Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i (...)

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 maja 2024 r. w W.

sprawy M. L.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o zaliczenie do stażu pracy okresu pobierania renty

na skutek odwołania M. L.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 16 grudnia 2022 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

M. L. w dniu 13 stycznia 2023r. złożyła odwołanie od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 16 grudnia 2022r., znak: (...), wnosząc o jej zmianę poprzez zaliczenie do stażu pracy okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy od 14 grudnia 2007r. do 28 lutego 2014r. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że decyzja została wydana z rażącym naruszeniem zasad wnikliwej oceny okoliczności towarzyszących procedurze przyznania i przejścia na rentę czasową, przyznaną przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (odwołanie z 13 stycznia 2023r., k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 7 lutego 2023r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o oddalenie odwołania, a uzasadniając swe stanowisko powołał się na przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i wskazał, że w okresie pobierania okresowej renty rolniczej, odwołująca się nie podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, zatem okres ten nie może zostać zaliczony do stażu pracy, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2 powyższej ustawy. Prezes KRUS podkreślił, że wyłącznie okres pobierania okresowej renty rolniczej, w którym rolnik był objęty na swój wniosek ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, stanowi okres podlegania ubezpieczeniu rolniczemu, od którego zależy nabycie prawa do emerytury rolniczej. Brak natomiast podstaw do utożsamiania okresu pobierania renty rolniczej z okresem ubezpieczenia emerytalno-rentowego w sytuacji, gdy rencista nie zgłosił się do ubezpieczenia. Organ rentowy podkreślił, że okoliczność, że przez okres 7 lat odwołująca się była uprawniona do okresowej renty rolniczej, przez co obecnie nie ma wymaganego prawem stażu pracy w wymiarze 25 lat, nie stanowi podstaw do uwzględnienia roszczenia. Ponadto wskazano, że w okresie pobierania renty rolniczej odwołująca się mogła przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3, aby uzupełnić swój staż emerytalny. O uprawnieniu wynikającym z tego przepisu została pouczona w uzasadnieniu decyzji z dnia 31 stycznia 2008r., jednak do ubezpieczenia zgłosiła się dopiero po ustaniu prawa do renty rolniczej, tj. w dniu 24 kwietnia 2014r. i na podstawie decyzji z dnia 29 kwietnia 2014r., znak: ZU-4000- (...), została objęta ubezpieczeniem na wniosek jako małżonek rolnika posiadającego gospodarstwo rolne o powierzchni poniżej 1 ha przeliczeniowego, począwszy od dnia złożenia wniosku. Ubezpieczeniu temu podlegała do dnia podjęcia zatrudnienia, tj. do 5 września 2017r. W dalszej części odpowiedzi na odwołanie organ rentowy powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, mające potwierdzić jego stanowisko i wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie z 7 lutego 2023r., k. 5-9 a.s.).

W piśmie z dnia 7 kwietnia 2023r. pełnomocnik M. L. podtrzymał stanowisko przedstawione w odwołaniu, wnosząc o uchylenie decyzji z dnia 16 lipca 2021r. oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej się kosztów procesów, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zarzucił naruszenie:

- art. 3a ust. 4 w zw. z art. 7 i 16 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że doszło do ustania obowiązku ubezpieczenia od dnia następującego po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu odwołującej się świadczenia rentowego;

- art. 9 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie i wydanie decyzji, pomimo błędnego pouczenia odwołującej się przez pracownika organu o skutkach wydania decyzji o przyznaniu świadczenia rentowego, co z kolei skutkowało brakiem złożenia wniosku przez odwołującą się o objęcie jej dodatkowym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym oraz utratą prawa do emerytury.

