Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

25 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: sędzia (del.) Magdalena Pytel

Protokolant: sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 25 lipca 2025 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy M. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z udziałem płatnika (...) sp. z o. o. z siedzibą w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z 21 grudnia 2022 r. nr (...) (...)

1)  oddala odwołania,

2)  zasądza od M. R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

VII U 378/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 21 grudnia 2022 roku, nr (...) (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że M. R. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o. o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 sierpnia 2022 r.

Organ rentowy wskazał, że M. R. od chwili powstania spółki jest jej wspólnikiem i członkiem zarządu. Wcześniej stanowisko pracy, na które została zatrudniona nie istniało a także nikt nie został zatrudniony na jej miejsce, kiedy od 2 września 2022 r. rozpoczęła absencję chorobową przypadającą w czasie ciąży.

W ocenie organu rentowego podpisanie przedmiotowej umowy o pracę i zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, w istocie nie miało na celu realizacji interesów płatnika składek z jednej strony i świadczenia pracy za wynagrodzeniem z drugiej, a jedynie uzyskanie przez M. R. wysokich świadczeń finansowanych z FUS, do których wcześniej nie miała prawa (k. 3 akt rentowych).

20 stycznia 2023 r. pełnomocnik M. R. odwołała się od ww. decyzji, zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że odwołująca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom, a także o zasądzenie kosztów postępowania.

Uzasadniając swoje stanowisko odwołująca wskazała, że na podstawie umowy o pracę z 1 sierpnia 2022 roku faktycznie wykonywała swoje obowiązki na stanowisku starszego architekta w wyznaczonym przez pracodawcę czasie od 9:00 do (...):00 od poniedziałku do piątku, pod jego kierownictwem i na jego sprzęcie (k. 3).

W odpowiedzi na odwołanie z 31 stycznia 2023 r., pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji. Domagał się także zasądzenia kosztów postępowania (k. 40).

Pismem 14 maja 2024 r. spółka (...) poparła odwołanie (k. 180).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o. o. z siedzibą w W. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym 14 września 2017 r. Przedmiotem przeważającej działalności spółki jest działalność w zakresie architektury. Jej siedziba mieści się przy ulicy (...) lok. (...) w W.. Od 18 marca 2019 r. wspólnikami spółki są M. R. (posiadająca 33 udziały o łącznej wartości 1.650 zł), P. D. (1) - mąż odwołującej się (posiadający 34 udziały o łącznej wartości 1.700 zł) oraz K. B. (posiadający 33 udziały o łącznej wartości 1.650 zł). Każdy ze wspólników jest jednocześnie członkiem zarządu (informacja KRS - k. 324).

W okresie od stycznia do listopada 2022 r. spółka osiągnęła zysk w wysokości 316 283,88 zł (k. 13 - rachunek zysków i strat).

M. R., urodzona (...) , decyzją (...) Okręgowej Izby Architektów RP z 14 czerwca 2017 r. otrzymała uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej do projektowania bez ograniczeń. Od 27 stycznia 2016 r. prowadziła działalność gospodarczą pod firmą (...), której przeważającą działalność gospodarczą stanowiła działalność w zakresie architektury (k. 349).

M. R. od początku powstania spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. współpracowała z nią, wykonując usługi projektowe i wystawiając faktury. Ostatnią fakturę wystawiła w styczniu 2022 r. W czerwcu 2022 r. M. R. zaszła w ciążę i stwierdziła, że korzystniejsze będzie dla niej zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.

Z dniem 31 lipca 2022 r. odwołująca zawiesiła działalność gospodarczą (k. 349), a 29 lipca 2022 r. podpisała z (...) sp. z o. o. z siedzibą w W., reprezentowaną przez K. B. i P. D. (1) umowę o pracę na czas nieokreślony, na nowoutworzonym stanowisku starszego architekta (architekta prowadzącego) w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w wysokości 10.000 zł netto. Termin rozpoczęcia pracy został określony na dzień 1 sierpnia 2022 r. Do obowiązków M. R. należało: wykonywanie, nadzorowanie wykonania i sprawdzanie dokumentacji technicznej, współpraca z branżystami oraz zewnętrznymi podmiotami w zakresie niezbędnym do realizacji inwestycji, opracowywanie koncepcji architektonicznych. Obowiązki te były realizowane w siedzibie spółki. Pozostali wspólnicy realizowali te same czynności na podstawie współpracy.

