Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: sekr. sądowy Aneta Rapacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 09 kwietnia 2019 r. w Warszawie

sprawy M. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

z udziałem (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. Sp.J. w W. oraz (...) Sp. z o.o. Sp. K. w W.

na skutek odwołania M. D. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 3 listopada 2016 r. znak: (...)

z dnia 3 listopada 2016 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że stwierdza, iż M. D. (1) od dnia 14 czerwca 2016r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umów o pracę u płatnika składek (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. Sp.J. w W. z podstawą wymiaru składek w kwocie 3.636 (trzy tysiące sześćset trzydzieści sześć) złotych miesięcznie oraz u płatnika składek (...) Sp. z o.o. Sp. K. W. z podstawą wymiaru składek w kwocie 2.411,40 (dwa tysiące czterysta jedenaście 40/100) zł miesięcznie,

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

W dniu 12 grudnia 2016 roku (data prezentaty ZUS), M. D. (1) złożyła dwa odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.,
obu z dnia 3 listopada 2016 roku o znakach: (...)-2 (zarejestrowane pod sygn. akt VII U 51/17) (...)-2 (zarejestrowane pod sygn. akt VII U 52/17), zaskarżając obie decyzje, wnosząc o ich zmianę i ustalenie, że M. D. (1) od dnia 14 czerwca 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatników składek:

- (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. sp. j. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 5.650,00 zł.

- (...) sp. z o.o. sp. k. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne
w wysokości 5.715,00 zł.

W obydwu odwołaniach ubezpieczona zarzuciła skarżonym decyzjom:

Odwołująca zarzuciła organowi rentowemu naruszenie:

1.  art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 963 ze zm., dalej: ustawa systemowa) poprzez błędne ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. w kwocie 1607,63 zł, a nie 5715 zł, jak to wynika z umowy o pracę z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. sp. k. oraz ze złożonych przez płatnika imiennych raportów miesięcznych oraz w kwocie 1454,40 zł, a nie 5650 zł jak to wynika z umowy o pracę z płatnikiem składek (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. sp. j. oraz ze złożonych przez płatnika imiennych raportów miesięcznych;

2.  art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1, art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o s.u.s., poprzez błędne ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe, ubezpieczonej Pani M. D. (1) w kwocie 1607,63 zł, a nie 5715 zł, jak to wynika z umowy pracę z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. sp. k. oraz w kwocie 1454,40 zł, a nie 5650 zł jak to wynika z umowy o pracę z płatnikiem składek (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. sp. j.;

3.  art. 11 ust. 1, art. 13 pkt 1, art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o s.u.s. poprzez błędne ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczonej Pani M. D. (1) w kwocie w kwocie 1607,63 zł, a nie 5715 zł, jak to wynika z umowy o pracę z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. sp. k. oraz złożonych przez płatnika imiennych raportów miesięcznych za ubezpieczoną, a także1454,40 zł a nie jak to wynika z obowiązującej ją umową o pracę z płatnikiem składek (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. Sp. j. oraz złożonych przez płatnika imiennych raportów miesięcznych za ubezpieczoną - w kwocie 5650 zł;

4.  art. 2a ust. 1, ust.2 pkt 1, 2 i 4 ustawy o s.u.s., poprzez naruszenie w skarżonej decyzji zasady równego traktowania w zakresie niedyskryminowania ubezpieczonych ze względu na płeć oraz stan rodzinny, jak również naruszenie przez skarżoną decyzję zasady równego traktowania w zakresie warunków objęcia ubezpieczeniem społecznym, w zakresie obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne, jak również w zakresie okresu wypłaty świadczeń ubezpieczeń społecznych oraz zachowania do nich prawa;

5.  art. 2, art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez wydanie decyzji administracyjnej, której treść stanowi naruszenie zasad sprawiedliwości społecznej;

6.  art. 18 oraz art. 67 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez wydanie decyzji administracyjnej z naruszeniem prawa obywatela do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy, jak również naruszenie zasady ochrony rodziny i macierzyństwa, poprzez bezprawne obniżenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, a co za tym idzie - wysokości należnych świadczeń - pracownicy (kobiety) jedynie ze względu na stan ciąży oraz ze względu na obowiązek wypłaty zasiłku chorobowego przypadającego na okres ciąży a także zasiłku macierzyńskiego.

Dodatkowo w zakresie odwołania od decyzji nr(...) odwołująca zarzuciła naruszenie:

7.  art. 44 § 1 w zw. z art. 11 kodeksu postepowania administracyjnego poprzez dowolne ustalenie, że podstawa wymiaru składek M. D. (1) stanowi 2/5 przeciętnego wynagrodzenia brutto w II kwartale 2016 czyli kwoty 4019,08 zł oraz poprzez uchylenie się od obowiązku uzasadnienia decyzji w tym zakresie i brak wyjaśnienia jakimi przesłankami kierował się organ ustalając podstawę wymiaru składek w takim właśnie a nie innym poziomie.

Powołując się na wskazane zarzuty M. D. (1) wniosła o zmianę zaskarżonych decyzji i orzeczenie, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) z tytułu zatrudnienia przez (...) sp. z o.o. sp. k. na podstawie umowy o pracę wynosi 5715 zł miesięcznie, zaś z tytułu zatrudnienia w (...). j. na podstawie umowy o pracę wynosi 5650 zł miesięcznie.

W uzasadnieniach złożonych odwołań M. D. (1) wskazała, że okoliczności, które towarzyszyły zmianie charakteru łączącej ją dotychczas ze spółkami umów oraz otrzymywanego z tego tytułu wynagrodzenia, należy rozpatrywać w kontekście całej grupy spółek powiązanych ze sobą osobami K. S. (2) i M. R. (1). Dodała, że pracowała na rzecz zainteresowanych spółek od wielu lat, przy czym w spółce (...) sp. z o.o. sp. k. od samego początku jej powstania tj. od roku 2014 r. Z biegiem czasu stale zwiększano zakres jej obowiązków, przy czym zwiększeniu tych obowiązków nie towarzyszyło podniesienie wynagrodzenia. Z tych względów pod koniec maja 2016 r. podjęła z pracodawcą rozmowy w celu urealnienia otrzymywanej płacy, jednocześnie wyraźnie mu komunikując, iż jest gotowa zrezygnować z pracy na rzecz wszystkich spółek z grupy równocześnie składając w dniu 31 maja 2016 r, rozwiązanie umowy zlecenia z (...) Sp. z o.o. Sp. K oraz w dniu 30 maja 2016 r. rozwiązanie umowy o pracę z (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. sp. j. W następstwie tych rozmów w dniu 14 czerwca 2016 r. nastąpiło podpisanie umowy o pracę z (...) Sp. z o.o. Sp. k. na stanowisku kontrolera finansowego oraz specjalisty ds. administracyjnych z wynagrodzeniem 5715 zł brutto w wymiarze 2/5 etatu oraz z (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. sp. j. z wynagrodzeniem 5650 zł brutto w wymiarze 2/5 etatu. Jak wskazywała odwołująca wynagrodzenie w takiej kwocie było uzasadnione potrzebami spółek, zakresem zadań, odpowiedzialności, kompetencjami oraz jej doświadczeniem.

