Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dubinowicz – Motyk

Protokolant: Olga Baran

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2013 roku na rozprawie

sprawy z powództwa E. R.

przeciwko A. R.

o uznanie czynności za bezskuteczną

I uznaje za bezskuteczną w stosunku do powódki E. R. umowę darowizny nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) położony w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą (...), zawartą dnia 8 grudnia 2011 roku przed notariuszem w W. T. W. za numerem rep. (...) między W. R. (1) i pozwanym A. R., celem zaspokojenia wierzytelności wynikającej z punktu 3 i 7 prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z dnia 16 marca 2011 roku sygn. akt XVI Ns 774/06;

II zasądza od pozwanego A. R. na rzecz powódki E. R. kwotę 7717zł (siedem tysięcy siedemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III nakazuje pobrać od pozwanego A. R. na rzecz Skarbu Państwa – tut. Sądu kwotę 55313zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy trzysta trzynaście złotych) tytułem kosztów sądowych, od uiszczenia których powódka była zwolniona.

Sygn. akt II C 63/12

UZASADNIENIE

W dniu 19 stycznia 2012 roku E. R. wniosła pozew przeciwko A. R., domagając się uznania za bezskuteczną wobec siebie umowy darowizny nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) w budynku przy ul. (...) w W., zawartej dnia 8 grudnia 2011 roku przed notariuszem T. W. za numerem repertorium (...) między pozwanym jako obdarowanym i W. R. (1) jako darczyńcą, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż powódka jest wierzycielem W. R. (1), jej wierzytelność o zapłatę kwot 1 043 166,54zł i 73 087,89zł została stwierdzona prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 16 marca 2011 roku XVI Ns 774/06, ujawniony w toku postępowania o zniesienie współwłasności nieruchomości lokalowej przy ul. (...) w W. majątek W. R. (1) został darowany przez niego A. R. w 2009 roku i w grudniu 2011 roku, a A. R. informował powódkę o niewypłacalności W. R. (1); zdaniem strony powodowej zostały spełnione wszelkie przesłanki z art. 527 kc do uznania w/w umowy za bezskuteczną. (k.2-6) W piśmie procesowym z dnia 16 kwietnia 2013 roku pełnomocnik powódki sprecyzował, iż poprzez żądanie uznania za bezskuteczną w/w umowy darowizny ma być poddana ochronie wierzytelność pieniężna powódki wobec W. R. (1), stwierdzona w punkcie 3 i 7 postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie wydanego dnia 16 marca 2011 roku w sprawie o sygn. XVI Ns 774/06 i zmienionego postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 listopada 2011 roku w sprawie V Ca 2240/11. (k.440-441)

A. R. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, wywodząc iż nie zostały spełnione przesłanki konieczne do skutecznego wniesienia skargi paulińskiej. Pozwany podniósł szereg zarzutów przeciwko żądaniu pozwu, m.in. iż ani W. R. (1) ani pozwany w dacie zawierania umowy darowizny nie działali z zamiarem pokrzywdzenia powódki jako wierzyciela W. R. (1), iż sama powódka uniemożliwiła W. R. (1) dokonanie spłaty odmawiając wskazania numeru swojego rachunku bankowego, iż lokal będący przedmiotem umowy darowizny był obciążony hipoteką, a także iż W. R. (1) był wypłacalny w dacie zaskarżania przez powódkę umowy darowizny. Pozwany wyraził także pogląd, iż wystąpienie przez powódkę z pozwem jest nadużyciem prawa podmiotowego i nie powinno korzystać z ochrony, jako że powódka uniemożliwiła W. R. (1) terminowe spełnienie świadczenia. (k.389-400)

Do zamknięcia rozprawy obie strony podtrzymywały dotychczasowe stanowiska. (k.516)

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2013 roku Sąd oddalił wniosek pozwanego o wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego W. R. (1) oraz sprawdził wartość przedmiotu sporu oznaczoną przez powódkę na kwotę 2 086 333,08zł i ustalił ją na kwotę 1 116 255zł (k.515).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Od października 2006 roku toczyło się między W. R. (1) a E. R. postępowanie o zniesienie współwłasności nieruchomości stanowiącej odrębny lokal mieszkalny nr (...) w budynku przy ul. (...).

