Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Zofia Pawelczyk-Bik

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 maja 2025 r. w Warszawie

sprawy A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 7 listopada 2022r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. P. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 sierpnia 2022r. do 31.01.2027r.

Sygn. akt VII U 381/23

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 27 grudnia 2022 r. A. P. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 7 listopada 2022 r., znak (...) w przedmiocie odmowy przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i wniosła o jej zmianę poprzez przyznanie jej świadczenia. W uzasadnieniu odwołania A. P. podniosła, że od czasu wydania przez organ rentowy poprzedniej decyzji w przedmiocie renty z tytułu niezdolności do pracy, stan jej zdrowia znacznie się pogorszył, a leczenie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Odwołująca się wskazała, że z uwagi na zły stan zdrowia potrzebuje pomocy w codziennej egzystencji i nie jest zdolna by samodzielnie funkcjonować. Ponadto odwołująca się wniosła o przyznanie jej pełnomocnika z urzędu (odwołanie A. P. – k. 3 – 4 a.s.).

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że nie przyznał A. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ nie spełniła warunku, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach, tj. niezdolność do pracy nie powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i pkt 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11, 12 i pkt 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, pkt 5 lit. a, pkt 6 i 12, oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Organ rentowy wskazał, że odwołująca się przed powstaniem niezdolności do pracy w dniu 23 marca 2018 r. była zatrudniona w M. C. Art. do 30 czerwca 2014 r.

Organ rentowy wskazał również, że A. P. nie spełnia warunków, o których mowa w art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej, ponieważ nie udowodniła co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych a jedynie 11 lat, 2 miesiące i 5 dni, a ponadto nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Równocześnie organ rentowy zauważył, że w Sądzie Okręgowym Warszawa - Praga w Warszawie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych toczyło się już postępowanie od decyzji ZUS z dnia 29 czerwca 2018 r., znak: (...)którą organ rentowy odmówił A. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ niezdolność częściowa do pracy powstała właśnie 24 marca 2018r. W ww. powstępowaniu wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2020 r., sygn. akt VII U 965/18 Sąd oddalił odwołanie (odpowiedź organu rentowego na odwołanie – k. 5 – 5 verte akt sądowych).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. P. urodziła się w dniu (...), posiada wykształcenie zawodowe handlowe, pracowała jako sprzedawca w sklepie spożywczym i komputerowym. Przed kilkunastu laty leczyła się z powodu niezróżnicowanej choroby tkanki łącznej. Z tego powodu od 2008 r. była wielokrotnie hospitalizowana w Instytucie (...). W dniu 24 marca2018 r. A. P. została przyjęta do Kliniki (...) z powodu zaostrzenia choroby podstawowej, dodatkowo występowały objawy obustronnego zespołu cieśni kanału nadgarstka. Wykonane badania dodatkowe potwierdziły rozpoznanie tocznia, zespołu cieśni kanału nadgarstka o większym nasileniu w obrębie ręki lewej. Obserwowano objawy zapalenia drobnych stawów rąk i nadgarstków, upośledzenie funkcji chwytnej rąk. Od stycznia 2020 r. A. P. stosowała lek L. w z dobrą tolerancją, jednak po kilku miesiącach nasilił się ból i obrzęk drobnych stawów obu rąk. W październiku 2021 r. w badaniach laboratoryjnych obserwowano przeciwciała przeciwjądrowe. W marcu 2022 r. w wykonanych badaniach USG stawów rąk obserwowano cechy aktywnego zapalenia stawów promieniowo – nadgarstkowych, promieniowo – łokciowych dalszych, stawów (...) i PIP III ręki prawej oraz odczyn zapalny w pochewkach ścięgien zginaczy. W trakcie hospitalizacji w Instytucie (...) w maju 2022 r. obserwowano podwyższone wskaźniki stanu zapalnego. Wobec utrzymującego się zapalenia stawów podczas leczenia kolejnymi lekami modyfikującymi przebieg choroby oraz występowania działań niepożądanych po sterydach, tj. cukrzyca i podejrzenie jaskry, podjęto decyzję o intensyfikacji leczenia lekiem biologicznym, tofacytynibem. Leczenie rozpoczęto w sierpniu 2022 r. Po początkowej poprawie, w grudniu 2022 r. obserwowano ponowne zaostrzenie dolegliwości bólowych ze strony drobnych stawów rąk. W leczeniu zwiększono dawkę sterydów. W marcu 2023 r. obserwowano zaostrzenie dolegliwości. W czerwcu 2023 r. oceniono aktywność choroby w skali (...) na 8 punktów - umiarkowana aktywność. W lipcu 2023 r. A. P. zgłaszała obrzęk prawej kończyny dolnej ze względu na podwyższony poziom d-dimerów odstawiono dotychczasowe leczenie biologiczne. W sierpniu 2023 r. w badaniu USG stwierdzono aktywne zapalenie we wszystkich stawach śródręczno – palcowych i licznych nadgarstkowych obustronnie. W październiku 2023 r. włączono kolejny lek biologiczny, belimumab. W listopadzie i grudniu 2023 r. obserwowano poprawę po zastosowanym leczeniu biologicznym i metyloprednizolonie w zmiennych dawkach na dobę. W czerwcu 2024 r. ze względu na aktywne zapalenie stawów zdecydowano o tymczasowym zwiększeniu dawki metyloprednizolonu, w przypadku utrzymywania się zapalenia stawów rozważano zmianę leku biologicznego na rituximab. Następnie, w lipcu 2024 r. zakwalifikowano ubezpieczoną do leczenia kolejnym lekiem biologicznym, anifrolumabem. Ze względu na obecność ropnia pośladka prawego, po interwencji chirurgicznej dopiero w październiku 2024 r. podano pierwszą dawkę leku biologicznego. W listopadzie 2024 r. nastąpił nawrót ropnia pośladka, co skutkowało zawieszeniem terapii lekiem biologicznym. Kolejne podanie leku w ramach terapii biologicznej nastąpiło w dniu 9 stycznia 2025 r.

