Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 1246/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu w Legionowie z dnia 14 sierpnia 2024 r., sygn. akt II K 597/21

przeciwko J. N. (1).

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

1.

niekaralność oskarżonego

karta karna k. 250

Stan majątkowy oskarżonego

E (...) k. 249

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

1.

Karta karna, E (...)

Dokumenty urzędowe zostały sporządzone w przepisanej prawem formie przez organ do tego uprawniony. Stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. Strony nie kwestionowały autentyczności dokumentów.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Apelacja obrońcy oskarżonego

Lp.

Zarzuty

1.

1) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dowolną i wybiórczą, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności w postaci zeznań świadka I. W., świadka A. S., świadka J. N. (2), wyjaśnień oskarżonego, dokumentacji bankowej, wyciągów z rachunków bankowych, kkorespondencji z ZUS, aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 24.08.2021 przejawiającą się w błędnym uznaniu, iż oskarżony dokonał 196 włamań na konto bankowe należące do zmarłej S. N. przy użyciu uprzednio przywłaszczonej karty bankowej, podczas gdy:

a)  z tych samych ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd — wywodzonych przez Sąd z zeznań świadka I. W.  wynika jednocześnie, iż oskarżony posługiwał się kartą do konta za zgodą S. N., co wyłącza możliwość przypisania oskarżonemu jej przywłaszczenia i włamania do konta;

b)  z zeznań świadka I. W., zeznań świadka J. N. (2) i wyjaśnień oskarżonego wynika, że S. N. za swego życia udzieliła oskarżonemu zgody na wypłatę środków pieniężnych zgromadzonych na jej rachunku oraz że dobrowolnie udostępniła oskarżonemu kartę i numer PIN niezbędne do tych wypłat z prawem do dysponowania zgromadzonymi na rachunku środkami pieniężnymi, a fakt dokonywania wypłat z rachunku za zgodą jego właściciela oraz przy użyciu dobrowolnie udostępnionych przez właściciela narzędzi i zabezpieczeń (karty i nr PIN) wyłącza możliwość przypisania oskarżonemu przywłaszczenia tej karty oraz dokonania włamania na konto bankowe;

c)  z aktu notarialnego z dnia 24.08.2021 r. rep. A (...) — aktu poświadczenia dziedziczenia po zmarłej S. N. wynika, iż oskarżony posiadał status spadkobiercy zmarłej S. N., co czyni go - po śmierci S. N. posiadaczem rachunku bankowego, z którego dokonał 196 wypłat objętych aktem oskarżenia i co wyłącza możliwość przypisania mu włamania na cudzy rachunek;

2) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dowolną i wybiórczą, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie przejawiającą się w uznaniu, iż oskarżony świadomie pobierał środki pieniężne na szkodę Banku (...) w L. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, podczas gdy:

a) ze spójnych i korespondujących ze sobą zeznań świadka I. W. i J. N. (2) oraz wyjaśnień oskarżonego wynika, iż oskarżony nie miał świadomości, iż na rachunku bankowym pozostawionym przez S. N. znajdują się środki pieniężne z nadpłaconej przez ZUS emerytury, a pozostały materiał dowodowy przyjęty przez Sąd za podstawę ustaleń faktycznych nie daje żadnych podstaw do podważenia wiarygodności tych zeznań i wyjaśnień, ani do przypisania oskarżonemu posiadania tej wiedzy i świadomości, co wyłącza możliwość przyjęcia, iż oskarżony realizował znamiona podmiotowe czynu z art. 279 S 1 k.k. w postaci istnienia zamiaru bezpośredniego kierunkowego dotyczącego dokonania kradzieży w włamaniem na szkodę ZUS i Banku (...) w L.;

d) z pisma Banku (...) w L. z dnia 22.04.2021 r. (karta 110) wynika, iż wyciągi z rachunku bankowego S. N. nie były poprzesyłane na adres S. N., a tym samym brak było jakichkolwiek dokumentów, które mogłyby stanowić podstawę powzięcia przez oskarżonego wiedzy o rzeczywistym źródle pochodzenia środków zgromadzonych na rachunku S. N. i o saldzie tego rachunku, co wyłącza możliwość przyjęcia, iż oskarżony świadomie pobrał środki pieniężne na szkodę Banku i ZUS, a tym samym aby realizował znamiona podmiotowe czynu z art. 279 S 1 k.k. w postaci istnienia zamiaru bezpośredniego kierunkowego dotyczącego dokonania kradzieży w włamaniem na szkodę ZUS i Banku (...) w L.;

3) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ ha treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dowolną i wybiórczą, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie przejawiającą się w uznaniu, iż „oskarżony dokonał włamania przełamując zabezpieczenie elektroniczne w postaci kodu PIN chroniącego rachunek bankowy przed dostępem do niego osób nieuprawnionych, czyli takich, które z woli właściciela rachunku, nie maja dostępu do tego rachunku”, podczas gdy z zeznań świadków I. W., J. N. (2) oraz z wyjaśnień oskarżonego wynika, że S. N. udzieliła oskarżonemu dostępu do rachunku wyrażając zgodę na korzystanie ze zgromadzonych na nim środków i udostępniła nr PIN, co wyłącza możliwość uznania, iż doszło do przełamania kodu PIN wbrew woli właściciela rachunku;

4) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. poprzez przeprowadzenie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodu w postaci zeznań świadka J. N. (2) przejawiającej się w odmowie przyznania przez Sąd tym zeznaniom waloru wiarygodności z powołaniem się na fakt, iż świadek ten jest żoną oskarżonego, co miało rzekomo uzasadniać jej cel ukierunkowany na „bezzasadne wybielenie” oskarżonego, podczas gdy:

a)  sam fakt posiadania przez świadka statusu małżonki oskarżonego nie stanowi podstawy do dyskwalifikowania wiarygodności jej zeznań, a sąd nie dostrzegł jakichkolwiek innych argumentów podważających wiarygodność tych zeznań;

b)  zeznania tego świadka w kluczowych aspektach ich przekazu (tj. w zakresie wskazującym na wyrażenie przez S. N. zgody na korzystanie z karty przez oskarżonego) są spójne z zeznaniami świadka I. W., które to zeznania zostały uznane przez Sąd za w pełni wiarygodne;

5)  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. poprzez przeprowadzenie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodu w postaci wyjaśnień oskarżonego przejawiającej się w odmowie przyznania przez Sąd tym wyjaśnieniom waloru wiarygodności jedynie z tego powodu, iż zdaniem Sądu stanowią one wyraz przyjętej linii obrony, podczas gdy wyjaśnienia oskarżonego były od początku konsekwentne, jasne i logiczne, a ponadto były one spójne z zeznaniami świadków, w tym z zeznaniami świadka I. W., które to zeznania zostały uznane przez Sąd za w pełni wiarygodne;

6)  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dowolną i wybiórczą, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie w postaci wyciągów z rachunku bankowego S. N. i aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 24.08.2021 r. przejawiającą się w uznaniu, iż oskarżony pobrał z rachunku nienależną kwotę w wysokości 63 236,29 zł, podczas gdy z wyżej wskazanych wyciągów z rachunku bankowego wynika, iż na dzień śmierci S. N. na jej koncie znajdowały się oszczędności w kwocie 17 302,97 zł (niepochodzące z nadpłaconej emerytury), a akt poświadczenia dziedziczenia potwierdza, iż środki te (jako spadek) zostały odziedziczone przez oskarżonego, co wyłącza możliwość przypisania oskarżonemu dokonania kradzieży tej części środków na szkodę ZUS lub banku;

7)  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną i wybiórczą, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności korespondencji Banku z ZUS (karty 39-43, 6366, 110-111 akt sprawy) przejawiającą się w błędnym uznaniu, iż oskarżony powinien był zawiadomić bank o śmierci S. N., podczas gdy żaden z dowodów przyjętych przez Sąd za podstawę tych ustaleń faktycznych, ani żaden obowiązujący przepis prawa nie daje podstaw do przyjęcia istnienia obowiązku oskarżonego zawiadomienia Banku o śmierci jego matki;

8)  a w konsekwencji naruszeń wskazanych w pkt 1-7 zaskarżonemu wyrokowi zarzucam także błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku mający wpływ na wydane orzeczenie przejawiający się w błędnym uznaniu, że oskarżony zrealizował znamiona czynu art. 279 S 1 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena dowodów zgromadzonych w sprawie nie daje podstaw do takich ustaleń;