Odwołująca od 2 września 2022 r. rozpoczęła absencję chorobową związaną z ciążą. W związku z absencją M. R. nie został nikt zatrudniony na jej zastępstwo. Spółka zatrudniała na podstawie umowy o pracę jednego pracownika na stanowisku asystenckim, bez uprawnień budowlanych, z niższym wynagrodzeniem niż odwołująca się (k. 93, 196, 203, 353).

Pismem z 4 listopada 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił odwołującą i zainteresowanego płatnika o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia zasadności zgłoszenia M. R. do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (k. 11 akt rentowych), a pismem z 29 listopada 2022 r. o zakończeniu tego postępowania (k. 7 akt rentowych).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w postępowaniu przed organem rentowym oraz przed Sądem, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony i które Sąd uznał za wiarygodne, a także na podstawie zeznań świadków: M. T. (k. 95) i M. S. (k. 353) oraz przesłuchiwanych w charakterze strony odwołującej M. R. (k. 93) członków zarządu płatnika K. B. (k. 94) i P. D. (1) (k. 196).

Jako wiarygodne w przeważającym zakresie Sąd ocenił zeznania świadków: M. T., który współpracował z odwołującą w spornym okresie i miał wiedzę odnośnie czynności jakie wykonywała, jednak nie posiadał wiedzy odnośnie umowy odwołującej i jej wynagrodzenia, natomiast M. S. miała wiedzę wyłącznie od strony kadrowej, nie posiadała wiedzy na temat faktycznie świadczonej pracy.

Zeznania odwołującej i zainteresowanych zasługiwały na uwzględnienie jedynie w zakresie opisu sytuacji w spółce, niektórych czynności wykonywanych przez strony oraz faktycznej motywacji w zakresie zawarcia umowy o pracę - Sąd nie dał im jednak wiary w zakresie informacji o istnieniu faktycznej podległości w ramach zainteresowanej spółki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 KP pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy.

Istotą tegoż stosunku jest - w świetle art. 22 § 1 KP - uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga - stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 KP). W ujęciu art. 22 § 1 KP stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Zgodnie z treścią powołanego przepisu zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy w czasie i miejscu przez niego wyznaczonym za wynagrodzeniem. Swoistość stosunku pracy wyraża się w jego cechach, które odróżniają go od stosunków cywilnoprawnych, a także zwyczajowej, okazjonalnej pomocy członków najbliższej rodziny świadczonej na rzecz określonego przedsiębiorcy, w ramach których świadczona jest praca. Do tych właściwości stosunku pracy należą: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter stosunku pracy, osobisty charakter świadczenia pracy oraz podporządkowanie pracownika co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy, wyrażające się również w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących pracy.

Z uwagi na wspomniany na wstępie skutek publicznoprawny, jaki wywołuje istnienie stosunku pracy w odniesieniu do systemu ubezpieczeń społecznych, wymaga podkreślenia, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada kompetencję do badania istnienia danego tytułu ubezpieczenia. Zgodnie z art. 68 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do zakresu działania Zakładu należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych poprzez stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Ponadto na podstawie art. 86 ust. 2 ustawy systemowej Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach przeprowadzanych kontroli może między innymi ustalać zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego oraz prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania obowiązany jest Zakład. Organ rentowy może więc badać fakt zawarcia umowy o pracę oraz jej ważność celem stwierdzenia objęcia pracownika ubezpieczeniami społecznymi; co za tym idzie, w przypadku negatywnej weryfikacji w powyższym zakresie, organ rentowy ma prawo stwierdzić, że dana osoba nie podlega ubezpieczeniom z danego tytułu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 lutego 2005r., III UK 200/04; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 18 lipca 2018 r., III AUa 424/18; postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 stycznia 2013 r., III AUa 1039/12 oraz z 25 września 2012 r., III AUa 398/12).