Ponadto odwołująca się choruje na cukrzycę układową, którą zdiagnozowano w 2010 r. w czasie, gdy była w ciąży i obustronny zespół cieśni kanału nadgarstka (zeznania A. P. – k. 182 a.s., opinia biegłej sądowej z zakresu diabetologii – k. 122 – 124 a.s., opinia biegłego sądowego reumatologa – k. 156 – 157 verte a.s.).

W dniu 9 kwietnia 2018 r. A. P. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wiosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (k. 35 – 39 a.r.). W toku postępowania przed organem rentowy wnioskodawczyni została skierowana na badanie przez komisję lekarską ZUS, która orzeczeniem z dnia 25 czerwca 2018 r. uznała ją za osobę częściowo niezdolną do pracy do dnia 31 maja 2019 r. Za datę powstania niezdolności komisja lekarska ZUS przyjęła 24 marca 2018 r. (k. 55 a.r.). W dniu 29 czerwca 2018 r. organ rentowy wydał decyzję, którą odmówił A. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (k. 59 – 59 v a.r.).

Od ww. decyzji A. P. złożyła odwołanie, co zainicjowało postępowanie sądowe o sygn. akt VII U 965/18 zakończone wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2020 r., którym Sąd oddalił odwołanie (wyrok z dnia 25 sierpnia 2020 r. – k. 160 akt o sygn. VII U 965/8).

A. P., z uwagi na brak wymaganego okresu składkowego podjęła zatrudnienie od 1 listopada 2021 r. do 31 października 2022 r. na podstawie umowy o pracę w (...) z siedzibą w W. i z tego tytułu od dnia 1 listopada 2021 r. była zgłoszona do ubezpieczeń. U odwołującej nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia od 1 listopada 2021 r. do 31 maja 2023r. (zeznania A. P. – k. 182 a.s.,; umowa o pracę – k. 153 – 154 a.r., poświadczenie dla celów świadczeń emerytalno-rentowych – k. 159 – 160 a.r.).

W dniu 30 sierpnia 2022 r. A. P. ponownie złożyła do organu rentowego wiosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (k. 145 – 146 a.r.). Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 19 września 2022 r. została uznana za częściowo niezdolną do pracy od 24 marca 2018 r. do 30 września 2023 r. (orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS – k. 157 – 158 a.r.).

W dniu 7 listopada 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję znak (...), którą odmówił wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy wskazał, że odmówił świadczenia, ponieważ A. P. nie spełniła drugiego warunku z art. 57 ustawy emerytalnej dotyczącego 5 lat wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących oraz warunku dotyczącego daty powstania niezdolności do pracy (decyzja znak (...) – k. 161 – 162 a.r.).

A. P. odwołała się od ww. decyzji organu rentowego, co zainicjowało przedmiotowe postępowanie sądowe (odwołanie – k. 3 – 4 a.s.).

