Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anita Jarząbek - Bocian

Sędziowie: SO Marek Wojnar

SO Anna Zawadka (spr.)

protokolant: p.o. protokolant sądowy Agnieszka Karpińska

przy udziale oskarżyciela publicznego Urzędu Skarbowego W. P. – starszego inspektora A. K.

po rozpoznaniu dnia 29 listopada 2016 r. w Warszawie

sprawy A. R., syna A. i J., ur. (...) w W.

oskarżonego o przestępstwo z art. 56 § 2 k.k.s.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie

z dnia 20 stycznia 2016 r. sygn. akt VIII K 132/15

uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 44 § 1 pkt 1 k.k.s. umarza postępowanie; kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.

SSO Anita Jarząbek – Bocian SSO Marek Wojnar SSO Anna Zawadka

VI Ka 640/16

UZASADNIENIE

A. R. został oskarżony o to, że: prowadząc działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych (...), podał nieprawdę w zeznaniu o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w roku podatkowym 2008 PIT-28 złożonym w dniu 3.02.2009 r. w Urzędzie Skarbowym W. P. z siedzibą w W. przy ul. (...) poprzez:

⚫

zaniżenie przychodu o kwotę 142.601,09 zł,

⚫

zawyżenie kwoty odliczeń od ryczałtu o kwotę 2.490,00 zł

co skutkowało zaniżeniem należnego ryczałtu o kwotę 10.334,00 zł, co stanowi naruszenie obowiązków wynikających z przepisów art. 13, art. 21 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 1998 r. Nr 144, poz., poz 930 z późn. zm.), w wyniku czego naraził zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych na uszczuplenie w wysokości 10.334,00 zł,

tj. o przestępstwo skarbowe z art. 56 § 2 k.k.s.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w Warszawie z dnia 20 stycznia 2016r. A. R. został uznany za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 56 § 2 k.k.s. i na podstawie art. 56 § 2 k.k.s. skazano go na karę grzywny w wymiarze 20 (dwudziestu) stawek dziennych ustalając wysokość stawki dziennej na kwotę 60 (sześćdziesięciu) złotych. Na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 113 k.k.s. zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w wysokości 190 (sto dziewięćdziesiąt) złotych, w tym 70 (siedemdziesiąt) złotych tytułem opłaty.

Apelację od wyroku wniósł obrońca oskarżonego zaskarżając wyrok w całości na korzyść oskarżonego. Na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. zarzucił wyrokowi naruszenie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. poprzez podjęcie i prowadzenie postępowania wobec oskarżonego, a w rezultacie jego skazanie, pomimo przedawnienia karalności przestępstwa zarzucanego oskarżonemu, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. W konkluzji skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy okazała się o tyle skuteczna, że w następstwie jej wywiedzenia koniecznym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania wobec oskarżonego z uwagi na przedawnienie karalności zarzuconego mu czynu. Natomiast przedstawiony w apelacji obrońcy zarzut odnoszący się do przedawnienia należności podatkowej okazał się chybiony.

Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów sąd odwoławczy zobowiązany jest uchylić wyrok w przypadku wystąpienia jednej z bezwzględnych przyczyn odwoławczych zawartych w katalogu art. 439 § 1 k.p.k. Ta zaś zaistniała w niniejszej sprawie. Jeszcze przed wydaniem zaskarżonego wyroku zaistniała bowiem okoliczność wyłączająca postępowanie określona w art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. W myśl wskazanego przepisu nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy nastąpiło przedawnienie karalności czynu.

W pierwszej kolejności wskazać zatem należy, że tzw. podstawowy okres przedawnienia karalności czynu zarzuconego A. R. reguluje przepis art. 44 § 1 pkt 1 k.k.s., zgodnie z którym karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 5, gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat. Okres ten, jak wynika z art. 44 § 3 k.k.s., rozpoczynał się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności należności publicznoprawnej, a więc z dniem 31 grudnia 2009 r.

W realiach niniejszej sprawy przedawnienie karalności czynu zarzucanego A. R. nastąpiło jednak nie tyle wobec upływu powyższego pięcioletniego okresu, liczonego od końca 2009 r., ale wobec faktu, że do 31 grudnia 2014 r. nie doszło do skutecznego przekształcenia postępowania z fazy in rem w fazę ad personam. Przekształcenie to powoduje bowiem, jak wynika wprost z art. 44 § 5 k.k.s., wydłużenie okresu przedawnienia karalności o dalsze 5 lat.

