Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Sebastian Mazurkiewicz

Sędziowie: SO Beata Tymoszów (spr.)

SO Michał Chojnowski

protokolant: asystent sędziego Mateusz Rosłon

przy udziale prokuratora Anety Ostromeckiej

po rozpoznaniu dnia 20 stycznia 2016 r. w W.

sprawy M. B., syna P. i R. ur. (...) w W.

oskarżonego o przestępstwa z art. 224 § 2 kk w zb. z art. 226 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk; art. 226 § 1 kk w zb. z art. 222 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z dnia 15 czerwca 2015 r. sygn. akt III K 799/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie do ponownego rozpoznania.

SSO Michał Chojnowski SSO Sebastian Mazurkiewicz SSO Beata Tymoszów

Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie w sprawie o sygnaturze VI Ka 1239/15

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2015r. w sprawie o sygn. III K 799/14 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie oskarżonego M. B. w ramach czynów zarzucanych mu w pkt. 1 i 2 aktu oskarżenia uznał za winnego tego, że:

- w dniu 11 lipca 2014r. przy ul. (...) w W. groził popełnieniem przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu na szkodę funkcjonariusza Policji sierż. sztab. E. B. oraz stosował przemoc w postaci szarpania i kopania nogami funkcjonariusza Policji sierż. M. Z. w celu zmuszenia ich do zaniechania prawnej czynności służbowej oraz znieważył słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe funkcjonariuszy Policji sierż. sztab. E. B. oraz sierż.M. Z.podczas i w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych, to jest popełnienia występku z art. 224 § 2 k.k. w zb. z art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to, na podstawie art. 224 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k., wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności;

- w dniu 11 lipca 2014r. w radiowozie oznakowanym Policji podczas przejazdu do KRP Warszawa VII znieważył funkcjonariusza Policji sierż. M. Z.słowami powszechnie uważanymi za obelżywe, a także naruszył nietykalność cielesną ww. funkcjonariusza Policji poprzez uderzenie go głową w twarz oraz kopanie podczas i w związku z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych powodując obrażenia ciała u ww. pokrzywdzonego w postaci otarcia naskórka w okolicy czołowej po stronie prawej oraz liczne obrzęki i zasinienia na twarzy, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządu ciała pokrzywdzonego poniżej 7 dni, to jest popełnienia występku z art. 226 § 1 k.k. w zb. z art. 222 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 222 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności;

Na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. połączył orzeczone kary jednostkowe i wymierzył oskarżonemu karę łączną roku pozbawienia wolności, a na podstawie art. 63 § 1 k.k., a na jej poczet zaliczył okres zatrzymania oskarżonego w tej sprawie od dnia 11 lipca 2014r. do dnia 12 lipca 2014r.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zaskarżając wyrok w całości. Skarżący wyrokowi temu zarzucił:

1. obrazę przepisów prawa procesowego tj.:

- art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów i pozbawienie wyjaśnień oskarżonego waloru wiarygodności w zakresie przyczyn, z powodu których podjął on agresywne zachowania względem funkcjonariuszy, podczas gdy wyjaśnienia złożone na rozprawie były stanowcze, spójne i logiczne; co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych;

- art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 170 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegającą na ukształtowaniu przez Sąd swojego przekonania na podstawie przeprowadzonych dowodów, jednakże bez uwzględnienia zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, poprzez oparcie ustaleń jedynie na części materiału dowodowego niekorzystnego dla oskarżonego, mimo istnienia sprzeczności między poszczególnymi dowodami, z pominięciem dowodów korzystnych dla oskarżonego m.in. z jego wyjaśnień, które Sąd bezpodstawnie uznał za nielogiczne i wewnętrznie niespójne;

- art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. oraz art. 9 § 1 k.p.k. i art. 167 k.p.k. poprzez zaniechanie przez Sąd I instancji obowiązku dążenia do ustalenia prawdy materialnej i wyjaśnienia istniejących wątpliwości odnośnie motywów zachowania oskarżonego, poprzez odstąpienie od pozyskania zawnioskowanych dowodów na niewinność oskarżonego;

- art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegającą na obdarzeniu wiarą pokrzywdzonych policjantów E. B. i M. Z. bez uwzględnienia okoliczności, iż ich zeznania są subiektywne i jednostronne, oraz poprzez niedostateczne uzasadnienie, dlaczego zeznaniom tym Sąd dał wiarę, pomimo ich wewnętrznych sprzeczności oraz sprzeczności z wyjaśnieniami oskarżonego;