(odwołanie od decyzji (...)-2, k. 2 – 10 a.s., sygn. akt VII U 51/17, odwołanie od decyzji (...)-2, k. 2 – 10 a.s., sygn. akt VII U 52/17).

W odpowiedziach na odwołania pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołań w całości oraz o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że organ rentowy nabrał wątpliwości co do prawidłowości zgłoszenia M. D. (2) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia u płatników składek - (...) sp. z o.o. sp. k. oraz (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. sp. j. Wobec tego, przeprowadzono postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego ustalono, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonej została ustalona w celu uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, tj. zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. W konsekwencji organ rentowy przyjął, że wynagrodzenie ustalone w umowach o pracę z dnia 14 czerwca 2016 r. z każdym z płatników, naruszyło zasady współżycia społecznego, zaś wysokość wynagrodzeń, do których obniżono podstawę wymiaru składek jest godziwa z uwagi na zakres faktycznie wykonywanych przez ubezpieczoną obowiązków.

Organ rentowy wskazał podnosił, że odwołująca od 17 stycznia 2007 r. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j., w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 1440 zł. Z dniem 1 marca 2018 r. wynagrodzenie podwyższono do 1600 zł zaś od 1 listopada 2009 r. do kwoty 2500 zł na stanowisku specjalisty ds. kasowo – rozliczeniowych. W drodze porozumienia z dniem 14 czerwca 2016 r. zmieniono wymiar czasu pracy na 2/5 oraz wynagrodzenie z kwoty 3636 zł na kwotę 5650 zł .

Organ rentowy wskazał również w dniu 14 czerwca 2016 r. zawarła z składek (...) sp. z o.o. sp. k. umowę na czas określony do 31 grudnia 2018 r. umowę na stanowiskach kontrolera finansowego oraz specjalisty ds. administracyjnych za wynagrodzeniem w kwocie 5.715 zł, w związku z zatrudnieniem w wymiarze 2/5 czasu pracy W spółce tej odwołująca do dnia 13 czerwca 2016 r. zgłoszona była jako zleceniobiorca z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 715 zł. Z tego tytułu nie były odprowadzane składki na ubezpieczenie chorobowe.

Ponadto odwołująca zawarła z (...) sp. z o.o. umowę o pracę na czas określony od dnia 14 czerwca 2016 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. W ramach tej umowy odwołującą zatrudniono na stanowiskach: kontrolera finansowego oraz specjalisty ds. marketingu i PR, za wynagrodzeniem 8.585 zł brutto, w wymiarze 3/5 etatu. Organ rentowy podkreślił, że przed zawarciem umowy o pracę odwołująca pracowała na rzecz płatnika składek w oparciu o umowę zlecenia, z tytułu której otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 2.135 zł. Z tego tytułu nie były odprowadzane składki na ubezpieczenie chorobowe.

Istotny według organu rentowego jest fakt, że wspólnikami wszystkich wymienionych spółek zatrudniających odwołującą są M. R. (1) i K. S. (2).

W ocenie organu rentowego analiza dokumentów pozyskanych w trakcie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego wskazuje, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne M. D. (1) została ustalona w celu umożliwienia uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, tj. zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego i naruszyła zasady współżycia społecznego.

W ocenie Organu rentowego ustalone w umowie z dnia 14 czerwca 2016 r. zawartej pomiędzy odwołującą a (...) sp. z o.o. sp. k. wynagrodzenie w kwocie 5715 zł brutto w wymiarze 2/5 czasu pracy oraz z (...) Przedsiębiorstwo Handlowe
M. R. K. S. sp. j. w kwocie 5650 zł brutto w wymiarze 2/5 czasu pracy narusza zasady współżycia społecznego i w konsekwencji prawidłowa podstawa winna wynosić odpowiednio 1607,63 zł brutto w przypadku (...) sp. z o.o. sp. k. oraz 1454,40 zł brutto w odniesieniu do (...) Przedsiębiorstwo Handlowe
M. R. K. S. sp. j.

(odpowiedź na odwołanie od decyzji (...)-2, k. 16 - 18 a.s., sygn. akt VII U 51/17, k. 15 - 17 a.s., odpowiedź na odwołanie od decyzji (...)-2, sygn. akt VII U 52/17, k. 15 – 17 a.s.).

Zarządzeniem z dnia 20 lutego 2017 r. sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i prowadzenia pod sygn. akt VII U 51/17.

(zarządzenie, k. 22v. akt o sygn. VII U 52/17).

(...) sp. z o.o. sp. k. i (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R. K. S. sp. j. na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2019 r. przyłączyły się do stanowiska ubezpieczonej.

( protokół rozprawy z dnia 9 kwietnia 2019 r., k. 409-410 a.s.).

Na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2019 r. pełnomocnik odwołującej podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz wniósł o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego.

( protokół rozprawy z dnia 9 kwietnia 2019 r., k. 409-416 a.s.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. D. (1), ur. (...), ukończyła Liceum Zawodowe nr 18 w Zespole Szkół (...) w W. w zawodzie pracownik administracyjno-biurowy. Odwołująca ukończyła kurs na samodzielnego księgowego - bilansistę, a także szkolenie w zakresie rozpoznawania autentyczności polskich znaków pieniężnych oraz kart płatniczych.

(zaświadczenie k. 30, świadectwo k. 32-33 a.r., świadectwo dojrzałości k. 37 a.r.).

W okresie od 6 lipca 1999 r. do 30 września 2004 r. odwołująca była zatrudniona w (...) sp. z o.o. jako kasjerka działu kas. Natomiast od 2 maja 2005 r. do 1 lipca 2006 r. pracowała w Piekarnie (...) sp. z o.o. na stanowisku specjalista ds. rozliczeń sklepów, firm i rejestracji cudzoziemców.

