Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Michał Bukiewicz

protokolant: protokolant sądowy J. S.

przy udziale oskarżyciela publicznego Urzędu Skarbowego W. - (...)

po rozpoznaniu dnia 2 października 2025 r.

sprawy K. S. córki Z. i S., ur. (...) w W.

oskarżonej o wykroczenie z art. 57 § 1 kks w zw. z art. 6 § 2 kks w zw. z art. 9 § 3 kks

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie

z dnia 16 kwietnia 2025 r. sygn. akt V W 500/24

zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że oskarżoną uniewinnia od popełnienia zarzucanego jej czynu; koszty procesu ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 784/25

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2025 r. o sygn. akt V W 500/24 Sąd Rejonowy w Wołominie uznał K. S. za winną popełnienia zarzucanego jej czynu z art. 57 § 1 k.k.s., w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.

W dniu 15 maja 2025 roku obrońca wniósł apelację, w której wyrokowi temu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych oraz naruszenie przepisów postepowania mających istotny wpływ na treść orzeczenia tj.: art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 424 k.p.k.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie K. S. od zarzucanego jej czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonej była zasadna i zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uznania oskarżonej winnej popełnienia zarzucanego jej czynu.

Obrońca ma rację zarzucając Sądowi I Instancji ocenę materiału dowodowego w sposób wybiórczy i dowolny, z pominięciem dowodów korzystnych dla K. S., gdzie Sąd I Instancji przekroczył w tym etapie wyrokowania jednocześnie zasady prawidłowego rozumowania, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego. Skutkowało to błędnymi ustaleniami faktycznymi.

Nie ulega wątpliwości, iż oskarżona została zobowiązana do uiszczenia należnej zaległości podatkowej za miesiąc od września do listopada 2022 roku, w łącznej kwocie 93 153, 87 zł. Zobowiązanie za miesiąc wrzesień zostało uiszczone tylko w części, natomiast za październik i listopad nie został w ogóle zdeklarowany podatek VAT. Nie mniej jednak zarzut stawiany K. S. w postaci art. 57 k.k.s tj. uporczywego nie płacenia podatku nie jest adekwatny do niniejszej sytuacji.

Należy mieć na uwadze, że rzeczywiście w świetle art. 57 § 1 k.k.s. karalne jest nie samo niewpłacenie podatku w terminie, lecz wyłącznie uporczywe jego niewpłacenie w terminie wskazanym w ustawie, co zresztą podnoszono także w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2003 r., I KZP 2/03.

Na zaistnienie znamienia uporczywego niewpłacania podatku w terminie, będącego warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe z art. 57 § 1 k.k.s., może wskazywać zarówno cykliczność zachowań podatnika, polegająca na umyślnym niestosowaniu się do wymogu terminowego płacenia podatku, jak i jednorazowe, ale długotrwałe zaniechanie przez niego uregulowania podatku płaconego jednorazowo, mające miejsce już po terminie płatności tego podatku, a więc gdy ma on uregulować go już jako zaległość podatkową, jeżeli zachowanie to wskazuje, że zamiarem podatnika w momencie upływu terminu płatności podatku było uporczywe jego niewpłacanie, a więc odsunięcie uregulowania tego podatku na dłuższy okres. Postanowienie SN z 28.11.2013 r., I KZP 11/13, OSNKW 2014, nr 1, poz. 3.