Postanowieniem z dnia 27 marca 2024 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu reumatologii i diabetologii na okoliczność ustalenia - po przeprowadzeniu badania - czy u A. P. od 1 listopada 2021 r. do 31 maja 2023 r. nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia w stopniu uniemożlwiającym przynajmniej wykonywanie pracy w dotychczasowym ograniczonym stanie zdrowi zakresie lub spowodowało autonomiczną utratę zdolności do wykonywania pracy w dotychczasowym zakresie i czy w związku z tym jest ona całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy i od kiedy, czy niezdolność ta ma charakter trwały czy okresowy, a jeśli okresowy - jaki jest przewidywany czas jej trwania (postanowienie – k. 38 a.s.).

W opinii z dnia 14 maja 2024 r. biegła sądowa z zakresu diabetologii E. R. stwierdziła, że A. P. wymaga systematycznego leczenia, przestrzegania diety cukrzycowej, edukacji diabetologicznej i stałej kontroli glikemii. Biegła oceniła, że występujące u badanej niedocukrzenia mają przebieg lekki i średni, aktualnie bez potwierdzonych epizodów ciężkich niedocukrzeń i bez ostrych metabolicznych powikłań cukrzycy. Biegła oceniła, że odwołująca się nie jest niezdolna do pracy z powodów diabetologicznych z przeciwwskazaniami takimi jak praca zmianowa i ciężka praca fizyczna. Biegła dodała, że w okresie od 1 listopada 2022 r. do 31 maja 2023 r. nie nastąpiło u odwołującej się pogorszenie stanu zdrowia z powodów diabetologicznych (opinia biegłej z zakresu diabetologii – k. 122 – 124 a.s.)

W opinii z dnia 22 stycznia 2025 r. biegły sądowy z zakresu reumatologii C. W., stwierdził, że u opiniowanej w związku z naturalnym przebiegiem choroby podstawowej, tj. tocznia rumieniowatego układowego i brakiem istotnej klinicznie skuteczności dotychczasowego leczenia farmakologicznego, w tym leczenia biologicznego można mówić o pogorszeniu stanu zdrowia w dniach od 1 listopada 2021 r. do 31 maja 2023r. Biegły podkreślił, że choroba podstawowa ma częste, jak wynika z dokumentacji medycznej i zebranego wywiadu, zaostrzenia manifestujące się dolegliwościami ze strony narządu ruchu oraz jego dysfunkcją. Biegły ocenił, że u ubezpieczonej częściowa niezdolność do prący ma charakter okresowy, bowiem istnieją rokowania do odzyskania zdolności do pracy, tj. potencjalnie leczenie biologiczne może okazać się efektywne, a kolejne ma planowane podanie dawki leku anifrolumabu przewidziane jest na dzień 6 lutego 2025 r. W związku z tym biegły stwierdził, że opiniowana jest nadal częściowo, okresowo niezdolna do pracy od dnia 24 marca 2018 r. do dnia 31 stycznia 2027 r. (opinia biegłego sądowego reumatologa – k. 156 – 157 verte a.s.).

Do pozyskanych w sprawie opinii biegłych strony nie znosiły zastrzeżeń (bezsporne).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym akta sprawy sądowej o sygn. VII U 695/18 i dokumentację medyczną A. P., konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń.

Podstawą ustaleń faktycznych była również opinia biegłej diabetolog E. R., ponieważ Sąd nie miał podstaw by odmówić jej przymiotu rzetelności i fachowości. Wskazana opinia nie była jednak dla Sądu kluczowa, ponieważ nie wynikała z niej niezdolność do pracy A. P. z przyczyn diabetologicznych. Z tego powodu wskazana opinia była podstawą ustaleń faktycznych jedynie w ograniczonym zakresie, tj. w jakim w oparciu o nią możliwe było ustalenie schorzeń odwołującej się.

Kluczowe znaczenie dla ustalenia faktów sprawy w oparciu o wiadomości specjalne miała dla Sądu opinia biegłego z zakresu reumatologii C. W.. Sąd ocenił, że została ona sporządzona w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonego oraz po przeprowadzeniu badań. Ponadto prezentowane przez biegłego wnioski dotyczące pogorszenia stanu zdrowia odwołującej się w zakreślonym w tezie dowodowej czasookresie mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały wyczerpująco i przekonujące uzasadnione oraz są spójne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie warunki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 504 dalej jako ustawa emerytalna), a więc:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,

4.  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Przy czym w myśl art. 57 ust. 2 wskazanego wyżej aktu prawnego przepisu art. 57 ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Przesłanka konieczna dla przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, o której mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, wiąże się z koniecznością posiadania przez ubezpieczonego okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze określonym w art. 58 ustawy. Wymóg ten wynika z tego, że renta z tytułu niezdolności do pracy nie jest świadczeniem o charakterze socjalnym na rzecz osób niezdolnych do pracy, pozostającym bez związku z tytułem ubezpieczenia rentowego, ale jedną z form zabezpieczenia społecznego powiązaną z wymaganym okresem płacenia składek (por. wyrok Sądu Najwyższego z 1 grudnia 2016r., 1UK 424/15).