Wydając skarżoną decyzję Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał łączącą strony sporną umowa o pracę za pozorną w rozumieniu art. 83 § 1 KC. Zgodnie z treścią tego przepisu nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma tu niezgodność między pierwotnym aktem woli, a jego uzewnętrznieniem. Wskazać należy, że o pozorności danej umowy decydują okoliczności wskazane w art. 83 § 1 KC, które występować muszą w czasie składania przez strony oświadczeń woli. W doktrynie wyróżnia się dwie formy pozorności: pozorność czystą, zwaną też bezwzględną lub absolutną, kiedy to strony, dokonując czynności prawnej, nie mają zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych oraz pozorność kwalifikowaną, zwaną względną lub relatywną, kiedy strony zawierają czynność prawną pozorną (zob. wyrok Sąd Najwyższego z 26 lipca 2012 r., I UK 27/12, z 12 lipca 2002 r., V CKN 1547/00).

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, formułowany w oparciu o treść cytowanego art. 83 KC, zgodnie z którym zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, świadczy o fikcyjności zgłoszenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. W sytuacji, w której stronom umowy o pracę przyświeca jedynie intencja włączenia do ubezpieczenia społecznego (i uzyskanie świadczeń płynących z tego ubezpieczenia) pod pozorem zatrudnienia, bez jego rzeczywistego wykonywania (art. 83 § 1 KC w zw. z art. 300 KP), zawarcie umowy o pracę nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 lutego 2014 r., III AUa 929/13).

Dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania pracy zasadnicze znaczenie ma bowiem nie to, czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna (jako nienaruszająca przykładowo art. 83 § 1 KC), lecz tylko to, czy strony umowy pozostawały w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 ustawy systemowej). O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (essentialia negotii), a wynikających z art. 22 § 1 KP. Dla objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi wymagane jest zatem ustalenie czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu odpłatnej pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.

W kontekście powyższego weryfikacja skarżonej decyzji w toku niniejszego postępowania sprowadzała się do rozważenia, czy między M. R. a spółką (...) doszło do powstania stosunku pracy, który był faktycznie realizowany w okresie objętym sporem, czy też, zgodnie z twierdzeniem organu rentowego wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, umowa o pracę została zawarta jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i w konsekwencji nie wywołała i nie wywołuje skutków w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z postanowieniami spornej umowy z 29 lipca 2022 r., odwołująca miała zostać zatrudniona w zainteresowanej spółce, w której jest jednym z trzech wspólników, na stanowisku starszego architekta (architekta prowadzącego) w wymiarze pełnego etatu z wynagrodzeniem w wysokości 10 000 zł netto miesięcznie, po tym jak dowiedziała się że jest w ciąży i takie rozwiązanie będzie dla niej bardziej korzystne.

Przede wszystkim nie znajduje potwierdzenia w materiale dowodowym, aby odwołująca w spornym okresie wykonywała stosunek pracy, tj. świadczyła odpłatną pracę określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. O ile zostało wykazane, że M. R. otrzymała zapłatę za swoją pracę, to jednak nie wykazano, w jaki sposób czynności podejmowane w ramach stosunku pracy odróżniały się od podejmowanych przez odwołującą wcześniej, tj. przed 1 sierpnia 2022 r. Zarówno odwołująca jak i zainteresowani jasno wskazywali, że czynności nie uległy zmianie, tylko w związku z ciążą odwołująca wraz ze swoim mężem - drugim wspólnikiem zainteresowanej spółki, chcieli zabezpieczyć interesy M. R..