W uzasadnieniu pisma pełnomocnik M. L. wskazał, że organ rentowy nie wykazał prawidłowości doręczenia decyzji z dnia 31 stycznia 2008r., a tym samym skutecznego pouczenia. Ponadto powołał się na okoliczność, że treść art. 3a ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, obowiązująca w dniu wydania przedmiotowej decyzji, miała inną niż aktualnie treść, co miało wpływ na dalsze ustalenia w zakresie ewentualnego okresu ubezpieczenia i uprawnienia emerytalnego odwołującej się. Odwołująca się po uzyskaniu renty rolniczej otrzymała informację, a wręcz zapewnienie pracownika organu, że jej sytuacja ubezpieczeniowa nie ulega zmianie i nie musi dokonywać w tym zakresie żadnych czynności. Tym samym wskutek błędu organu została pozbawiona prawa do emerytury (pismo procesowe z 7 kwietnia 2023r., k. 24-27 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. L. w okresie od 2 września 1985r. do 31 stycznia 1991r. zatrudniona była w Młodzieżowej Agencji (...) w W. (świadectwo pracy z dnia 8 marca 1993r., k. 9 akt KRUS). W okresie od 15 kwietnia 1988r. do 31 grudnia 1991r. pracowała na stanowisku dziennikarza w Spółdzielni (...), Ty, My” (świadectwo pracy z dnia 2 stycznia 1992r., k. 10 akt KRUS), a od 3 lutego do 31 lipca 1993r. zatrudniona była w Gminnym Ośrodku (...) w W. (świadectwo pracy z dnia 31 lipca 1993r., k. 11 akt KRUS). W okresie od 3 października 1995r. do 30 czerwca 1997r. prowadziła działalność gospodarczą w zakresie przetwórstwa grzybów (zaświadczenie z dnia 8 stycznia 2008r., k. 12 akt KRUS). Następnie, od 1 grudnia 1998r. do 30 stycznia 1999r. pracowała w spółce cywilnej (...) w O. na stanowisku dziennikarza w wymiarze ½ etatu (świadectwo pracy z dnia 30 stycznia 1999r., k. 13 akt KRUS), zaś od 1 stycznia 2000r. do 30 kwietnia 2000r. świadczyła pracę w Agencji (...) sp. z o.o. na stanowisku sekretarki w wymiarze pełnego etatu (świadectwo pracy z dnia 26 kwietnia 2000r., k. 15 akt KRUS). W okresie od 15 stycznia do 31 sierpnia 2001r. zatrudniona była w (...) sp. z o.o. w wymiarze pełnego etatu, na stanowisku dyrektora do spraw marketingu i reklamy (świadectwo pracy z dnia 31 sierpnia 2001r., k. 16 akt KRUS). W okresie od 10 czerwca 2002r. do 5 lipca 2002r., od 8 lipca 2002r. do 22 lipca 2002r. i od 1 sierpnia 2002r. do 23 września 2002r. wykonywała pracę w oparciu o umowy zlecenia w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (zaświadczenie z dnia 15 stycznia 2008r., k. 22 akt KRUS). Od 1 sierpnia 2012r. do 20 października 2012r. była kierownikiem ds. świetlic w Gminnym Ośrodku (...) w W., pracując w wymiarze ¾ etatu (świadectwo pracy z dnia 25 października 2012r., k. 69 akt KRUS).

Ubezpieczona z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym swojego małżonka A. L. podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresach: od 1 stycznia 1986r. do 31 grudnia 1990r., od 29 września 1993r. do 2 października 1995r., od 1 lipca 1997r. do 31 grudnia 1998r., od 31 stycznia 1999r. do 31 grudnia 1999r., od 1 maja 2000r. do 31 marca 2001r., od 1 września 2001r. do 31 marca 2008r., od 24 kwietnia 2014r. do 5 września 2017r. (zaświadczenie dotyczące okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, k. 8 akt KRUS tom II).

Od 14 grudnia 2007r. do 31 stycznia 2010r. M. L. miała przyznane prawo do renty rolniczej z tytułu okresowej niezdolności do pracy (decyzja z dnia 23 stycznia 2008r., k. 34 akt KRUS). Następnie decyzją z dnia 15 lutego 2010r. przyznano ubezpieczonej rentę rolniczą z tytułu okresowej niezdolności do pracy od 1 lutego 2010r. do 28 lutego 2014r. (decyzja z dnia 15 lutego 2010r., k. 62 akt KRUS). Podczas wizyt w KRUS, w związku z wystąpieniem o ww. świadczenie, M. L. rozmawiała z pracownikiem organu rentowego. Uzyskała potwierdzenie możliwości dalszego korzystania z wizyt u lekarza (zeznania M. L., k. 47 verte – 48 a.s.).

Wobec przyznania M. L. ww. świadczenia, w dniu 31 stycznia 2008r. KRUS decyzją znak: KU- (...)- (...) wyłączył ją z ubezpieczenia społecznego rolników począwszy od 1 kwietnia 2008r. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że z uwagi na pobieranie renty rolniczej odwołująca się ma możliwość zgłoszenia się do ubezpieczenia emerytalno-rentowego na wniosek ( decyzja z dni 31 stycznia 2008r., k. 44 akt KRUS). W okresie pobierania renty rolniczej M. L. nie zgłosiła takiego wniosku i nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne rolników (zeznania M. L., k. 47 verte – 48 a.s.). W dniu 30 stycznia 2013r. do KRUS wpłynęła uiszczona przez nią kwota 366,00 zł. W związku z taką wpłatą, w sytuacji kiedy odwołująca się nie była zgłoszona do ubezpieczenia społecznego rolników, pracownik KRUS skontaktował się telefonicznie z odwołującą się i ustalił w rozmowie, że wpłata dotyczy małżonka A. L. (notatka służbowa z dnia 31 stycznia 2013r., k. 46 akt KRUS tom II).

