Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2020 roku

Sąd Okręgowy Warszawa- Praga w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Kamykowska

Protokolant: Martyna Kowalik

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2020 roku w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

przeciwko M. G., K. G.

o zapłatę

1.  powództwo oddala;

2.  ustala, że koszty procesu w całości ponosi powód.

Sygn. akt III C 171/19

UZASADNIENIE

Pozwem, złożonym w dniu 6 września 2018 r. w elektronicznym podstępowaniu upominawczym, powódka (...) Bank spółka akcyjna z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanych M. G. i K. G. na rzecz powódki następujących kwot:

1.  80.176,00 zł tytułem kapitału, z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie do 20 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty;

2.  200,07 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

3.  14.972,39 zł tytułem odsetek karnych, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

4.  15,09 zł tytułem opłat i prowizji.

Ponadto wniosła o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych.

Swoje roszczenie powodowa spółka wywodziła z łączącej strony umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 29 marca 2005 r.

(pozew k. 1-4).

Wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Legionowie na mocy art. 505 ³³ § 1 k.p.c. Z uwagi na wartość przedmiotu sporu sprawa została przekazana tutejszemu Sądowi.

(postanowienia k. 5-6).

W odpowiedzi na pozew, złożonej w dniu 6 grudnia 2019 r. (data pieczęci UP k. 119). pozwani wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na ich rzecz kosztów procesu.

Argumentując powyższe stanowisko pozwani zakwestionowali zasadność roszczenia co do żądanej kwoty oraz podstawy prawnej roszczenia, z uwagi na fakt, iż w umowie kredytu hipotecznego zawarte są zapisy, które naruszają dobre obyczaje i klauzule uznane za niedozwolone postanowienia umowne, które nie wiążą kredytobiorców. Równocześnie podniesiono, że powodowy Bank nie wywiązał się należycie z obowiązku udzielenia pozwanemu rzetelnych i kompletnych informacji umożliwiających podjęcia świadomej i racjonalnej decyzji co do wyboru produktu bankowego.

(odpowiedź na pozew k. 114-115v).

Powódka ustosunkowując się do odpowiedzi na pozew podtrzymała dotychczasowe żądania i twierdzenia. W ocenie powódki cała umowa kredytu hipotecznego jest ważna i w pełni skuteczna. Strona powodowa zaprzeczyła, jakoby którekolwiek z postanowień umowy miało charakter niedozwolonych klauzul umownych.

(pismo k. 121-132v).

Do czasu zakończenia postępowania stanowiska procesowe stron nie uległy zmianie.

(protokół k. 206-207).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 29 marca 2005 r. powódka (...) Bank S.A. (uprzednio jako (...) Bank S. A.) zawarła z pozwanymi K. G. i M. G. umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do waluty obcej (dalej: „Umowa”) zmienianej aneksami nr (...) z 29 marca 2005 r.

Na mocy przedmiotowej Umowy powódka udzieliła pozwanym kredytu w wysokości 55.438,00 zł indeksowanego kursem CHF na warunkach określonych w Umowie oraz Regulaminie do umowy kredytu hipotecznego stanowiącego integralną część Umowy. Kredyt podlegał spłacie w 360 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych.

W § 1 ust. 5 Umowy wskazano, że całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Umowy wynosi kwotę 68.588,36 zł (podana kwota nie uwzględnia ryzyka kursowego), a rzeczywista roczna stopa oprocentowania, przy uwzględnieniu okresu 12 miesięcy podwyższonego oprocentowania na zasadach określonych w § 6 ust. 2 wynosi 6,65 %. Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania.

Strony ustaliły, że powodowa spółka może wypowiedzieć umowę kredytu w przypadku, gdy kredytobiorca zalega w całości lub części z zapłatą dwóch rat kredytu i pomimo pisemnego wezwania do zapłaty listem poleconym nie spłaci zaległości w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wezwania.

Zgodnie z § 2 ust. 2 Umowy, w dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana na walutę, do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” – obowiązującego w dniu uruchomienia środków.

W myśl § 4 ust. 1 Umowy, spłata wszelkich zobowiązań z tytułu Umowy miała być dokonywana w złotych na rachunek pomocniczy określony w każdorazowym harmonogramie spłat kredytu.

W § 4 ust. 2 wyszczególniono, że wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do waluty wyrażonej w umowie – obowiązującego w dniu spłaty.