( świadectwa pracy k. 35-36 a.r.).

Odwołująca została zatrudniona w spółce (...). R., K. S. sp. j. w dniu 16 stycznia 2007 r. na stanowisku referenta ds. biurowych z wynagrodzeniem w wysokości 1440 zł, a od 30 stycznia 2007 r. na stanowisku referenta ds. kasowo – biurowych, . W dniu 18 kwietnia 2007 r. odwołująca podpisała umowę na czas określony do dnia 31 grudnia 2010 r. Na mocy porozumienia z dnia 22 lutego 2008 r. wynagrodzenie odwołującej wzrosło do 1600 zł a od dnia 1 listopada 2009 r. do kwoty 2500 zł. Na mocy porozumienia z dnia 30.12.2009 r. z dniem 1 stycznia 2010 r. strony ustalił zmianę stanowiska pracy na specjalistę ds. kasowo – rozliczeniowych. Od dnia 3 stycznia 2011 r. odwołująca była zatrudniona na podstawie umowy na czas nieokreślony z wynagrodzeniem 3000 zł. W dniu 14 czerwca 2016 r. strony podpisały porozumienie zmieniając na mocy którego odwołująca objęła stanowisko kontrolera finansowego, specjalisty ds. administracyjnych z wynagrodzeniem 5650 zł i wymiarem czasu pracy 2/5 etatu

( umowa o pracę k. 19 – 21 a.r., porozumienie k. 22 a.r., umowa o pracę k. 23 – 25, porozumienie k. 26, 28,29, 33, umowa o pracę k.30-32, porozumienie k. 33 a.r.)

Na stanowisku referenta ds. biurowych odwołująca obowiązana była przygotowywać dokumenty do księgowania, przygotowywać i wysyłać korespondencję firmową oraz obsługiwać urządzenia biurowe (zakres obowiązków k. 35 a.r.). Na stanowisku specjalisty ds. administracyjnych do obowiązków odwołującej należało planowanie, kierowanie i koordynowanie procesów administracyjnych w firmie, prowadzenie spraw administracyjnych związanych z działalnością firmy, prowadzenie rejestru zaliczek pobranych z kasy, tworzenie druków oraz prowadzenie ewidencji upoważnień do odbioru gotówki, prowadzenie ewidencji KP i KW, prowadzenie rejestru rozliczeń pośredników handlowych, prowadzenie ewidencji dla każdego pojazdu i telefonu służbowego, kontrola terminów ubezpieczeń i terminów przeglądów pojazdów, wydawanie i przyjmowanie telefonów służbowych na podstawie protokołów, kontrola ważności przeglądów okresowych i zlecanie bieżących napraw urządzeń biurowych, gaśnic, instalacji, maszyn, zawieranie i aktualizowanie zaakceptowanych do realizacji umów dotyczących usług obcych, przygotowywanie materiałów promocyjnych i reklamowych, wykonywanie innych prac nie objętych powyższym zakresem a zleconym do wykonania przez pracodawcę (zakres obowiązków k. 36 a.r.).

Do zakresu obowiązków odwołującej na stanowisku pracy kontrolera finansowego należało: nadzorowanie i zarządzanie podległym zespołem w zakresie procesów finansowym, nadzorowanie i kontrolowanie przepływów pieniężnych: wydatków, kosztów i inwestycji oraz sprawdzanie ich zgodności z założonym budżetem na dany okres, bieżące i okresowe raportowanie do zarządu, dotyczące w szczególności wydatków, kosztów i inwestycji, planowanie wraz z zarządem polityki inwestycyjnej i kredytowej firmy oraz raportowanie bieżących potrzeb finansowych, weryfikowanie miesięcznych sprawozdań finansowych, wykonywanie wybranych prac księgowych, wykonywanie innych poleceń pracodawcy (zakres obowiązków k. 37 a.r.).

Spółka (...) sp. z o.o. sp. k. rozpoczęła działalność pod koniec 2014 r. Odwołująca od początku 2015 r. była zatrudniona (...) sp. z o.o. sp. k. na umowę zlecania. Z tego tytułu otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 715 zł brutto. Odwołująca w dniu 14 czerwca 2016 r. podpisała umowę o pracę na 2/5 etatu z (...) sp. z o.o. sp. k., uzyskując prawo do wynagrodzenia w kwocie 5.715 zł oraz stanowisko kontroler finansowy i specjalista ds. administracji. Do obowiązków odwołującej na tym stanowisku należało: planowanie, kierowanie i koordynowanie procesów administracyjnych w firmie, prowadzenie spraw administracyjnych związanych z działalnością firmy, prowadzenie rejestru zaliczek pobranych z kasy, prowadzenie ewidencji KP i KW, prowadzenie rejestru rozliczeń pośredników finansowych, prowadzenie ewidencji pojazdów i telefonów służbowych, kontrola terminów ubezpieczeń i terminów przeglądów pojazdów, wydawanie i przyjmowanie telefonów służbowych na podstawie protokołów, zawieranie i aktualizowanie zaakceptowanych do realizacji umów dotyczących usług obcych, przygotowywanie materiałów promocyjnych i reklamowych, wykonywanie innych prac nie objętych powyższym zakresem a zleconym do wykonania przez pracodawcę.

(zakres obowiązków k. 46 a.r.).

Spółki (...). R., K. S. sp. j., (...) sp. z o.o. sp. k. i (...) Sp. z o.o. są podmiotami powiązanymi personalnie. Udziałowcami w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, komandytariuszem w spółce komandytowej i właścicielami w spółce jawnej są te same osoby, czyli M. R. (1) i K. S. (2). To oni są uprawieni do reprezentowania wymienionych spółek. (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j. zajmuje się handlem artykułami gospodarstwa domowego, (...) sp. z o.o. sp. k. realizuje umowę o współpracy z bankiem (...), zaś (...) sp. z o.o. zajmuje się prowadzeniem przedszkola i żłobka „Moje cudowne lata”.

Miesięczne koszty pracodawcy (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j. z tytułu z tytułu zatrudnienia odwołującej w związku z podpisaniem umowy wzrosły o 55,4% tj. kwotę (...),1 zł, zaś dodatkowy koszty pracodawcy (...) sp. z o.o. sp. k. to kwota (...),9 zł miesięcznie.