Postanowieniem z dnia 16 marca 2011 roku sygn. XVI Ns 774/06 Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie dokonał zniesienia współwłasności w/w nieruchomości o wartości 2 086 333,08zł, stanowiącej współwłasność w udziałach po ½ części W. R. (1) i E. R., poprzez przyznanie jej na wyłączną własność W. R. (1) (pkt 1 i 2), zasądził od W. R. (1) na rzecz E. R. kwotę 1 043 166,54zł tytułem spłaty przysługującego jej udziału w przedmiocie współwłasności, określając iż kwota ta ma być płatna w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia (pkt 3), zasądził od E. R. na rzecz W. R. (1) kwotę 180 602,54zł tytułem zwrotu nakładów na przedmiot współwłasności (pkt 5), oddalił wniosek W. R. (1) o zasądzenie od E. R. kwoty 226 118zł tytułem zwrotu utraconych korzyści (pkt 6) i zasądził od W. R. (1) na rzecz E. R. kwotę 40 548,87zł tytułem zwrotu nakładów na przedmiot współwłasności (pkt 7).

Niesporne, nadto: odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie sygn. XVI Ns 774/06 z dnia 16 marca 2011 roku wraz z uzasadnieniem (k.11-35)

Na skutek apelacji W. R. (1) i E. R., Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 23 listopada 2011 roku sygn. V Ca 2240/11 zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, iż obniżył kwotę zasądzoną od E. R. tytułem zwrotu nakładów z kwoty 180 602,54zł do kwoty 55 602,54zł (pkt 5 zaskarżonego postanowienia) i podwyższył kwotę zasądzoną od W. R. (1) tytułem zwrotu nakładów z kwoty 40 548,87zł do kwoty 73 087,89zł (pkt 7 zaskarżonego postanowienia).

Niesporne, nadto: odpis postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie sygn.. V Ca 2240/11 z dnia 23 listopada 2011 roku wraz z uzasadnieniem (k.36-49)

W dniu 8 grudnia 2011 roku W. R. (1) zawarł z A. R., synem swoim i E. R., umowę darowizny nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) w budynku przy ul. (...) w W., opisanej w księdze wieczystej (...) Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie.

W dacie dokonywania darowizny nieruchomość obciążona była hipoteką umowną zwykłą w kwocie 200 000zł na rzecz (...) i hipoteką przymusową zwykłą w kwocie 1 665,80zł na rzecz Zakładu (...) spółka jawna z siedzibą w K. W., przy czym W. R. (1) oświadczył, że aktualne zadłużenie z tytułu wierzytelności zabezpieczonych hipotekami wynosiło 240 000zł.

W. R. (1) i A. R. określili wartość przedmiotu darowizny na 2 087 000zł.

Zawierając umowę darowizny A. R. zapewniał, że zna treść prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z dnia 16 marca 2011 roku sygn. XVI Ns 774/06 zmienionego postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 listopada 2011 roku sygn. V Ca 2240/11.

Dowód: umowa darowizny sporządzona 8 grudnia 2011 roku przed notariuszem w W. T. W. za nr rep. (...) (k.50-54)

Tego samego dnia, czyli 8 grudnia 2011 roku W. R. (1) zawarł z A. R. trzy inne umowy darowizny. W. R. (1) darował A. R. nieruchomość stanowiącą zabudowaną działkę gruntu nr (...) położoną w O., dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie prowadzi księgę wieczystą (...), nieruchomość stanowiącą zabudowaną działkę gruntu nr (...) położoną w O., dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie prowadzi księgę wieczystą (...) oraz nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr (...) położoną w P., dla której Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi księgę wieczystą (...).

Dwie inne nieruchomości, stanowiące działki gruntu nr (...) położone w O. zostały darowane przez W. R. (1) A. R. w dniu 20 sierpnia 2009 roku.