Pozwani złożyli w umowie oświadczenie o świadomości ryzyka związanego ze zmianą kursów walut i akceptacji tego ryzyka. Oprocentowanie kredytu było zmienne. W dacie sporządzenia umowy wynosiło 6,13 % w skali roku, na które składa się suma obowiązującej stawki DBF i stałej marży Banku, która wynosi 5,47 %. W Regulaminie doprecyzowano sposób obliczania indeksu DBF.

Zgodnie z § 11 ust. 2 Umowy powódka zastrzegła prawo do wypowiedzenia umowy kredytu w całości lub części, w razie stwierdzenia, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo-kapitałowych. Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni.

(dowód: umowa kredytu hipotecznego k. 39-41, aneksy k. 43-51, wniosek o kredyt hipoteczny k. 133-135, decyzja kredytowa k. 136-136v, wniosek o wypłatę kredytu k. 137-138, dyspozycja uruchomienia kredytu k. 140-141, regulamin produktu kredyt hipoteczny DomBank k. 179-187).

Pozwani zawarli umowę jako konsumenci. Pozwanym został przedstawiony standardowy wzorzec umowny. Klauzule indeksacyjne zawarte w umowie stanowiły gotowy produkt oferowany przez powodową spółkę. Cały dokument został im przedstawiony dopiero w momencie podpisania Umowy. Pozwanych nie poinformowano o zasadach według jakich jest wyliczany kurs, na podstawie którego obliczana była wysokość rat pobieranych przez powódkę. Nie przedstawiono im symulacji dotyczącej ryzyka walutowego związanego z waloryzacją. Nie wskazano na czym polega system indeksacji CHF do PLN. Pozwani byli zapewniani, że kredyt ten stanowi najbezpieczniejszy kredyt jaki mogą wziąć. Wyjaśniono, ze waluta CHF jest najbardziej stabilną walutą na świecie jeśli chodzi o kredyty. W trakcie trwania Umowy wysokość rat kredytu zmieniała się wraz ze wzrostem kursu CHF względem polskiego złotego i na podstawie zmieniającego się oprocentowania.

(dowód: zeznania pozwanych k. 206-206v).

W 2013 r. pozwani zaczęli mieć problemy ze spłacaniem kredytu z uwagi na chorobę nowotworową pozwanej. Pozwani wpłacili trzy raty w mniejszej wysokości niż należna, nie uwzględniającej wzrostu kursu CHF. Pismem z dnia 18 sierpnia 2016 r. powódka wezwała pozwanych do zapłaty zaległości w spłacie kredytu w łącznej kwocie 174,63 CHF oraz 3,14 PLN w terminie 14 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy.

(pismo k. 101-102, potwierdzenie nadania k. 103-104, zeznania pozwanych jw.).

Pismem z dnia 14 marca 2017 r. powódka w związku z nieuregulowaniem zaległości w spłacie kredytu wypowiedziała umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia niniejszego pisma. W rzeczonym piśmie wskazano, iż stan zadłużenia stanowią następujące kwoty:

⚫

227,10 CHF tytułem należności kapitałowej,

⚫

311,65 CHF tytułem odsetek kapitałowych,

⚫

5,62 CHF tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej,

⚫

53,33 PLN tytułem kosztów i opłat za czynności Banku zgodnie z zapisami umownymi oraz Tabelą Opłat i Prowizji, na które składają się opłaty za czynności windykacyjne oraz koszty ubezpieczenia.

Pismo zostało doręczone pozwanym.

(dowód: pismo k. 52, 56 potwierdzenie odbioru k. 54-54v, 58-58v).

Pozwani 14 lipca 2016 r. dokonali wpłaty 500 zł, a 8 sierpnia 2016 r. 500,00 zł. Kolejnej wpłaty dokonali w październiku 2016 r. w wysokości 1.000,00 zł i w listopadzie 2016 r. w kwocie 1.400,00 zł. Kolejne wpłaty miały miejsce w kwietniu 2017 r. – 2.000,00 zł oraz 800,00 zł.

(dowód: harmonogram spłat k. 98v-99v, zeznania pozwanych jw.).

Pismem z dnia 21 czerwca 2017 r. powódka skierowała do pozwanych ostateczne wezwanie do zapłaty w terminie 7 dni od daty doręczenia pisma całości należności, która na dzień sporządzenia niniejszego pisma obejmowała następujące kwoty:

⚫

80.176,00 PLN tytułem należności kapitałowej,

⚫

200,07 PLN tytułem odsetek umownych,

⚫

1.908,11 PLN tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej,

⚫

11,55 PLN + 3,54 PLN tytułem kosztów opłat za czynności Banku zgodne z zapisami umownymi oraz Tabelą Opłat i Prowizji, na które składają się opłaty za czynności windykacyjne i koszty ubezpieczenia.

