Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: Magdalena Adamska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2022 r. w Warszawie

sprawy H. O.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek odwołania H. O.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

z dnia 12 czerwca 2017 r. znak (...) (...), (...)

zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 12 czerwca 2017 r. Nr: (...) (...), (...) w ten sposób, że zobowiązuje Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. do przeliczenia emerytury H. O. poczynając od dnia 1 października 2017 roku z pominięciem art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708) w brzmieniu nadanym w ustawie z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2016 roku).

UZASADNIENIE

H. O. 31 lipca 2017 r. złożył za pośrednictwem organu rentowego do Sądu Okręgowego w Warszawie odwołanie od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z 12 czerwca 2017 r. Nr (...) (...), nr ewid. (...) w przedmiocie ponownego ustalenia emerytury policyjnej w oparciu o znowelizowane przepisy ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji i innych służb. Odwołująca zarzuciła skarżonej decyzji naruszenie przepisów ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Jednocześnie wskazała, że decyzja godzi w podstawowe prawa człowieka ustanowione w Konstytucji RP oraz aktach prawa międzynarodowego, których Rzeczypospolita Polska jest stroną. Swoje stanowisko podtrzymała w piśmie procesowym z 28 września 2018 r. (odwołanie k. 3-9 a. s., pismo procesowe ubezpieczonej z 28.09. 2018 r.).

W odpowiedzi na powyższe odwołanie z 30 lipca 2018 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wniósł o jego oddalenie. W ocenie organu rentowego, skarżona decyzja została wydana zgodnie z zasadami obliczania wysokości emerytury, określonymi w art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy oraz w oparciu o informację o przebiegu służby ubezpieczonej, sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej 26 kwietnia 2017 r., Nr (...), z której wynika, że odwołująca pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ww. ustawy. Organ emerytalny podniósł przy tym, że informacja z IPN o przebiegu służby H. O. była dla niego wiążąca przy wydaniu decyzji na podstawie art. 13a ust. 5 powoływanej ustawy. W związku z powyższym, zaskarżoną decyzją, organ emerytalno-rentowy dokonał ponownego przeliczenia przysługującego odwołującej świadczenia. Organ emerytalny, odnosząc się do zarzutów konstytucyjności decyzji podniósł, że ustawa w czasie obowiązywania korzysta z domniemania konstytucyjności i w związku z tym jest on zobowiązany do stosowania jej przepisów. (odpowiedź na odwołanie- k. 20-22 a. s.)

Na wniosek Sądu Okręgowego w Warszawie, postanowieniem z 28 października 2019 r. sygn. akt III AUo 6136/19 Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyznaczył do rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie na podstawie art. 44 k.p.c. (k. 49 a. s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. O. urodziła się (...) w W.. Posiada wykształcenie średnie zawodowe – jest technikiem ekonomistą. W latach 1974-1975 była zatrudniona na stanowisku maszynistki w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie, a w latach 1975-1984 w Państwowym Biurze Notarialnym w W. również na stanowisku maszynistki. (okoliczności bezsporne).

21 kwietnia 1983 r. H. O. zwróciła się z podaniem do Komendanta (...) Milicji Obywatelskiej w W. o przyjęcie do pracy w organach Milicji Obywatelskiej na stanowisku maszynistki. Po pozytywnym rozpatrzeniu podania, 16 września 1983 r. odwołująca została zatrudniona w Dzielnicowym Urzędzie Spraw Wewnętrznych W. (...) w Sekcji Ogólnej na stanowisku maszynistki. Z dniem 1 lipca 1984 r. ubezpieczona została mianowana maszynistką w Wydziale (...) Departamentu Kadr Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 9 listopada 1984 r. ubezpieczona złożyła egzamin na podoficera Milicji Obywatelskiej w Szkole Ruchu Drogowego w P.. W 1986 r. została mianowana starszą maszynistką w Wydziale (...) Departamentu Kadr Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Pracowało na tym stanowisku do czasu zmian ustrojowych w 1990 r. Od 1 sierpnia 1990 r. do 4 lutego 2011 r. ubezpieczona pracowała Komendzie Głównej Policji w wydziale kadr jako maszynistka. ( podanie k.3,karta przebiegu służby k. 4, raport z 16.06.1984 r. k. 7, świadectwo złożenia egzaminu na podoficera Milicji Obywatelskiej k. 16, wniosek personalny z 8.09.1986 r. k. nienumerowana- akta osobowe funkcjonariuszki H. O. z archiwum IPN-k. 77 a. s., zestawienie wysługi lat odwołującej k. 5 a. r., zeznania odwołującej k. 80 a. s.).

