takim prawie, zgodnie z tym, co szeroko zostało wskazane, można byłoby mówić, gdyby organ rentowy, mając możliwość wydania decyzji przyznającej rentę, nie uczynił tego na skutek popełnionego błędu w zakresie oceny stanu zdrowia R. O.. W przedmiotowej sprawie, zdaniem Sądu, taka sytuacja nie zaistniała. Lekarz Orzecznik ZUS, wydając orzeczenie z 2 października 2020r. oparł się na opinii lekarskiej, jaką sporządził neurolog w ZUS oraz na dokumentach medycznych złożonych przez ubezpieczonego – zaświadczeniach lekarzy leczących oraz wynikach badań. Te dokumenty brała pod uwagę także Komisja Lekarska ZUS, która w opinii lekarskiej z 22 października 2020r. oraz orzeczeniu z tej samej daty powołała się na analizę MR kręgosłupa z 19 listopada 2019r. i 8 czerwca 2020r., EMG, USG tętnic szyjnych oraz USG kanału nadgarstka prawego z 17 sierpnia 2020r. i 21 sierpnia 2020r. Komisja Lekarska opisała także sposób funkcjonowania ubezpieczonego podczas badania neurologicznego i wskazała na brak niezdolności do pracy. Co prawda inną ocenę w zakresie występowania u ubezpieczonego niezdolności do pracy przedstawili w postępowaniu sądowym biegli z dziedziny neurologii i neurochirurgii, należy jednak wziąć pod uwagę to, że R. O. w trakcie tego postępowania dostarczał nowe dokumenty dotyczące występujących u niego dolegliwości i wskazujące na pogorszenie stanu zdrowia. To właśnie do tych dokumentów w głównej mierze odwołali się ci biegli sądowi, którzy w sprawie o sygnaturze akt VII U 1608/20 orzekli częściową niezdolność do pracy. Neurolog J. S. - wymieniając rozpoznane u ubezpieczonego choroby - wśród tych, które wymieniła, wskazała zakrzepicę żył powierzchniowych kończyny dolnej prawej, dodając datę wystąpienia – styczeń 2021r. Dalej opisała, jak w dniu badania biegłej (11 października 2021r.) funkcjonował ubezpieczony, a następnie przedstawiła wyniki badania EMG z 21 lipca 2020r. (uszkodzenie pnia nerwu pośrodkowego lewego w stopniu umiarkowanym) i z 12 kwietnia 2021r. (uszkodzenie nerwu pośrodkowego prawego na poziomie nadgarstka, pogorszenie w porównaniu z poprzednim badaniem w zakresie szybkości przewodzenia we włóknach czuciowych) oraz MR kręgosłupa L/S z 15 stycznia 2021r. i 8 marca 2021r., wskazujące na wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowe i dyskopatyczne z uciskiem na korzenie nerwowe w zachyłkach bocznych. Również biegły W. Ł. brał pod uwagę ww. dokumenty, wyniki badania, które przeprowadził w lipcu 2022r. oraz dodatkową dokumentację medyczną z roku 2021 i z roku 2022, którą przedstawił R. O.. W opinii wskazał, jaki jest najistotniejszy problem ubezpieczonego w czasie, kiedy biegły opiniował. W tym zakresie odwołał się nie tylko do badania, jakie przeprowadził, ale też do badania EMG wykonanego w maju 2022r., wskazującego na ciężkie uszkodzenie pnia nerwu pośrodkowego lewego w odcinku dystalnym, jak i uszkodzenie pnia nerwu pośrodkowego prawego. Stawiając tezę o częściowej niezdolności do pracy, trwającej od października 2020r., biegły nie wskazywał na inne dane i dokumenty medyczne, co pozwala przyjąć, iż te, na które się powołał, były najistotniejsze w postawieniu diagnozy i dokonaniu oceny oraz potwierdziły, że niezdolność do pracy występowała w ciągłości z tą niezdolnością do pracy, o której wcześniej, na okres do 31 października 2020r., orzekł ZUS. Również biegła J. B., choć opisała przebieg leczenia i choroby występujące u ubezpieczonego, to znaczną