(dowód: pismo k. 60, 62, potwierdzenie nadania k. 64).

Powódka w dniu 20 sierpnia 2018 r. sporządziła wyciąg z ksiąg bankowych, w którym stwierdziła, że jej księgach figuruje wymagalne zadłużenie pozwanych w kwocie 95.363,55 zł, na które składa się:

⚫

80.176,00 PLN tytułem należności głównej,

⚫

200,07 PLN tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 4,73 % od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia 20 kwietnia 2017 r.,

⚫

14.972,39 PLN tytułem odsetek za opóźnienie naliczonych od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości:



9,46 % od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia 20 kwietnia 2017 r.,



14,00 % od dnia 21 kwietnia 2017 r. do dnia 20 sierpnia 2018 r.

⚫

15,09 PLN tytułem opłat i prowizji.

(dowód: wyciąg z ksiąg k. 65).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony postępowania oraz bezspornych twierdzeń stron.

Sąd dał wiarę dokumentom prywatnym na okoliczności określone dyspozycjami art. 245 k.p.c. Sąd uznał przedmiotowe dokumenty za wiarygodne mając w tym zakresie na względzie art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c.

Sąd przesłuchał pozwanych uznając, że zachodzą przesłanki z art. 299 k.p.c. w zw. z art. 302 § 1 k.p.c. Ograniczenie dowodu z przesłuchania stron, do przesłuchania pozwanych jest zasadne wobec występowania po stronie powodowej instytucji finansowej. W ocenie Sądu przeprowadzenie dowodu z przesłuchania przedstawiciela strony powodowej byłoby niecelowe i nie wnosiło nic istotnego do sprawy. Powodowa spółka zajęła stanowisko w sprawie w składanych pismach procesowych, przedstawiając swoje twierdzenia w sposób wyczerpujący.

Zeznania pozwanych należało uznać za wiarygodne. Pozwani w sposób logiczny i spójny przedstawili okoliczności związane z zawarciem umowy kredytu oraz wypowiedzeniem Umowy przez powódkę. Pozwani akcentowali zaufanie do powódki, jako instytucji bankowej, w okresie zawarcia Umowy, brak świadomości co do zakresu możliwych zmian kursu waluty, czy niedostateczne przekazanie informacji na temat ryzyka przez pracowników powódki. Równocześnie wskazać należy, że pozwani potwierdzili także okoliczności dla niej niekorzystne, takie jak brak głębszego rozważenia treści i warunków zawieranej umowy, czy opóźnienie spłaty rat.

Sąd, na podstawie art. 235 ¹ pkt 2 i 5 k.p.c., pominął dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bankowości i finansów na okoliczności wskazane w pkt. 4 pisma procesowego z dnia 4 marca 2020 r. – vide k. 121v. Z uwagi na uznanie powództwa za bezzasadne, w oparciu o wyszczególnione poniżej przyczyny przeprowadzenie powyższego dowodu było nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzało jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu.

Zgodnie z 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (dalej: „Pr. bank.”), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel,
a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Legitymacja czynna i bierna, mając na uwadze okoliczności faktyczne, nie budziła wątpliwości. Strony postępowania łączyła umowa kredytu gotówkowego, co było bezsporne i w sposób jednoznaczny wynikało z przedłożonych do akt sprawy dokumentów. W sprawie nie było wątpliwym (mając na względzie cel umowy kredytowej), że pozwani zaciągając zobowiązanie działali jako konsumenci. Z kolei powodowa spółka jest profesjonalnym uczestnikiem obrotu, instytucją finansową, zajmującą się m.in. udzielaniem pożyczek i kredytów bankowych.