2. błąd w ustaleniach faktycznych, mający istotny wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się zarzucanych czynów, bez uwzględnienia okoliczności, iż działał on pod wpływem strachu i wzburzenia po napotkaniu ze strony pokrzywdzonego bezprawnego ataku na jego osobę, tj., że działał on po przekroczeniu przez policjanta czynności prawem dopuszczalnych, a więc po dokonaniu przez policjanta czynności bezprawnych. Zachowanie oskarżonego mogło zatem wyczerpać znamiona obrony koniecznej przed bezprawnym zamachem na jego dobro prawnie chronione, ewentualnie zachowanie oskarżonego mogło stanowić eksces. Nadto obrońca w środku odwoławczym wskazał, że w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym należałoby stwierdzić, iż oskarżony działał w granicach obrony koniecznej przed bezprawnym zamachem na jego dobro prawnie chronione od momentu, gdy policjant przekroczył swoje uprawnienia przeciągając go skutego kajdankami przez siatkę ogrodzeniową. Prawidłowo ustalony stan faktyczny – według obrońcy oskarżonego - powinien więc obejmować dwa okresy warunkujące karalność sprawcy: pierwszy dotyczący pokazania przez oskarżonego obraźliwego gestu wobec policjantów; drugi obejmujący wydarzenia po bezprawnym ataku na dobra oskarżonego

W razie nieuwzględnienia powyżej wskazanych zarzutów, na zasadzie art. 438 pkt. 4 k.p.k. skarżący wyrokowi temu zarzucił również rażącą niewspółmierność zastosowanej przez Sąd kary, z nieuwzględnieniem dyrektyw wymiaru kary, o których mowa w art. 53 § 1 k.k. W konsekwencji wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji i uniewinnienie M. B. od zarzucanych mu czynów, ewentualnie z ostrożności procesowej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonywania na okres 2 lat oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się o tyle zasadna, że doprowadziła do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, bowiem wniosek o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów nie mógł zostać uwzględniony, bowiem przedwczesnym byłoby obecnie ostateczne wypowiadanie się w kwestii jego odpowiedzialności karnej. Wynika to zarówno z niepełnej, powierzchownej oceny dowodów, przeprowadzonej przez sąd orzekający, jak i istotnego uchybienia formalnego dotyczącego oddalenia wniosków dowodowych obrońcy oskarżonego zgłoszonych na rozprawie.

W polu widzenia należy mieć, że prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy, zależy najpierw od należytego, zgodnego z regułami procedury karnej, postępowania dowodowego, a następnie właściwej, respektującej kryteria określone w art. 7 k.p.k., oceny jego wyników. Zgodnie zaś z art. 167 k.p.k. dowody przeprowadzone mogą być z urzędu lub na wniosek, przy czym oddalenie wniosku dowodowego nastąpić może wyłącznie w ściśle określonych wypadkach, limitowanych treścią art. 170 § 1 k.p.k.

Na rozprawie głównej w dniu 9 czerwca 2015 roku obrońca złożył dwa wnioski dowodowe o:

-,, dokonanie oględzin miejsca ul. (...), będącego miejscem zdarzenia, na okoliczność rekonstrukcji zdarzenia, jakie miało miejsce przed załadunkiem oskarżonego do radiowozu i przed transportem konkretnie dla rekonstrukcji odnalezienia miejsca zatrzymania oskarżonego przez pokrzywdzonego , czy występują tam bariery architektoniczne oraz czy istnieje możliwość wyprowadzenia zadania ciosu oskarżonemu’’ oraz

- ,, zobowiązanie Komendy Rejonowej Policji VII w W. do wykazania czy wpłynęły skargi na B. i Z., zwłaszcza skargi imienne w rejonie G. (...), na okoliczność możliwości wystąpienia przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy policji.’’

Tezy dowodowe i okoliczności, które udowodnić zamierzał w ten sposób obrońca zostały zatem ściśle określone, a „doprecyzowane” niejako poprzez fakt wystąpienia z wnioskami poprzez obrońcę oskarżonego co oznacza, że miały przemawia ć na jego korzyść. Sąd Rejonowy, na podstawie art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k. oddalił oba te wnioski dowodowe wskazując jedynie lakonicznie, iż ,,w ocenie Sądu okoliczności związane z przebiegiem zdarzenia zostały już udowodnione w niniejszym postępowaniu zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy albowiem w przedmiotowej sprawie został przesłuchany oskarżony i świadkowie (k.133). W tym miejscu należy uściślić, co oznacza przytoczona in extenso treść przepisu. Sformułowanie zawarte w art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. (dawniej:155 § 1 pkt 2 k.p.k.:) "zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy" nie może oznaczać niczego innego jak przyjęcie przez sąd orzekający za udowodnioną innymi dowodami tezy dowodowej zaprezentowanej we wniosku. Taka sytuacja ma miejsce gdy wynika ona z innych, przeprowadzonych już w toku postępowania czynności procesowych; w postępowaniu sądowym (rozpoznawczym) - w toku przewodu sądowego i nie jest jednocześnie kwestionowana vide: wyrok Sądu Najwyższego w sprawie sygn. akt: V KR 295/74.. Konsekwencją zaś uczynienia podstawą oddalenia wniosku dowodowego tej przesłanki jest obowiązek dokonania ustaleń zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy, a gdy okaże się to niemożliwe, należy przeprowadzić dowód, co do którego wniosek został uprzednio, na podstawie art. 170 § 1 pkt 2, oddalony, i wówczas zastosowanie ma przepis art. 170 § 4 (tak też: wyrok Sądu Najwyższego w sprawie sygn. akt: V KRN 180/81) W realiach tej sprawy oznacza to, że ferując wyrok Sąd – zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy – powinien był przyjąć, że istniała możliwość wyprowadzenia ciosu przez policjanta zatrzymującego oskarżonego już po przebiegnięciu ulicy (...) oraz że wpływały na policjanta – pokrzywdzonego w sprawie skargi świadczące o przekroczeniu przezeń uprawnień ( w tym również w dacie zdarzenia).