M. L. w dniu 29 stycznia 2014r. złożyła ponowny wniosek o rentę rolniczą (wniosek, k. 80 akt KRUS). Decyzją z dnia 2 kwietnia 2014r. Prezes KRUS odmówił M. L. prawa do ww. świadczenia, powołując się na stanowisko Komisji Lekarskiej KRUS z dnia 31 marca 2014r., w którym wskazano, że ubezpieczona nie została uznana za całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym (decyzja z dnia 2 kwietnia 2014r., k. 110 akt KRUS).

W dniu 24 kwietnia 2014r. M. L. złożyła wniosek o ponowne objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników (zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego rolników z 24 kwietnia 2014r., k. 54 i 88 akt KRUS), na skutek czego decyzją z dnia 29 kwietnia 2014r. została takim ubezpieczeniem objęta od daty wskazanej we wniosku (decyzja z dnia 29 kwietnia 2014r., k. 56 akt KRUS).

W dniu 26 września 2017r. Prezes KRUS wydał decyzję o ustaniu od dnia 6 września 2017r. ubezpieczenia społecznego rolników względem M. L. z uwagi na podjęcie przez nią zatrudnienia na podstawie umowy o pracę (decyzja Prezesa KRUS z dnia 26 września 2017r., k. 61 akt KRUS).

W dniu 7 lipca 2021r. ubezpieczona wniosła o przyznanie jej emerytury rolniczej (wniosek z 7 lipca 2021r., k. 1-3 akt KRUS tom II). Decyzją z dnia 16 lipca 2021r. organ rentowy odmówił przyznania uprawnienia do ww. świadczenia, ponieważ ubezpieczona nie udowodniła 25 lat podlegania ubezpieczeniom społecznym. Według KRUS udowodniony został okres 19 lat, 1 miesiąca i 12 dni pracy w gospodarstwie rolnym (decyzja z dnia 16 lipca 2021r., k. 17 akt KRUS tom II).

Na skutek wniesionego przez ubezpieczoną odwołania od powyższej decyzji Sąd Okręgowy Warszawa- Praga w Warszawie wyrokiem z dnia 18 października 2022r. przekazał organowi rentowemu do rozpoznania wniosek ubezpieczonej o zaliczenie do stażu pracy okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 14 grudnia 2007r. do 28 lutego 2014r. i oddalił odwołanie w pozostałym zakresie (odwołanie ubezpieczonej z dnia 30 lipca 2021r., k. 23 akt KRUS tom II, wyrok z dnia 18 października 2022r., k. 34 akt KRUS tom II).

Prezes KRUS decyzją z dnia 12 grudnia 2022r., załatwiając wyrok z 18 października 2022r., odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury rolnej, gdyż ubezpieczona udowodniła na dzień wydania decyzji (...) lat, 1 miesiąc i 12 dni pracy w gospodarstwie rolnym, a nie wymagane 25 lat (decyzja z dnia 12 grudnia 2022r., k. 36 akt KRUS tom II). Następnie decyzją z dnia 16 grudnia 2022r. organ rentowy stwierdził nieważność decyzji z dnia 12 grudnia 2022r., ponieważ została wydana bez podstawy prawnej (decyzja z dnia 16 grudnia 2022r., k. 37 akt KRUS tom II). Równocześnie decyzją z tego samego dnia organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do doliczenia do stażu pracy okresu pobierania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy od dnia 14 grudnia 2007r. do 28 lutego 2014r. wskazując, że do okresów ubezpieczenia nie zalicza się okresu pobierania renty rolniczej (decyzja z dnia 16 grudnia 2022r., k. 38 akt KRUS tom II).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w głównej mierze na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach prowadzonych przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, oceniając je jako wiarygodne. Strony sporu nie zgłosiły zastrzeżeń wobec ich formy i treści.