Przychody (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j. w latach 2013 – 2016 wykazywały tendencję spadkową. W roku 2016 wynosiły 7,8 mln zł i były niższe o 9% tj. o ok. -0,8 mln w stosunku do 2013 r. Za wyjątkiem roku 2015. malała marża netto na sprzedaży, a wynik finansowy netto spółki ulegał corocznemu obniżeniu. W 2016 r. wynik finansowy netto spółki wynosił 224,2 tyś zł i był niższy o ok. 10% w stosunku do 2013 r. Wskaźnik trwałości finansowej spółki spadł z 53,6% do 44,3%. W 2016 r. rentowość majątku spadła o ok. -0,8 pp do poziomu 4,2% w stosunku do 2014 r., rentowość kapitału własnego została zbliżona do poziomu z 2014 r., jednakże wskaźnik ten był zaniżony ze względu na obniżenie kapitału podstawowego, gdyby wskaźnik nie został obniżony wówczas jego wartość byłaby niższa o ok. -3,7 pp w stosunku do 2014 r. Wszystkie wskaźniki płynności wskazywały w okresie 2013 – 2016 wskazywały tendencję malejącą. Wskaźnik płynności przyspieszonej był zaniżony do minimalnej wartości pożądanej tj. ≤1,0 i w 2016 r. wynosił 1,02. Tendencja malejąca wskaźników płynności oraz ich wartości bliskie wartościom minimalnej bezpiecznej granicy, świadczą o ryzyku w utrzymaniu płynności finansowej i możliwości na czas regulowania bieżących zobowiązań – bez konieczności upłynniania rzeczowych aktywów obrotowych. W 2016 r. właściciele podjęli także decyzję o obniżeniu kapitału podstawowego. W tym samym roku średnioroczne koszty wynagrodzenia dla całej spółki wzrosły o ok. +4,7% w stosunku do 2015 r., przy jednoczesnym wzroście wynagrodzenia po 14 czerwca 2016 r. odwołującej ok. +55,4%. Po podwyżce udział wynagrodzenia odwołującej w kosztach wynagrodzenia ogółem w spółce wzrósł z ok. 7% do ok. 11%. Gdyby odwołująca nie przedstawiła pracodawcy zwolnienia lekarskiego w dniu 2 sierpnia 2016 r. wówczas wynik finansowy spółki netto (zysk netto) za 2016 r. uległby obniżeniu z o ok 13,3%. Spółka nadal wykazywałaby dodatnią nadwyżkę finansową za 2016 r., niemniej uległby pogorszeniu powyżej analizowane wskaźniki finansowe spółki.

(...) sp. z o.o. sp. k. została zarejestrowana w KRS z dniem 22 grudnia 2014 r. Przychody spółki (...) sp. z o.o. sp. k. wzrosły o ok. +88,8% w 2016 r. w stosunku do 2015 r. W tym okresie nastąpił również znaczący wzrost kosztów operacyjnych o ok. 119,9%. Jednocześnie marża na sprzedaży uległa obniżeniu o ok. -12 pp do poziomu ok. 15% w 2016 r. w stosunku do 2015 r. W 2016 r. wynik finansowy netto (zysk netto) spółki ulegał obniżeniu o ok. -16,8 tj. do poziomu 95.000 zł w stosunku do roku 2015. W roku 2016 kapitał własny spółki znacząco uległ obniżeniu tj. o ok. -77% w stosunku do poprzedniego roku, głównie z tytułu wypłaty z zysku dla wspólników. W 2016 r. wzrost sumy bilansowej spowodowany był głównie przez zaciąganie dodatkowego finansowania kapitałem obcym, co spowodowało wzrost zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek z poziomu 40.000 zł na dzień 31.12.2015 r. do poziomu 180.000 zł na dzień 31.12.2016 r. W rezultacie wskaźnik trwałości struktury finansowania znacząco spadł z 65,9% do 9,0%, co oznacza, że spółka zaczęła finansować w większym procencie swoją działalność zobowiązaniami krótkoterminowymi. Na skutek powyższych działań w 2016 r. rentowność majątku spółki spadła o ok. -30,5 pp do poziomu 31,0% w stosunku do 2015 r., rentowność netto sprzedaży spadła o ok. -15,1% pp do poziomu 11,9% w stosunku do roku 2015. W analizowanym okresie wszystkie wskaźniki płynności spółki wskazywały tendencję malejącą.

Wartość udziału miesięcznego wynagrodzenia odwołującej w (...) sp. z o.o. sp. k. w średniomiesięcznych kosztach wynagrodzenia w spółce za 2016 r. wynosi 36,4%. Gdyby odwołująca nie przedstawiła pracodawcy zwolnienia lekarskiego wówczas wynik finansowy netto spółki (zysk netto) za 2016 r. uległby obniżeniu o ok. -39,3%. Spółka nadal wskazywałaby nadwyżkę finansową za 2016 r., niemniej uległyby znaczącemu pogorszeniu powyżej analizowane wskaźniki finansowe spółki.

( opinia biegłego sądowego k.176-206 a.s. i uzupełniająca opinia biegłego sądowego k. 252 -260, k. 334 – 341, k. 394-396).