W tym kontekście konieczne staje się wskazanie, że zgodnie z art. 44 § 5 k.k.s., jeżeli przed upływem podstawowego okresu przedawnienia karalności wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. Decydujące znaczenie ma zatem moment "wszczęcia postępowania wobec sprawcy", a oceniać go należy na podstawie treści art. 71 § 1 k.p.k. oraz art. 313 § 1 k.p.k., mających odpowiednie zastosowanie w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe - art. 113 § 1 k.k.s. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2006 r., IV KK 150/06, R- OSNKW 2006, poz. 2107).

Nie ulega wątpliwości, że dochodzenie w sprawie podania nieprawdy w zeznaniu o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w roku podatkowym 2008 podatnika A. R., co skutkowało zaniżeniem należnego ryczałtu o kwotę 10.334,00 zł wszczęto w dniu 8 września 2014 r. (k.38). Z kolei postanowienie o przedstawieniu A. R. zarzutów sporządzono w dniu 28 października 2014 r. (k.63), przy czym - co należy podkreślić - sam ten fakt nie spowodował jeszcze przekształcenia postępowania z fazy in rem w fazę ad personam. Z powołanego wyżej art. 71 § 1 k.p.k. wynika bowiem, że za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Znaczenie zaś terminu "wydanie" i odkodowanie wynikających z niego norm prawnych może nastąpić jedynie przez pryzmat treści art. 313 § 1 k.p.k., który przewiduje, że jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniają podejrzenie, iż czyn popełniła określona osoba, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłasza je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go, chyba że ogłoszenie postanowienia lub przesłuchanie podejrzanego nie jest możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju.

Pomiędzy terminami "wydanie" a "sporządzenie" postanowienia zachodzi istotna różnica, jako że dla "wydania" niezbędne jest dopełnienie kolejnych czynności procesowych określonych w art. 313 § 1 k.p.k., niezbędnych dla skuteczności tej procesowej czynności. Aby zatem postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało uznane za wydane, czyli prawnie skuteczne, niezbędne jest kumulatywne spełnienie trzech warunków: sporządzenie postanowienia, jego niezwłoczne ogłoszenie i przesłuchanie podejrzanego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.03.2014r. IV KK 341/13).

Dopiero zatem skuteczne wszczęcie postępowania przeciwko sprawcy rodzi skutek w postaci przedłużenia biegu terminu przedawnienia karalności przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.

W niniejszej sprawie Urząd Skarbowy W. P. sporządził postanowienie o przedstawieniu zarzutów A. R. w dniu 28 października 2014 r. (k.63). Na ten termin A. R. nie był wzywany ani o nim powiadamiany. Tego dnia Urząd Skarbowy W. P. zwrócił się do Urzędu Skarbowego w Ż. o udzielenie pomocy prawnej i przesłuchanie w charakterze podejrzanego A. R. zam. w Ż. ul. (...), w sytuacji gdy w aktach kontroli podatkowej figurował jeszcze inny adres zamieszkania podejrzanego, a mianowicie W. Al.(...). Z przyczyn nie znanych Urząd Skarbowy nie wzywał podejrzanego do osobistego stawiennictwa na oba adresy figurujące w aktach sprawy. Wezwania do osobistego stawiennictwa wysyłane do A. R. na adres w Ż. wróciły nie odebrane i Urząd Skarbowy w Ż. zwrócił materiały bez wykonania czynności przesłuchania podejrzanego. Dopiero w dniu 17 grudnia 2014r. Urząd Skarbowy W. P. wezwał A. R. w charakterze podejrzanego od osobistego stawiennictwa w dniu 29.12.2014r. wysyłając wezwanie na właściwy adres zamieszkania tj. W. Al. (...). Wezwanie podejrzany otrzymał w dniu 22.12.2014r. (k.94v). Jednak podejrzany nie stawił się na wezwanie i telefonicznie poinformował Urząd Skarbowy, że jest chory oraz zobowiązał się stawić w innym terminie (k.96 i 97). W dniu 8 stycznia 2015 r. nastąpiło ogłoszenie A. R. postanowienia o przedstawieniu zarzutów i przesłuchanie go w charakterze podejrzanego (k.98-102).