Dowody: odpisy z księgi wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Pruszkowie (k.59-60 i 66-77), odpisy z księgi wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Pruszkowie (k.61-63 i 88-103), odpisy z księgi wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Słupsku (k.64-65 i 112-120), odpisy z księgi wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Pruszkowie (k.55-56 i 104-111), odpisy z księgi wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Pruszkowie (k.57-58 i 78-87)

Pismem z dnia 29 grudnia 2011 roku A. R. poinformował E. R., iż lokal mieszkalny przy (...)w W. stał się jego własnością. A. R. wskazał, iż W. R. (1) nie był w stanie uzyskać kredytu bankowego, który planował przeznaczyć na spłatę E. R., a więc darował mieszkanie A. R. celem polepszenia jego zdolności kredytowej i uzyskania przez A. R. środków z kredytu bankowego na spłatę E. R..

Dowód: pismo pozwanego do powódki z 29.12.2011r. (k.121-122)

W styczniu 2012 roku W. R. (1) wystosował do E. R. pismo, w którym wskazał iż na skutek niekorzystnych dla niego rozstrzygnięć w orzeczeniu o zniesieniu współwłasności lokalu przy ul. (...) środki finansowe zarezerwowane na spłatę E. R. okazały się zbyt małe oraz że nie udało mu się pozyskać kredytu bankowego. W. R. (1) poinformował, iż darował A. R. lokal przy (...) i inne aktywa, aby ten mógł uzyskać kredyt bankowy i dokonać spłaty E. R..

Dowód: pismo W. R. (1) do powódki ze stycznia 2012 roku (k.410-411)

W lutym 2012 roku W. R. (1) wystąpił do E. R. z prośbą o wskazanie numeru rachunku bankowego, na jaki miałaby zostać wpłacona kwota stanowiąca spłatę udziału we współwłasności. W odpowiedzi E. R. wskazała numer rachunku bankowego jej pełnomocnika. Tożsamą korespondencję w lutym 2012 roku prowadzili pełnomocnicy W. R. (1) i E. R..

Dowody: pismo E. R. (k.405), pismo W. R. (1) (k.409), pismo pełnomocnika W. R. (1) (k.446), pismo pełnomocnika E. R. (k.447)

Ani W. R. (1) ani A. R. nie zapłacili E. R. kwoty 1 116 254,43zł, zasądzonej w punkcie 3 i 7 prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 16 marca 2011 roku sygn. XVI Ns 774/06. Niesporne

Postępowanie egzekucyjne z wniosku E. R. przeciwko W. R. (1) o egzekucję należności zasądzonych prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z dnia 16 marca 2011 roku sygn. XVI Ns 774/06 okazało się bezskuteczne i zostało umorzone na podstawie art. 824§1 pkt 3 kpc. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Mokotowa w Warszawie M. G. ustalił, iż W. R. (1) pobiera wynagrodzenie za pracę w kwocie wolnej od potrąceń, nie posiada środków na zajętych rachunkach bankowych, nie jest właścicielem pojazdów mechanicznych ani nieruchomości, nie pobiera świadczeń emerytalno – rentowych, egzekucja z wierzytelności okazała się bezskuteczna.

Dowody: pismo komornika z 28 sierpnia 2012 roku (k.276), kopia postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie M. G. z dnia 12 października 2012 roku w sprawie Km 4713/12 (k.428)

Z wniosku E. R. toczyło się przeciwko W. R. (1) postępowanie o nakazanie wyjawienia majątku. W sierpniu 2013 roku W. R. (1) wskazał, że nie posiada żadnego majątku poza udziałami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością które to spółki nie przynoszą żadnych dochodów, utrzymuje się z dochodów z pracy jako administrator w kwocie 520zł brutto i okresowych darowizn od syna, zamieszkując u syna lub w mieszkaniu służbowym.

Dowód: wykaz majątku i protokół posiedzenia z dnia 30 sierpnia 2013 roku Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie w sprawie XVI Co 702/13 (k.484-487)

E. R. jest matką A. R.. Strony pozostają w konflikcie od wielu lat. Między stronami toczyły się postępowania sądowe, w tym o ustalenie nieważności umowy (wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2006 roku sygn. IV C 1101/05 ustalono, iż umowa sprzedaży udziału ½ części we współwłasności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) w budynku przy ul. (...) w W., zawarta w dniu 25 czerwca 2003 roku pomiędzy E. R. i A. R. jest nieważna) i o alimenty (wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 10 grudnia 2012 roku sygn. VI RC 307/12 zasądzono od A. R. na rzecz E. R. alimenty w wysokości po 500zł miesięcznie, poczynając od maja 2012 roku).