9)  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 424 § 1 ppkt 1 i § 2 k.p.k. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jakichkolwiek ustaleń faktycznych wskazujących na zasadność zasądzenia na rzecz Banku (...) w L. oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od oskarżonego kwoty 40 000 zł tytułem częściowego naprawienia szkody, w tym brak wskazania dowodów, z których Sąd wywiódł istnienie po stronie tych podmiotów jakiejkolwiek szkody i jej wysokości, co uniemożliwia właściwą weryfikację zaskarżonego rozstrzygnięcia w zakresie wyżej wskazanych kwestii;

10)  art. 410 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez pominięcie przez Sąd podczas dokonywania ustaleń faktycznych dowodów zgormadzonych w sprawie w postaci potwierdzenia wykonania przelewu z dnia 01.03.2021 r., decyzji ZUS z dnia 02.02.2021, 23.04.2021 znak (...), zeznań świadka A. S. (pracownika Banku), zeznań świadka I. W., zeznań świadka J. N. (2) i wyjaśnień oskarżonego w zakresie, w jakim z dowodów tych wynika, że kwota nadpłaty emerytury w kwocie 47 517,73 zł została zwrócona na rzecz ZUS przez I. W. w porozumieniu z oskarżonym, co zostało pominięte przez Sąd w opisie dokonanych ustaleń faktycznych ujętym w uzasadnieniu wyroku, a co ma zasadnicze znaczenie dla braku możliwości przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną Bankowi (...) objętą punktem V sentencji wyroku.

☒ zasadne

☐ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

1.  Apelacja obrońcy oskarżonego jest zasadna w zakresie zarzutów głównych, co dezaktualizuje konieczność odnoszenia się do zarzutów ewentualnych. Sąd pierwszej instancji błędnie ustalił, że oskarżony J. N. (1) dopuścił się 196 kradzieży z włamaniem na konto swojej zmarłej matki S. N..

2.  W niniejszej sprawie ogromne zdziwienie sądu odwoławczego budzi fakt, że akt oskarżenia został skierowany do sądu rejonowego, gdyż już na etapie postępowania przygotowawczego stosując art. 7 k.p.k. można było bezsprzecznie stwierdzić, że J. N. (1) nie wypełnił znamion zarzucanych mu czynów, jak również znamion żadnego innego przestępstwa. Zdumienie budzi również ocena materiału dowodowego dokonana przez sąd pierwszej instancji, z rażącym naruszeniem art. 7 k.p.k., jak również prawnokarna ocena znamion przestępstwa kradzieży z włamaniem. Ocena ta jest wysoce wybiórcza, wewnętrznie sprzeczna i pobieżna. Tożsamo podawane okoliczności sąd raz uznaje za wiarygodne, raz za niewiarygodne, nie tłumacząc takiej dychotomii.

3.  Materiał dowodowy analizowany jako całość w żaden sposób nie dowodzi, że oskarżony dopuścił się jakiegokolwiek przestępstwa. Oczywiście wykazał się niefrasobliwością, gdyż ani on, ani jego siostra do dnia 24 sierpnia 2021 roku nie podjęli żadnych działań celem uregulowania spraw majątkowych po śmierci mamy, ale taka postawa nie świadczy o zamiarze popełnienia przestępstwa. A biorąc pod uwagę fakt bycia spadkobiercą zmarłej w zasadzie częściowo rzekomego przestępstwa na własną szkodę.

4.  Działania J. N. (1) po śmierci mamy, polegające na wypłatach z rachunku oszczędnościoworozliczeniowego były dokonywane bez przedstawienia bankowi tytułu prawnego, czyli aktu poświadczenia dziedziczenia. Niemniej jednak nie zmienia to faktu, że prawa i obowiązki majątkowe po S. N. przeszły z chwilą jej śmierci na spadkobierców ustawowych, gdyż nie pozostawiła ona testamentu (art. 922 k.c.). Tym samym wypłaty były dokonywane przez prawnego posiadacza środków, do stanu środków pieniężnych na tym rachunku w momencie otwarcia spadku. Na dzień śmierci S. N. stan środków pieniężnych na koncie wynosił 17.302,97 zł i stanowił spadek, który nabyli J. N. (1) i I. W. po ½ części.

