Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sąd. Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 stycznia 2024 r. w Warszawie

sprawy M. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o zwrot składek

na skutek odwołania M. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 19 listopada 2021 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od M. L. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3.600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

M. L. w dniu 20 grudnia 2021 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 19 listopada 2021 r. nr (...) dotyczącej odmowy prawa do zwrotu nienależnie opłaconych składek.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołujący podniósł, że działając jako osoba fizyczna, a nie jako wspólnik spółki dokonał spłaty układu ratalnego na rzecz (...). Płatności były dokonywanego przez odwołującego omyłkowo z należących do niego prywatnych środków finansowych z osobistego rachunku bankowego, nie związanego z działalnością spółki. O zwrot nadpłaty wystąpił we własnym imieniu, jako osoba fizyczna, a nie jako likwidator spółki. Dalej wskazał, że umowa ratalna, której dotyczy postępowanie obejmowała składki za pracowników, zgodnie z umową z 24 lutego 2016 r. jej stronami był organ rentowy (...). (...) jest spółką osobową, w tym przypadku przedsiębiorcą jest spółka, a nie jej wspólnicy. Odwołujący podkreślił, że w tym stanie faktycznym pracodawcą jest (...). Stanowisko to w ocenie odwołującego znajduje odzwierciedlenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2004 r., I PK 25/04 gdzie wskazano, że spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, co z kolei oznacza, że w obrocie wobec osób trzecich podmiotem działającym jest sama spółka, a nie jej wspólnicy. Zdaniem odwołującego w przedmiotowej sprawie ma znaczenie to, kto jest zobowiązany do opłacania składek za pracowników spółki jawnej. Odwołujący powołując się na treść postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2017 r., II UZ 51/17 wskazał, że spółki jawne są pracodawcami zatrudnionych pracowników i płatnikami składek na ich ubezpieczenia społeczne. Wobec tego zobowiązanym do opłacania składek w tym przypadku układu ratalnego dotyczącego składek za pracowników jest pracodawca, którym jest (...). Odwołujący zaznaczył, że skoro (...) jest płatnikiem składek, to umowa ratalna powinna być spłacana z rachunku bankowego płatnika składek, a nie prywatnego rachunku wspólnika. Reasumując M. L. uregulował składki, do których była zobowiązana spółka. Środki zostały wpłacone przez odwołującego na rachunek spółki, wobec tego na rachunku spółki z tego tytułu powinna powstać nadpłata. Składki zostały przez odwołującego opłacone, co powoduje, że są to nienależnie opłacone składki. Wnioski o zwrot nadpłaty zostały złożone w imieniu własnym, a nie w imieniu jednego z dwóch likwidatorów spółki. Wobec tego odwołujący domaga się ich zwrotu (odwołanie, k. 3-8 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie wskazał, że odwołujący wniósł o zwrot kwoty 45.170,80 zł. Organ rentowy odmówił dokonania zwrotu składek z powodu niestwierdzenia nadpłaty na koncie odwołującego jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność. Organ rentowy podkreślił, że M. L. figuruje jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, z tego tytułu rozlicza się pod własnym nr NIP (...). Odwołujący zgłosił prowadzenie działalności gospodarczej od 1 stycznia 1999 r. do 31 października 1999 r. i od 1 grudnia 2009 r. do 31 grudnia 2017 r. i z tego tytułu zobowiązany był do opłacania składek pod ww. nr NIP na własne ubezpieczenia społeczne, natomiast w okresie złożenia przez niego wniosku o zwrot składek, na jego koncie nie stwierdzono nadpłaty z tego tytułu. Saldo odwołującego jest zerowe. Odnosząc się do wpłat dokonywanych przez odwołującego na konto spółki jawnej organ rentowy wskazał, że obecnie M. L. i J. P. są (...) Spółka jawna, obecnie pełnią też funkcję likwidatorów ww. spółki. Do reprezentowania spółki uprawnieni są zgodnie z informacją z KRS obydwaj likwidatorzy łącznie. Wniosek o zwrot składek został złożony wyłącznie przez jednego z likwidatorów M. L., a nie jest on uprawniony do samodzielnego wnioskowania o zwrot składek. Wobec tego odwołujący nie miał legitymacji do samodzielnego wnioskowania o zwrot składek (odpowiedź na odwołanie, k. 55-57 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) J. P. w Likwidacji z siedzibą w Z. została wpisana do KRS pod nr (...) w dniu 31 października 2001 r. Wspólnikami spółki od momentu powstania spółki są J. P. i M. L.. Wspólnicy byli uprawnieni do samodzielnej reprezentacji spółki. Spółka została postawiona w stan likwidacji poprzez wypowiedzenie umowy spółki przez J. P. w dniu 2 czerwca 2017 r. ze skutkiem rozwiązania spółki na dzień 31 grudnia 2017 r. Do reprezentacji spółki jest uprawionych dwóch likwidatorów łącznie. Likwidatorami spółki są J. P. i M. L.. Spółka w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych figuruje jako płatnik pod nr NIP (...) i REGON (...) (odpis KRS, k. 197-200 a.s., zeznania świadka J. P., k. 208 – 211 a.s., zeznania M. L., k. 211-214 a.s.).