Podczas pełnienia służby, odwołująca zajmowała się przepisywaniem maszynowym dokumentów, znajdujących się w obiegu jej resortu pracy. Bez zastrzeżeń wywiązywała się z obowiązków służbowych. Bardzo dobrze opanowała technikę maszynopisania. Obowiązki służbowe wykonywała pilnie i systematycznie. Zajmowała się także obsługą sekretariatu departamentu kadr Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Aktywnie uczestniczyła w szkoleniach zawodowych i politycznych. Przestrzegała zasad zachowania tajemnicy służbowej. Systematycznie, starannie i pilnie wykonywała zadania służbowe, otrzymując pozytywne oceny swojej pracy ze strony przełożonych. Praca w wydziale kadr polegała głównie na przepisywaniu wniosków o zwolnienie, o przyjęcie do służby, nagradzanie, ukaranie, przepisywaniu notatek służbowych w związku z przejściem na emeryturę. Odwołująca przepisywała również odpowiedzi na skargi interesantów. Podczas służby w Milicji Obywatelskiej H. O. nie współdziałała z organami państwa totalitarnego, nie czyniła donosów. Nie współdziałała z Kościołem Katolickim, ani z Solidarnością. W 1990 r. przeszła pozytywną weryfikację osobową i z powodzeniem kontynuowała pracę na tożsamym stanowisku pracy w Policji. Zakres obowiązków ubezpieczonej po zmianach ustrojowych nie uległ zmianie. Ubezpieczona w czasie służby w Policji była awansowana, otrzymywała dodatki służbowe do wynagrodzenia. W 2003 r. została odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi. ( opinia bezpośredniego przełożonego z 25.10.1984 r. k. 20, opinia służbowa z 4.08.1986 r. k. 22, wniosek personalny z 8.09.1986 r. k. 24- akta osobowe funkcjonariuszki H. O. z archiwum IPN-k. 77 a. s., zeznania odwołującej k. 80 a. s., załączniki do odwołania k. 10-19 a. s. )

Decyzją Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z 1 marca 2011 r. nr ewid. (...) odwołującej przyznano prawo do emerytury policyjnej od 5 lutego 2011 r. Wysokość emerytury na dzień jej przyznania ustalono w kwocie 4 430,95 zł. Wypłatę emerytury zawieszono z uwagi na pobieranie rocznego uposażenia, wynikającego z art. 117 ustawy o Policji w okresie od 1 marca 2011 r. do 29 lutego 2012 r. Wypłatę emerytury podjęto 1 marca 2012 r.( decyzja Dyrektora ZER MSWiA z 1.03.2011 r.-k. 2 a. r.)

Na dzień 1 marca 2017 r. wysokość przysługującej odwołującej emerytury policyjnej wynosiła 4 825,58 zł (decyzja Dyrektora ZER MSWiA z 27.02.2017 r.- k. 3 a. r.).

Pismem z 26 kwietnia 2017 r. Instytut Pamięci Narodowej poinformował Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA, że na podstawie posiadanych akt osobowych ustalono, iż H. O. w okresie od 1 lipca 1984 r. do 31 lipca 1990 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której jest mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Służby Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. (informacja o przebiegu służby z 26.04.2017 r.- k. 4 a. r.)

W związku z powyższym, Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał w dniu 12 czerwca 2017 r. decyzję nr ewid. (...), na mocy której, w oparciu o art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, ustalił wysokość emerytury H. O. w kwocie 2.069,02 zł. (decyzja Dyrektora ZER MSWiA z 12.06.2017 r.- k. 7 a. r.)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym w aktach organu rentowego oraz aktach służbowych odwołującej z okresu pracy w Milicji Obywatelskiej w latach 1984-1990. Dokumenty, na których Sąd oparł swoje ustalenia, zasługiwały w całości na uwzględnienie. Ich wiarygodności w toku postępowania sądowego nie kwestionowała ani odwołująca, ani organ rentowy. Dodatkowo, ustalając stan faktyczny, Sąd uwzględnił jako wiarygodne zeznania odwołującej, która w sposób szczegółowy opisała przebieg pracy oraz zadania jakie wykonywała. Wobec powyższego, Sąd uznał ustalone fakty za wystarczające do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było zasadne.