5.  Żaden, podkreślić należy, żaden dowód, nie wskazuje na jakikolwiek zamiar popełnienia przestępstwa kradzieży z włamaniem. Brak jest jakiegokolwiek dowodu, że karta bankomatowa została „uprzednio przywłaszczona”, jak zarzucił prokurator i przypisał sąd. Brak jest jakiegokolwiek dowodu na świadomość J. N. (1), czy też jego siostry I. W., że na konto mamy ZUS, po jej śmierci, będzie przelewał nienależne świadczenie emerytalne, z uwagi na błąd pracownika zakładu ubezpieczeń. Wręcz przeciwnie całość materiału dowodowego wskazuje, że oskarżony nie miał zamiaru popełnić jakiegokolwiek przestępstwa.

6.  W zasadzie przypuszczać można, że akt oskarżenia i wyrok skazujący opiera się jedynie na kilku faktach, jakie zostały ustalone, bez dalszej pogłębionej analizy podejmowanych działań, w zasadzie bez ustalenia powodów, jakimi kierował się J. N. (1) dokonując wypłat z konta zmarłej mamy za wiedzą i zgodą swojej siostry, z którą dzielił się wypłacanymi pieniędzmi.

7.  Faktem jest, że S. N. zmarła w dniu 25 lutego 2015 roku.

8.  Faktem jest, że po śmierci S. N. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przelewał nienależną emeryturę na konto zmarłej prowadzone przez Bank (...) w L..

9.  Faktem jest, że J. N. (1), spadkobierca S. N. korzystał po jej śmierci z karty bankomatowej dokonując 196 wypłat na różne kwoty, oscylujące w granicach 500 zł, ale także 6 zł.

10.  Te trzy fakty wystarczyły, by postawić J. N. (1) w stan oskarżenia, co więcej wydać wyrok skazujący.

11.  Celem wykazania bezsensowności zarzucanych i przypisanych czynów podać należy dodatkowo, że to nie wszystkie fakty, jakie można ustalić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

12.  Faktem jest także to, że spadek po zmarłej S. N. nabyli na podstawie dziedziczenia ustawowego córka I. W. oraz syn J. N. (1), każdy z dzieci po ½ części (akt poświadczenia dziedziczenia k. 165).

13.  Faktem jest, że S. N. kilka miesięcy przed śmiercią, z uwagi na swój stan zdrowia, przekazała synowi swoją kartę bankomatową i podała (...)u do tej karty, tak by mógł z niej korzystać.

14.  Faktem jest to, że J. N. (1) nie wiedział, że ZUS przelewa emeryturę jego mamy po jej śmierci na jej konto.

15.  Faktem jest to, że J. N. (1) nie znał stanu oszczędności swojej mamy i każdorazowo był przekonany, że wypłaca pieniądze, które nabył w wyniku dziedziczenia ustawowego. Taką samą świadomość miała również jego siostra, drugi spadkobierca, która otrzymywała od brata część wypłacanych środków.

16.  Te pozostałe fakty nie zostały wzięte pod uwagę przez oskarżyciela publicznego i sąd pierwszej instancji, a były już ujawnione i znane na etapie postępowania przygotowawczego. Wynikają bowiem z przeprowadzonych w sprawie dowodów, których wiarygodności nikt nie zaprzeczył.

17.  Jednym z dowodów w sprawie były zeznania I. W., córki zmarłej S. N. i siostry J. N. (1), które obrazują tło podejmowanych działań przez J. N. (1) i motywację, jaką się kierował. Zeznania te zostały uznane przez sąd rejonowy za wiarygodne w całości, co było jedną z niewielu słusznych ocen sądu. Powinny zatem stać się podstawą czynionych ustaleń faktycznych, co niestety nie nastąpiło.