W toku postępowania Sąd przeprowadził również dowód z przesłuchania ubezpieczonej, jednak ustalenia faktyczne zostały poczynione na podstawie tego co zeznała ubezpieczona, tylko w zakresie okoliczności niespornych, tj. braku złożenia przez ubezpieczoną wniosku o objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników w okresie pobierania renty rolniczej oraz braku opłacania w tym czasie składek. Ponadto Sąd nie miał podstaw, aby kwestionować zeznania M. L. dotyczące samego faktu prowadzenia przez nią rozmów z urzędnikiem KRUS w czasie, kiedy występowała o rentę rolniczą, jak i tego, że w ich trakcie dopytywała o możliwość korzystania z wizyt u lekarza w czasie, kiedy będzie uprawniona do renty rolniczej. Ta okoliczność podczas przesłuchania wybrzmiała wyraźnie, a biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego, była na pewno w polu zainteresowania ubezpieczonej, wobec czego jej zeznania we wskazanej części zostały ocenione jako wiarygodne. Sąd natomiast nie oparł ustaleń faktycznych na zeznaniach złożonych przez M. L. odnośnie innych okoliczności. Zeznania ubezpieczonej w tym zakresie zostały ocenione jako niewiarygodne. Powodem tego było to, że ubezpieczona podczas składania zeznań wielokrotnie powoływała się na swoją niepamięć co do okoliczności istotnych w sprawie. Między innymi nie była w stanie wskazać, jakie dokładnie pytanie zadała pracownikowi organu rentowego i jaka konkretnie odpowiedź została jej udzielona, a tylko na tej podstawie byłaby możliwość ustalenia, że nastąpiło wprowadzenie ubezpieczonej w błąd. Ubezpieczona na okoliczność błędu, w jaki została wprowadzona, powoływała się zresztą w złożonych zeznaniach, ale poza tym, że wyrażała takie przekonanie, nie była w stanie opisać dokładnych okoliczności i przebiegu rozmowy w KRUS. Poza tym po okazaniu jej decyzji z dnia 31 stycznia 2008r., wskazała, że nie pamięta, aby taką decyzję dostała, jednak nie była w stanie kategorycznie wykluczyć, że takiej decyzji nie otrzymała. Powyższe wskazuje, że M. L. przedstawiła Sądowi – poza okolicznościami, którym Sąd dał wiarę – tylko takie informacje, które są zgodne z jej twierdzeniami prezentowanymi w toku procesu. Innych, istotnych z punktu widzenia jej sytuacji, nie była w stanie wskazać, przy czym chodzi nie tylko o wizytę w KRUS i przebieg rozmowy z urzędnikiem, ale także o ponowne zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego rolników po zaprzestaniu pobierania renty rolniczej i okoliczności tego dotyczące oraz o sprawę uiszczenia należności do KRUS, w sprawie czego z ubezpieczoną kontaktował się z urzędnik organu rentowego. Choć wskazane zdarzenia, jeśli chodzi o ich czas (lata 2013 -2014), nastąpiły znacznie później i ubezpieczona, biorąc pod uwagę upływ czasu, miała większe szanse na to, by je pamiętać, to jednak nie była w stanie niczego wskazać. Powoływała się na niepamięć. Z tej samej przyczyny nie potrafiła opisać, jak dokładnie przebiegała rozmowa z pracownikiem KRUS, podczas której miała zostać wprowadzona w błąd, pamiętała zaś, że doszło do takiego błędu po stronie organu rentowego. Sąd z powodów, o których bywa mowa, takiemu zeznaniu ubezpieczonej nie dał wiary.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( tekst jedn. Dz. U. z 2029r., poz. 90), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

Na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 1-3 ww. ustawy, do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16-tego roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983r.;

3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

W myśl art. 20 ust. 2 wskazanej ustawy, okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów. Z kolei ust. 3 art. 20 przewiduje, że przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r.

Zgodnie z art. 6 pkt 11 ustawy przez ubezpieczenie emerytalno-rentowe rozumie się ubezpieczenie emerytalno-rentowe określone w ustawie. Jak z kolei wskazano w art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową. Zgodnie z orzecznictwem do okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu zaliczyć należy okres pobierania renty rolniczej, ale ten, w którym rolnik - na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy z 1990r. - objęty był na swój wniosek ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, a zatem opłacał w tym czasie składki na to ubezpieczenie (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2012r., I UK 228/11, LEX nr 1169832; uchwała Sądu Najwyższego z 13 października 2009r., II UZP 8/09, OSNP 2010, nr 7-8, poz. 94.).