Z wniosku A. R. komornik sądowy wszczął w lipcu 2012 roku postępowanie egzekucyjne przeciwko E. R., dotyczące opróżnienia i wydania przez E. R. lokalu przy ul. (...).

(...) Bank (...) SA w W. wystąpił przeciwko A. R., jako właścicielowi obciążonej hipotecznie nieruchomości przy ul. (...) w W., o spłatę kredytu zaciągniętego wspólnie przez W. R. (1) i E. R., domagając się zapłaty kwoty 289 366,26zł.

Dowody: kopia wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2006 roku sygn.. IV C 1101/05 wraz z uzasadnieniem (k.123-128), protokół czynności Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie R. M. w sprawie Km 1323/12 (k.278), kopia wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 10 grudnia 2012 roku sygn.. VI RC 307/12 wraz z uzasadnieniem (k.421-424), odpis nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 sierpnia 2013 roku sygn. XXIV Nc 135/13 i odpis pozwu (k.503-506)

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był częściowo niesporny, a pozostałym zakresie został ustalony w oparciu o dokumenty urzędowe (odpis postanowienia czy księgi wieczystej) i dokumenty prywatne. Prawdziwości i autentyczności przedkładanych przez strony dokumentów czy ich kopii nie kwestionowała żadna ze stron, stąd Sąd uznał je za wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych. Nadmienić trzeba, iż większość dokumentów mających uzasadniać twierdzenia stron została złożona w formie kopii, skoro jednak strona przeciwna wobec zgłaszającej dane twierdzenie i przedkładającej kserokopię dokumentu nie zaprzeczała zgłaszanym okolicznościom, Sąd uznawał dany fakt za przyznany w trybie art. 230 kpc. Sąd oddalił wnioski pozwanego o przesłuchanie świadków W. R. (1), G. N., A. Ż., A. K., Ż. K. i G. F., jako że okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (istnienie wierzytelności, brak jej zaspokojenia, dokonanie czynności prawnej, uzyskanie korzyści majątkowej, stopień wypłacalności dłużnika itp.) zostały już wykazane za pomocą dokumentów, prowadzenie dowodu z zeznań świadków byłoby więc jedynie jego zbędnym przedłużaniem. Ponadto wnioskowani przez pozwanego świadkowie zostali w części zgłoszeni celem wykazania okoliczności nie mających znaczenia w niniejszej sprawie, jak rzekome utrudnianie przez powódkę W. R. (1) wykonania zobowiązania czy zapłata zobowiązań powódki przez pozwanego, a w części celem wykazania okoliczności, których ocena należy do kompetencji Sądu (bezzasadność roszczenia).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione.

Jego podstawą był art. 527§1 kc, stanowiący, iż gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Zgodnie z regułą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 kc) spełnienie przesłanek wymienionych w powołanym przepisie winien udowodnić powód, przy czym pomocne są w tym domniemania z art. 527 i 529 kc.

Strona powodowa wykazała istnienie przysługującej jej wierzytelności pieniężnej wobec W. R. (1), a więc wobec osoby, która dokonała z pozwanym czynności prawnej objętej żądaniem ubezskutecznienia, poprzez przedstawienie odpisu postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z dnia 16 marca 2011 roku sygn. XVI Ns 774/06 i postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 listopada 2011 roku sygn. V Ca 2240/11. Stosownie do treści art. 365§1 kpc tut. Sąd jest związany w/w rozstrzygnięciem, czego konsekwencją jest przyjęcie iż W. R. (1) był dłużnikiem E. R. co do zapłaty kwoty 1 043 166,54zł i kwoty 73 087,89zł.