Na przełomie lat 2015 i 2016 zakres obowiązków odwołującej w obu spółkach zaczął się zwiększać, zostały otwarte dwie file S. w S., ponadto właściciele K. S. (2) i M. R. (1) skupili się na działalności innych spółek, które prowadzą, m.in. (...) spółki (...) i dlatego w miarę upływu czasu większość swoich obowiązków w (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j., oraz (...) sp. z o.o. sp. k. cedowali na M. D. (1). Zwiększeniu obowiązków odwołującej nie towarzyszyło jednak podwyższenie wynagrodzenia. Dlatego też odwołująca pracując we wszystkich trzech spółkach (...) po kilkanaście godzin dziennie, w styczniu 2016 r. podjęła rozmowy z członkami zarządu spółki, sygnalizując potrzebę urealnienia jej wynagrodzenia i odwzorowania tym samym zwiększonego zakresu obowiązków we wszystkich podmiotach, które ją zatrudniały w wysokości wynagrodzenia. Pomimo rozmów do maja 2016 r. wspólnicy nie podjęli jednak żadnych działań w tym zakresie. Dopiero decyzja o zakończeniu współpracę ze wszystkimi spółkami, dla których pracowała i złożenie w związku z tym stosownych oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę i umów zlecenia zmobilizowało wspólników do pojęcia rozmów z odwołującą. W trakcie rozmów zaproponowano jej umowy o pracę w (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j., w (...) sp. z o.o. sp. k., i w (...) sp. z o.o. a także określenie rzeczywistego zakresu obowiązków i podwyższenie wynagrodzenia. W związku z otrzymanymi propozycjami odwołująca zdecydowała się na kontynuowanie współpracy z ww. spółkami. W dniu 14 czerwca 2016 r. M. D. (1) podpisała aneks do umowy o pracę łączącej ją z (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. spółka j. Na jego podstawie zmniejszono wymiar czasu pracy do 2/5 etatu, a wynagrodzenie podwyższono do kwoty 5.650 zł. Odwołująca w dniu 14 czerwca 2016 r. podpisała także umowę o pracę na 2/5 etatu z (...) sp. z o.o. sp. k., uzyskując prawo do wynagrodzenia w kwocie 5.715 zł oraz stanowisko kontroler finansowy i specjalista ds. administracji. Również tego samego dnia odwołująca odpisała z (...) sp. z o.o. umowę o pracę na czas określony, tj. od dnia 14 czerwca 2016 r. do 31 grudnia 2018 r. W ramach tej umowy została zatrudniona w wymiarze 3/5 etatu, na stanowiskach: kontroler finansowy, specjalista ds. marketingu i PR, z wynagrodzeniem w wysokości 8.585 zł brutto miesięcznie. ( zeznania świadka R. M., k. 70 - 73, zeznania świadka B. C. k. 73 – 76 zeznania odwołującej, k. 410 - 413 a.s., zeznania M. R. (1), k. 413-416 rozwiązanie umowy zlecenia z dnia 31 maja 2016r., k. 13 a.s.).

Godziny pracy odwołującej dla wszystkich spółek w których zatrudniona była odwołująca były różne i wynikały z bieżących zadań. Tym niemniej w spółkach (...). R., K. S. spółka j. oraz (...) sp. z o.o. sp. k. pracowała ona po ok. 3 godziny dziennie, zaś w spółce (...) sp. z o.o. około 5 godzin dziennie. Zdarzało się, że odwołująca musiała zostać w pracy do późna, czy przyjechać w dzień wolny do pracy. Wielokrotnie spotykała się podczas wykonywania swych obowiązków z R. M. po godzinach pracy.

( zeznania świadka R. M. k. 70-73 zeznania świadka B. C. k. 73 – 76, zeznania odwołującej, k. 410 - 413 a.s., zeznania M. R. (1), k. 413-416).

W dniu 2 sierpnia 2016 r. odwołująca stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą. Wobec tego zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego. W dniu (...) urodziła dziecko. Po urodzeniu dziecka przebywała na urlopie macierzyńskim ( zeznania odwołującej, k. 410 - 413 a.s..).

W okresie niezdolności odwołującej do pracy spółka nie zatrudniła nikogo na jej miejsce. Jej dotychczasowe obowiązki przejął zarząd spółki, a drobniejsze zadania K. N.. Wynagrodzenie K. N. z tego tytułu wzrosło o ok. 700 - 800 zł netto w (...) sp. z o.o. sp. k., zaś w (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. spółka j. było to około 1300 zł netto.

Obecnie odwołująca zatrudniona jest jedynie w spółce (...) sp. z o.o. na stanowisku dyrektor zarządzający z wynagrodzeniem 11.000 zł, plus benefity około 3.000 zł. (...) sp. z o.o. sp. k. jest zawieszona w działalności, natomiast (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. (...) spółka jawna została sprzedana i przeniosła się do W..

( zeznania R. M. k. 70-73 a.s., zeznania odwołującej, k. 410 - 413 a.s., zeznania M. R. (1), k. 413-416 a.s.).

W związku z wnioskiem M. D. (1) o wypłatę zasiłku chorobowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. pismem z dnia 13 września 2016 r. zawiadomił M. D. (1) oraz (...) sp. z o.o. sp. k. i (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. spółka j. o wszczęciu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu umowy o pracę zawartej przez M. D. (1) z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. sp. k. i (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. spółka j. (zawiadomienia ZUS z dnia 13 września 2016 r., k. 8-9 a.r.).

W oparciu o wyniki przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, działając na podstawie art. 83 ust. l pkt 3, art. 68 ust. 1 lit c, art. 41 ust. 12 i 13, art. 13 ust. 1, art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121, ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 3 listopada 2016r. decyzje nr (...) w których stwierdził, że M. D. (1) od dnia 14 czerwca 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. spółka j. z podstawą wymiaru składek w kwocie 1454,40 zł, tj. równą 2/5 ostatnio wykazywanego wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę czyli kwoty 3636 zł., oraz na podstawie umowy u płatnika (...) sp. z o.o. sp. k. z podstawą wymiaru składek w kwocie 1607,63 zł, tj. równą 2/5 przeciętnego wynagrodzenia brutto w II kwartale 2016 r., czyli kwoty 4019,08 zł (decyzja ZUS z dnia 3 listopada 2016 r., k. 2 - 5 a.r.).

M. D. (1) odwołała się od wskazanych decyzji ( odwołanie z dnia 6 grudnia 2016 r., k. 2-14 a.s. oraz k. 2-14 akt o sygn. VII U 52/17).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, a także na podstawie zeznań świadków: R. M., B. C., oraz stron - odwołującej M. D. (1) i działającego w imieniu zainteresowanej spółki: prezesa zarządu M. R. (1)), oraz na podstawie opinii głównej i opinii uzupełniających biegłego sądowego z zakresu finansów i (...).

Uwzględnione przez Sąd dowody z dokumentów w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, zostały uwzględnione w ustalonym stanie faktycznym.