Powołane przepisy oraz poglądy judykatury potwierdzają słuszność stanowiska KRUS, że wyłącznie okres pobierania okresowej renty rolniczej, w którym rolnik był objęty na swój wniosek ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, stanowi okres podlegania ubezpieczeniu rolniczemu, od którego zależy nabycie prawa do emerytury rolniczej. Niemożliwe jest zatem utożsamianie okresu pobierania renty rolniczej z okresem ubezpieczenia emerytalno-rentowego w sytuacji, gdy rencista nie zgłosił się do tego ubezpieczenia na swój wniosek.

M. L. od 14 grudnia 2007r. do 28 lutego 2014r. była uprawniona do okresowej renty rolniczej. W okresie pobierania tego świadczenia mogła przystąpić do ubezpieczenia społecznego rolników, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 po to, aby uzupełnić swój staż emerytalny, niesporne jest jednak, że tego nie uczyniła, przez co obecnie nie ma wymaganego prawem stażu w wymiarze 25 lat, uprawniającego do świadczenia emerytalnego. Do ubezpieczenia M. L. zgłosiła się dopiero po ustaniu prawa do renty rolniczej, tj. w dniu 24 kwietnia 2014r.

Odwołująca się powoływała się na okoliczność, że nie była świadoma tego, że okres pobierania renty rolniczej nie będzie jej zaliczony do stażu ubezpieczeniowego wskazując, że nigdy nie otrzymała takiej informacji ani pouczenia o konieczności zgłoszenia wniosku o objęcie jej ubezpieczeniem. Organ rentowy wskazywał, że decyzją z 31 stycznia 2008r. ubezpieczona została wyłączona z ubezpieczenia społecznego rolników od 1 kwietnia 2008r. i w treści decyzji została pouczona o tym, że z uwagi na pobieranie renty rolniczej ma możliwość zgłoszenia się do ubezpieczenia emerytalno- rentowego.

Sąd, po dokonaniu analizy zgromadzonego materiału dowodowego, ocenił, że stanowisko organu rentowego jest słuszne i nie ma podstaw do tego, aby podzielić to, które w odwołaniu zaprezentowała ubezpieczona i jakie w piśmie procesowym przedstawił jej pełnomocnik. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, z czym również strona odwołująca się nie polemizowała, że okoliczność przyznania M. L. renty rolniczej i jej pobierania w okresie od 14 grudnia 2007r. do 28 lutego 2014r. spowodowała ustanie ubezpieczenia społecznego rolników od 1 kwietnia 2008r., zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami. W tym zakresie, zdaniem Sądu, nie ma żadnych wątpliwości, ponieważ skutek taki w postaci ustania ubezpieczenia nastąpił na podstawie art. 3a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i miał miejsce z mocy samego prawa. Fakt, że organ rentowy wydał decyzję z 31 stycznia 2008r., w której stwierdził ustanie ubezpieczenia, nie ma pierwszorzędnego znaczenia, podobnie jak nie ma znaczenia wiedza ubezpieczonej o tym, czy jej ubezpieczenie ustało, ponieważ taki skutek w postaci ustania ubezpieczenia rolników nastąpił z mocy samego prawa, a decyzja, którą organ rentowy wydał miała charakter deklaratoryjny i tylko ten fakt potwierdzała. Powyższe potwierdza orzecznictwo, przyjmując że decyzje w sprawie "podlegania" oraz w sprawie "ustania" ubezpieczenia społecznego rolników mają charakter rozstrzygnięć deklaratoryjnych. Innymi słowy, decyzje te wydawane są w celu autorytatywnego stwierdzenia w konkretnej sytuacji faktycznej, że: (a) albo osoba, która dotychczas nie była objęta tym ubezpieczeniem, spełniła określone ustawą wymagania prawne, które uzasadniają "objęcie" jej tym ubezpieczeniem (decyzja o podleganiu temu ubezpieczeniu), (b) albo osoba, która dotychczas była objęta tym ubezpieczeniem, nie spełnia już (przestała spełniać) określone ustawą wymagania prawne, które uzasadniają "objęcie" jej tym ubezpieczeniem i z tej przyczyny w stosunku do niej ubezpieczenie to "ustało" (decyzja o ustaniu podlegania temu ubezpieczeniu). Oznacza to, że decyzja w sprawie stwierdzenia "ustania ubezpieczenia" nie jest wydawana w wyniku wznowienia postępowania w sprawie zakończonej uprzednio wydaniem ostatecznej decyzji o "podleganiu ubezpieczeniu", bowiem nie ma ona na celu ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia tej samej sprawy ze względu na zarzut kwalifikowanej wadliwości uprzedniego postępowania zakończonego wydaniem decyzji o objęciu ubezpieczeniem, lecz jest wydawana w wyniku wszczęcia nowego postępowania, w którym organ rentowy stwierdza, że osoba podlegająca dotychczas ubezpieczeniu następnie przestała spełniać wymagania ustawowe konieczne dla dalszego objęcia jej tym ubezpieczeniem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 31 sierpnia 2006r., III AUa 395/06, LEX nr 253485; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 8 listopada 2012r., III AUa 367/12, LEX nr 1237144).

