Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

23 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 13 listopada2023 r. na rozprawie w Warszawie

odwołania B. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 21 grudnia 2022 r., znak (...) (...)

o wysokość kapitału początkowego

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że do ustalenia wysokości kapitału początkowego w okresie od 1 marca do 31 maja 1991 r. wynagrodzenie B. S. wynosiło po 2 000 000 „st” zł miesięcznie.

Sygn. akt VII U 362/23

UZASADNIENIE

B. S. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 21 grudnia 2022 r. znak (...) (...), zarzucając niezgodność stanowiska organu rentowego ze zgromadzonym materiałem dowodowym, tj. nieuwzględnienie faktycznych zarobków wynikających z książeczki ubezpieczeniowej oraz świadectwa pracy. Mając powyższe na uwadze odwołująca wniosła o uwzględnienie w kapitale początkowym wynagrodzenia za okres zatrudnienia w firmie (...) w wysokości 7 300 000 „st” zł.

Odwołująca wskazała, że w spółce (...) była zatrudniona od 1 lutego do 31 maja 1991 r. (4 miesiące). Za miesiąc luty 1991 r. uzyskała wynagrodzenie 1 300 000 „st”zł, co jest potwierdzone przez ZUS. W legitymacji ubezpieczeniowej wpisano wynagrodzenie za okres od 1 marca 1991 r. do 31 maja 1991 r. w wysokości 2 000 000 „st” zł w złej rubryce, nie zaznaczając, że jest to średnie wynagrodzenie z 3 miesięcy. W świadectwie pracy jest informacja o otrzymywanym wynagrodzeniu: „800 000 zł + premia uznaniowa” oraz „średnie wynagrodzenie z 3 miesięcy wynosi 2 000 000 zł”, czyli 2 000 000 zł za 1 miesiąc, a nie za 3 miesiące. Odwołująca podniosła, że dokumenty uzupełniają się, zaś błędny wpis w legitymacji ubezpieczeniowej jest oczywistą pomyłką. Niestety organ rentowy nie przyjął faktycznego wynagrodzenia uzyskanego w spółce (...) do podstawy kapitału początkowego. Ubezpieczona wskazała, że spółka (...) nie istnieje, mimo wielu prób nie odnalazła dokumentów płacowych w archiwach (odwołanie k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 116 ust. 1 pkt 5 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 201l r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

legitymacja ubezpieczeniowa;

legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Ponadto, zgodnie z § 27 rozporządzenia dowody z dokumentów, pisemne zeznania świadków oraz pisemne oświadczenia zainteresowanego powinny być dołączone do wniosku w oryginale.

Wyjątek od tej zasady wskazuje § 28 ust 1 rozporządzenia, zgodnie z którym środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów stwierdzających stan zdrowia oraz dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

Zgodnie zaś z § 21 ust. 1 rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazane dokumenty winny spełniać wymogi formalne, w szczególności być prawidłowo wypełnione.

Organ rentowy podkreślił, że za okres pracy od 1 lutego 1991 r. do 31 maja 1991 r. w (...) spółka z o.o. z siedzibą w W. odwołująca przedłożyła świadectwo pracy z 31 maja 1991 r. oraz wpis w legitymacji ubezpieczeniowej, jednakże tylko za okres: 1 marca 199l r. – 31 maja 199l r. Ze świadectwa pracy wynika, że odwołująca otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 800.000 zł + premia uznaniowa i że średnie wynagrodzenie z 3 miesięcy wynosi 2 000 000 zł Jednakże w legitymacji ubezpieczeniowej wskazano, że 2 000 000 zł to zarobek razem brutto za okres od 1 marca 1991 r. do 31 maja 1991 r. Organ rentowy dokonał potwierdzenia ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia we wskazanym zakładzie pracy. Za luty 1991 r. potwierdzono kwotę 1 300 000 zł. Natomiast za pozostały okres składane były deklaracje bezimienne. Wobec tego wszelkich informacji udzielić powinien pracodawca.

Z wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30.10.2013r., sygn. akt III A (Ja 269/13, LEX nr 1403675 wynika, że wszystkie składniki wynagrodzenia, które mają być przyjęte do podstawy wymiary świadczenia muszą być ustalone w sposób pewny i nie budzący wątpliwości.

Dlatego też organ rentowy przyjął kwotę 1 300 000 zł za luty 1991 r. (wynikającą z potwierdzenia) oraz kwotę 2 000 000 zł za okres 1 marca 1991 r. do 31 maja 1991 r. (z legitymacji ubezpieczeniowej - odpowiedź na odwołanie k. 6-6v a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. S., urodzona (...), była zatrudniona w spółce (...) sp. z o.o. od 1 lutego 1991 r. do 31 maja 1991 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku referenta ds. księgowych. Jak wynika ze świadectwa pracy wystawionego 31 maja 1991 r. ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 800 000 zł + premia uznaniowa, średnie wynagrodzenie z trzech miesięcy wynosiło 2 000 000 zł. Jednakże w legitymacji ubezpieczeniowej wskazano, że 2 000 000 to wynagrodzenie razem brutto za okres od 1 marca 1991 r. do 31 maja 1991 r. (świadectwa pracy z 31 maja 1991 r. k. 4 a.s. legitymacja ubezpieczeniowa k. 5 a.s.).