M. L. prowadzi własną działalność gospodarczą w formie (...) s.c. pod nr NIP (...), REGON (...) (bezsporne).

W latach 2005-2009 spółka zatrudniała około 5 pracowników, za których była zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Spółka nie regulowała należności składkowych i z tego tytułu powstało zadłużenie (zeznania świadka J. P., k. 208 – 211 a.s., zeznania M. L., k. 211-214 a.s.).

W dniu 24 lutego 2016 r. między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, a płatnikiem składek (...) (NIP: (...)) została zawarta umowa o rozłożenie zadłużenia na raty nr (...) (...) (...) (...) Układ ratalny obejmował należności organu rentowego z tytułu nieopłaconych składek przez płatnika (...) na ubezpieczenia społeczne za okres od 03/2005-12/2005, 02/2006-03/2006, 05/2006-11/2006, 30/2008-01/2009, na ubezpieczenie zdrowotne za okres 03/2005-12/2005, 05/2006-11/2006, 07/2007-08/2007, 03/2008-01/2009, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres 04/2005-12/2008, 02/2006-03/2006, 05/2006-11/2006, 02/2008-01/2009 w łącznej kwocie 59.195,43 zł z tytułu składek oraz 53,590 zł z tytułu odsetek, razem 112.785,43 zł. Część układu ratalnego została spłacona przez J. P. w 2016 r. ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym spółki. Gdy pieniądze na koncie firmowych spółki się skończyły, M. L. dokonywał dalszej spłaty układu ratalnego, dokonując przelewów z własnego rachunku bankowego (umowa nr (...) wraz z załącznikami, k. 10-21 a.s., zeznania świadka J. P., k. 208 – 211 a.s., zeznania M. L., k. 211-214 a.s.).

M. L. dokonał wpłat na konto płatnika składek (...) (NIP: (...)):

a. na ubezpieczenia społeczne

- 15.09.2017 r. w kwocie 2.624,16 zł - określona jako miesiąc 09.2017 r.,

- 16.10.2017 r. w kwocie 2.629,16 zł - określona jako miesiąc 10.2017 r.,

- 08.11.2017 r. w kwocie 2.634,16 zł - określona jako miesiąc 11.2017 r.,

- 14.12.2017 r. w kwocie 2.639,16 zł - określona jako miesiąc 12.2017 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 2.644,16 zł - określona jako miesiąc 01.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 2.649,16 zł - określona jako miesiąc 02.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 2.654,16 zł - określona jako miesiąc 03.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 2.659,16 zł - określona jako miesiąc 04.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 2.664,16 zł - określona jako miesiąc 05.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 2.670,16 zł - określona jako miesiąc 06.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 2.676,05 zł - określona jako miesiąc 07.2018 r.,