18.  Jak wynika z zeznań I. W., S. N. ze względu na stan zdrowia, przed śmiercią zamieszkiwała na zmianę u córki albo u syna. Z tego względu oraz mając na uwadze swój stan zdrowia na kilka miesięcy przed śmiercią nie wypłacała nic z konta, będąc na utrzymaniu swoich dzieci. Przed śmiercią wyrobiła kartę do własnego konta i przekazała ją wraz z (...)em synowi J. N. (1), który początkowo wykorzystywał ją do opłacenia czynszu, mediów. Po śmierci mamy brat nadał korzystał z karty, za jej wiedzą i zgodą i dzielił się z nią wypłaconymi pieniędzmi. Nie sposób uznać zatem, by doszło do jakiegokolwiek przywłaszczenia karty bankomatowej.

19.  Po śmierci mamy żadne z nich nie zgłosiło do banku tego faktu. Z niewiadomych powodów sąd uznał, że J. N. (1) był zobowiązany do powiadomienia banku o śmierci swojej mamy. Sąd nie podał natomiast przepisu obligującego do takich działań. Żaden przepis prawa nie zobowiązuje kogokolwiek do informowania banku o śmierci posiadacza rachunku. Niewykonanie tego powoduje stratę na mieniu spadkobierców, gdyż do czasu powiadomienia o śmierci, bank może naliczać opłaty za prowadzenie konta, czego nie może dokonać po śmierci. Zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe umowa rachunku bankowego, którego posiadaczem jest osoba fizyczna, niezawarta w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpił zgon jego posiadacza. Uważa się ją za wiążącą do chwili wypłaty przez bank środków pieniężnych osobie posiadającej do nich tytuł prawny (art. 59a ust. 4 Prawa bankowego). Istotna w tej kwestii jest treść art. 922 § 1 k.c., który stanowi, że w momencie otwarcia spadku zgodnie z ogólnymi zasadami dziedziczenia prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Oczywiście bank po śmierci posiadacza rachunku nie wypłaci środków finansowych zgromadzonych na rachunku, aż do czasu przestawienia aktu poświadczenia dziedziczenia, ale te środki zgromadzone na rachunku i tak należą w momencie otwarcia spadku do majątku spadkobierców.

20.  Wracając do uznanych za wiarygodne zeznań I. W. świadek podała, że po śmierci mamy, wraz z bratem przekazali wszelkie dokumenty związane ze zgonem pracownikom domu pogrzebowego, w tym upoważnienia do powiadomienia ZUS o śmierci S. N.. Upoważnili również zakład pogrzebowy do wystąpienia o zasiłek pogrzebowy, w celu częściowego pokrycia kosztów pogrzebu. Samodzielnie o taki zasiłek nie występowali. Świadek podała, że byli z bratem przekonani, że zakład pogrzebowy powiadomił ZUS o śmierci S. N.. Ustalili bowiem z pracownikami, że to oni dopełnią wszelkich formalności przed urzędami.

21.  Tak też się stało. Jak wynika z pisma ZUS z dnia 23 kwietnia 2021 roku, które zostało całkowicie zignorowane zarówno przez prokuratura, jak i sąd pierwszej instancji, w dniu 27 lutego 2015 roku wpłynął do ZUS wniosek z zakładu (...) w L. o wypłatę zasiłku pogrzebowego po zmarłej S. N. (k. 111) i organ rentowo-emerytalny został powiadomiony o jej śmierci. Tym samym uznać należy spadkobiercy dopełnili ciążących na nich obowiązkach i za pośrednictwem zakładu pogrzebowego, co jest powszechną praktyką, powiadomili Zakład Ubezpieczeń Społecznych o tym, że S. N. zmarła.

22.  Nie ma żadnego dowodu na to, by J. N. (1) jak i jego siostra I. W. mieli jakąkolwiek świadomość, że ZUS będzie w dalszym ciągu wypłacał nienależną emeryturę na konto ich zmarłej mamy. Doszło do tego jedynie z powodu zaniedbania ze strony pracowników ZUS, o czym świadczy wyżej wymienione pismo z dnia 23 kwietnia 2021 roku, informujące, że kopia aktu zgonu S. N. nie została przekazana do komórki świadczeń emerytalno-rentowych w celu wstrzymania wypłaty świadczenia. Informacje o zgonie S. N. komórka świadczeń emerytalno-rentowych (nie ZUS) uzyskała w dniu 11 maja 2020 roku na drodze wewnętrznych procedur sprawdzających listę osób z datą zgonu, dla których data zgonu nie została wprowadzenia w aplikacji emerytalnej. Wydawać się może, że zdaniem prokuratora i sądu to J. N. (1) ma ponosić odpowiedzialność za nieprawidłowy przepływ informacji pomiędzy komórkami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