Tymczasem ani z treści dyspozycji wyroku ani jego części motywacyjnej nie wynika, by te właśnie okoliczności zostały ustalone przez sąd meriti i uwzględnione przy kwalifikacji prawnej zachowania przypisanego oskarżonemu i wymierzonej mu kary. Sąd nie wskazał bowiem czy przyjął, że na miejscu zdarzenia jest bariera architektoniczna i nie można było wyprowadzić oskarżonemu ciosu (przed którym ewentualnie mógł się bronić) czy też przyjął okoliczność przeciwną. Nie wiadomo też, czy Sąd uznał, (na podstawie innych dowodów, a jeśli tak to jakich) że po zdarzeniu nie wpłynęły skargi wnoszone konkretnie na policjantów M. Z. i E. B. czy wręcz przeciwnie. Z tego właśnie powodu niemożliwa jest weryfikacja zaskarżonego wyroku tym bardziej, że wiele wskazuje na to, że w istocie Sąd nie dostrzegł dalszych konsekwencji wynikających z owych zaniechań dowodowych.

Uzasadniając decyzję o oddaleniu wspomnianych wniosków dowodowych, Sąd wyraził pogląd, iż ,, Okoliczności dotyczące przekroczenia uprawnień przez policjantów podczas wykonywania przez nich czynności służbowych, jakkolwiek istotne z punktu widzenia całego materiału dowodowego, to jednak pełniące rolę zupełnie nieistotną dla ustalenia czy zachowanie oskarżonego wypełniło znamiona zarzucanych mu przestępstw. Tym samym przeprowadzenie w/w dowodów przez Sąd w sposób oczywisty zmierzałoby do przedłużenia postępowania. Najpierw wypada zauważyć, że treść tego rozstrzygnięcia sprowadza się do powielenia sformułowania ustawowego bez wykazania, w realiach sprawy, co świadczy o istnieniu przesłanki „ zmierzania w sposób oczywisty do przedłużenia postępowania w sprawie" ( por. wyrok S.A w Katowicach z dnia 21 listopada 2014 roku w sprawie sygn. akt: II AKa 304/14). Przede wszystkim jednak niezrozumiałe zupełnie jest samo rozumowanie sądu orzekającego. Nie wiadomo bowiem, cóż to jest ów „punkt widzenia całego materiału dowodowego”, dla którego istotne znaczenie mają pewne kwestie faktyczne, a jednocześnie nieistotne dla oceny odpowiedzialności karnej oskarżonego. Zebrany materiał dowodowy służy przecież nie czemu innemu, jak właśnie możliwości poczynienia właściwych, adekwatnych do rzeczywistości ustaleń faktycznych, a następnie ich oceny pod kątem realizacji znamion przestępstwa. Jakakolwiek okoliczność „istotna dla materiału dowodowego” jest tym samym ważka dla ustalenia, czy doszło do popełnienia zarzucanego występku.

Nie trzeba pogłębionych rozważań do wykazania, że ustalenie, czy oskarżony zachował się w określony sposób dlatego tylko, że był nietrzeźwy i nie lubi funkcjonariuszy Policji czy też dlatego, że zachowali się oni w sposób oceniony jako „przekroczenie uprawnień” – ma znaczenie nie tylko dla wymiaru kary, ale także oceny stopnia szkodliwości społecznej czy realizacji znamion określonych np. w art. 224 § 2 k.k. w wypadku przekroczenia uprawnień przez funkcjonariusza Policji Sąd stanąłby przecież przed koniecznością odpowiedzi na pytanie, czy takie działanie policjanta jest nadal „prawną czynnością służbową”, którą uniemożliwić miał oskarżony.

Reasumując, z uwagi właśnie na wskazane powyżej uchybienia orzeczenie Sądu Rejonowego nie mogło się ostać. Nie chodzi przy tym wyłącznie o uchybienia natury formalnej, ale zaniechanie rozważenia okoliczności faktycznych i prawnych istotnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Rozpoznając ponownie sprawę, sąd I instancji winien z należytą starannością przeprowadzić postępowanie dowodowe w niezbędnym zakresie uprawniającym do prawidłowego wyrokowania, następnie mając na uwadze całokształt zgromadzonych w sprawie dowodów, wyprowadzić poprawne wnioski w zakresie winy, czy też niewinności oskarżonego.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy orzekł jak w dyspozycji wyroku.