Istniejący stan faktyczny pomiędzy stronami procesu nie był kwestionowany w toku postępowania sądowego. Przedmiot sporu dotyczył rozważenia, czy organ rentowy zasadnie na podstawie art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r., poz. 708 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą zaopatrzeniową” dokonał obniżenia emerytury policyjnej. Odwołująca zarzucała decyzji oparcie rozstrzygnięcia merytorycznego, dotyczącego jej emerytury policyjnej, o przepisy będące niezgodne z Konstytucją RP oraz Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję w oparciu o przepisy wprowadzone na mocy art. 1 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r., poz. 2270) zwanej dalej ,,ustawą zmieniającą”. Należy zwrócić uwagę, że tym samym drugi raz zdecydowano się obniżyć emerytury osobom, które pełniły służbę na rzecz państwa totalitarnego, bowiem w ustawie z dnia 23 stycznia 2009 r. (Dz. U. z 2009, Nr 24, poz. 145) obniżono po raz pierwszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa do 1990 r. z 2,6% do 0,7%. W aktualnie zaś zmienionych regulacjach, przepis art. 15c ustawy zaopatrzeniowej stanowi, że emerytura osoby pozostającej w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. wynosi: 0% podstawy wymiaru - za każdy rok tej służby, a jej wysokości nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3 ustawy nowelizowanej, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 15c ust. 1 i 2 ustawy zaopatrzeniowej nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury, wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej wskazano, że ma ona na celu wprowadzenie rozwiązań, zapewniających w pełniejszym zakresie zniesienie przywilejów emerytalnych, związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa PRL, przez ustalenie na nowo świadczeń emerytalnych i rentowych osobom pełniącym służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. W uzasadnieniu projektu, dotyczącego wprowadzenia ustawy zmieniającej, wskazano na konieczność ograniczenia przywilejów emerytalnych i rentowych związanych z pracą w aparacie bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Stwierdzono również, że emerytury i renty osób pełniących służbę, ustalono na znacznie korzystniejszych zasadach w porównaniu do osób pobierających te świadczenia na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zdaniem Sądu Okręgowego ustawa zaopatrzeniowa, jak też wydana na jej podstawie decyzja, uzasadnia wątpliwości, co do jej zgodności z zasadą godności jednostki, zasadą rządów prawa, zasadą równości, zasadą proporcjonalności, z uwagi na jej wydanie po niemal 27 latach od transformacji ustrojowej oraz z zasadą sądowego wymiaru sprawiedliwości. Ustawa zaopatrzeniowa w art. 13b oraz art. 15c i art. 22a ponownie wprowadza odpowiedzialność zbiorową i swoim zakresem podmiotowym obejmuje, bez wyjątków, wszystkich byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa, niezależnie od ich postawy patriotycznej, etycznej i moralnej, rodzaju wykonywanych czynności, czy zajmowanego stanowiska. Tego rodzaju regulacje zaprzeczają istocie zasady rządów prawa. Zasada ta oznacza obowiązek władz publicznych do traktowania osób w sposób adekwatny i proporcjonalny do ich postawy, zasług i przewinień. Niedopuszczalne zatem jest zastosowanie jakichkolwiek represji w stosunku do osób tylko za to, że pracowały lub służyły w okresie poprzedzającym zmianę ustroju państwa polskiego. Nawet uznanie, że niektóre instytucje funkcjonujące przed tą zmianą działały w sposób budzący dziś poważne wątpliwości prawne i moralne, nie uprawnia prawodawcy do stwierdzenia, że wszystkie osoby tam zatrudnione były przestępcami. W tym też kontekście, zdaniem Sądu, działania ustawodawcy, polegające na arbitralnym obniżeniu wysokości emerytury ubezpieczonego, trudno uzasadnić dążeniem do jakiegokolwiek słusznego celu, leżącego w interesie publicznym. Zastosowanie nowego wskaźnika emerytury miało miejsce automatycznie, bez uwzględnienia charakteru faktycznie wykonywanych obowiązków oraz pełnionej funkcji przez odwołującą. Sąd Okręgowy zważył, że ustawa zmieniająca w gruncie rzeczy działała bez rozróżnienia pomiędzy funkcjonariuszami, którzy w rzeczywistości dopuścili się czynów przestępczych oraz tymi, którzy wykonywali obowiązki zgodnie z prawem.