23.  Idąc dalej, jak zeznała I. W., J. N. (1) używał karty za jej wiedzą i zgodą. Byli bowiem przekonani, że pieniądze na koncie stanowiły oszczędności mamy i należały do nich, jako jedynych spadkobierców. Po śmierci S. N. z bratem umówili się, że on będzie wypłacał pieniądze z konta mamy i będzie się nimi dzielić. Tak też się stało. J. N. (1) przekazał siostrze kwotę około 1213 tys. zł. Zarówno ona jak i brat nie wiedzieli jaka kwota pieniędzy pozostała na koncie w chwili śmierci mamy. Kiedyś I. W. miała być ustanowiona pełnomocnikiem do konta, ale jej dowód stracił ważność i nie dopełniła formalności. Przez cały czas byli przekonani, że korzystają z pieniędzy zostawionych im przez mamę w spadku. Nie podejmowali żadnych działań, by ustalić jaka jest saldo konta na dzień otwarcia spadku. Nie przypuszczali, że mogą tam być przelewane pieniądze przez ZUS, skoro został on powiadomiony i śmierci uprawnionej do świadczeń emerytalnych.

24.  O tym, że podawane okoliczności są zgodne z prawdą świadczy także fakt, że w momencie poinformowania świadka przez bank, że na koncie były również nienależne świadczenia wypłacane przez pomyłkę przez ZUS I. W. wyjaśniła całą sytuację i przelała następnie całą wskazaną kwotę zwrotu nadpłaty. Zostało to potwierdzone we wspomnianym już piśmie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 kwietnia 2021 roku, gdzie podano, że suma nadpłaty została w całości zwrócona na konto ZUS w dniu 1 marca 2021 roku przez córkę zmarłej.

25.  Tożsamej treści wyjaśnienia, jak zeznania świadka I. W. złożył oskarżony, ale z niewiadomych powodów zostały one uznane za niewiarygodne i stanowiące przyjętą linię obrony. Co więcej tożsame zeznania złożyła żona oskarżonego J. N. (2), a i jej zeznania zostały uznane za niewiarygodne, tym razem z uwagi na to, że jako żona oskarżonego starała się bezzasadnie go wybielić.

26.  Sąd odwoławczy nie jest w stanie zracjonalizować z jakiego powodu tożsame okoliczności podawane przez J. W. są dla sądu pierwszej instancji wiarygodne, jako jasne, logiczne i niewiarygodne tylko dlatego, że są podawane przez oskarżonego i jego żonę. Zeznania I. W., J. N. (2) i wyjaśnienia J. N. (1) są zbieżne, wszyscy podają tożsame okoliczności i powody korzystania z karty po śmierci mamy i teściowej.

27.  Świadek J. W. w marcu 2021 roku, będąc przesłuchiwana po raz pierwszy, wyjaśniła z jakiego powodu nie interesowała się z bratem uregulowaniem spraw dotyczących dziedziczenia „Mama nie zostawiła testamentu. Mieszkanie w L. było już wtedy własnością brata. W tej chwili zbieram dokumenty w celu przeprowadzenia notarialnego wystawienia aktu potwierdzenia dziedziczenia. Poza mieszkaniem mama nie miała żadnego majątku, poza jakimiś oszczędnościami na koncie. Mama miała konto w banku (...) w L.. Nie wiem ile pieniędzy mogło być na koncie mamy w chwili jej śmierci. Na kilka miesięcy przed śmiercią ze względu na jej stan nie wypłacała nic z konta bo była na naszym utrzymaniu.” (k. 59). O ile takie podejście do spraw majątkowych można uznać za niefrasobliwość, o tyle nie stanowi czynu zabronionego przez ustawę karną.