b. na ubezpieczenie zdrowotne

- 15.09.2017 r. w kwocie 1.161,25 zł określona jako miesiąc 09.2017 r.,

(...).10.2017 r. w kwocie 1.163,25 zł określona jako miesiąc 10.2017 r.,

- 08.11.2017 r. w kwocie 1.165,25 zł określona jako miesiąc 11.2017 r.,

-14.12.2017 r. w kwocie 1.167,25 zł określona jako miesiąc 12.2017 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 1.170,25 zł określona jako miesiąc 01.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 1.172,25 zł określona jako miesiąc 02.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 1.174,25 zł określona jako miesiąc 03.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 1.177,25 zł określona jako miesiąc 04.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 1.179,25 zł określona jako miesiąc 05.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 1.181,25 zł określona jako miesiąc 06.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 1.184,24 zł określona jako miesiąc 07.2018 r.,

c. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

-15.09.2017 r. w kwocie 255,75 zł określona jako miesiąc 09.2017 r.,

(...).10.2017 r. w kwocie 255,75 zł określona jako miesiąc 10.2017 r.,

- 08.11.2017 r. w kwocie 256,75 zł określona jako miesiąc 11.2017 r.,

- 14.12.2017 r. w kwocie 256,75 zł określona jako miesiąc 12.2017 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 257,75 zł określona jako miesiąc 01.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 257,75 zł określona jako miesiąc 02.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 234,93 zł określona jako miesiąc 03.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 282,57 zł określona jako miesiąc 04.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 259,75 zł określona jako miesiąc 05.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 258,75 zł określona jako miesiąc 06.2018 r.,

- 27.12.2017 r. w kwocie 257,66 zł określona jako miesiąc 07.2018 r.

Powyższe wpłaty zostały dokonane zgodnie z umową ratalną z 24 lutego 2016 r. organ rentowy rozliczył wpłaty w oparciu o Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (umowa nr (...) wraz z załącznikami, k. 10-21 a.s., potwierdzenia przelewów, k. 22-54 a.s.).

W dniu 6 maja 2021 r. M. L. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o zwrot należności uiszczonych na konto (...) Spółka jawna w łącznej wysokości 45.170,80 zł. Do wniosku załączył potwierdzenia przelewów z rachunku bankowego należącego do M. L. uiszczanych na rachunek (...) nr (...) ze wskazanym numerem NIP (...) (wniosek z 6 maja 2021 r. – a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedzi na ww. wniosek odmówił dokonania zwrotu opłaconych składek z powodu braku na wniosku podpisu drugiego likwidatora spółki (...) (pismo ZUS z 26 maja 2021 r.- a.r.).

W dniu 19 października 2021 r. M. L. ponowił wniosek o zwrot składek uiszczonych na konto (...) Spółka jawna w łącznej wysokości 45.170,80 zł. Zaznaczył, że wniosek o zwrot składa w imieniu własnym jako osoba fizyczna, z której rachunku bankowego zostały dokonane wpłaty, a nie jako jeden z likwidatorów (...) Spółka jawna (wniosek z 19 października 2021 r. – a.r.).

Pismem z dnia 3 listopada 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował M. L., że po rozliczeniu konta M. L. NIP (...) na dzień 3 listopada 2021 r. ustalono saldo 0,00 zł. Organ poinformował, że wpłaty na konto (...) zostały rozliczone zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postepowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (pismo ZUS z 3 listopada 2021 r. – a.r.).

W dniu 19 listopada 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), na mocy której odmówił M. L. zwrotu nienależnie opłaconych składek. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na koncie płatnika o numerze NIP (...) nie stwierdzono nadpłaty. Natomiast wpłaty dokonane na konto (...) nr NIP (...) zostały rozliczone zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postepowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy podkreślił, że wpłaty dotyczyły układu ratalnego i organ rentowy nie ma obowiązku badania kto był nadawcą tych wpłat (decyzja ZUS z 19 listopada 2021 r. – a.r.).

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. sygn. akt XIV Ns Rej KRS 22583/19/460 postanowieniem z dnia 26 lipca 2019 r. odwołał M. L. z funkcji likwidatora (...) Spółka jawna J. P. (postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. z 26 lipca 2019 r., k. 168-170 a.s.).

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. sygn. akt XVII GC 1658/18 w sprawie z powództwa M. L. przeciwko J. P. o zapłatę wyrokiem z dnia 12 października 2018 r. oddalił powództwo (wyrok Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. z 12 października 2018 r. wraz z uzasadnieniem, k. 233-244 a.s.).