Ponadto nie należy pominąć faktu, że zgodnie z art. 10 ust. 1 i 2 ustawy zaopatrzeniowej, prawo do emerytury policyjnej nie przysługuje funkcjonariuszowi skazanemu prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, albo za przestępstwo określone w art. 258 Kodeksu karnego lub wobec którego orzeczono prawomocnie środek karny pozbawienia praw publicznych za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, które zostało popełnione przed zwolnieniem ze służby. Jednakże w takim przypadku, prawomocnie skazanemu przestępcy przysługuje świadczenie na zasadach obowiązujących w powszechnym systemie emerytalnym. Przytoczony powyżej przepis wskazuje, że ustawa zaopatrzeniowa wprowadziła pozasądową zbiorową odpowiedzialność za nieokreślony czyn z naruszeniem prawa jednostki do sądu i sprawiedliwego procesu. Obniżono określonym podmiotom emerytury i renty w sposób bardziej niekorzystny, niż jest to obecnie dopuszczalne nawet wobec funkcjonariuszy prawomocnie skazanych przez Sąd za popełnione przestępstwa. Ci ostatni funkcjonariusze mogą zostać pozbawieni świadczeń emerytalnych, przysługujących służbom mundurowym przez obniżenie ich do poziomu przysługującego w ramach powszechnego systemu emerytalnego.

W ustalonym stanie faktycznym Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał zaskarżoną decyzję jedynie na podstawie informacji o przebiegu służby ubezpieczonej, sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej 26 kwietnia 2017 r. Ten dokument stanowił podstawę obniżenia przysługującej odwołującej emerytury. Wymaga przy tym podkreślenia, że powyższy dokument treściowo ogranicza się jedynie do stwierdzenia, że ubezpieczona pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której jest mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej od 1 lipca 1984 r. do 31 lipca 1990 r. Treść dokumentu nie precyzuje natomiast na jakiej dokładnie podstawie służba ubezpieczonej została zakwalifikowana jako służba na rzecz państwa totalitarnego.

W tym kontekście, Sąd Okręgowy zwraca uwagę na pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt II UZP 10/11 – który też w całości podziela – zgodnie z którym Sąd Najwyższy nie jest związany treścią informacji IPN zarówno co do faktów, w tym zaświadczeniu o przebiegu służby, jak i co do oceny, czy służba była realizowana na rzecz organów bezpieczeństwa państwa. Z tego wynika, że ustalenia faktyczne i interpretacje prawne Instytutu Pamięci Narodowej nie mogą wiązać również Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę. W obowiązującym stanie prawnym należało powołać się również na aktualne orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie o sygn. akt III UZP 1/20. W sprawie tej Sąd Najwyższy podjął uchwałę w składzie 7-osobowym, w której stwierdził, że kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka. W ślad za uzasadnieniem powyższego rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego, stwierdzenie pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. nie może być dokonane wyłącznie na podstawie informacji Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (kryterium formalnej przynależności do służb), lecz na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka, służących reżimowi komunistycznemu (art. 13b ust. 1 w związku z art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r.). W tym też kontekście warto zwrócić uwagę na podsumowanie powyższego wątku, dokonane w uzasadnieniu uchwały z 16 września 2020 r., sygn. akt III UZP 1/20, gdzie Sąd Najwyższy stwierdził, że skoro sądu powszechnego nie wiąże informacja o przebiegu służby, to w razie stosownego zarzutu przeciwko osnowie tej informacji, Sąd będzie zobowiązany do rekonstrukcji jej przebiegu w konkretnym wypadku, na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w szczególności na podstawie długości okresu pełnienia służby, jej historycznego umiejscowienia w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., miejsca pełnienia służby, czy też zajmowanego stanowiska (§ 59 uchwały SN). W tym zakresie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na potrzebę sięgania do opinii służbowych funkcjonariuszy, uwzględniania ogólnych reguł dowodzenia: rozkładu ciężaru dowodu, dowodu prima facie, domniemań faktycznych, wynikających z informacji o przebiegu służby (§ 60 uchwały SN). Wskazano, że przy ocenie zasadności objęcia konkretnej osoby zakresem ustawy, okolicznością której nie można pominąć jest sam fakt weryfikacji w 1990 r. (§ 92 uchwały SN).