Zawarta umowa była kredytem złotówkowym, zawierającym zapisy dotyczące waloryzacji do CHF. Jej uregulowania wskazywały, że był to tzw. kredyt indeksowany do tej waluty. Kredyt indeksowany polega na tym, że bank udziela kredytobiorcy kredytu w polskich złotych, przy czym jego wysokość jest indeksowana według kursu danej waluty w dniu wypłaty. Indeksacja występuje również w celu określenia rat kredytowych, które są przeliczane w dniu ich płatności, zgodnie z umową na polskie złote stosownie do kursu danej waluty, tj. po kursie sprzedaży kontrahentowi banku. Taki rodzaj umowy kredytowej ma na celu przeliczenie polskich złotych na walutę kredytu, a więc poniekąd też utrzymanie wartości świadczeń w czasie (waloryzacja). Za powstanie tego mechanizmu przeliczeniowego odpowiedzialny jest spread walutowy - różnica pomiędzy kursem sprzedaży, a ceną kupna aktywów.

Strony rozliczały się w walucie polskiej. Pozwani dokonywali spłaty rat kredytu
w złotówkach, które następnie były przeliczane na CHF w wewnętrznych operacjach dokonywanych przez powodową spółkę. Uwzględniając zapisy umowy, cel jej stron (pozyskanie złotówek, spłata w tej walucie poprzedniego kredytu) nie mogło budzić wątpliwości, że przedmiotowy kredyt był tzw. złotówkowym, zaś odniesienie się w jego treści do waluty obcej stanowiło wyłącznie klauzulę waloryzacyjną.

Wobec zarzutów kierowanych przez stronę pozwaną w stosunku do zawartej umowy kredytowej, koniecznym było dokonanie oceny, czy łącząca strony umowa zawierała tzw. niedozwolone postanowienia umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Stosownie do art. 385 ¹ § 2 k.c., jeżeli postanowienie umowy zgodne z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

W przedmiotowej sprawie każda ze stron zaprezentowała obszerną argumentację w złożonych pismach procesowych. Orzecznictwo w przedmiocie tzw. klauzul abuzywnych w kredytach waloryzowanych do CHF aktualnie kształtuje się w sposób jednolity. Kluczowym orzeczeniem kształtującym linię orzeczniczą jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2019 r., w sprawie C-260/18, w którym podjęto się wykładni art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13. Powyższe znalazło swoje odzwierciedlenie w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, czego wyrazem jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18. Powyższa linia orzecznicza została w pełni podzielona przez tutejszy Sąd.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że zawarte w łączącej strony umowie kredytowej postanowienia dotyczące waloryzacji kwoty kredytu do CHF miały charakter niedozwolonych postanowień umownych.

Umowa kredytu zawarta między stronami została zawarta przy wykorzystaniu stosowanego w prowadzonym przez powódkę banku wzorca umowy. Zgodnie z art. 384 § 1 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Zgodnie z art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z tego typu sytuacją mieliśmy do czynienia w niniejszej sprawie. Wobec powyższego wszelkie dokumenty kształtujące treść stosunku prawnego pomiędzy powódką a pozwanymi zostały opracowane przez stronę powodową.

Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowi o kształtowaniu przez zapisy umowne praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Natomiast zgodnie z art. 3 Dyrektywy 93/13 warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane za nieuczciwe, jeżeli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.

Sąd Najwyższy wskazał, że przez użyte w art. 385 ¹ § 1 k.c. określenie „rażącego naruszenia interesów konsumenta” należy rozumieć nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 832/04). Tym samym przedsiębiorca, formułując zapisy wzorca umowy powinien działać wobec konsumenta lojalnie i uczciwie, dążąc do zapewnienia równowagi kontraktowej.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie niniejszej wykazało, że zawarte w łączącej strony umowie kredytowej postanowienia dotyczące waloryzacji kwoty kredytu do CHF, miały charakter niedozwolonych. Zapisy te nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwanymi, a przy zawieraniu Umowy posłużono się wzorcem umownym. Pozwani nie mieli możliwości negocjowania z powódką warunków umowy, ani rzeczywistego wpływu na treść postanowień umownych. Postanowienia te tworzyły też prawa i obowiązki pozwanych w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały ich interesy. Dokumenty przedstawione pozwanym przy podpisywaniu Umowy nie wyjaśniały w jaki sposób ustalono kursy walut w tabeli prowadzonego przez spółkę banku (dalej: „Bank”). Powyższe nie wynika z treści Umowy, aneksów czy regulaminu. Powodowa spółka zachowała się w sposób nielojalny oraz nieuczciwy, zapewniając sobie możliwość dowolnego ustalania kursu kupna oraz kursu sprzedaży waluty obcej na potrzeby przeliczenia kwoty zobowiązania powódki oraz następnie przeliczania wysokości poszczególnych rat. Kurs ten odnoszony był bowiem wyłącznie do tabel kursów walut obowiązujących w Banku w określonym dniu, bez doprecyzowania w oparciu o jakie kryteria Bank ten kurs wylicza. Doprowadziło to do naruszenia równowagi kontraktowej. Bank mógł jednostronnie ustalać parametry wpływające na wysokość świadczeń głównych stron. Bank mógł dobrowolnie kształtować wysokość kursów waluty obcej, w sposób arbitralny decydując tym samym zarówno o wysokości zobowiązania kredytobiorcy, jak i wysokości rat kredytowych. Bank miał możliwość uzyskania korzyści finansowych, które stanowiły dla strony pozwanej dodatkowe koszty kredytu. Ich oszacowanie nie było i nie jest możliwe ze względu na brak oparcia zasad ustalania kursów wymiany o obiektywne i przejrzyste kryteria. Co więcej, kursy wykorzystywane przez Bank nie były kursami średnimi, lecz kursami kupna i sprzedaży, a więc z zasady zawierały wynagrodzenie (tzw. spread) – marżę Banku za dokonanie transakcji kupna lub sprzedaży, której wysokość jest zależna tylko i wyłącznie od jego woli.