Mimo wskazanych okoliczności związanych z ustaniem ipso iure ubezpieczenia społecznego rolników, organ rentowy wydał decyzję, w której ten fakt ubezpieczonej potwierdził. Co prawda obecnie nie dysponuje zwrotnym potwierdzeniem odbioru takiej decyzji przez M. L., mogącym poświadczyć, że ubezpieczona faktycznie odebrała decyzję z 31 stycznia 2008r., nie oznacza to jednak, że do ustania ubezpieczenia społecznego nie doszło. Z racji tego, że decyzja stwierdzająca taką okoliczność ma charakter deklaratoryjny i stanowi jedynie potwierdzenie faktu ustania ubezpieczenia, to nawet w sytuacji braku jej doręczenia stronie, nie można wyłączyć skutku, który następuje z mocy samego prawa. Niezależnie od tego, zdaniem Sądu, nie jest wiarygodne twierdzenie ubezpieczonej, że nie pamięta, czy otrzymała decyzję z 31 stycznia 2008r. Choć, jak wskazano, brak w aktach KRUS zwrotnego potwierdzenia jej odbioru, to okoliczności, które nastąpiły po wydaniu tej decyzji, a których M. L. nie pamiętała, są pośrednio potwierdzeniem wiedzy ubezpieczonej o braku podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i doręczenia jej wskazanej decyzji. Przede wszystkim zwraca uwagę, że jak tylko ubezpieczona zaprzestała pobierania renty rolniczej, to dokonała ponownie zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników. Pytana podczas przesłuchania, skąd miała wiedzę o konieczności dokonania takiego zgłoszenia, nie pamiętała. Wobec braku pamięci ubezpieczonej, a zarazem ze względu na brak dowodów, które wskazywałyby, że ktoś ubezpieczoną o takiej konieczności poinformował, przyjąć należy, że ubezpieczona wiedziała, że w czasie, kiedy była uprawniona do świadczenia rentowego, to nie podlegała ubezpieczeniom emerytalno – rentowym. Gdyby było inaczej, gdyby wersja prezentowana podczas zeznań o informacjach udzielonych przez pracownika KRUS była prawdziwa, to ubezpieczona będąc wciąż w przekonaniu, że jej sytuacja nie zmieniła się w czasie, kiedy pobierała rentę, nie miałaby powodu do tego, by zgłosić wniosek, aby wobec zaprzestania pobierania renty znów objąć ją ubezpieczeniem społecznym rolników. Poza tym w roku 2013 od ubezpieczonej wpłynęła do KRUS wpłata 366 zł i wówczas urzędnik Kasy kontaktował się z ubezpieczoną. Zdaniem Sądu, choć nie wynika to wprost z notatki, przeprowadzona wówczas rozmowa i oświadczenie ubezpieczonej dotyczące tego, że uiszczona kwota dotyczy nie jej, a małżonka, musiały wynikać z wiedzy ubezpieczonej, że nie podlega ubezpieczeniom społecznym i nie musi opłacać składek. Takie składki zresztą nie były opłacane odkąd ubezpieczona zaczęła pobierać rentę.