część opinii poświęciła na opisanie badań, które zostały wykonane w latach 2021 – 2022 (EMG z 12 kwietnia 2021r., EMG z 18 maja 2022r., badanie elektroneurograficzne z 8 czerwca 2022r., MRI kręgosłupa z 6 lutego 2022r. oraz dokumentacja z poradni neurologicznej i TK głowy z 30 listopada 2022r.). Co prawda we wnioskach końcowych wskazała na niezdolność do pracy występującą nadal od października 2020r., niemniej jednak analiza treści opinii wskazuje, że kluczowe dla postawienia takiej diagnozy i oceny były dokumenty, które R. O. dostarczył w trakcie postępowania sądowego. Na ich podstawie biegła uznała, iż stan zdrowia ubezpieczonego nie uległ poprawie, a nawet pogorszył się i istnieją podstawy do uznania częściowej niezdolności do pracy. Podobne wnioski, także w oparciu o dokumenty w głównej mierze z lat 2021 – 2022, przedstawił biegły T. K.. Co prawda w opinii tego biegłego znajduje się szerszy niż w poprzednich opiniach opis badań i leczenia z lat 2018 -2020, niemniej jednak i ten biegły w znacznej części opinii koncentrował się na danych z dokumentacji medycznej z lat 2021 – 2022, uznając iż nie nastąpiła poprawa, a pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego, co uzasadnia orzeczenie częściowej niezdolności do pracy.

Uwzględniając wskazane opinie, Sąd orzekający w sprawie o sygnaturze akt VII U 1608/20 przyznał R. O. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Odpowiadając na pytanie, czy tak samo mógł uczynił organ rentowy w dniu 9 listopada 2020r., należy udzielić odpowiedzi przeczącej. Odpowiedź ta byłaby inna, gdyby organ rentowy w ww. dacie dysponował takim samym materiałem, stanowiącym podstawę oceny spełnienia przesłanek do przyznania świadczenia, jaki został przedstawiony w postępowaniu sądowym i stanowił podstawę orzekania przez sąd. Wówczas można i należałoby mówić o błędnej ocenie dokonanej przez organy orzecznicze ZUS (Lekarz Orzecznik i Komisja Lekarska), a tym samym przez sam ZUS. Tymczasem lektura opinii biegłych, do których Sąd odwołał się w przedstawionych rozważaniach, wskazuje że – choć nie jedyne – to ważne, istotne były podczas orzekania dane wynikające z tej dokumentacji, którą ubezpieczony składał sukcesywnie do akt sprawy o sygn. VII U 1608/20. Chodzi o wyniki badań i historie choroby, odnoszące się do leczenia prowadzonego w latach 2021 – 2022. Dokumenty z tego okresu biegli w głównej mierze, a czasem tylko, szerzej omawiali w opiniach, nadając istotne znaczenie informacjom odnośnie stanu ubezpieczonego, jakie z nich wynikają. Również we wnioskach końcowych biegli do takich dokumentów się odwoływali. Co prawda orzekli niezdolność do pracy istniejąca wciąż od października 2020r., ale zdaniem Sądu dokumentacja medyczna z lat 2021 – 2022, potwierdzająca postęp chorób czy nawet pojawienie się nowych (zakrzepica żył powierzchniowych kończyny dolnej prawej), była w tym zakresie istotna. Dokumentacją tą z oczywistych względów nie mógł w październiku i listopadzie 2020r. dysponować organ rentowy ani jego organy orzecznicze. W związku z tym nie ma podstaw, by postawić tezę, iż po stronie tych organów wystąpił błąd w zakresie oceny faktycznej, który miałby skutkować wypłatą ubezpieczonemu odsetek. Świadczenie rentowe zostało ubezpieczonemu wypłacone w ciągu 30 od daty, kiedy organ rentowy otrzymał prawomocne orzeczenie sądu, wydane w sprawie o sygnaturze akt VII U 1608/20, dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.