Sąd oparł się również na opinii biegłego sądowego z zakresu finansów i (...). Sąd podzielił wnioski biegłego sądowego, gdyż ich sformułowanie zostało poprzedzone rzetelną i dokładną analizą kondycji finansowej obu spółek. Opinia została sporządzona w oparciu o dokumenty finansowe obu spółek. Ponadto treść opinii nie budziła zastrzeżeń Sądu. Co prawda odwołująca się kwestionowała i przedstawiła wobec nich swoje negatywne stanowisko i zastrzeżenia, tym niemniej Sąd nie przychylił się do argumentacji odwołującej wyrażonej w jej pisemnych zastrzeżeniach i nie uwzględnił ich w rozważaniach dotyczących ustalenia stanu faktycznego, w efekcie czego pozostawały one bez wpływu na dokonaną przez Sąd ocenę opinii biegłego, albowiem biegła wyjaśniła wszelkie wątpliwości w opiniach uzupełniających jak i podczas bezpośredniego wysłuchania.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika odwołującej o przeprowadzenie dowodu z opinii prywatnej prof. J. K., albowiem opinia prywatna tj. sporządzona na zlecenie jednej ze stron, nie jest opinią biegłego sądowego i to nawet wówczas, gdy sporządza ją osoba, która na liście Sądu Okręgowego figuruje jako biegły sądowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania M. D. (2) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 3 listopada 2016 r., nr: (...)-2, oraz decyzji (...)-2 jako częściowo uzasadnione, skutkowało częściową zmianą zaskarżonych decyzji, zaś w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, iż w zaskarżonych decyzjach organ rentowy nie kwestionował samego faktu wykonywania przez M. D. (2) pracy na podstawie umowy o pracę na rzecz (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. spółka j. oraz na rzecz (...) sp. z o.o. sp. k., a jedynie kwestionował wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony od 14 czerwca 2016 r. Organ rentowy skorzystał przy tym z prawa kontrolowania wysokości wynagrodzenia w zakresie zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego. Przedmiotem takiej kontroli może być prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składek. Zakład ma przy tym prawo badać zarówno tytuł zawarcia umowy, jak i ważność jej poszczególnych postanowień. Nie jest ograniczony do kwestionowania faktu wypłacenia wynagrodzenia we wskazanej kwocie, lecz może też ustalić stosunek ubezpieczenia społecznego na ściśle określonych warunkach. Potwierdził to wyraźnie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005 r. (II UZP 2/05), w której stwierdził, że w ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (art. 58 k.c.). Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. Wynika to z tego, że nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ¹ k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia, albowiem alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 września 2012r., III AUa 420/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 października 2013r., III AUa 294/13).

Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne z mocy art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p. jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego. W konsekwencji nieważnością mogą być dotknięte jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę, przy zachowaniu ważności pozostałych postanowień umownych, ponieważ zgodnie z art. 58 § 3 k.c., jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191, z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 192, z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05, Lex nr 272549 oraz z dnia 5 czerwca 2009r., I UK 19/09, LEX nr 515697).

Wprawdzie w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, jednak bezspornym pozostaje, że wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Należy bowiem pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Powyższe wynika przede wszystkim z treści art. 353 ¹ k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a postanowienia umowy o pracę sprzeczne z zasadami współżycia społecznego są nieważne bezwzględnie. Dopuszczalność oceniania ważności treści umów o pracę według reguł prawa cywilnego, na podstawie art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p., nie jest w judykaturze kwestionowana (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2004 roku, I PK 203/03, oraz z dnia 28 marca 2002 roku, I PKN 32/01).

Ocena wysokości wynagrodzenia umówionego przez strony stosunku pracy powstaje także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych, w którym ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie określonej
w art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art.
18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tymi przepisami, podstawą składki jest przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona
z góry, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, na co wskazuje art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Z tego względu dla ustalenia wysokości składek znaczenie decydujące i wyłączne ma fakt dokonania wypłaty wynagrodzenia w określonej wysokości. Należy jednak pamiętać, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona bowiem stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. W konsekwencji przepis art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym oraz z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) - musi być uzupełniony w ramach systemu prawnego stwierdzeniem, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 r., I PKN 465/99). Takie rozumienie godziwości wynagrodzenia odpowiada kryteriom ustalania wysokości wynagrodzenia z art. 78 § 1 k.p., który nakazuje ustalenie wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało ono w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzenia za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie uwzględniał również warunki obrotu i życia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014 r. I UK 302/13). Stąd też zasadne jest wskazanie, że ustalenie wynagrodzenia powinno nastąpić nie w oderwaniu od zakresu obowiązków, lecz w powiązaniu z tym faktem. Wynagrodzenie powinno być adekwatne do rodzaju, charakteru oraz intensywności pracy wykonywanej przez pracownika, jego kompetencji, jak również kondycji finansowej pracodawcy.

W przedmiotowej sprawie, gdzie tylko wynagrodzenie ustalone w umowach o pracę zostało zakwestionowane przez organ rentowy, rolą Sądu była ocena postanowień umownych dokonywana z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego. Godziwość wynagrodzenia za pracę w prawie ubezpieczeń społecznych musi być bowiem interpretowana przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych. Przy tym pamiętać jednak należy, że ingerencja Sądu w umówione przez strony stosunku pracy wynagrodzenie powinna mieć miejsce tylko w wypadku rażąco wysokiego pułapu wynagrodzenia za pracę w stosunku do okoliczności danego przypadku ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III UK 7/09).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych powziął wątpliwości co do rzeczywistych przyczyn ustalenia wynagrodzenia na poziomie zadeklarowanym w umowach o pracę, dlatego jako adekwatne do wykonywanej pracy i godziwe ustalił wynagrodzenie odwołującej odpowiadające kwocie równej w odniesieniu do umowy z (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. (...) spółka jawna na kwotę 1454,40 zł, tj. równą 2/5 ostatnio wykazywanego wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę czyli kwoty 3636 zł., oraz w odniesieniu do umowy z (...) sp. z o.o. sp. k. na kwotę 1607,63 zł, tj. równą 2/5 przeciętnego wynagrodzenia brutto w II kwartale 2016 r., czyli kwoty 4019,08 zł. Z kolei odwołująca podnosiła zasadność wysokości wynagrodzenia, jakie ustaliły strony, wskazując, że jako podstawa wymiaru składek od dnia 14 czerwca 2016 r. powinna być przyjęta kwota wynikająca z umów o pracę. Sąd wskazanych stanowisk stron nie podzielił i jako podstawę wymiaru składek przyjął kwoty inne niż ustalają zaskarżone decyzje oraz inne niż wynikające z umów o pracę.