Kluczową kwestią, na którą Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, był również brak cechy podporządkowania pracowniczego. Podporządkowanie pracownika uważane jest za jedyną cechę rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od innych prawnych stosunków świadczenia usług, przesądzającą o gospodarczym i społecznym charakterze zatrudnienia pracowniczego. Dla stwierdzenia, że cecha ta występuje w treści stosunku prawnego z reguły wskazuje się na takie elementy, jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika. Wprawdzie w orzecznictwie wskazuje się, że z uwagi na ewolucję stosunków społeczno - gospodarczych i pracowniczych w praktyce często odchodzi się od klasycznego definiowania podporządkowania pracowniczego na rzecz tzw. podporządkowania autonomicznego, gdzie pracownik dysponuje znaczną swobodą przy realizowaniu powierzonych mu obowiązków, niemniej jednak jest taka forma podporządkowania wciąż stanowi element kierownictwa pracodawcy w stosunku pracy i jest z nim immanentnie związane (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 2020 r., II UK 374/18). W realiach niniejszej sprawy zdaniem Sądu powyższy element we współpracy między odwołującą a płatnikiem nie występował. Z zebranych w sprawie dowodów z dokumentów i zeznań świadków nie wynika bowiem, by mąż odwołującej - P. D. (1), czy trzeci ze wspólników - K. B. wydawali odwołującej jakiekolwiek polecenia, sprawowali nadzór nad prawidłowym i terminowym wykonywaniem przez nią obowiązków czy też w jakikolwiek inny sposób organizowali jej pracę. Brak jest dowodów na kontrolowanie przez nich postępów w pracy odwołującej. Z analizy zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że zarówno odwołująca jak i pozostali wspólnicy zajmowali równorzędne stanowiska i nie występował pomiędzy nimi stosunek podległości służbowej. M. R. jak i P. D. (1) oraz K. B., którzy współpracowali z zainteresowaną spółką w ramach prowadzonych działalności gospodarczych, wzajemnie sprawdzali swoje projekty, co wynikało ze specyfiki pracy, a nie podporządkowania pracowniczego.

Zdaniem Sądu nie zostało również wykazane, aby po stronie płatnika składek zaistniała potrzeba zatrudnienia odwołującej w ramach stosunku pracy na określonym stanowisku. Zarówno odwołująca jak i zainteresowani jasno wskazywali, że czynności nie uległy zmianie, tylko w związku z ciążą odwołująca wraz ze swoim mężem - drugim wspólnikiem zainteresowanej spółki stwierdzili, że korzystniejsze będzie zatrudnienie jej na podstawie umowy o pracę.

W tych okolicznościach zdaniem Sądu Okręgowego dokonane w toku postępowania dowodowego ustalenia nie pozwalały na uznanie, łączącego odwołującą z płatnikiem składek, stosunku prawnego za realizowany w ramach stosunku pracy, tj. na zasadach określonych w art. 22 § 1 KP z uwagi na brak elementów podporządkowania pracowniczego. W ocenie Sądu praca odwołującej na rzecz płatnika była wykonywana w ramach bycia wspólnikiem spółki i prowadzenia jej spraw, a nie w ramach stosunku pracy, o czym świadczy brak kontroli służbowej ze strony spółki nad pracą M. R..

Z tych też względów, ostatecznie również Sąd Okręgowy podzielił stanowisko organu rentowego wyrażone w skarżonej decyzji w zakresie uznania spornej umowy o pracę z 29 lipca 2022 r. za umowę pozorną w myśl art. 83 § 1 KC. Powyższe bowiem - na tle innych ustalonych w sprawie okoliczności, takich jak zawarcie przez strony umowy o pracę w trakcie ciąży odwołującej, brak gospodarczego uzasadnienia zawarcia umowy po stronie spółki, bliskie relacje odwołującej z P. D. (2), który był drugim wspólnikiem spółki - pozwalało stwierdzić, że celem zawarcia powyższej umowy nie było nawiązanie i realizacja stosunku pracy na warunkach określonych w art. 22 § 1 KP, lecz jedynie zapewnienie odwołującej tytułu ubezpieczenia pracowniczego w związku ze zbliżającym się macierzyństwem.