Kolejną z przesłanek skargi paulińskiej jest odniesienie przez osobę trzecią (pozwanego) korzyści majątkowej wskutek czynności prawnej dłużnika. Fakt ten strona powodowa udowodniła przedkładając odpis kwestionowanej umowy darowizny. Wspomniany dokument i treść rozstrzygnięcia wydanego w sprawie XVI Ns 774/06 Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie wykazuje, iż nieruchomość lokalowa przy ul. (...) w W. w następstwie zniesienia współwłasności stanowiła wyłączną własność W. R. (1), a w dniu 8 grudnia 2011 roku została przez niego darowana A. R.. Oznacza to, iż skutkiem darowizny było „ubycie” z majątku W. R. (1) prawa własności nieruchomości, połączone z uzyskaniem przez A. R. tegoż prawa, a więc z uzyskaniem korzyści majątkowej. Wartość owego prawa w znaczący sposób przekraczała wysokość wierzytelności zabezpieczonych hipoteką na w/w nieruchomości (w orzeczeniu znoszącym współwłasność ustalono ją na 2 086 333,08zł, w dacie dokonywania umowy darowizny A. R. i W. R. (1) określili ją na 2 087 000zł, zaś hipoteki zabezpieczały wierzytelności w kwocie ok. 240 000zł), stąd „czysta” wysokość korzyści majątkowej osiągniętej na skutek tej czynności przez pozwanego A. R. przekracza 1 800 000zł.

Warunkiem skuteczności skargi paulińskiej jest także pokrzywdzenie wierzycieli jako następstwo kwestionowanej czynności prawnej dłużnika. Stan ten jest zdefiniowany w art. 527§2 kc, w którym wskazano, iż czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Dłużnik jest niewypłacalny, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie długów. W orzecznictwie i doktrynie jest ugruntowany pogląd, iż tak rozumiana niewypłacalność dłużnika musi istnieć w chwili orzekania przez sąd o uznaniu czynności za bezskuteczną (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 05.03.2008r. V CSK 471/07) oraz iż dowodem niewypłacalności dłużnika mogą być np. postanowienie o umorzeniu egzekucji na podstawie art. 824§1 pkt 3 kpc, wykaz majątku złożony przez dłużnika czy inne dowody stwierdzające iż dłużnik zaprzestał spłacania długów. W rozpatrywanej sprawie, z omawianego punktu widzenia, rozstrzygające znaczenie ma postanowienie komornika sądowego o umorzeniu egzekucji (k.428), stwierdzające iż egzekucja przeciwko W. R. (1) na wniosek wierzyciela E. R. została umorzona na skutek stwierdzenia jej bezskuteczności oraz wykaz majątku złożony przez dłużnika W. R. (1) (k.484-485). Nie można także pominąć treści pism dłużnika W. R. (1) i pozwanego A. R. do powódki, przywołanych w części wstępnej uzasadnienia, w których wskazano, iż W. R. (1) nie dysponował środkami finansowymi umożliwiającymi wywiązanie się przez niego z obowiązku spłaty (spodziewał się korzystniejszego rozstrzygnięcia w postanowieniu znoszącym współwłasność), dysponował zaś majątkiem nieruchomym, którego spieniężenie lub wykorzystanie jako zabezpieczenie kredytu bankowego umożliwiało zaspokojenie powódki, jednak majątek ten darował synowi.

Sąd stoi na stanowisku, iż istnieje związek przyczynowy między niewypłacalnością dłużnika W. R. (1) a zawarciem przez niego kwestionowanej umowy darowizny. Do notoriów należy wiedza o niezwykle wysokich cenach apartamentów zlokalizowanych w dzielnicy M. miasta (...) W.; w 2011 roku cena apartamentu przy ul. (...) w W. wynosiła 2 086 333,08zł, co wynika z sentencji prawomocnego postanowienia sądowego znoszącego współwłasność tej nieruchomości. Uzasadnia to przyjęcie, iż egzekucja skierowana do nieruchomości przy ul. (...) w W. z pewnością pozwoliłaby na zaspokojenie wierzytelności E. R. wobec W. R. (1), wynoszącej 1 116 254,43 złotych. Nadmienić trzeba, iż Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28.06.2007r. IV CSK 115/07 wskazał: „Istotne dla zbadania wystąpienia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela jest ustalenie, czy w przypadku nie dokonania konkretnej czynności wierzyciel faktycznie zostałby zaspokojony”. Zdaniem Sądu, akcentowane przez pozwanego obciążenie hipoteczne nieruchomości nie uniemożliwiałoby zaspokojenia wierzytelności powódki, ponieważ było i jest ono stosunkowo niewielkie w odniesieniu do wartości nieruchomości, tak więc kwota uzyskana z ewentualnej sprzedaży egzekucyjnej nieruchomości pozwoliłaby na zaspokojenie i wierzycieli hipotecznych i powódki.

Z art. 527§1 kc wynika, iż przy dokonywaniu kwestionowanej czynności dłużnik musi działać ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Oznacza to, iż w chwili dokonywania kwestionowanej czynności dłużnik zdaje sobie sprawę, iż jej dokonanie może spowodować niemożność zaspokojenia się jego wierzycieli z należącego do niego majątku, przy czym wystarczy by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności.

Zaistnienie omawianej przesłanki skargi paulińskiej nie wymagało inicjatywy dowodowej powódki, gdyż sąd był związany w tym zakresie domniemaniem prawnym z art. 529 kc, nakazującym przyjąć, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, jeżeli stał się niewypłacalny na skutek dokonania darowizny. To na pozwanym spoczywał ciężar obalenia w/w domniemania (art. 234 kpc), czego jednak – zdaniem Sądu – pozwany nie uczynił. Należy mieć bowiem na uwadze, iż W. R. (1) jako uczestnik postępowania o zniesienie współwłasności nieruchomości wiedział o istnieniu i wysokości swego zobowiązania wobec E. R., w listopadzie i grudniu 2011 roku nie dysponował gotówką na spłatę E. R. ani nie uzyskał kredytu bankowego na ten cel (co wynika z pism pozwanego i W. R. (1) do powódki znajdujących się na k.121-122 i 410-411), już w 2009 roku darował synowi dwie nieruchomości, tak więc zawierając z synem w dniu 8 grudnia 2011 roku cztery umowy darowizny i wyzbywając się własności wszystkich nieruchomości stanowiących dotychczas jego własność (w tym nieruchomości lokalowej przy ul. (...) w W.) musiał zdawać sobie sprawę, iż zawarcie umowy darowizny w dniu 8 grudnia 2011 roku może spowodować niemożność zaspokojenia się jego wierzycieli.

Stan wiedzy pozwanego A. R. o działaniu przez W. R. (1) z pokrzywdzeniem wierzycieli nie był okolicznością istotną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy z uwagi na treść art. 528 kc. Pozwany zawarł bowiem z W. R. (1) umowę darowizny, której cechą charakterystyczną jest „bezpłatność przysporzenia” – art. 888 kc.

Wymaga zaznaczenia, iż gdyby kwestionowana umowa nie była umową darowizny objętą dyspozycją art. 528 kc, przeciwko pozwanemu przemawiałoby domniemanie posiadania przez niego wiedzy o tym iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli z art. 527§3 kc, jako że pozwany jako syn dłużnika jest osobą bliską wobec dłużnika w rozumieniu wymienionego przepisu. Stan wiedzy pozwanego o istnieniu zobowiązania W. R. (1) wobec E. R. i braku możliwości jego zaspokojenia bez spieniężenia majątku wynika zresztą z treści oświadczeń składanych przez pozwanego przy zawarciu kwestionowanej umowy i treści pisma pozwanego wystosowanego do powódki w dniu 29 grudnia 2011 roku.

Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego, iż powództwo wniesione przez E. R. powinno ulec oddaleniu z uwagi na treść art. 5 kc. Przywoływany przepis stanowi, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego, takie działanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Pozwany nie sprecyzował jaką zasadę współżycia społecznego miałaby naruszyć powódka, akcentując jedynie rzekome celowe działania powódki uniemożliwiające W. R. (1) spełnienie świadczenia na rzecz powódki (k.398). Sąd zauważa, iż jak wynika z dokumentów przedłożonych w niniejszej sprawie dłużnik W. R. (1) i w trakcie postępowania o zniesienie współwłasności nieruchomości i po jego zakończeniu był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, a więc powinien być świadomy faktu, iż obstrukcja wierzyciela w przyjęciu świadczenia może zostać zniweczona poprzez złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (art. 467 pkt 4 kc), a ponadto dysponował możliwością spełnienia świadczenia w toku postępowania egzekucyjnego (art. 815§2 kpc). Tak więc rzekoma odmowa wskazania numeru rachunku bankowego przez E. R. nie uniemożliwiała spełnienia świadczenia, a więc nie może być traktowana jako swoiste „usprawiedliwienie” czynności podjętych przez dłużnika i pozwanego, skutkujących pokrzywdzeniem E. R.. Ponadto, pozwany zdaje się nie zauważać, iż W. R. (1) i jego pełnomocnik zaczęli domagać się od E. R. wskazania numeru rachunku bankowego dopiero w lutym 2012 roku, uzyskali jednoznaczną odpowiedź na to wezwanie, a kwestionowana przez powódkę czynność prawna została dokonana już w grudniu 2011 roku, przy czym – jak wynika z pism dłużnika i pozwanego do powódki – w dacie jej dokonywania W. R. (1) nie miał możliwości przekazania powódce zasądzonych środków finansowych. Nie można także nie zauważyć, iż powództwo wytoczone przez powódkę, zwane skargą pauliańską, jest środkiem obrony wierzycieli przed krzywdzącym i nielojalnym działaniem dłużnika. Zarzucanie osobie pokrzywdzonej działaniami dłużnika, iż narusza zasady współżycia społecznego korzystając z tego środka i sama krzywdzi dłużnika, może być ujmowane jedynie w kategoriach nieporozumienia.

Mając na uwadze wszystkie powyżej opisane okoliczności, na podstawie powołanych przepisów, Sąd uwzględnił powództwo w całości, orzekając jak w punkcie I sentencji wyroku. Opisując w sentencji wyroku wierzytelność objętą ochroną, Sąd miał na uwadze wskazania wynikające z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z 17.09.2003r. II CK 10/02, wyrok z 05.06.2002r. II CKN 1336/00, wyrok z 12.12.2001r. III CKN 496/00), jak i treść art. 532 kc, wskazującego, iż w następstwie uwzględnienia skargi pauliańskiej wierzyciel może dochodzić zaspokojenia przysługującej mu konkretnej wierzytelności ze ściśle określonych przedmiotów majątkowych.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 kpc, zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę stanowiącą sumę uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i wynagrodzenia pełnomocnika powódki, określonego zgodnie z §2 ust.2 w zw. z §6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (…).

Jako że powódka była częściowo zwolniona od kosztów sądowych (postanowienie na k.228), nie została w niniejszej sprawie w całości uiszczona opłata sądowa od pozwu. Stosownie do art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd nakazał pobrać nieuiszczoną opłatę sądową od pozwu od pozwanego, jako strony przegrywającej sprawę. Wysokość nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu Sąd określił przy uwzględnieniu sprawdzonej i ustalonej postanowieniem z dnia 29 listopada 2013 roku wartości przedmiotu sporu. Zgodnie z art. 13 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłata sądowa od pozwu wynosić powinna 55 813zł, powódka zapłaciła tytułem tej opłaty kwotę 500zł, więc pozwany jest zobligowany do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kwoty 55 313zł.

Wymaga ponadto zaznaczenia, iż na rozprawie w dniu 29 listopada 2013 roku Sąd oddalił wniosek pozwanego o wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego W. R. (1) (k.515), jako że treść art. 531§1 kc precyzuje, iż postępowanie o uznanie czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną toczy się z powództwa wierzyciela przeciwko osobie trzeciej. Pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, domagał się wezwania do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego W. R. (1) (k.389 i 515), a więc dopozwania W. R. (1), przytaczając uwagi doktryny o celowości przypozwania dłużnika, o co jednak nie wnioskował. Z uwagi na jednoznaczną treść art. 531§1 kc Sąd uznał, iż powództwo o to samo roszczenie nie mogło być wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom i wniosek o dopozwanie W. R. (1) na podstawie art. 194§3 kpc oddalił.