M. L. na przełomie stycznia – kwietnia 2017 r. dokonał wypłat z rachunku bankowego spółki na łączną kwotę 106.850 zł, a na przełomie maja i czerwca 2017 r. na łączną kwotę 37.000 zł. Z własnego rachunku bankowego M. L. dokonywał wpłat zobowiązań podatkowych spółki na rzecz Urzędu Skarbowego, oraz ZUS (wyrok Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie z 12 października 2018 r. wraz z uzasadnieniem, k. 233-244 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, który nie był sporny, Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które zostały ocenione jako wiarygodne. Nie było wątpliwości co do ich autentyczności, jak i treści, a poza tym strony sporu tych dokumentów nie kwestionowały. Sąd ustalając stan faktyczny oparł się także na dokumentach znajdujących się w aktach spraw prowadzonych przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. sygn. akt XIV Ns Rej KRS 22583/19/460 i XVII GC 1658/18. Zeznania świadka J. P. Sąd ocenił jako wiarygodne w całości, ponieważ były spójne z tym co wynikało z pozostałych dowodów z dokumentów, na podstawie których Sąd ustalał stan faktyczny. Zeznania odwołującego się M. L., co do okoliczności związanych z działalnością spółki oraz zawarciem układu ratalnego z ZUS Sąd uznał za wiarygodne. W pozostałym zakresie Sąd nie oparł się na jego zeznaniach w zakresie jakim twierdził, że środki z których dokonywał spłat układu ratalnego były jego osobistymi środkami, bowiem na tą okoliczność, nie zostały przedstawione żadne dowody. Sąd miał ponadto na uwadze, to co wynikało z akt sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie sygn. akt XVII GC 1658/18, a mianowicie, że odwołujący w 2017 r. dokonywał wypłat środków z rachunku bankowego spółki na łączną kwotę 143.850 zł. Co prowadzi do wniosku, że środki jakimi M. L. regulował zobowiązania wynikające z układu ratalnego, mogły być środkami, które wypłacił wcześniej z rachunków bakowych spółki. Wobec powyższego Sąd nie miał więc podstaw, aby dać wiarę zeznaniom M. L. w tym zakresie, bowiem budziły one uzasadnione wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie M. L. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 19 listopada 2021 r. nr (...), jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230), do należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio przepisy - art. 7a, art. 12, art. 26, art. 29 § 1 i 2, art. 33–33b, art. 38a, art. 51 § 1, art. 55, art. 59 § 1 pkt 1, 3, 4, 8 i 9, art. 60 § 1, art. 61 § 1, art. 62 § 3 i 5, art. 62b § 1 pkt 2 i § 3, art. 72 § 1 pkt 1 i 4 i § 2, art. 73 § 1 pkt 1 i 5, art. 77b § 1 i 2, art. 91, art. 93, art. 93a–93c, art. 93e, art. 94, art. 97 § 1 i 1a, art. 97a § 1–3, art. 98 § 1 i § 2 pkt 1, 2, 5 i 7, art. 100, art. 101, art. 105 § 1 i 2, art. 106 § 1–3, art. 107 § 1, 1a, § 2 pkt 2 i 4 i § 3, art. 108 § 1, 3 i 4, art. 109 § 1 w zakresie art. 29, art. 109 § 2 pkt 1, art. 110 § 1, § 2 pkt 2 i § 3, art. 111 § 1–4 i § 5 pkt 1, art. 112 § 1–5, art. 112b–114, art. 115–117, art. 117d, art. 117e, art. 118 § 1 oraz art. 119 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

Jak wynika z art. 115 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, wspólnik spółki jawnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Zasadę wyrażoną w § 1 stosuje się do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem (§ 2 zd. 1).