Wymaga oczywiście podkreślenia, że brak jest przepisów zakazujących czy też ograniczających w inny sposób możliwość zatrudniania osób bliskich oraz kobiet w ciąży. Należy też zaznaczyć, że zawarcie umowy o pracę w celu uzyskania tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym oraz w celu zagwarantowania wypłaty świadczeń z tytułu choroby lub macierzyństwa samo w sobie nie stanowi jeszcze o nieważności takiej umowy jako pozornej, zmierzającej do obejścia przepisów czy też niezgodnej z zasadami współżycia społecznego. Niemniej jednak w orzecznictwie podkreśla się, że nie oznacza to akceptacji zachowań polegających na pozoracji istnienia tytułów objęcia ubezpieczeniem. W kontekście powyższego należy zwrócić uwagę na okoliczności bezsporne, takie jak fakt, że odwołująca w czasie zawierania umowy o pracę pozostawała w związku małżeńskim z P. D. (2), który jest drugim wspólnikiem spółki, a w krótkim czasie od zgłoszenia do ubezpieczeń stała się niezdolna do pracy.

Zasada ciężaru dowodu została uwypuklona w art. 6 KC, na podstawie którego można przyjąć, że na odwołującym spoczywa obowiązek udowodnienia zasadności podnoszonych twierdzeń. Wprawdzie w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, jednakże dowody te muszą w sposób niebudzący wątpliwości wykazywać okoliczności, na które są powołane. W niniejszej sprawie strony nie wykazały, że zainteresowana faktycznie wykonywała pracę w ramach zawartego stosunku pracy.

Regułą postępowania cywilnego jest okoliczność, że ciężar udowodnienia faktu zgodnie z art. 6 KC spoczywał na odwołującej i zainteresowanej jako osobach wywodzących z tego faktu skutki prawne. Wspomniany wyżej art. 6 KC wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza "zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu" jest w istocie fundamentalne ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi "ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu", od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne. Z pierwszej reguły, wyrażonej w art. 6 KC, wynika, że samo przyznanie faktu przez drugą stronę ewentualnego sporu nie może stanowić wystarczającego dowodu istnienia danego faktu, który musi być zawsze ponadto potwierdzony całokształtem materiału dowodowego lub innymi poznanymi już okolicznościami. Wyrazem tego jest regulacja art. 229 KPC wymagającego, aby przyznanie faktu przez drugą stronę nie budziło wątpliwości, co wymaga właśnie uwzględnienia innych okoliczności. Druga, wskazana w art. 6 KC "ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu", jest regułą w znaczeniu materialnym, wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 KPC wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: "kto powinien przedstawiać dowody" (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 17 lutego 2006 r., V CSK 129/05 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 8 marca 2010 r., II PK 260/09). Niezależnie od powyższego wskazać należy, że przepis art. 6 KC wskazuje tylko podmiot zobowiązany do udowodnienia faktu, natomiast ocena, czy wywiązał się on w istocie z tego obowiązku, "nie należy już do materii objętej dyspozycją art. 6 KC, a stanowi aspekt mieszczący się już w domenie przepisów procesowych" (wyrok Sądu Najwyższego z 8 listopada 2005 r., I CK 178/05). Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Rozkład ciężaru dowodu ma istotne znaczenie w toku całego postępowania, a nie tylko w fazie wyrokowania. Ponadto nie jest on uzależniony od pozycji, jaką strona zajmuje w procesie cywilnym (wyrok Sądu Najwyższego z 3 października 1969 r., II PR 313/69).

W ocenie Sądu odwołująca nie sprostała obowiązkowi określonemu w art. 6 KC oraz art. 232 KPC, albowiem podnoszone przez nią twierdzenia co do faktycznego wykonywania pracy na rzecz płatnika składek i powodów jej zatrudnienia nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Reasumując, wobec powyższych ustaleń Sąd stwierdził, że stosunek prawny łączący (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie umowy o pracę z 29 lipca 2022 r. nie cechowały elementy stosunku pracy zgodnie z art. 22 § 1 KP, a w konsekwencji podzielił wyrażone w kwestionowanej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcie o pozorności tej umowy w rozumieniu art. 83 § 1 KC w zw. z art. 300 KP, co przesądziło o braku zasadności odwołana. W związku z powyższym Sąd oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 KPC zgodnie z pkt 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji Sąd Okręgowy rozstrzygnął o kosztach postępowania na podstawie art. 98 § 1 i 2 KPC oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, obciążając odwołującą M. R. - jako stronę przegrywającą postępowanie - kosztami zastępstwa procesowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W..

SSR (del.) Magdalena Pytel