Mając na uwadze powyższe stanowisko, stwierdzić należy oskarżona nie zrealizowała zobowiązania podatkowego w określonym terminie, natomiast nie wypełniła znamion zarzucanego jej wykroczenia skarbowego tj. art. 57 § 1 k.k.s. Z akt sprawy wynika, iż oskarżona miała obowiązek i możliwość uiszczenia podatku VAT do 25 października 2022 r., czynności tej nie dokonała w terminie, po czym dnia 3 listopada 2022 r. Urząd Skarbowy dokonał zabezpieczenia wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego w Banku (...) S.A. W związku z powyższym od dnia 3 listopada 2022 r. nie miała już możliwości uiszczenia zaległego podatku, co zresztą również przełożyło się na nieuiszczenie późniejszych zaległości podatkowych za październik oraz listopad. Okres w którym oskarżona mimo upływu terminu zapłaty podatku, miała nadal możliwość uiścić w całości należny podatek to znaczy do momentu niezajęcia konta, wynosił zaledwie kilka dni. W ocenie Sądu Okręgowego taki okres zaległości wpłaty należności podatkowej nie pozwala na przypisanie oskarżonej uporczywego niepłacenia podatku. Ponadto Urząd Skarbowy przyczynił się do niemożności uiszczenia należnego podatku, stosując zabezpieczenia na rachunkach bankowych. Wskazać należy iż zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnym, a mianowicie art. 19 Ustawy Prawo przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy. Czyniło to niemożliwym dokonania płatności z innych środków finansowych.

Wskazany w art. 19 obowiązek przedsiębiorcy jest związany z zapewnieniem pewności obrotu gospodarczego i ułatwieniem kontroli podatkowej (tak słusznie H. Gronkiewicz-Waltz, K. Jaroszyński, Przedsiębiorca..., s. 332). „Istotą tego obowiązku jest stworzenie warunków umożliwiających większą przejrzystość gospodarki finansowej prowadzonej przez przedsiębiorców. Niniejszy obowiązek spełnia także ważną funkcję w prawie podatkowym, gdyż ogranicza możliwość uchylania się od zapłaty podatków przez ukrywanie obrotów, oraz w prawie karnym, gdzie przeciwdziała zjawisku tzw. prania brudnych pieniędzy oraz udaremniania egzekucji wierzytelności. Odgrywa również istotną rolę w prawie cywilnym, chroniąc wierzyciela przed działaniami dłużnika-przedsiębiorcy, mającymi na celu usunięcie aktywów, koniecznych do zaspokojenia roszczeń” (Z. Ofiarski, Prawo bankowe. Komentarz, LEX 2013; zob. wyrok SA w Katowicach z 21.05.2009 r., I ACa 259/09, LEX nr 563071)

Dla porządku wypada wskazać, iż obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego wynika również z innych przepisów prawa, a zwłaszcza podatkowych. Zgodnie z art. 61 § 1 o.p. zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu. Ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług w art. 87 ust. 2 przewiduje, iż zwrot różnicy podatku następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym, o którym mowa w odrębnych przepisach, lub na wskazany przez podatnika rachunek banku mającego siedzibę na terytorium kraju lub na rachunek spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jako zabezpieczenie udzielanego przez ten bank lub przez tę kasę kredytu, na podstawie złożonego przez podatnika do naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do złożenia deklaracji podatkowej, pisemnego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową udzielających kredytu, do przekazania tego zwrotu. Zgodnie z art. 47 ust. 4b ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek jest obowiązany opłacać należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych, w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia rachunku bankowego płatnika składek lub obciążenia rachunku płatniczego płatnika w instytucji płatniczej w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych. M. Boryczka [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. A. Pietrzak, Warszawa 2019, art. 19.

W związku z powyższym oskarżona nie mogła w inny sposób niż za pomocą rachunku bankowego uiścić należną kwotę podatku. Środki finansowe z działalności gromadzone były zgodnie z obowiązkiem na rachunkach, w postaci bezgotówkowej. Żaden materiał nie wskazuje by miała jakiekolwiek inne, niezajęta dla potrzeb egzekucji źródło z którego mogła opłacić podatek . Działania Urzędu Skarbowego są niespójne, gdyż z jednej strony oczekuje on od podatnika złożenia deklaracji podatkowej w celu prawidłowego rozliczenia podatku i jego zapłaty a z drugiej zaś - pozbawia go realnych możliwości dopełnienia tego obowiązku. Trudno więc przyjąć jakoby K. S. działała umyślnie z zamiarem niezrealizowania obowiązku zapłaty podatku.