Zdaniem Sądu, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego – zeznań stron oraz w szczególności świadków R. M. i B. C., nie budziło wątpliwości Sądu, że wynagrodzenie odwołującej było nieadekwatne do powierzonego jej w obu spółkach zakresu obowiązków, a także do ilości pracy, którą dla tych spółek wykonywała. Odwołująca była osobą bardzo zaangażowaną w pracę, dokładną i skrupulatną. Często pracowała w wymiarze ponadnormatywnym. Ponadto, jej zakres zadań i odpowiedzialności wzrastał sukcesywnie od przełomu lat 2015/2016, co związane było z powstaniem nowej spółki, jak i zaangażowaniem członków zarządu obu spółek sprawami pozostałych spółek, których byli właścicielami. Członkowie zarządu mając do odwołującej bardzo duże zaufanie przekazywali jej coraz więcej zadań i obowiązków, które dotychczas wykonywali osobiście w spółkach, również dotyczących zarządzania spółkami, podejmowaniu w porozumieniu z zarządem decyzji strategicznych dla rozwoju spółek. Odwołująca miała w obu spółkach bardzo szeroki zakres zadań – zarówno w obszarze finansowym, jak i marketingowym. W związku z tym, zdaniem Sądu, nie można było tego zignorować przy ocenie ekwiwalentności i godziwości kwoty jej wynagrodzenia. Organ rentowy wskazanej okoliczności nie uwzględnił, ustalając wynagrodzenie w skarżonej decyzji. Oparł się w zasadzie na tym tylko, jaką kwotę z umowy zlecenia (...) sp. z o.o. sp. k. oraz z umowy o pracę z (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. s.j. uzyskiwała M. D. (1) w okresie przed dniem 14 czerwca 2016 r. Nie dokonał natomiast analizy dokumentów, które zostały złożone na etapie postępowań wyjaśniających i na ich podstawie nie wyprowadził właściwych wniosków co do ilości i jakości pracy odwołującej. Sąd natomiast takiej oceny dokonał, opierając się dodatkowo na zeznaniach świadków, które jednoznacznie potwierdziły, że ilość pracy odwołującej i jej zaangażowanie w pracę były nieproporcjonalne w stosunku do zarobków. Świadek B. C. wręcz wskazała, iż wynagrodzenie to było rażąco niskie.

Z drugiej jednak strony wskazać jednak należy, że wysokość wynagrodzenia w najwyższym rynkowym pułapie, na jaki powoływała się odwołująca w odwołaniu, powinna znajdować odzwierciedlenie w wykształceniu, doświadczeniu i kwalifikacjach. W przypadku odwołującej jej wynagrodzenie nie znajduje uzasadnienia w posiadanym wykształceniu i kwalifikacjach. Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w obszarze kontrolowania finansów odwołująca posiada wykształcenie średnie ekonomiczne oraz ukończyła kurs samodzielnego księgowego-bilansisty. Należy podkreślić, że nie można stawiać znaku równości pomiędzy kursem, nawet intensywnym, a kilkuletnimi, kierunkowymi studiami wyższymi, których M. D. (1) jak sama zeznała nie ukończyła. Odwołująca nie posiada wykształcenia także w obszarze marketingu i PR. Wiedza odwołującej w tym zakresie była jedynie sumą doświadczeń pozyskanych w toku współpracy ze spółką, bowiem we wskazanej dziedzinie nie odbyła ona nawet szkolenia. Mając na uwadze powyższe, trudno podzielić w pełni stanowisko odwołującej i płatnika składek, że wynagrodzenie odwołującej powinno być ustalone jako najwyższe wynagrodzenie rynkowe uzyskiwane przez osoby zajmujące podobne stanowiska. Sama nazwa stanowiska, czy rodzaj wykonywanej pracy nie może stanowić samodzielnej podstawy do ustalenia wynagrodzenia na określonym poziomie, bowiem adekwatność wynagrodzenia przejawia się również w dostosowaniu jego wysokości do posiadanego wykształcenia i doświadczenia.

Jak wynika z opinii biegłego sądowego z zakresu finansów i księgowości przychody obu spółek, w okresie kiedy wynagrodzenie odwołującej uległo znacznemu podwyższeniu w stosunku do poprzedniego okresu, wykazywały tendencję spadkową. W odniesieniu do (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j były niższe o 9% niższe w roku 2016 niż w 2013 r., malała także marża netto na sprzedaży, a wynik finansowy netto spółki ulegał corocznemu obniżeniu. Spadał wskaźnik trwałości finansowej spółki spadł z 53,6% do 44,3%, rentowość majątku spadła o ok. -0,8 pp do poziomu 4,2% w stosunku do 2014 r., rentowość kapitału własnego została zbliżona do poziomu z 2014 r. Wszystkie wskaźniki płynności wskazywały w okresie 2013 – 2016 wskazywały tendencję malejącą. Natomiast w odniesieniu do (...) sp. z o.o. sp. k. wynik finansowy netto (zysk netto) spółki ulegał obniżeniu o ok. -16,8 tj. do poziomu 95.000 zł w stosunku do roku 2015. W roku 2016 kapitał własny spółki znacząco uległ obniżeniu tj. o ok. -77% w stosunku do poprzedniego roku, głównie z tytułu wypłaty z zysku dla wspólników. Wskaźnik trwałości struktury finansowania znacząco spadł z 65,9% do 9,0%, co oznacza, że spółka zaczęła finansować w większym procencie swoją działalność zobowiązaniami krótkoterminowymi. W 2016 r. rentowność majątku spółki spadła o ok. -30,5 pp do poziomu 31,0% w stosunku do 2015 r., rentowność netto sprzedaży spadła o ok. -15,1% pp do poziomu 11,9% w stosunku do roku 2015 .

Ponadto w (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. sp. j. w 2016 r. średnioroczne koszty wynagrodzenia dla całej spółki wzrosły o ok. +4,7% w stosunku do roku 2015, przy jednoczesnym wzroście wynagrodzenia po 14 czerwca 2016 r. odwołującej o ok. +55,4%. Nie bez znaczenia jest też okoliczność wskazywana przez biegłą, iż gdyby odwołująca nie przedstawiła pracodawcy zwolnienia lekarskiego w dniu 2 sierpnia 2016 r. wówczas wynik finansowy spółki netto (zysk netto) za 2016 r. uległby obniżeniu o ok. 13,3%. Choć z drugiej strony należy również zauważyć, iż jak wskazywała biegła, Spółka nadal wykazywałaby dodatnią nadwyżkę finansową za 2016 r.

Natomiast wartość udziału miesięcznego wynagrodzenia odwołującej w (...) sp. z o.o. sp. k. w średniomiesięcznych kosztach wynagrodzenia w spółce za 2016 r. wynosi 36,4%. Gdyby odwołująca nie przedstawiła pracodawcy zwolnienia lekarskiego wówczas wynik finansowy netto spółki (zysk netto) za 2016 r. uległby obniżeniu o ok. -39,3%. Spółka nadal wskazywałaby nadwyżkę finansową za 2016 r., niemniej uległyby znaczącemu pogorszeniu powyżej analizowane wskaźniki finansowe spółki.