W pierwszej kolejności należy wskazać, że przepis art. 115 ustawy Ordynacja podatkowa przewiduje odpowiedzialność podatkową wspólników spółek osobowych. Przy badaniu charakteru prawnego decyzji przenoszących odpowiedzialność należy uprzednio ustalić stronę podmiotową decyzji oraz warunki jej odpowiedzialności. Członek zarządu bowiem odpowiada za zobowiązania wówczas, kiedy wystąpi bezskuteczność egzekucji z majątku spółki, natomiast przy spółkach osobowych, wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika także w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika), ale nie stanowi to jednak przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 § 1 i § 2 k.s.h.). Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za dług spółki powstaje ex lege w stosunku do każdego ze wspólników oddzielnie. Na podstawie art. 22 § 2 Kodeksu spółek handlowych, każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Decyzja wydana na podstawie art. 115 § 1 Ordynacji podatkowej ma więc wobec wspólników spółki jawnej charakter deklaratywny. Stanowisko powyższe zostało potwierdzone w postanowieniu Sądu Najwyższego z 26 września 2017 r. w sprawie II UZ 51/17, LEX nr 2397612. Również Sąd Najwyższy w wyroku z 1 lipca 2020 r., I UK 416/18 słusznie zwrócił uwagę, że mimo umiejscowienia art. 115 Ordynacji podatkowej w rozdziale regulującym odpowiedzialność osób trzecich, nasuwającego sugestię, że odpowiedzialność za zobowiązania wspólników spółki jawnej należy traktować tak, jakby byli "osobami trzecimi" wobec dłużnika (płatnika) w rozumieniu art. 108 § 4 tej ustawy, podstawa ich odpowiedzialności jest w rzeczywistości inna, pierwotna, na co wskazuje także art. 108 § 4 Ordynacji podatkowej, stwierdzający, że orzeczenie o ich odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, nie wymaga uprzedniego wydania decyzji, o których mowa w art. 108 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 września 2017 r., II UZ 51/17, LEX nr 2397612). Ubocznie trzeba wskazać, że przepis art. 21 ust. 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej przewiduje jeden ze sposobów powstawania zobowiązań podatkowych, którym jest powstawanie zobowiązań podatkowych z mocy prawa, a zatem bez potrzeby wydawania w tym zakresie stosownej decyzji administracyjnej (podatkowej). Dopiero w sytuacji braku zapłaty podatku wynikającego na przykład ze złożonej określonej deklaracji podatkowej CIT, PIT, VAT lub innej, wydawana jest decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego, czyli decyzja nie tworząca stanu prawnego, a potwierdzająca stan prawny. W identyczny sposób powstają z mocy prawa zobowiązania w postaci składek rozliczane w różnych deklaracjach, np. ZUS DRA, ZUS RCA, ZUS RZA, ZUS RSA i inne druki. Określenie zarówno wysokości zobowiązania podatkowego jak i składkowego następuje w drodze wydania decyzji deklaratoryjnej. W trybie art. 83 ust. 1 pkt 3 Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje ustalenia wymiaru składek, który to obowiązek ich zapłaty powstał z mocy prawa, tj. na podstawie art. 13, art. 17, art. 18 i nast. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Skoro więc obowiązek zapłaty składek powstał z mocy prawa, to decyzja organu rentowego o ustaleniu wymiaru składek jest decyzją deklaratywną (por. wyrok SN z 1 lipca 2020 r., I UK 416/18).

W rozpatrywanej sprawie bezspornym jest, że J. P. i M. L. byli wspólnikami (...) J. P. z siedzibą w Z. w latach 2005-2008 w czasie, w którym spółka ta nie regulowała zobowiązań należnych składek wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także w 2016 r., a więc w czasie, kiedy spółka zawarła z organem rentowym umowę ratalną (na wniosek obojga wspólników) celem rozłożenia na raty zaległości spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. Do niespornych należała również okoliczność, że spółka nie opłacała w pewnych okresach składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za osoby zgłoszone do ubezpieczeń. Odwołujący ani na etapie odwołania od zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ani też w toku postępowania toczącego się przed tutejszym Sądem, nie kwestionował samego faktu istnienia zadłużenia spółki wobec organu rentowego, jak również wysokości tego zadłużenia i jego składników, sposobu wyliczenia przeprowadzonego przez organ rentowy, czy też miesięcy, za które składki nie zostały uregulowane.