Kluczową okolicznością, na jaką powoływała się ubezpieczona było udzielenie jej błędnych informacji przez pracownika KRUS, który według wersji ubezpieczonej miał poinformować, że pobierając rentę rolniczą ubezpieczona nie musi dokonywać żadnych dodatkowych czynności, a jej ubezpieczenie będzie nadal trwało. Zdaniem Sądu, zaistnienie tego, na co wskazała M. L. nie zostało wykazane, a to odwołującą się obciążał w zakresie ponoszonych okoliczności obowiązek dowodzenia. Regułą postępowania cywilnego jest bowiem okoliczność, że ciężar udowodnienia faktu zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa na odwołujących jako osobach wywodzących z tego faktu skutki prawne. Wspomniany wyżej art. 6 k.c. wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza „zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu” jest w istocie fundamentalna ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi „ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu”, od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne. Z pierwszej reguły, wyrażonej w art. 6 k.c., wynika, że samo przyznanie faktu przez drugą stronę ewentualnego sporu nie może stanowić wystarczającego dowodu istnienia danego faktu, który musi być zawsze ponadto potwierdzony całokształtem materiału dowodowego lub innymi poznanymi już okolicznościami. Wyrazem tego jest regulacja art. 229 k.p.c. wymagająca, aby przyznanie faktu przez drugą stronę nie budziło wątpliwości, co wymaga właśnie uwzględnienia innych okoliczności. Druga, wskazana w art. 6 k.c. „ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu”, jest regułą w znaczeniu materialnym, wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 k.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: „kto powinien przedstawiać dowody” (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 17 lutego 2006r., V CSK 129/05 oraz z 8 marca 2010r., II PK 260/09). Niezależnie od powyższego wskazać należy, że przepis art. 6 k.c. wskazuje tylko podmiot zobowiązany do udowodnienia faktu, natomiast ocena, czy wywiązał się on w istocie z tego obowiązku, "nie należy już do materii objętej dyspozycją art. 6 k.c., a stanowi aspekt mieszczący się już w domenie przepisów procesowych" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2005r., I CK 178/05). Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1969r., II PR 313/69).

W przedmiotowej sprawie odwołująca się nie sprostała obowiązkowi określonemu w art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c., albowiem podnoszone przez nią twierdzenia co do tego, że została błędnie poinformowana przez pracownika KRUS, nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Materiał ten, jeśli chodzi o działania ze strony KRUS, które miały wywołać u M. L. błędne przekonanie co do trwania jej ubezpieczenia mimo pobierania renty rolniczej, jest ubogi. M. L. zaoferowała tylko swoje zeznania i to takie, z których wynika jej niepamięć co do większości okoliczności dotyczących spraw załatwianych w organie rentowym. Jedyne, co odwołującej się udało się dobrze zapamiętać i co w okolicznościach przedmiotowej sprawy musiało być ocenione jako niewiarygodne, jest wprowadzenie jej w błąd przez pracownika Kasy. Tymczasem ani dowód z zeznań takiego pracownika, ani żadne inne dowody, które wersję ubezpieczonej mogłyby potwierdzić, nie zostały zaoferowane. Ubezpieczona ograniczyła się do zaprezentowania swojej relacji przebiegu wizyty w KRUS, przy czym takiej, która jest bardzo subiektywna. Odwołująca się przedstawiła bowiem głównie to, jak ona zrozumiała wypowiedzi pracownika Kasy, po to zaś, aby stwierdzić, czy ten pracownik rzeczywiście udzielił błędnych informacji lub takich, które odwołująca się mogła źle zrozumieć, konieczne byłoby dokładne odtworzenie przynajmniej tej części rozmowy, która dotyczyła kwestii, na jakie M. L. powoływała się. Inaczej mówiąc Sąd powinien poznać pytanie, jakie do pracownika KRUS skierowała odwołująca się i dokładną treść udzielonej odpowiedzi, nie zaś tylko to, jak tę wypowiedź zrozumiała ubezpieczona. Oczywiście od czasu rozmowy, na którą M. L. powoływała się upłynęło wiele lat i być może w tym zakresie występują pewne ograniczenia w zakresie dowodzenia, to jednak nie zwalania strony od tego, by swoje racje udowodniła. Odwołująca się natomiast nie przedstawiła dowodów wskazujących, aby rzeczywiście została błędnie poinformowana w KRUS o dalszym trwaniu jej ubezpieczenia emerytalno – rentowego w czasie, kiedy pobierała rentę. Niejasne i pozbawione szczegółów zeznania ubezpieczonej są w tym zakresie niewystarczające.

Uwzględniając powyższe, Sąd ocenił, iż nie został wykazany błąd organu rentowego. Dla stwierdzenia, że do niego doszło nie jest wystarczające, aby strona powołała się na taką okoliczność i wskazała swoje argumenty w tym przedmiocie. Nie jest również wystarczające, aby strona składając zeznania, nakreśliła jedynie ogólnie przebieg rozmowy z pracownikiem KRUS, prezentując szczegółowo niektóre okoliczności, ale tylko w zakresie takim, jaki jest dla tej strony korzystny oraz relacjonując nie tyle wypowiedzi rozmówcy, co sposób, jaki przez tę stronę zostały odczytane, zrozumiane.