Tym niemniej, w ocenie sądu kondycja finansowa obu spółek pozwalała na zatrudnienie odwołującej z wyższym wynagrodzeniem w obu spółkach i była to uzasadniona biznesowo decyzja, ale właśnie ze względu na kondycję finansową i plany rozwojowe spółek wynagrodzenie to zostało ustalone na zbyt wysokim pułapie.

Analizując i uwzględniając powołane wcześniej poglądy orzecznictwa, Sąd porównał rodzaj, ilość i jakość pracy świadczonej w oparciu o umowy o pracę z zadaniami odwołującej wynikającymi z umów cywilnoprawnych. Przeprowadzona analiza porównawcza prowadzi do wniosku, że zakres obowiązków odwołującej uległ znacznemu zwiększeniu. Przy czym zaznaczenia wymaga, iż część obowiązków, które zostały jej powierzone w umowie o pracę, odwołująca wykonywała już od początku 2016 r.

Zgodnie z umową zlecenia z (...) sp. z o.o. sp. k. odwołująca otrzymywała kwotę 715 zł brutto, zaś od 14 czerwca 2016 r. została zatrudniania na umowę o pracę z wynagrodzeniem 5715 zł. brutto, przy wymiarze czasu pracy 2/5, które w przełożeniu na pełen etat wyniosłoby 14292,50 zł.

Z kolei zaś w przypadku (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. s.j. wynagrodzenie przy wymiarze całego etatu wynosiło 3636 zł brutto, zaś od 14 czerwca 2016 r. - 5650 zł przy wymiarze czasu pracy 2/5, które w przełożeniu na pełen etat wyniosłoby 14287,50 zł.

Uwzględniając powołane okoliczności Sąd ocenił, że zwiększenie obowiązków M. D. (1) oraz podpisanie z nią umów o pracę uzasadniało przyznanie jej większego wynagrodzenia, niż to wynikające z wcześniejszych umów: umowy zlecenia w (...) sp. z o.o. sp. k. oraz umowy o pracę w (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. s.j. Sąd doszedł do przekonania, że po podpisaniu umów o pracę odwołująca powinna być wynagradzania odpowiednio wyżej. Niewątpliwie jakoś i ilość pracy, zaufanie jakim darzył ją zarząd obu spółek, doświadczenie nabyte w obu firmach powodowało, iż decyzją uzasadnioną było podniesienie wynagrodzenia odwołującej, w szczególności w kontekście groźby utraty zaufanego pracownika. Odejście z pracy odwołującej, która była wdrożona w proces zarządzania obiema spółkami, niewątpliwie spowodowałoby, iż niemożliwym, bądź znacznie utrudnionym stałyby się pogodzenie rozwoju obu spółek z finalizacją nowych, już rozpoczętych przedsięwzięć.

Z drugiej jednak strony, w ocenie Sądu, nowe zadania odwołującej, które faktycznie powierzono jej już wcześniej nie były tak liczne i czasochłonne, aby uzasadniały, przy uwzględnieniu obniżonego wymiaru czasu pracy, podniesienie jej wynagrodzenia niespełna czterokrotnie w (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. s.j, zaś w przypadku (...) sp. z o.o. sp. k. dwudziestokrotnie. Zaakcentowania wymaga, iż zadania odwołującej w ramach stanowiska kontroler finansowy w istocie sprowadzały się głównie do weryfikacji faktur i wykonywania przelewów. Księgowość prowadziło biuro, z którym spółka miała podpisaną umowę o współpracę. Zadania związane z marketingiem również nie były na tyle skomplikowane, aby uzasadniały, aż tak wysokie wynagrodzenie.

Zmianę charakteru umowy oraz wynagrodzenia odwołującej należy rozpatrywać w kontekście całej grupy spółek powiązanych ze sobą osobami K. S. (2) i M. R. (1). Nie można bowiem pominąć tego, iż również od 14 czerwca 2016 r. była ona zatrudniona (...) Sp. z o.o. z wynagrodzeniem 8585 zł w wymiarze 3/5 etatu. Praca na rzecz wszystkich spółek zajmowała odwołującej 11 godzin dziennie, z czego po 3 godziny dziennie poświęcała każdej z zainteresowanych spółek, zaś 5 godzin poświęcała na realizowanie zadań na rzecz (...) sp. z o.o. Skoro, jak odwołująca sama zeznała, pracowała na rzecz każdej ze spółek po 3 godziny dziennie, a pracę tą godziła z innymi obowiązkami, trudno uznać, iż zadania jej powierzone były na tyle liczne i czasochłonne, by uzasadnione było przyznanie jej wynagrodzenia w kwocie wynikającej z umów o pracę.

Mając na względzie wszystkie powyżej wskazane okoliczności Sąd uznał, iż racjonalne i uzasadnione zarówno z punktu widzenia interesu pracodawcy, jak i interesu pracownika będzie powiązanie wynagrodzenia odwołującej w (...) sp. z o.o. sp. k., tak jak uczynił to organ rentowy, z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w II kwartale 2016 r., przy jednoczesnym ustaleniu tego wskaźnika na półtora przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale 2016 r. czyli 2/5x(1,5x4019zł)=2/5x6028,62zł=2411,40 zł

Natomiast w odniesieniu do (...) Przedsiębiorstwo Handlowe (...). R., K. S. s.j. Sąd doszedł do przekonania, iż sprawiedliwym i zasadnym będzie pozostawienie wynagrodzenia odwołującej na tym samym poziomie pomimo zmniejszenia wymiaru czasu pracy.

W ocenie Sądu kwoty ustalone w umowach o pracę są zawyżona, niesprawiedliwa, niegodziwa i tym samym ustalone sprzecznie z zasadami współżycia społecznego, m.in. zasadą solidaryzmu ubezpieczonych i zasadą nakazującą, by płaca była adekwatna do pracy. Mimo tego, okoliczności, które zostały powołane i omówione, nie dawały podstaw do obniżenia wynikającej z umowy kwoty wynagrodzenia w takim zakresie, jak uczynił to organ rentowy.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd rozstrzygnął jak w punkcie 1 sentencji wyroku, a w pozostałym zakresie, stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., odwołania oddalił jako bezzasadne.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć (...)

K.M.