Zgodnie z art. 58 ust 1 wskazanej ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1.  1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2.  2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3.  3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4.  4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5.  5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Zgodnie z art. 58 ust. 2 ww. ustawy okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej oraz okresów pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach oświadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Jeśli chodzi o trzeci z warunków, określony w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, to wiąże się on z okresami, w czasie których powinna powstać niezdolność do pracy (bądź w ciągu 18 miesięcy od ich ustania), aby ubezpieczony mógł skorzystać z prawa do renty. W orzecznictwie wskazuje się, że skutkiem związania prawa do świadczeń z ubezpieczeniem jest utrata tego prawa po ustaniu ubezpieczenia. Osoba, której ubezpieczenie ustało, nie ma żadnych uprawnień wynikających z tego ubezpieczenia i aby uprawnienia takie uzyskać musi ubezpieczyć się ponownie (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2014r. 11 UK 232/13).

Odnosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, przypomnieć należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 19 września 2022 r., przyjął, że A. P. jest częściowo niezdolna do pracy od 24 marca 2018 r. do 30 września 2023 r., a prawa do renty odmówił jej z uwagi na niespełnienie warunku z art. 57 ust. 1 pkt 3 i art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej.

W uzasadnieniu skarżonej decyzji Zakład uszczegółowił, że A. P. nie posiada wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w ilości 5 lat, który przypadałby w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku. Zważywszy na okoliczność, że odwołująca się złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w dniu 30 sierpnia 2022r. organ rentowy badał czy przesłanka 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych wystąpiła w ostatnim dziesięcioleciu przed tą datą, tj. od 30 sierpnia 2012 r. do 29 sierpnia 2022 r. i ustalił, że we wskazanym okresie odwołująca legitymuje się okresem składkowym wymiarze niewystarczającym, albowiem jedynie 2 lat, 4 miesięcy i 3 dni.

Organ rentowy jednocześnie ustalił, że odwołująca legitymuje się okresem składkowym w wymaganym wymiarze 5 lat, jeśli brać pod uwagę ostatnie dziesięciolecie przed dniem powstania częściowej niezdolności do pracy, tj. okres od 24 marca 2008 r. do 23 marca 2018 r. Jednak zważywszy na okoliczność, że przesłanki warunkujące prawo do renty muszą wystąpić łącznie, stwierdził, że nie zachodzi warunek z art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, ponieważ orzeczona niezdolność datowana na dzień 23 marca 2018 r. powstała po upływie 18 miesięcy po ustaniu ubezpieczenia, tj. nie w okresie, o którym mowa w przepisie art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej.

Zakład nadmienił także, że nie została spełniona również przesłanka z art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej, zgodnie z którą możliwe jest niezastosowanie wymogów, jakie wynikają się przepisu art. 57 ust. 1 pkt 3 do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy, ponieważ A. P. legitymuje sumarycznym się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 11 lat 2 miesięcy i 5 dni i nie jest całkowicie, a jedynie częściowo niezdolna do pracy.

Sąd uwzględnił okoliczność, że A. P. podjęła zatrudnienie od 1 listopada 2021 r. do 31 października 2022 r. na podstawie umowy o pracę w (...) z siedzibą w W., w związku z czym prowadził postępowanie dowodowe celem ustalenia czy u ubezpieczonej od 1 listopada 2021 r. do 31 maja 2023 r., tj.
w okresie 18 miesięcy od ubezpieczenia z tytułu ww. zatrudnienia, nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia w stopniu uniemożlwiającym przynajmniej wykonywanie pracy w dotychczasowym ograniczonym stanem zdrowia zakresie lub spowodowało autonomiczną utratę zdolności do wykonywania pracy w dotychczasowym zakresie i czy w związku z tym jest ona całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy i od kiedy, czy niezdolność ta ma charakter trwały czy okresowy, a jeśli okresowy - jaki jest przewidywany czas jej trwania.