W konsekwencji powyższego, w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe w wyniku którego ustalił, iż w przypadku ubezpieczonej H. O. nie zachodziły okoliczności, pozwalające na zakwalifikowanie jej służby w okresie od 1 lipca 1984 r. do 31 lipca 1990 r. za służbę na rzecz państwa totalitarnego. Zebrany w sprawie materiał dowodowy zdaniem Sądu nie daje jakichkolwiek podstaw do stanowczego i jednoznacznego ustalenia, że ubezpieczona swoimi działaniami w jakikolwiek sposób naruszyła prawa człowieka podczas służby, bądź też popełniła jakiekolwiek przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego czy prywatnego.

Sąd zwrócił przy tym uwagę, że podstawą wydania informacji o przebiegu służby przez IPN była służba H. O. w Milicji Obywatelskiej na stanowisku maszynistki. Niemniej jednak z dostępnych w sprawie dokumentów nie wynika, by odwołująca wykonywała jakiekolwiek czynności związane z wypełnianiem zadań Służby Bezpieczeństwa, skierowanymi przeciwko opozycji demokratycznej, Kościołowi bądź związkom zawodowym. Wykonywane obowiązki maszynistki, polegające na przepisywaniu dokumentów w departamencie kadr Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nie skutkowały ponoszeniem strat przez obywateli lub uniemożliwianiu działania opozycji demokratycznej. Sąd dał przy tym wiarę zeznaniom odwołującej, która zeznała, że wykonywał obowiązki służbowe zgodnie z prawem. Pracę kontynuował po zmianach ustrojowych państwa, pracując od 1990 r. w Policji w charakterze pracownika oddziału kadr. Ubezpieczona z powodzeniem realizował się w swojej funkcji zawodowej, pracując w Policji do czasu przejścia na emeryturę w 2011 r. Również i ta okoliczność zdaniem Sądu przemawia za brakiem podstaw do przypisania odwołującej działań, polegających na naruszaniu podstawowych praw i wolności człowieka, służących reżimowi komunistycznemu w okresie sprzed 1990 r.

Jednocześnie wskazać należy, że zgodnie z zasadą kontradyktoryjności, obowiązującą w procesie cywilnym, to na stronach postępowania ciąży obowiązek udowodnienia swoich twierdzeń poprzez prezentowanie materiału dowodowego na ich poparcie. W myśl art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń obowiązuje również w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2008r., I UK 151/08). Zaskarżenie decyzji organu emerytalnego nie powoduje zmiany w rozkładzie ciężaru dowodu. Natomiast w sytuacji, gdy zmiana decyzji organu rentowego następuje niejako z inicjatywy organu, to na organie spoczywa powinność udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne w postaci zmiany decyzji. Tymczasem w przedmiotowej sprawie, organ rentowy nie wykazał się inicjatywą dowodową i nie zakwestionował argumentów przedstawionych przez stronę odwołującą, a dotyczących zadań wykonywanych od 1 lipca 1984 r. do 31 lipca 1990 r. Swoje stanowisko w zakresie oceny przebiegu służby odwołującej, oparł wyłącznie na informacji Instytutu Pamięci Narodowej, nie czyniąc zadość obowiązkowi dowodzenia, o którym była mowa. Jednocześnie w ocenie Sądu, w świetle wspomnianych wyżej rozważań prawnych i poglądów orzecznictwa nie sposób przyjąć, że do zastosowania ustawy wystarczający jest sam fakt potwierdzenia prawidłowości informacji o przebiegu służby w świetle ww. ustawy przez Instytut Pamięci Narodowej.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy zważył, że w przypadku odwołującej przepisy ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2016 r. nie mogły mieć zastosowania. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę, że w toku procesu nie ujawniono żadnych dowodów przestępczej czy bezprawnej działalności H. O., zarzut współudziału w bezprawiu w okresie pełnienia służby od 1 lipca 1984 r. do 31 lipca 1990 r., bez badania indywidualnej winy i popełnionych czynów, uzasadnia naruszenie zasady godności wobec odwołującej.

Stwierdzając zatem brak podstaw do zastosowania art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 5 lipca 2017 r. Nr: (...) (...) ( (...)) w ten sposób, że zobowiązał Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji do przeliczenia emerytury H. O., poczynając od dnia 1 października 2017 roku z pominięciem art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin ( Dz. U. z 2016 r. poz. 708) w brzmieniu nadanym w ustawie z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin ( Dz. U. z dnia 30 grudnia 2016 r.), o czym orzeczono w rozstrzygnięciu wyroku.