Pozwani, jako kredytobiorcy nie znali zasad ustalania kursów walut stanowiących podstawę dokonywanych przez Bank przeliczeń. Pozwanym nie wyjaśniono w jakikolwiek sposób zasad określenia kursów walut, mających istotne znaczenia dla wykonania przez nich umowy, a więc stanowiących podstawę do obliczenia należnego im od Banku świadczenia przeliczonego na walutę obcą oraz przypadających od nich na rzecz kredytodawcy spłat. Nie podano jakichkolwiek obiektywnych czynników służących do jego ustalenia. Sytuacja, w której konsumenci pozbawieni są możliwości weryfikacji zasad, jakimi kieruje się bank przy ustaleniu wysokości należnego kredytobiorcom świadczenia oraz określeniu kwot poszczególnych rat spłaty, wyrażonych w walucie obcej w odniesieniu do należnych od konsumentów złotówek, w sposób istotny wpływa na ich interesy. Prowadzi to do postawienia konsumentów w nierównej sytuacji i skutkuje naruszeniem zasady ekwiwalentności świadczeń. Opisywana sytuacja doprowadziła do złamania zasady równorzędności stron, poprzez nadanie jednej z nich – będącej podmiotem profesjonalnym – większych uprawnień, co do możliwości samodzielnego ustalania kursów waluty. Równocześnie zastosowane przez Bank rozwiązania spowodowały, że de facto nie ponosił on żadnych umownych ograniczeń w tym zakresie. Poddanie tak istotnych dla kontrahenta Banku kwestii, wpływających na wysokość należnych od niego świadczeń, jedynie woli przedsiębiorcy prowadzi do rażącego naruszenia interesów konsumenta.

Na gruncie sformułowań zastosowanych w umowie łączącej strony, w orzecznictwie w sposób wyczerpujący wskazano, że tego rodzaju postanowienia stanowią wyraz oczywistego naruszenia praw konsumenta i są sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22.01.2016 r., I CSK 1049/14 oraz wyroku z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17, wywiódł, że mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. Klauzula zaś, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną banku w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną. Jeszcze silniej zaakcentowano to w wyroku II CSK 483/18, gdzie wskazano, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie stwierdzano już, że mechanizm ustalania kursów waluty, który pozostawia bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula która nie zawiera jednoznacznej treści, a przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną banku jest klauzulą niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Co do zasady wynikającej z art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. in principio postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go. Zgodnie z jednolitym orzecznictwem TSUE (np. wyrok z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 Dziubak) abuzywne zapisy należy wykreślić z umowy nie naruszając pozostałych jej postanowień.

W przedmiotowej sprawie dokonanie prostego wykreślenia abuzywnych klauzul spowoduje, że umowa stanie się niewykonalna w całości. Nadal bowiem pozostaną w niej zapisy mówiące o jej indeksowaniu do waluty franka szwajcarskiego. Jednakże nie sposób będzie określić sposobu w jaki należy przeliczyć kwotę udzielonego kredytu do CHF, a w dalszej kolejności jaka będzie wysokość poszczególnych rat, a także – jak przeliczyć wysokość poszczególnych rat wyrażonych w CHF na walutę polską. Nie jest w takim przypadku zasadne zastosowanie przez Sąd, niejako „z urzędu” średniego kursu NBP w miejsce przytoczonych klauzul abuzywnych, albowiem godziłoby to w interes strony pozwanej, jako konsumenta. Co więcej zakaz zastępowania niedozwolonych postanowień innymi regulacjami prawa krajowego podkreślany jest w orzecznictwie TSUE, na gruncie art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG.