W oparciu o opinię biegłego reumatologa Sąd ustalił, że ubezpieczona jest częściowo okresowo niezdolna do pracy od 24 marca 2018 r. do dnia 31 stycznia 2027 r., a w okresie od 1 listopada 2021 r. do 31 maja 2023 r. nastąpiło pogorszenie stanu jej zdrowia pod postacią postępu tocznia, które trwa nadal w związku z naturalnym przebiegiem choroby podstawowej i brakiem istotnej klinicznie skuteczności dotychczasowego leczenia farmakologicznego, w tym leczenia biologicznego. U odwołującej się występują zaostrzenia choroby manifestujące się dolegliwościami ze strony narządu ruchu oraz jego dysfunkcją.

Uwzględniając powyższe Sąd skonstatował, że organ rentowy nieprawidłowo ocenił, iż w stosunku do ubezpieczonej nie zaistniała przesłanka z art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, tj., że nie został spełniony warunek czasu zajścia zdarzenia – powstania niezdolności do pracy, z uwagi na to, że niezdolność nie powstała w enumeratywnie wymienionych w tym przepisie okresach, zawartych w katalogu art. 6 ust. 1, art. 6 ust. 2 oraz art. 7.

Sąd Okręgowy uwzględnił okoliczność, którą pominął organ rentowy, a mianowicie to, że A. P. podjęła zatrudnienie od dnia 1 listopada 2021 r. i z tego tytułu podlegała ubezpieczeniom. Jest to istotne, ponieważ przepis art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, do którego odsyła przepis art. 57 ust. 1 pkt 3 wskazuje, że okresem, w którym dla celów przyznania renty powinna powstać niezdolność do pracy, jest okres ubezpieczenia.

Odwołująca się w związku z podjęciem zatrudniania podlegała ubezpieczeniu od 1 listopada 2021 r. i w tym okresie, co wynika z opinii biegłego stan jej zdrowia uległ pogorszeniu.

Sąd Najwyższy wielokrotnie w swoim orzecznictwie wskazywał (także w ostatnim czasie – m.in. w wyroku z 30 listopada 2023 r., (...) (...) i w wyroku z 14 stycznia 2025 r., I (...) (...), że okoliczność jaka zaszła w stosunku do ubezpieczonej, tj. pogorszenie istniejącej przed podjęciem zatrudnienia niezdolności do pracy w ramach danego jej stopnia uzasadnia prawo do renty, gdy po pierwsze, powstało w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz po drugie, gdy spowodowało autonomiczną utratę zdolności do wykonywania pracy w dotychczasowym zakresie bądź uniemożliwiające całkowite wykonywanie jakiejkolwiek pracy. O istotnym pogorszeniu stanu zdrowia uzasadniającym prawo do świadczenia rentowego można zatem mówić także wówczas, gdy następstwa postępującego schorzenia istniejącego przed podjęciem zatrudnienia i powodującego niezdolność do pracy, powstałe w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, samodzielnie spowodowały utratę zdolności do wykonywania pracy odpowiadającej dotychczasowym możliwościom zdrowotnym ubezpieczonego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z17 września 2024 r., III UZ 5/24, LEX nr 3768828 zauważył również, że pogorszenie się stanu zdrowia w ramach tego samego rodzaju niezdolności do pracy, choćby nie stanowiło ewolucji tej niezdolności w kierunku wyższego stopnia niezdolności do pracy, może oznaczać zajście kolejnego - nowego ryzyka ubezpieczeniowego.

Przenosząc powyżej zaprezentowane poglądy Sądu Najwyższego na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że w przypadku ubezpieczonej zaistniało prawo do renty, ponieważ częściowa niezdolność do pracy z powodu dysfunkcji narządu ruchu powstała u niej w dniu 24 marca 2018 r., ale w okresie od 1 listopada 2022 r., tj. w okresie podlegania ubezpieczeniom w związku z zatrudnieniem nastąpiło pogorszenie istniejącej przed podjęciem zatrudnienia niezdolności do pracy w ramach danego jej stopnia. Pogorszenie to powstało w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i spowodowało autonomiczną utratę zdolności do wykonywania pracy w dotychczasowym zakresie na okres do 31 stycznia 2027 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy stwierdził, że zostały spełnione wszystkie warunki do przyznania odwołującej świadczenia o jakie wnosiła, w tym przesłanka z art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która w przedmiotowym postępowania stanowiła kwestę sporną, tj. czy powstanie niezdolności do pracy w okresie wskazanym w art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy. Poza sporem pozostawało przy czy A. P. spełnia pozostałe przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej.

W tym stanie rzeczy zasadne było dokonanie zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie A. P. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 sierpnia 2022 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożyła wniosek o świadczenie do 31 stycznia 2027 r., co odpowiada dacie, do której zgodnie z opinią biegłego trwać będzie częściowa niezdolność do pracy stwierdzona u ubezpieczonej.