W aktach sprawy nie ma żadnego dowodu na to, aby podejrzany się ukrywał i podejmował próby destabilizacji toku postępowania. Natomiast stawiennictwo na wyznaczony termin dowodzi, że A. R. przebywał pod adresem znanym od początku postępowania finansowemu organowi ścigania. W tej sytuacji dotrzymanie ustawowego terminu okazało się nieosiągalne z przyczyn leżących po stronie organu dochodzenia, skoro Urząd Skarbowy na 3 dni przed upływem pięcioletniego okresu przedawnienia wyznacza termin przesłuchania podejrzanego, a pozostałych czynności procesowych określonych w art. 313 § 1 k.p.k., niezbędnych do oceny, że postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało "wydane" w rozumieniu art. 71 § 1 k.p.k., dokonuje dopiero w dniu 8 stycznia 2015 r., a zatem po upływie okresu przedawnienia.

W konsekwencji trzeba stwierdzić, że z przyczyn zawinionych ze strony organu dochodzenia nie doszło do wszczęcia postępowania przeciwko osobie A. R. w pięcioletnim okresie przedawnienia karalności zarzuconego mu czynu i przedawnienie to nastąpiło z upływem dnia 31 grudnia 2014 r. To zaś powoduje, że w sprawie wystąpiła bezwzględna podstawa odwoławcza przewidziana w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. Z uwagi na to uchybienie, konieczne stało się uchylenie wyroku Sądu I instancji i umorzenie postępowania w sprawie na podstawie art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 44 § 1 pkt 1 k.k.s.

Natomiast zarzut podniesiony w apelacji obrońcy oskarżonego należy uznać za chybiony. Wbrew twierdzeniom skarżącego w spawie nie nastąpiło przedawnienie karalności przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu należności publicznoprawnej z uwagi na przedawnienie należności podatkowej zgodnie z treścią przepisu art. 44 § 2 k.k.s. Z treści art. 21 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, podatnicy są obowiązani za każdy miesiąc obliczać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika w terminie do dnia 20 następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień - w terminie złożenia zeznania", tj. do 31 stycznia następnego roku.

Skarżący wyprowadził jednak błędny wniosek, że zobowiązanie w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych za miesiące od stycznia do listopada 2008 r. przedawnia się w innym terminie niż zobowiązanie za miesiąc grudzień 2008 r. Stwierdzenie to stoi z jednej strony w całkowitej sprzeczności z istotą podatków dochodowych, dla których (w odróżnieniu np. od podatku od towarów i usług) okresem rozliczeniowym jest rok podatkowy, a nie miesiąc, z drugiej - koliduje z normą prawną zawartą w art. 21 ust. 4 u.z.p.d., gdzie ustawodawca w sposób wyraźny wskazał, że ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynikający z zeznania składanego do 31 stycznia następnego roku (PIT-28) jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy, chyba że urząd skarbowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku.

Stosownie zatem do art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie skarżącego w zryczałtowanym podatku dochodowym przedawniałoby się co do zasady z dniem 31 grudnia 2014 r. Przed tą jednak datą nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia należności podatkowej (art. 70 § 4 O.p.), albowiem organ w dniu 24.02.2009r. doręczył zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego (k.10) oraz zastosował środek egzekucyjny w postaci zajęcia rachunku bankowego w dniu 25.03.2010r. (k.147v). Niezależnie od powyższego w sprawie wystąpiła jeszcze inna przesłanka zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, a mianowicie nastąpiło wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, przed upływem terminu przedawnienia- art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej. Dla wystąpienia skutku z tego przepisu nie jest konieczne aby podatnik został poinformowany, że nastąpiło wszczęcie postępowania karno-skarbowego, które wywoła ten skutek, że przedawnienie nie nastąpi. Poinformowanie takie może nastąpić także w wezwaniu do stawienia się w charakterze podejrzanego w sprawie o przestępstwo skarbowe wiążące się z niewykonaniem zobowiązania, którego dotyczy termin przedawnienia. Z akt sprawy wynika, że wezwanie do osobistego stawiennictwa w charakterze podejrzanego w tej sprawie oskarżony odebrał w dniu 22.12.2014r.(k.94). Bieg terminu przedawnienia po zawieszeniu biegnie dalej od dnia następującego po dniu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe. Tym samym za bezzasadny należy uznać zarzut skargi apelacyjnej dotyczący przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Wobec jednak przedawnienia karalności przestępstwa skarbowego wyrok Sądu I instancji należało uchylić i umorzyć postępowanie karne w tej sprawie.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w oparciu o art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 632 pkt 2 k.p.k.

SSO Anna Zawadka SSO Marek Wojnar SSO Anita Jarząbek-Bocian