29 grudnia 2006 r. B. S. złożyła wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Decyzją z 1 sierpnia 2011 r. organ rentowy ustalił kapitał początkowy, przyjmując okresy składkowe 18 lat, 3 miesiące 25 dni oraz nieskładkowe 8 dni. Wartość kapitału początkowego ustalono w wysokości 129387,72 zł (wniosek w sprawie kapitału początkowego, decyzja z 1 sierpnia 2011 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Następnie decyzją z 16 września 2021 r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego, który wyniósł 129828,71 zł (decyzja z 16 września 2021 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

5 lipca 2021 r. odwołująca złożyła wniosek o ponowne obliczenie kapitału początkowego. Organ rentowy decyzją z 21 grudnia 2022 r. odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego, wskazując, że ubezpieczona nie przedłożyła nowych dokumentów powodujących zmianę wartości kapitału początkowego. Wskazano, że z tytułu zatrudnienia w spółce (...) za okres od 1 lutego 1991 r. do 28 lutego 1991 r. przyjęto wynagrodzenie w wysokości 1 300 000 zł na podstawie poświadczenia wydziału ubezpieczeń i realizacji dochodów. Natomiast od marca 1991 r. płatnik rozliczał się na deklaracjach bezimiennych, wobec czego wszelkich informacji o zatrudnionych udziela zakład pracy. Organ podniósł, że za okres od 1 marca 1991 r. do 31 maja 1991 r. przyjęto zarobki w wysokości 2 000 000 zł wpisane w legitymacji ubezpieczeniowej. W celu prawidłowego ustalenia wynagrodzenia za ten okres wskazał, że należy nadesłać wynagrodzenie wystawione przez zakład pracy, a jeżeli on nie istnieje nadesłać angaże, uwierzytelnione listy płac, dokumenty archiwalne (wniosek o ponowne obliczenie kapitału początkowego z 5 lipca 2021 r., decyzja z 21 grudnia 2022 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła B. S., inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie k. 3-5 a.s.).

Odwołująca wskazała, że nie zna miejsca położenia dokumentów płacowych, których poszukiwała. Byli (...) spółki (...), M. S., W. G. również nie potrafili wskazać miejsca położenia akt osobowych i dokumentacji spółki (zeznania J. J. k. 73 a.s., zeznania M. S. k. 73 a.s., zeznania W. G. k. 74 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, aktach rentowych oraz zeznań świadków. Sąd opierał się na przedstawionym przez ubezpieczoną świadectwie pracy ze spółki (...) sp. z o.o., gdyż w toku postępowania sądowego nie ustalono, by mimo niezgodności z wpisami do legitymacji ubezpieczeniowej wynagrodzenie w nim wskazane było nieprawidłowo oznaczone. Błędne wskazanie wynagrodzenia w legitymacji ubezpieczeniowej za sporny okres sąd uznał zatem za omyłkowy zapis. Wobec powyższego sąd oparł się na treści świadectwa pracy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie B. S. było uzasadnione.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej za okres od 1 marca do 31 maja 1991 r., która ma być uwzględniona przy obliczaniu wartości kapitału początkowego ubezpieczonej.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 173 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251), zwanej dalej ustawą emerytalną, dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przewiduje, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Sąd zważył, że kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a wysokość kapitału początkowego zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów.

Sąd, jednakże nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi
dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt, może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Pogląd wyrażony w cytowanym wyżej orzecznictwie jest uzasadniony tym, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o ustalenie kapitału początkowego lub przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza zna zresztą wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny jednak obciążać wyłącznie ubezpieczonych, przy czym nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, z tym że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006 r., III AUa 1096/05). Mając to na uwadze sąd przeprowadził postępowanie dowodowe związane ze spornym okresem pracy ubezpieczonej.

Organ rentowy zakwestionował świadectwo pracy, które miało potwierdzić okres wynagrodzenia odwołującej za okres od 1 marca 1991 r. do 31 maja 1991 r. z uwagi na niezgodność z legitymacją ubezpieczeniową. Postępowanie dowodowe w tej sprawie było ukierunkowane na poszukiwanie dokumentacji płacowej odwołującej, której nie udało się odnaleźć z uwagi na brak kontaktu z osobą, która mogłaby pozostawać w jej posiadaniu. Wobec powyższego sąd ocenił te dokumenty które odwołująca złożyła do organu rentowego kwestionując naliczanie podstawy wymiaru do ustalenia kapitału początkowego za okres od marca do maja 1991 r. W tym zakresie wpis w legitymacji ubezpieczeniowej rozmijał się z treścią świadectwa pracy i umowy o pracę. Sąd przyjął, że odwołująca prawidłowo wskazywała, że wpis w legitymacji dotyczył średniego miesięcznego wynagrodzenia za okres tych trzech miesięcy, a więc podstawowe wynagrodzenie i premie są uzasadnione i korelują z pozostałą dokumentacją zwłaszcza z świadectwem pracy.

Wobec powyższych okoliczności sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że do ustalenia wysokości kapitału początkowego w okresie od 1 marca do 31 maja 1991 r. wynagrodzenie B. S. wynosiło po 2 000 000 „st” zł miesięcznie.