Powyższe okoliczności powodują niemożność wykonania świadczenia określoną w art. 387 § 1 k.c. Zgodnie zaś z tym przepisem umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna. Sąd miał na uwadze, że umowa kredytowa zawierała wszelkie istotne elementy konieczne dla określenia treści stosunku prawnego, takie jak kwotę kredytu, okres kredytowania, terminu spłaty oraz wysokość oprocentowania. Niemniej jednak, przedmiotowa umowa nie może funkcjonować bez określenia uczciwych klauzul indeksacyjnych. Powództwo oparte było na założeniu ważności umowy, skuteczności wszystkich jej postanowień, zasadnego wypowiedzenia jej warunków. Pozwani zmierzali do wyeliminowania klauzul abuzywnych z umowy i oddalenia żądania powódki.

Wobec powyższego uznanie umowy za nieważną prowadziło do oddalenia powództwa jako bezzasadnego.

Równocześnie w sprawie zachodziła inna przesłanka uzasadniająca oddalenie powództwa. W tym kontekście warto odnieść się również do kolejnego nielojalnego zachowania Banku do jakiego doszło przed wypowiedzeniem Umowy, które w ocenie Sądu stanowiło nadużycie prawa podmiotowego, wskazanego w art. 5 k.c., a także było sprzeczne z wyrażoną w art. 354 § 2 k.c. koniecznością współdziałania Banku z pozwanymi. Zastosowane przez Bank klauzule niedozwolone spowodowały, że pozwani nie byli w pełni świadomi wysokości rat jakie winni uiszczać każdego miesiąca. Okoliczności związane z chorobą nowotworową pozwanej spowodowywały chwilowy brak płynności finansowej kredytobiorców. Skutkowało to brakiem wywiązania się przez nich z obowiązku spłaty rat kredytu za trzy okresy miesięczne. Jednakże po stosownym wezwaniu do zapłaty ze strony Banku pozwani dokonali spłaty zadłużenia. Okazała się ona niewystarczająca, z uwagi na brak transparentności przy ustalaniu wysokości rat kapitałowo-odsetkowych. Pozwani wpłacili trzy raty w mniejszej wysokości niż należna, która nie uwzględniała wzrostu kursu CHF. Pismem z dnia 18 sierpnia 2016 r. powódka wezwała pozwanych do zapłaty zaległości w spłacie kredytu w łącznej kwocie 174,63 CHF oraz 3,14 PLN w terminie 14 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy. Umowa została wypowiedziana w dniu 14 marca 2017 r. z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia pisma. Pozwani już 6 kwietnia 2017 r. dokonali wpłaty w wysokości 2.000,00 zł i kolejnej w dniu 18 kwietnia 2017 r. w wysokości 800,00 zł. Powyższe wskazuje jednoznacznie, że pozwani dążyli do kontynuacji umowy kredytowej zawartej z Bankiem, a jedynie wyjątkowo trudna sytuacja finansowa spowodowała u nich przejściowe trudności w regulowaniu wymaganych rat kapitałowo-odsetkowych. Z harmonogramu spłaty rat kredytu wynika, że pozwani 14 lipca 2016 r. dokonali wpłaty 500 zł, a 8 sierpnia 2016 r. 500,00 zł. Kolejnej wpłaty dokonali w październiku 2016 r. w wysokości 1.000,00 zł i w listopadzie 2016 r. w kwocie 1.400,00 zł – vide k. 98v-99v. Kolejne wpłaty miały miejsce w kwietniu 2017 r. – 2.000,00 zł oraz 800,00 zł. Tym samym pozwany wykazywali dobrą wolę co do kontynuacji spłaty kredytu. Jednakże nie spotkało się to z pozytywnym odzewem ze strony powodowej. Bank nie dążył do porozumienia z drugą stroną umowy kredytowej, celem wspólnego wypracowania nowych warunków spłaty zobowiązania. Takie zachowanie Banku stanowiło naruszenie lojalności kontrahenckiej, co uzasadniało oddalenie powództwa w oparciu o przepis art. 5 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł w trybie art. 108 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. Rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu wynika z zasady odpowiedzialności za wynik sprawy.