Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

12 sierpnia 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: sędzia (del.) Magdalena Pytel

Protokolant: sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 29 lipca 2025 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy P. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne

na skutek odwołania P. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z 7 stycznia 2025 r. nr (...)

oraz z 21 lutego 2025 r. nr (...)

1)  oddala odwołania,

2)  zasądza od P. B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego 1800 zł (tysiąc osiemset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty,

3)  przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne w latach 2024 i 2025.

VII U 273/25

UZASADNIENIE

Decyzją z 7 stycznia 2025 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne P. B. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności opodatkowanej według skali wynosi w 2022 r. - 126.639,36 zł czyli równa jest dochodowi z tej działalności.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że od 1 stycznia 2022 r. o wysokości podstawy wymiaru jak i wysokości składki decyduje stosowana forma opodatkowania uzyskiwanych przychodów, a komornicy ustalają podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach obowiązujących osoby prowadzące działalność gospodarczą (akta rentowe tom I).

Pismem z 31 stycznia 2025 r. P. B. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika odwołał się od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że począwszy od 1 stycznia 2022 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru stanowiącej kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wraz z kosztami opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa z uwzględnieniem nakładu pracy pełnomocnika wg norm przepisanych, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności.

Uzasadniając swoje stanowisko odwołujący wskazał, że komornik sądowy nie należy do kręgu osób, o których mowa w art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne powinno nastąpić w oparciu o ust. 2za tego przepisu (k. 3).

W odpowiedzi na odwołanie z 11 lutego 2025 r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że stanowisko organu rentowego zostało oparte na literalnej wykładni art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych. Oznacza to, że do komorników traktowanych na gruncie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jako osoby prowadzące działalność gospodarczą należy ustalać wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej w ścisłym powiązaniu z ich formą opodatkowania oraz wysokością uzyskiwanych dochodów/przychodów z działalności gospodarczej, w rozumieniu przepisów podatkowych, czyli na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (k. 10).

Kolejną decyzją z 21 lutego 2025 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności przez P. B. opodatkowanej według skali wynosi w 2023 r. - 133.950,45 zł, przytaczając analogiczne uzasadnienie, co w decyzji z 7 stycznia 2025 r. (akta rentowe tom (...)).

Pismem z 7 marca 2025 r. P. B. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika odwołał się również od decyzji z 21 lutego 2025 r., ponownie domagając się określenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na poziomie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku oraz zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego (k. 2 akt VII U 423/25).

W odpowiedzi na odwołanie z 20 marca 2025 r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (k. 9 akt VII U 423/25).

Zarządzeniem z 30 kwietnia 2025 r. sprawy z odwołania od obu decyzji połączono celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k. 24 akt VII U 423/25).

Na rozprawie 29 lipca 2025 r. pełnomocnik odwołującego poparł odwołanie, domagając się ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne od stycznia 2022 do stycznia 2025 r., zgodnie z pierwotnym wnioskiem (k. 32)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. B. jest komornikiem sądowym przy (...) (bezsporne).

19 kwietnia 2023 r. odwołujący złożył do Urzędu Skarbowego na druku PIT-36 zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu za 2022 rok, wybierając jako formę opodatkowania - zasady ogólne - podatek według skali i wykazując dochód 137 315,30 zł (akta rentowe tom I).

13 maja 2023 r. odwołujący złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokument ZUS DRA za kwiecień 2023 r. wykazując roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r. Poinformował o wybranej formie opodatkowania i osiągniętym dochodzie (bezsporne).

29 marca 2024 r. złożył do Urzędu Skarbowego na druku PIT-36 zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu za 2023 r. wykazując dochód 149 402,84 zł (akta rentowe tom II).

13 maja 2024 r. odwołujący złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokument ZUS DRA za kwiecień 2024 r. wykazując roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2023 r. Poinformował o wybranej formie opodatkowania i osiągniętym dochodzie (bezsporne).

16 lipca 2024 r. P. B. wniósł do organu rentowego o ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, załączając analizę Krajowej Rady Komorniczej dotyczącą tej kwestii (akta rentowe tom I).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. pismem z 8 listopada 2024 r. zawiadomił odwołującego o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok składkowy 2022 r. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, a 6 grudnia 2024 r. o zakończeniu tego postępowania (akta rentowe tom I).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. pismem z 7 stycznia 2025 r. zawiadomił odwołującego o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok składkowy 2023 r. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej , a 3 lutego 2025 r. o zakończeniu tego postępowania (akta rentowe tom II).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w postępowaniu przed organem rentowym oraz przed Sądem, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony i które Sąd uznał za wiarygodne.

Wobec faktu, że w niniejszej sprawie spór dotyczył prawa a nie faktów, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 KPC pominął dowód z przesłuchania odwołującego jako mający wykazać fakt nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania jako niezasadne podlegały oddaleniu.

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie była kwestia sposobu ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne komornika sądowego.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku do-chodowym od osób fizycznych a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 14c, art. 22 ust. 4a i 4b oraz art. 24 ust. 1 i ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym".

Ustęp 2za powyższego przepisu stanowi zaś, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, innych niż wskazane w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa, stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku kalendarzowego.

W art. 33 ust. 1 i 3 ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych wskazano, że komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej. Do komornika stosuje się przepisy ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisy ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a;

2) twórcę i artystę;

3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

4a) akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;

4b) komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;

5) osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe.