28.  Rozważając dalej ewentualność posiadania przez J. N. wiedzy co do tego, że korzysta z pieniędzy nienależących do spadku wskazać należy, również pominiętą w toku postępowania przygotowawczego i sądowego, odpowiedź z Banku (...) w L. z dnia 22 kwietnia 2021 roku (k. 110). W piśmie tym bank potwierdził okoliczności podawane przez J. N. (1) i jego siostrę. Poinformował bowiem, że po śmierci S. N. nie kierował do zmarłej korespondencji, poza wysyłką automatycznie wznowionej karty płatniczej pod koniec 2017 roku. Wyciąg rachunku bankowego, zgodnie z decyzją podjętą przy podpisywaniu umowy przez S. N. i zapisami umowy rachunku oszczędnościoworozliczeniowego, mógł być odebrany w placówce banku przez właściciela rachunku, bądź pełnomocnika do odbierania wyciągów bankowych, ale takiego nie ustanowiono. J. N. (1) nie mógł zatem powziąć informacji o stanie konta, gdyż nie otrzymał korespondencyjnie i nie mógł otrzymać osobiście żadnych wyciągów. Odnośnie karty, zgodnie z zapisami umowy, została automatycznie wygenerowana i przesłana na adres korespondencyjny drogą pocztową bez potwierdzenia jej odbioru.

29.  Zauważyć należy, że jak wynika z załączonej do akt historii rachunku bankowego ostatnia transakcja została dokonana przez J. N. (1) w dniu 22 grudnia 2017 roku (k. 30), czyli 9 dni przed upływem ważności karty przekazanej przez zmarłą S. N.. Żadne transakcje nie były dokonywane nową kartą. Gdyby uznać, że oskarżony miał świadomość i zamiar zaboru pieniędzy przesyłanych przez ZUS z tytułu nienależnie wypłacanej emerytury z pewnością dokonywałby tych wypłat. Jak wynika z informacji banku emerytura ta była wypłacana S. N. aż do 29 kwietnia 2020 roku (k. 37) i na koncie w tym okresie pozostawało nieruszone 57.515,68 zł.

30.  Reasumując J. N. (1) nie mógł nawet przypuszczać, że z uwagi na niekompetencję pracownika, ZUS wypłaca nienależne świadczenia emerytalne. Nie wskazuje na to żaden dowód, przeczą temu zeznania I. W., J. N. (2) i wyjaśnienia J. N. (1). Co więcej w momencie, gdy tylko dowiedzieli się o nienależnych świadczeniach, a był to pierwszy kontakt z banku, zostały one niezwłocznie zwrócone przez I. W., która dodatkowo w piśmie do ZUS kilkukrotnie przeprosiła za zaistniałą sytuację.

31.  Skierowanie aktu oskarżenia, w takim stanie faktycznym i zarzucenie J. N. (1) popełnienie 196 kradzieży z włamaniem w datach każdorazowej wypłaty pieniędzy z konta bez przełamania jakichkolwiek zabezpieczeń budzi co najmniej zdziwienie. Jeżeliby podążać za rozumowaniem oskarżyciela publicznego i skupienia się na wyrwanych z kontekstu trzech faktach (pkt 7, 8 i 9 uzasadnienia) nie wiadomo dlaczego nie uznano, że I. W. działała wspólnie i w porozumieniu ze swoim bratem, skoro decyzja o wypłatach była wspólna, wiedziała o nich, i uzyskiwała od brata część z nich. Idąc dalej z niewiadomych powodów nie zastosowano art. 12 k.k., który winien być rozważany już na etapie postępowania przygotowawczego, gdyż te uregulowania prawa materialnego wiąże również oskarżyciela publicznego. W tym zakresie sąd pierwszej instancji nie mógł się natomiast zdecydować, skoro w dniu 8 maja 2024 roku uprzedził strony o możliwości zastosowania art. 12 k.k., ale zmienił zdanie uprzedzając w dniu 1 sierpnia 2024 roku o możliwości zastosowania konstrukcji ciągu przestępstw z art. 91 k.k. Żadne z tych rozwiązań nie znalazły jednakże odzwierciedlenia w wyroku, skoro finalnie zapadł wyrok skazujący za 196 przestępstw. Co więcej przy wymiarze kary za poszczególne przestępstwa sąd wymierzył je poniżej ustawowego zagrożenia, kształtując karę na poziomie 10 miesięcy pozbawienia wolności, nie zważając że najniższa kara za czyn z art. 279 § 1 k.k. to 1 rok pozbawienia wolności. Dalej nie zważając na to, że nadpłacone świadczenie emerytalne zostało w całości zwrócone, dodatkowo zobowiązał J. N. (1) do obowiązku naprawienia szkody w części poprzez uiszczenie kwoty 40.000 zł na rzecz ZUS, co stworzyłoby kolejne nienależne świadczenie tym razem na rzecz ZUS. Liczba błędów popełnionych w toku postępowania, oczywista i rażąca obraza art. 7 k.p.k. na każdym etapie postepowania, zignorowanie przepisów prawa materialnego wręcz szokuje.