Odnosząc się do zarzutu pełnomocnika odwołującej się dotyczącego naruszenia art. 3a ust. 4 w zw. z art. 7 i 16 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że doszło do ustania obowiązku ubezpieczenia od dnia następującego po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu świadczenia odwołującej się, należy wskazać, że jest on niezasadny. Decyzja w przedmiotowej sprawie zaskarżona nie została wydana na podstawie ww. przepisów, tylko na podstawie art. 19 ust. 1 w zw. z art. 20 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przepisy art. 3a ust. 4, art. 7 i 16, określające przesłanki do stwierdzenia podlegania i ustania ubezpieczenia społecznego rolników, były natomiast podstawą do wydania decyzji z dnia 31 stycznia 2008r., znak: KU- (...)- (...), o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników od 1 kwietnia 2008r. Słusznie więc zwrócił uwagę organ rentowy w toku postępowania, że decyzja z dnia 31 stycznia 2008r. nie jest przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Odwołanie wniesione przez M. L. dotyczyło decyzji z 16 grudnia 2022r. odmawiającej jej zaliczenia do stażu pracy okresu pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy. Ponadto podczas rozprawy ubezpieczona potwierdziła, że odwołuje się jedynie od ww. decyzji, nie zaś od innych, które stały się przedmiotem zarzutów pełnomocnika, na jakie wskazano w piśmie z 7 kwietnia 2023r.

Analizując z kolei zarzut, że przepis art. 3a ust. 4 ustawy miał inne brzmienie w dniu wydania decyzji z dnia 31 stycznia 2008r., zaznaczyć należy, że nie budzi wątpliwości, że przepis ten w dacie wydania ww. decyzji stanowił, że w przypadku złożenia wniosku o rentę lub emeryturę, obowiązek ubezpieczenia ustaje z końcem kwartału, w którym wydana została decyzja o przyznaniu świadczenia, jednak nie wcześniej, niż z końcem kwartału, w którym ubezpieczony nabył to prawo. Wobec tego, nabywając prawo do renty rolniczej na podstawie decyzji z dnia 23 stycznia 2008r., odwołująca się spełniała warunki do podlegania ubezpieczeniu tylko do dnia 31 marca 2008r., czyli do końca I kwartału 2008r. Ustanie ubezpieczenia musiało więc nastąpić od 1 kwietnia 2008r. i taką też datę wskazano w decyzji z 31 sierpnia 2008r.

Jeśli chodzi zaś o zarzut naruszenia art. 9 k.p.a., to okazał się on niezasadny. Ubezpieczona z przepisu tego wywodziła obowiązek udzielenia jej przez KRUS odpowiednich pouczeń i wedle tego, co Sąd ustalił takie pouczenia zostały jej udzielone. Znalazły się one w decyzji z 31 stycznia 2008r. Co prawda organ rentowy nie przedstawił zwrotnego potwierdzenia odbioru przez ubezpieczoną takiej decyzji, niemniej jednak - jak wcześniej zostało wskazane – ubezpieczona taką decyzję musiała otrzymać i mieć świadomość ustania jej ubezpieczenia emerytalno - rentowego od 1 kwietnia 2008r. oraz obowiązku zgłoszenia się do takich ubezpieczeń wraz z zakończeniem pobierania renty rolniczej. Argumenty w tym zakresie zostały już przedstawione. Wspierając je, należy jeszcze wskazać, że o tym, że strona fakt niedoręczenia jej ww. decyzji traktuje instrumentalnie, tylko na potrzeby uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia, świadczy także to, że w piśmie pełnomocnika z 7 kwietnia 2023r. pojawił się nie tyle argument o braku doręczenia takiej decyzji oraz o niewiedzy ubezpieczonej o jej wydaniu, co twierdzenie o tym, że ZUS nie wykazał prawidłowości doręczenia tej decyzji. Tymczasem brak zwrotnego potwierdzenia odbioru decyzji, co w przedmiotowej sprawie nie jest sporne, nie jest równoznaczny z brakiem otrzymania takiej decyzji. Pełnomocnik ubezpieczonej nie przedstawił takiego twierdzenia, nie wskazał, aby M. L. nie otrzymała decyzji z 31 stycznia 2008r. Również sama ubezpieczona, zeznając, po okazaniu jej ww. decyzji nie przypominała jej sobie, zarazem jednak nie wykluczyła stanowczo, że taka decyzja nie została jej doręczona. Zdaniem Sądu o jej doręczeniu świadczą okoliczności wcześniej przedstawione, czyniąc tym samym niezasadnym zarzut ubezpieczonej o naruszeniu przez KRUS art. 9 k.p.a.

Podsumowując, wobec braku argumentów, które mogłyby mieć wpływ na zmianę zaskarżonej decyzji, Sąd oddalił odwołanie M. L. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.