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), która m.in. składkę zdrowotną uzależnia od tego, w jaki sposób osoby prowadzące działalność ustalają podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 79a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, składka na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy na zasadach wymienionych w art. 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym stanowi 4,9% podstawy wymiaru, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu r. składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2, w przypadku składki obliczonej od miesięcznej podstawy jej wymiaru, iloczynu liczby miesięcy w r. składkowym, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i minimalnego wynagrodzenie obowiązującego w pierwszym dniu tego r. składkowego, w przypadku składki obliczonej od rocznej podstawy jej wymiaru. Przepis ust. 1 stosuje się również w przypadku, gdy ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1 opłaca w tym samym r. kalendarzowym podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30ca opodatkowanie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy jeszcze raz podkreślić, że w art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wykazano podstawę wymiaru składki dla osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy systemowej oraz art. 18 ust. 1 ustawy o przedsiębiorcach opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 29, 30c lub 30ca ustawy podatkowej, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętym przychodem a poniesionymi kosztami uzyskania przychodu, co nie ma zastosowania do ubezpieczonego.

Komornicy nie mieszczą się w żadnej z wymienionych w art. 81 ust. 2 grup, nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach ani nie należą do żadnej z grup określonych w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy systemowej: nie wykonują wolnego zawodu, nie są wspólnikami jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnikami spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, ani nie są osobami prowadzącymi publiczną lub niepubliczną szkołę. Jedynie z punktu widzenia istnienia tytułu ubezpieczenia komornicy sądowi traktowani są jako osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Sąd Okręgowy podziela w całości rozważania poczynione przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 15 maja 2024 r. sygn. AUa 17/24, w którym wskazał on, że art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie ustanawia nowej kategorii działalności gospodarczej, niewymienionej w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej. Natomiast podleganie przez komornika ubezpieczeniom społecznym (art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej), a poprzez to ubezpieczeniom zdrowotnym (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) nie wynika z faktu prowadzenia przez komornika pozarolniczej działalności gospodarczej, lecz z tego, że zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych, do komorników stosuje się przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (LEX nr 3737842).

P. B. na poparcie swojego odwołania dołączył stanowisko Krajowej Rady Komorniczej, zgodnie z którym komornicy powinni być traktowani z punktu widzenia ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej jak pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 81 ust. 2za. Sąd nie podziela stanowiska wyrażonego przez Krajową Radę Komorniczą, z uwagi na przedstawione wcześniej rozważania. Należy wskazać, że literalna wykładnia przepisu art. 33 ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych wskazuje, że komornika traktuje się jako osobę prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na potrzeby ubezpieczeń społecznych nie na podstawie art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, ale wprost na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach. W konsekwencji powyższego, komornika na potrzeby ubezpieczeń społecznych potraktowano jako podmiot spełniający definicję określoną w pkt 1 art. 8 ust. 6 ustawy systemowej. Komornik nie jest przy tym definiowany jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców i nie musi spełniać przesłanek tej ustawy, do których odsyła pkt 1 art. 8 ust. 6 ustawy systemowej. Mając na względzie powyższe okoliczności należy stwierdzić, że do komornika sądowego nie może znaleźć zastosowania art. 81 ust. 2za ww. ustawy, zgodnie z którym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 KPC, oddalił odwołania, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

Określając wysokość kosztów zastępstwa procesowego, o które wnioskował organ rentowy, Sąd zastosował art. 98 KPC oraz § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania wyroku, przyjmując, że koszty zastępstwa procesowego w przedmiotowej sprawie powinny być ustalone od wartości przedmiotu sporu a tą zgodnie z ustaleniem Sądu stanowi w sprawie o wysokość podstawy wymiaru składki różnica między wysokością składki wskazywaną (zapłaconą) przez odwołującego się i składką należną, ustaloną w zaskarżonej decyzji za sporny okres (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 16 marca 2017 r., sygn. akt I UZ 60/16).

Mając na względzie, że zgodnie z decyzją organu rentowego z 7 stycznia 2025 r. składka należna za 2022 r. wynosi 11.397,54 zł, a składka wskazywana przez odwołującego wynosi 6.718,72 zł zatem różnica wynosi – 4.678,82 zł wobec czego koszty zastępstwa procesowego zgodnie z powołanymi przepisami wynoszą 900 zł.

Z kolei za rok 2023 r. mając na względzie, że zgodnie z decyzją organu rentowego z 21 lutego 2025 r. składka należna za 2023 r. wynosi 12.055,54 zł, a składka wskazywana przez odwołującego wynosi 7.523,22 zł różnica wynosi – 4.532,32 zł. Dlatego koszty zastępstwa procesowego również wynoszą 900 zł.

Mając powyższe na względzie stawka minimalna kosztów zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie wynosi 1.800 zł (2 x 900 zł) i taką też kwotę Sąd zasądził w pkt 2. sentencji wyroku, na rzecz organu rentowego od P. B. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonym za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Mając na względzie, że P. B. wnosił o ustalenie podstawy wymiaru składek począwszy od 1 stycznia 2022 r., a zaskarżone decyzje dotyczyły okresu dwóch lat - 2022 r. i 2023 r. Sąd na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 KPC przekazał do rozpoznania organowi rentowemu wniosek o ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne w latach 2024 i 2025, o czym orzekł w pkt 3. sentencji wyroku.

Podkreślenia wymaga, że postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji, a w związku z tym, wykluczone jest rozstrzyganie przez sąd, niejako w zastępstwie organu rentowego, żądań zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji. W myśl wymienionego przepisu, jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nie rozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje do rozpoznania organowi rentowemu. Przepis ten akcentuje wyłącznie kontrolną funkcję postępowania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i zasadę, że jego przedmiotem może być tylko żądanie (stan faktyczny i wniosek), które zostało już wcześniej merytorycznie rozpoznane przez organ rentowy. W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest więc merytoryczne rozpoznanie żądań, które wykraczają poza podstawę faktyczną decyzji zaskarżonej odwołaniem (wyrok Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1980 r., III URN 52/79).

SSR (del.) Magdalena Pytel