Odnosząc się do twierdzenia Sądu Rejonowego jakoby oskarżona była świadoma, iż z uwagi na wcześniejsze zaległości podatkowe zostanie wydana decyzja o zabezpieczeniu majątku spółki, a tym samym powinna przewidzieć powstanie zaległości podatkowych za kolejne miesiące, należy wskazać, iż wywód ten jest całkowicie nieuzasadniony. W szczególności, sąd nie uwzględnił specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej, w której występuje znaczna zmienność płynności finansowej, która często jest uzależniona od czynników zewnętrznych, niezależnych od samego przedsiębiorcy. Otrzymanie przez spółkę jednorazowego zlecenia lub faktur o znacznej wartości w danym miesiącu może diametralnie zmienić sytuację finansową podmiotu, co w konsekwencji prowadzi do wyrównania możliwości płatniczych w skali całego roku obrotowego. Może dojść do płatności należności na rzecz przedsiębiorcy za poprzednie okresy i potrzeby rozliczenia podatku. Tym samym przypisanie oskarżonej przekonania, iż w przyszłości również nie będzie w stanie regulować należności podatkowych, tym samym świadomego działania niezabezpieczania swych funduszy, stanowi założenie oderwane od realiów gospodarczych i nie może stanowić podstawy do przypisania jej winy. Natomiast w odniesieniu do kwestii wypłaty wynagrodzenia pracownikom po dokonaniu zajęcia rachunku, oprócz zeznania świadka D. K., brak jest materiału dowodowego potwierdzającego ten fakt, kiedy i z jakiego rachunku i jakiej wysokości pracownicy pozyskiwali pensję. Ponadto dywagacja odnosząc się do wyżej przywoływanego faktu nie jest w uzasadnianiu wyroku sądu I instancji należycie rozwinięta ani wyjaśniona, w tym co do wysokości kwoty wypłaconych i ich proporcji do należności podatkowej.

Warto również zwrócić uwagę na bierność oskarżyciela publicznego, który w żaden sposób nie odniósł się do przywołanych okoliczności uzasadniających brak winy w działaniu oskarżonej. Postawa oskarżyciela cechowała się brakiem czynnego i aktywnego działania w sprawie oraz obrony twierdzeń zawartych w akcie oskarżenia, które miały uzasadniać przypisanie oskarżonej uporczywego nie płacenia podatku. Ponadto już w początkowej fazie postępowania Urząd Skarbowy powinien dokonać oceny, czy stawiany zarzut jest adekwatny i proporcjonalny do konkretnego stanu faktycznego, a następnie skierować akt oskarżenia do sądu. Stawiany zarzut w kontekście zebranego już w postepowaniu przygotowawczym materiału sprawia wrażenie, jakby został sformułowany bez należytej analizy jego zasadności i określenia czy wystąpiły znamiona czynu z art. 57 k.k.s. Nadto nie została jego zasadność w żaden sposób obroniona w kontekście szerokiej i trafnej inicjatywy dowodowej obrońcy oskarżonej. Nie wykazano w szczególności by oskarżona dysponowała środkami na innych niezajętych przez Urząd Skarbowy rachunkach bankowych.

W ocenie Sądu Odwoławczego K. S. nie wypełniła znamienia czynu z art. 57 § 1 k.k.s. w postaci uporczywości. Rozumieniu słownikowym określenie „uporczywie” należy rozumieć jako „z uporem, nie ustępując, zawzięcie, uparcie, wytrwale. W niniejszym działanie sprawczyni nie miało elementu podmiotowego w postaci negatywnego nastawienia psychicznego sprawcy do obowiązku zapłaty podatku.

W konsekwencji, brak jest podstaw do przypisania oskarżonej K. S. odpowiedzialności karno-skarbowej, wobec czego należało zmienić zaskarżony wyrok Sądu I instancji i uniewinnić oskarżoną od zarzucanego jej czynu.

Sąd Okręgowy kosztami procesu w sprawie obciążył Skarb Państwa. Zgodnie bowiem z art. 632 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s., jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w razie uniewinnienia oskarżonego koszty procesu ponosi w sprawach z oskarżenia publicznego - Skarb Państwa.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł, jak w wyroku.