32.  Oczywiście ani J. N. (1), ani I. W. nie popełnili żadnego przestępstwa. O ile z punktu widzenia faktycznego, nie prawnego, w ich dobrze pojętym interesie, powinni bardziej dbać o wcześniejsze dokonanie formalności spadkowych po zmarłej mamie, o tyle taka niefrasobliwość nie może być poczytana za popełnienie przestępstwa.

33.  W całości należy podkreślić, że ta sprawa nie powinna być nigdy skierowana do sądu, gdyż na etapie postępowania przygotowawczego materiał dowodowy nie stwarzał żadnych podstaw do postawienia J. N. (1) zarzutów z art. 279 § 1 k.k. Zdaje się, że ten fakt dostrzegał prokurator skoro projekt aktu oskarżenia z dnia 30 marca 2021 roku (k. 91104) sporządzony przez Policję nie uzyskał jego akceptacji. W dniu 31 marca 2021 roku przedłużono okres dochodzenia z uwagi na konieczność przeprowadzenia dalszych czynności dowodowych, to jest uzyskania informacji z banku i ZUS. Z niewiadomych powodów, po uzyskaniu żądanych informacji, które jednoznacznie wsparły wyjaśnienia J. N. (1), zbieżne z nimi zeznania I. W. i obaliły podstawy oskarżenia w dniu 28 czerwca 2021 roku został skierowany do sądu tożsamy akt oskarżenia, tym razem zatwierdzony przez prokuratora.

34.  W kontekście całości postępowania i popełnionych błędów nie bez znaczenia jest treść wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu 14 marca 2024 roku z którego wynika, że rodzina J. N. (1) wskazywała, że bardzo przeżywa on sytuację, w której się znalazł z uwagi na toczące się przeciwko niemu postepowanie karne. Dodatkowo jest dla niego trudne, ponieważ częściowo przypomina mu o stracie bliskiej mu osoby – matki, która zmarła w krótkim czasie od momentu postawienia diagnozy nowotworowej. I to są faktyczne koszty, niematerialne, postawienia w stan oskarżenia osoby, co do której już na etapie postępowania przygotowawczego wiadomo było, że nie popełniła żadnego przestępstwa. I taki fakt budzi sprzeciw sądu odwoławczego.

Wniosek

Obrońca wniósł o zmianę wyroku i o uniewinnienie oskarżonego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Zasadność zarzutów apelacyjnych.

Apelacja prokuratora

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

O ile rację ma prokurator, że doszło do oczywistego naruszenia prawa materialnego przez sąd pierwszej instancji w zakresie wymiaru kary, o tyle jego apelacja stała się bezprzedmiotowa w momencie uznania zasadności apelacji obrońcy skutkującej uniewinnianiem J. N. (1) od popełnienia zarzucanych mu czynów.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot zmiany

Zmieniono zaskarżony wyrok i uniewinniono oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Brak jakichkolwiek dowodów na to, że J. N. (1) popełnił zarzucane mu czyny.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

3.

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego wydatki przejęto na rachunek Skarbu Państwa.

7.  PODPIS

Anna Kalbarczyk

7.1.1. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu w Legionowie z dnia 14 sierpnia 2024 r., sygn. akt II K 597/21

przeciwko J. N. (1)

7.1.2. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

7.1.3. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

7.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

7.1.1. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu w Legionowie z dnia 14 sierpnia 2024 r., sygn. akt II K 597/21

przeciwko J. N. (1)

7.1.2. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

7.1.3. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

7.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana