Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2022 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dubinowicz – Motyk

Protokolant: Marzena Przybysz - Zaklika

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2022 roku na rozprawie

sprawy z powództwa B. M.

przeciwko Bank (...) S.A. z siedzibą w G.

o zapłatę kwoty 49 281,77 CHF i o ustalenie

I ustala że zawarta przez strony w dniu 21 marca 2005 roku umowa kredytu hipotecznego nr (...)- (...) jest nieważna w całości;

II zasądza od pozwanego Bank (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powódki B. M. kwotę 49 281,77 CHF (czterdzieści dziewięć tysięcy dwieście osiemdziesiąt jeden 77/100 franków szwajcarskich) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

III zasądza od pozwanego Bank (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powódki B. M. kwotę 11817zł (jedenaście tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 1768/20

UZASADNIENIE

W dniu 14 grudnia 2020 roku B. M. wniosła pozew przeciwko Bank (...) S.A. z siedzibą w G., domagając się: 1) zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kwoty 49 281,77 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od siódmego dnia po doręczeniu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty, 2) ustalenia że zawarta przez strony w dniu 21 marca 2005 roku umowa kredytu nr (...)- (...) jest nieważna oraz zasądzenia na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając żądanie powódka wskazała, że zawarta przez strony umowa kredytu jest nieważna z uwagi na jej sprzeczność z prawem i zasadami współżycia społecznego oraz zamieszczenie w niej abuzywnych klauzul denominacyjnych. Powoduje to, iż uiszczane przez powódkę w okresie od 4 lutego 2011 roku do 1 lipca 2020 roku raty kredytu stanowiły bezpodstawne wzbogacenie strony pozwanej. (k.4-37)

Pozwany Bank (...) S.A. z siedzibą w G. domagał się oddalenia powództwa i zasądzenia od powódki na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany wywodził, iż sporna umowa kredytu nie zawiera klauzul abuzywnych ani nie jest sprzeczna z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego. Z tzw. ostrożności procesowej pozwany wywodził, że ewentualna abuzywność postanowień umowy normujących denominację nie uniemożliwia wykonania umowy, gdyż jej rozliczenie następować wówczas powinno według kursów średnich NBP franka szwajcarskiego. (k.88-118)

B. M. podtrzymywała żądanie pozwu. (k.165-188)

Stanowiska stron nie uległy zmianie do zamknięcia rozprawy. (e-protokół rozprawy z 10 czerwca 2022 roku)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 marca 2005 roku pomiędzy Bankiem (...) S.A. a B. M. zawarta została umowa kredytu nr (...)- (...). Bank udzielił powódce kredytu w kwocie 60 525 CHF, indeksowanego kursem CHF, przeznaczonego na zakup mieszkania położonego w Z. przy ul. (...), a powódka zobowiązała się spłacić kredyt wraz z oprocentowaniem i prowizję w równych miesięcznych ratach w terminie do 1 marca 2030 roku.

W umowie wskazano, że spłata zadłużenia będzie dokonywana poprzez obciążenie rachunku powódki, do którego powódka wystawi pełnomocnictwo i z którego bank będzie pobierał środki na spłatę zadłużenia w kwotach i terminach wynikających z zawartej umowy kredytu. W załączniku nr 4 do umowy B. M. udzieliła Bankowi (...) S.A. pełnomocnictwa do obciążania konkretnego rachunku bankowego.

Postanowiono także, że spłata kredytu będzie następowała w złotych polskich, zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 7 do umowy.

W załączniku nr 7 do umowy zamieszczono oświadczenie kredytobiorcy m.in. o tym, iż kwota kredytu wypłacana jest w złotych polskich, po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w banku w dniu wypłaty kwoty kredytu, zgodnie z tabelą kursów walut oraz że kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w banku w dniu dokonywania spłaty. Załącznik zawierał także oświadczenie, że kredytobiorca został powiadomiony o ryzyku zmiany kursu waluty, w której zaciągnął zobowiązanie kredytowe i jest świadomy tego ryzyka.

Dowód: umowa kredytu z załącznikami k.44-55 i 131-138, regulamin k.140-141

4 lutego 2011 roku strony podpisały aneks do w/w umowy kredytu, w którym przewidziano m.in. że spłata kredytu będzie następowała w walucie kredytu poprzez wpłatę gotówki lub przelew przez kredytobiorcę środków na rachunek wskazany w harmonogramie spłat.

Dowód: aneks nr (...) k.56-59 i 143-144

Kredyt został wypłacony, na cel wskazany przez powódkę poprzez wypłatę kwoty 155 386,06zł, a także na sfinansowanie kosztu ubezpieczenia i prowizji. Niesporne, nadto zaświadczenie k.61

B. M. złożyła wniosek o udzielenie kredytu w dniu 1 marca 2005 roku, zaznaczając że ubiega się o kredyt w kwocie 60 525 CHF.

Powódka zgłosiła się do jednego z oddziałów Banku (...) S.A., jako banku polecanego jej przez znajomych, gdyż była zainteresowana uzyskaniem kredytu w wysokości 150 000zł na zakup mieszkania. Powódka była obsługiwana przez pracownika pozwanego banku – p. J. K., w obecności której złożyła wniosek kredytowy, dostarczała której konieczne dokumenty i w obecności której podpisywała umowę kredytu z załącznikami już podpisaną przez pełnomocników banku.

Podczas pierwszego spotkania w/w pracownik przedstawił powódce trzy oferty kredytu, z których kredyt w walucie CHF był opisywany jako najkorzystniejszy z uwagi na najniższą wysokość rat. Powódka widziała symulację wysokości rat kredytu przy założeniu różnych rodzajów kredytu, z której wynikało że przy kredycie we frankach szwajcarskich raty te będą najniższe. Powódce pobieżnie wyjaśniono zasady wypłaty i spłaty kredytu denominowanego we franku szwajcarskim, wskazując że kwota do wypłaty jest przeliczana na złote polskie według kursu kupna, a kwota spłaty – według kursu sprzedaży, jednak nie precyzowano jak bank ustala owe kursy. Powódce podano informację o wiążącym się z kredytem ryzyku kursowym, jednak była ona zapewniana, że oferta tego rodzaju kredytu jest ofertą korzystną, frank szwajcarski jest walutą stabilną i wahania kursów będą skutkowały nieznaczną zmianą wysokości rat kredytu. Powódce nie okazano symulacji kosztów kredytu w razie zmiany kursów CHF ani nie wyjaśniono, że zmiany kursów mają wpływ nie tylko na wysokość rat, ale i na wysokość zadłużenia z tytułu kredytu.

Dowody: wniosek o udzielenie kredytu k.124-129, umowa z załącznikami k.44-55, zeznania powódki e-protokół rozprawy z 10 czerwca 2022 roku

B. M. spłaca raty kredytu od maja 2005 roku, przy czym od 24 lutego 2011 roku są one uiszczane we frankach szwajcarskich. W okresie od lutego 2011 roku do lipca 2020 roku powódka uiściła na rzecz pozwanego banku kwotę 49 281,77 CHF.

Niesporne, nadto zestawienie k.62-73 i 146-156

Sąd zważył, co następuje:

Sąd przychyla się do stanowiska powódki, iż postanowienia zawarte w §2 ust.1 i §9 ust.9 umowy oraz w załączniku nr 7 do umowy stanowią niedozwolone postanowienia w rozumieniu art. 385 ¹ kc, natomiast uznaje za nietrafny pogląd iżby w/w umowa była nieważna ze względu na naruszenie zasad współżycia społecznego (gdyż art. 385 ¹ kc jest przepisem szczególnym wobec art. 58§2 kc) czy ze względu na naruszenie art. 69 ust.1 ustawy Prawo bankowe lub art. 353 ¹ kc (podzielając stanowisko wyrażone w tej kwestii w wyroku Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2019 roku w sprawie V CSK 382/18).

Zgodnie z art. 385 ¹ kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeśli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, przy czym nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Przez „postanowienia określające główne świadczenia stron” rozumie się powszechnie postanowienia dotyczące świadczeń charakteryzujących daną umowę. Umowa kredytu zdefiniowana jest w art. 69 ust.1 ustawy Prawo bankowe, stanowiącym, iż przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W rozpoznawanej sprawie strony zawarły umowę o kredyt walutowy, denominowany w walucie polskiej, jako że pozwany udzielił powódce kredytu w kwocie 60 525 CHF, kwota kredytu miała zostać wypłacona w złotych polskich (po przewalutowaniu, według kursu obowiązującego w pozwanym banku), a powódka miała spłacać kredyt poprzez uiszczanie na rzecz banku kwoty w złotych polskich, stanowiącej równowartość raty wyrażonej w CHF. Cechą charakterystyczną kredytu denominowanego jest to, że kredytobiorca zwraca bankowi sumę nominalną udzielonego kredytu (kapitału walutowego) w walucie krajowej, w zależności od bieżącego kursu wymiany walut, wraz z odsetkami, ewentualnymi innymi opłatami i prowizjami. Istotą tego rodzaju umowy jest więc wprowadzenie ryzyka kursowego, poprzez uzależnienie wysokości świadczenia kredytobiorcy od aktualnych kursów walut obcych oraz wprowadzenie klauzuli określającej zasady przeliczania wypłacanych i wpłacanych kwot ze złotych polskich na franki szwajcarskie, poprzez określenie sposobu ustalania wysokości zadłużenia kredytobiorcy. Przywołać trzeba, że w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zgodnie przyjęto, że istnienie ryzyka kursowego jest istotą kredytu walutowego denominowanego w innej walucie i że postanowienia statuujące mechanizm indeksacji czy denominacji i różnic kursów walutowych określają główny przedmiot umowy (por. wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 września 2018 roku w sprawie C 51/17, z dnia 14 marca 2019 roku w sprawie C 118/17 i z dnia 3 października 2019 roku w sprawie C 260/18).

Analizowanych zapisów zamieszczonych w §2 ust.1 i §9 ust.9 umowy oraz w załączniku nr 7 do umowy nie można potraktować jako sformułowanych w sposób jednoznaczny, w rozumieniu art. 385 ¹ kc. Po pierwsze – zawierają one jedynie wskazanie, że kwota kredytu w dniu jego wypłaty zostanie przeliczona na złote polskie, przy przyjęciu kursu kupna obowiązującego danego dnia w pozwanym banku oraz że należności banku, wyrażone we franku szwajcarskim, będą spłacane poprzez pobranie z rachunku powódki kwoty w złotych polskich, stanowiącej ich równowartość, ustaloną według kursu sprzedaży CHF obowiązującego w banku w dniu spłaty. Umowa ani towarzyszący jej regulamin nie precyzowała metod ustalania kursu wymiany CHF, mającego służyć do obliczenia wysokości rat spłaty kredytu, a tym samym - bieżącego salda zadłużenia kredytobiorcy. Oznacza to, że sposób waloryzacji świadczenia pozostał niedookreślony i pozostawiony decyzji strony pozwanej. Po drugie – przez wyrażenie klauzul waloryzacyjnych umowy kredytowej prostym i zrozumiałym językiem należy rozumieć takie ich sformułowanie, by kredytobiorcy zapewnić informacje wystarczające do podjęcia przez niego świadomej i rozważnej decyzji, przy czym ciężar udowodnienia wykonania tych obowiązków przedumownych spoczywa na banku. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wielokrotnie uznawał, że wymóg wyrażania warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem nakazuje, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu, do którego odnosi się ów warunek, a także, związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach, tak by konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne (por wyroki w sprawach C-26/13, C-96/14, C-186/16, C-51/17, C-118/17 i C-776/19). W rozpoznawanej sprawie strona pozwana nie zaoferowała dowodów wykazujących, iż powódka została należycie, w przytoczonym znaczeniu, poinformowana o ryzyku kursowym wiążącym się z zawarciem na 25 lat umowy kredytu, w której kwota kredytu we franku szwajcarskim jest denominowana na złote polskie. Nie jest wystarczający zapis załącznika nr 7 do umowy, stwierdzający że kredytobiorcy wyjaśniono ryzyko kursowe i że jest on świadomy ponoszenia przez siebie owego ryzyka, skoro – jak wynika z zeznań powódki – istotę owego ryzyka obrazowano tylko możliwością zmiany wysokości rat kredytu, z jednoczesnym zapewnieniem że będą one niewielkie z uwagi na stabilność waluty kredytu. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w uzasadnieniu wyroku C-776/19 jednoznacznie podał, że obowiązkiem przedsiębiorcy przy zawieraniu umowy kredytu denominowanego w walucie obcej jest przedstawienie możliwych zmian kursów wymiany walut i ryzyka związanego z zawarciem umowy, aby umożliwić konsumentowi zrozumienie, że w zależności od zmian kursu wymiany zmiana parytetu pomiędzy walutą rozliczeniową a walutą spłaty może pociągnąć za sobą niekorzystne konsekwencje dla jego zobowiązań finansowych, ale i zrozumienie rzeczywistego ryzyka na które jest on narażony w trakcie całego okresu obowiązywania umowy w razie znacznej deprecjacji waluty, w której otrzymuje wynagrodzenie względem waluty rozliczeniowej. Z zeznań powódki wynika, że doradca kredytowy nie przedstawiał jej obszernie zagadnienia ryzyka kursowego, koncentrując się na zapewnieniach że frank szwajcarski jest walutą stabilną, że wzrost jego kursów ma charakter przejściowy i że nawet przy zwiększeniu kursu franka szwajcarskiego raty kredytu „denominowanego” są korzystniejsze dla powódki niż były raty analogicznego kredytu „złotówkowego”. Strona pozwana nie przedstawiła dowodów wykazujących okoliczności przeciwne. W szczególności dowodem tym nie mogły być zeznania świadków K. K. i A. O. (k.89), gdyż osoby te nie miały styczności z powódką na etapie podpisywania umowy ani procedury poprzedzającej podpisanie umowy. Pozwany bank nie wnioskował o przesłuchanie w charakterze świadka osoby obsługującej powódkę przy zawieraniu spornej umowy, tj. J. K., a przywołane w części wstępnej uzasadnienia dokumenty nie wykazują, by pozwany bank przedstawił powódce rzetelne informacje o zakresie ryzyka walutowego (tj. prognozy co do ryzyka wzrostu kursu franka szwajcarskiego w całym okresie kredytowania, informacje o mechanizmach rządzących rynkami walutowymi mogących doprowadzić do istotnego wzrostu kursu franka szwajcarskiego wobec złotego polskiego, wyliczenia jak wzrost kursu mógłby przełożyć się na wzrost globalnych i miesięcznych obciążeń powódki z tytułu kredytu). Zaniechanie przedstawienia powódce wyczerpujących informacji o istocie i rozmiarze ryzyka kursowego uniemożliwia przyjęcie, by klauzule zamieszczone w §2 ust.1 i §9 ust.9 umowy oraz w załączniku nr 7 do umowy wyrażone były prostym i zrozumiałym językiem w rozumieniu art. 385 ¹§1 kc interpretowanego zgodnie z art. 4 ust.2 dyrektywy 93/13.

W konsekwencji, mimo iż kwestionowane postanowienia dotyczą głównego świadczenia kredytobiorcy, mogły być przedmiotem oceny przez pryzmat przesłanek z art. 385 ¹ kc.

Strona pozwana nie wykazała, by w/w kwestionowane postanowienia umowy zostały uzgodnione indywidualnie z B. M., co skutkuje przyjęciem, że sytuacja taka nie miała miejsca. Ciężar wykazania faktu indywidualnego uzgodnienia postanowień umowy spoczywa na stronie pozwanej, stosownie do art. 385 ¹§1 i 4 kc, tymczasem pozwany bank ograniczył się do sformułowania twierdzenia iż ostateczny kształt umowy był efektem negocjacji stron i indywidualnych uzgodnień. Sam fakt podpisania przez powódkę umowy kredytu, której §2 ust.1 i §9 ust.9 umowy oraz załącznik nr 7 stanowiły element wzorca umowy opracowanego przez pozwany bank, nie oznacza że powódka miała szansę realnego oddziaływania na treść w/w zapisów. W szczególności trzeba podkreślić, że formularz wniosku kredytowego nie zawierał różnych, możliwych do wyboru, opcji uregulowania sposobu denominacji, co oznacza że zapisy odnoszące się do mechanizmu denominacji zostały opracowane wyłącznie przez pozwany bank i zamieszczone we wzorcu umowy. Przywołać też trzeba art. 3 ust.2 dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, stanowiący, iż warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej.

Odnosząc się do przesłanki sprzeczności z dobrymi obyczajami powodującej rażące naruszenie interesów konsumenta, Sąd zauważa, że wykładnia owych pojęć aktualnie jest już ugruntowana w orzecznictwie. Mianowicie, postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy, słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie spodziewać się, że konsument przyjąłby dane postanowienie w drodze negocjacji indywidualnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 lutego 2019 roku w sprawie II CSK 19/18) oraz rażące naruszenie interesów konsumenta istnieje w razie nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującej niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej i jego nierzetelnym traktowaniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 lutego 2006 roku w sprawie I CK 297/05, wyrok Sądu Najwyższego z 29 sierpnia 2013 roku w sprawie I CSK 660/12).

Zdaniem Sądu analizowane postanowienia umowy stron są abuzywne z dwóch przyczyn. Po pierwsze, wykorzystywanie przez pozwany bank swojej przewagi informacyjnej, zatajanie przed powódką podstawowych informacji o istocie i rozmiarze ryzyka kursowego i ukształtowanie umowy w sposób narzucający konsumentowi zarabiającemu w złotych polskich nieograniczone ryzyko wzrostu kursu franka szwajcarskiego, jest postępowaniem sprzecznym z dobrymi obyczajami i rażąco naruszającym interesy kredytobiorcy. Analogiczne zagadnienie było przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-776/19 i stwierdzenia zamieszczone w punkcie 5 sentencji wyroku tut. Sąd w pełni podziela. Po drugie – również niedookreśloność sposobu ustalania przez bank (kredytodawcę) kursów waluty, stosowanych przy wykonywaniu umowy kredytu, narażająca konsumenta – kredytobiorcę na arbitralność decyzji banku jest oczywiście sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2019 roku III CSK 159/17). Ponieważ oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy (art. 385 ^{( 2)} kc), bez znaczenia są argumenty przywoływane przez stronę pozwaną, iż w rzeczywistości przy wykonywaniu umowy bank nie ustalał dowolnie kursów walut i że miały one charakter „rynkowy”. Istotna jest bowiem treść umowy, a nie sposób jej późniejszego wykonywania przez strony (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 roku w sprawie III CZP 29/17). Z tego powodu zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy były dowody postulowane przez stronę pozwaną (opinia biegłego), ponieważ zmierzałaby do odtworzenia praktyki strony pozwanej przy ustalaniu kursów CHF. Trzeba natomiast zauważyć, że w dacie zawierania spornej umowy obowiązywały art. 385 ^{( 1)}kc – 385 ^{( 3)} kc, zakazujące zamieszczania w umowach zawieranych z konsumentami zapisów sprzecznych z dobrymi obyczajami rażąco naruszających interesy konsumenta, a strona pozwana wzory umów z tego rodzaju zapisami konstruowała i masowo stosowała.

Zgodnie z art. 385 ^{( 1)}§2 kc jeżeli postanowienie umowy zgodnie z §1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Jest to jednak możliwe jedynie wówczas, gdy umowa może obowiązywać bez abuzywnych postanowień (art. 6 ust.1 dyrektywy 93/13). Z mocy przywołanego przepisu powódka nie jest związana zapisami §2 ust.1 i §9 ust.9 umowy oraz załącznika nr 7 do umowy. Uwzględniając interpretację art. 6 ust.1 dyrektywy 93/13 dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 roku C-19/20 i w wyroku z dnia z dnia 3 października 2019 roku C 260/18, Sąd stwierdza, że nie ma możliwości utrzymania w mocy umowy kredytowej zawartej przez strony bez w/w niedozwolonych postanowień. Odnoszą się one bowiem do ryzyka kursowego, mechanizmu denominacji i różnic kursów walutowych, a wyeliminowanie ryzyka kursowego związanego z denominacją kwoty kredytu do CHF prowadziłoby do zmiany charakteru umowy. Dodatkowo – brak jest przepisów dyspozytywnych, które mogłyby zastąpić wskazane, abuzywne, postanowienia umowy stron. W szczególności nie jest nim art. 358§2 kc, jako że sporna umowa została zawarta przed wejściem w życie owego przepisu, a ponadto - co jeszcze istotniejsze – nie dotyczy on wyeliminowania z umowy samego ryzyka kursowego, a sposobu wykonania zobowiązań wyrażonych w walucie obcej. Nie jest również możliwe, postulowane przez stronę pozwaną, uzupełnienie luki w umowie poprzez ustalenie – na podstawie art. 65§1 i 2 kc – że intencją stron było ustanowienie średniego kursu CHF publikowanego przez Narodowy Bank Polski jako kursu wymiany stosowanego przy wykonywaniu spornej umowy kredytu (por. wyrok TSUE z 8 września 2022 roku C-80/21 – C-82/21).

A. wskazanych powyżej postanowień umowy i brak zgodnej woli stron na utrzymanie klauzul abuzywnych lub zastąpienie ich innymi przepisami (powódka takiemu rozwiązaniu się sprzeciwiała i wyrażała wolę uznania umowy kredytu za nieważną – pozew i e-protokół rozprawy z 10 czerwca 2022 roku) doprowadziła do uznania przez Sąd, iż umowa kredytu nr (...)- (...) nie zawierająca w/w abuzywnych postanowień jest sprzeczna z prawem, a przez to nieważna na podstawie art. 58§1 kc. Sąd potraktował zgodę powódki na unieważnienie umowy jako zgodę „uświadomioną” w rozumieniu przedstawionym w wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach C–26/13 i C-260/18, ponieważ powódka jednoznacznie stwierdzała, że jest świadoma obowiązku natychmiastowego zwrotu na rzecz strony pozwanej kwoty udostępnionej tytułem kredytu, orientacyjnej wysokości sumy dokonanych przez siebie dotychczas wpłat na rzecz strony pozwanej i możliwości wystąpienia przez bank z żądaniem zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu. Zważywszy zaś na to, że sporna umowa została zawarta na okres 25 lat, zobowiązania z niej zawarte zabezpieczone zostały hipoteką i strony zajmują przeciwstawne stanowiska co do jej ważności, interes prawny powódki w domaganiu się ustalenia nieważności w/w umowy był oczywisty. Tak argumentując, na podstawie powołanych przepisów i art. 189 kpc, Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Nieważność umowy kredytu powoduje konieczność rozliczeń stron na podstawie art. 410§1 kc w zw. z art. 405 kc. Sąd przychyla się do poglądu, że jeśli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, to konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (mająca moc zasady prawnej uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 roku III CZP 6/21). Analizując regulacje art. 410 i nast. kc stwierdzić trzeba, że brak jest podstaw do zastosowania art. 411 pkt 1 kc, gdyż żaden z przeprowadzonych dowodów nie uzasadnia tezy, by dokonując płatności na rzecz strony pozwanej w latach 2011-2020 powódka miała świadomość abuzywności postanowień §2 ust.1 i §9 ust.9 umowy oraz załącznika nr 7 do umowy, jak również tego że brak mocy wiążącej w/w postanowień skutkuje nieważnością całej umowy kredytu. Z urzędu zauważyć trzeba, że zagadnienia te były rozbieżne interpretowane w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Ponadto, abuzywność skutkuje bezskutecznością zawieszoną na korzyść konsumenta (kredytobiorcy) wadliwych postanowień i całej, zawierającej owe abuzywne postanowienia, umowy – pogląd ten jednoznacznie został wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z 16 lutego 2021 roku III CZP 11/20. W rozpoznawanej sprawie oświadczenie B. M. o zakwestionowaniu abuzywnych postanowień umowy, braku woli ich sanowania i wyrażeniu zgody na stwierdzenie nieważności umowy zostało złożone dopiero w pozwie i podczas rozprawy w dniu 10 czerwca 2022 roku, a więc po okresie w którym uiszczone były świadczenia, których zwrotu powódka się domaga - strony były więc jeszcze związane umową i powódka była zobowiązana do ich uiszczania.

Nie było kwestionowane przez stronę pozwaną, a jednocześnie wynikało z zaświadczenia wydanego powódce przez stronę pozwana, że w okresie od lutego 2011 do lipca 2020 roku powódka uiściła na rzecz pozwanego tytułem spłaty rat kredytu łącznie kwotę 49 281,77 CHF.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 405 kc w zw. z art. 410§1 kc, w punkcie II sentencji wyroku Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 49 281,77 CHF. Podstawą rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych za opóźnienie jest art. 484§1 i 2 kc w zw. z art. 455 kc, przy czym Sąd uznał, że strona pozwana pozostaje w opóźnieniu z zapłatą w/w kwoty od 29 maja 2021 roku, tj. po upływie 7 dni od doręczenia odpisu pozwu.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98§1 i 3 kpc, zasądzając na rzecz powódki, jako strony wygrywającej sprawę, poniesione koszty postępowania. W ich skład wchodziły: wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 10 800zł, uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17zł i uiszczona opłata sądowa od pozwu w kwocie 1000zł.

(...)

-