Kolejną okolicznością, która została ustalona na podstawie nie budzących wątpliwości dowodów w postaci potwierdzeń przelewów, było dokonanie przez M. L. wpłaty na rachunek ZUS przypisany płatnikowi składek (...) J. P. nr NIP (...) łącznej kwoty 45.170,80 zł tytułem spłaty układu ratalnego zawartego pomiędzy (...) J. P. z siedzibą w Z. a ZUS nr (...) (...) (...) (...) z dnia 24 lutego 2016 r. Organ rentowy zaksięgował wpłaty z tego tytułu na zaległe składki spółki zgodnie z dyspozycją przelewów, w których został wskazany nr NIP (...) do zaksięgowania, przypisany do płatnika składek (...) J. P.. Wpłaty dokonane przez M. L. nie przewyższały istniejącego z tego tytułu zobowiązani spółki.

Odnosząc się do powyższych okoliczności, Sąd na podstawie ugruntowanych poglądów orzecznictwa uznał, że M. L. był odpowiedzialny jako wspólnik (...) J. P. z siedzibą w Z. za zapłatę należności składkowych wynikających z umowy ratalnej zawartej przez spółkę z organem rentowym, a opłacone przez niego raty układu ratalnego nr (...) (...) (...) (...) z dnia 24 lutego 2016 r. były należne wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Bez znaczenia przy tym pozostaje okoliczność, z jakiego rachunku bankowego M. L. dokonywał wpłat rat układu ratalnego, bowiem niewątpliwie był on jedną z dwóch osób zobowiązanych do ich spłaty.

W związku z powyższym stanowisko organu rentowego dotyczące braku możliwości zastosowania w sprawie art. 24 ust. 6c ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest prawidłowe. Wymieniony przepis przewiduje możliwość zwrotu składki nienależnie opłaconej, przy czym wniosek o jej zwrot może złożyć płatnik składek. W przedmiotowej sprawie jednoznacznie przekazanie do ZUS kwoty 45.170,80 zł, zostało dokonane z tytułu zaległych składek (...) J. P. nr NIP (...), a w tej sytuacji, składki zostały zapłacone należnie. Jedynie w sytuacji, gdy składki te zostały opłacone nienależnie, to ich zwrotu mógłby dochodzić płatnik składek, z którego rachunku zostały zapłacone. Również, gdyby przyjąć, że odwołujący zapłacił w ZUS cudzy dług, a więc dług innej spółki niż (...) J. P. z siedzibą w Z., to zapłata cudzego długu nie obciąża odbiorcy świadczenia obowiązkiem zwrotnym, jeśli istnieje podstawa do świadczenia w relacjach wierzyciela z rzeczywistym dłużnikiem. Wierzyciel w takich warunkach uzyskuje świadczenie należne, nie staje się też wzbogacony - z jego majątku ubywa wierzytelność wygaszona wskutek zapłaty, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 maja 2014 r. (II CSK 481/13, LEX nr 1483576).

Jeśli chodzi zaś o bezpodstawne wzbogacenie (nienależne świadczenie), to zdaniem Sądu przepisy powołane przez odwołującego nie mogą być podstawą prawną żądania zwrotu kwoty 45.170,80 zł od ZUS z powodów, które już zostały wskazane. Odwołujący zapłacił należne ZUS składki z tytułu zawartej umowy ratalnej przez spółkę, której był wówczas wspólnikiem, a więc był osobą zobowiązaną do ich zapłaty w świetle art. 115 ustawy Ordynacja podatkowa. To zaś, że środki, które M. L. wpłacił na rachunek ZUS przypisany płatnikowi składek (...) nr NIP (...) zostały rozliczone zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postepowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, nie powoduje, że ZUS stał się wzbogacony. W tym zakresie przepisy regulujące bezpodstawne wzbogacenie zawierają odpowiednie regulacje, przywidujące również taką sytuację, kiedy wzbogacony już korzyść zużył (skonsumował, bądź spożytkował w inny sposób, np. spłacił dług), ale rozważania w tym aspekcie mogłyby być prowadzone, gdyby drugą stroną sporu był ten, kto bezpodstawnie się wzbogacił, a nie ZUS, którego rola w tej relacji to rola odbiorcy środków – zaległych składek przekazanych w ramach umowy ratalnej.

W świetle powyższych uwag, brak było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, a zatem odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c., kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od odwołującego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3.600 zł. Jej wysokość, liczona od wartości przedmiotu sporu, którą stanowi kwota 45.170,80 zł została ustalona na podstawie § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 265).

Sędzia SO Renata Gąsior