Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2016 r. w Warszawie

sprawy R. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania R. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 12 listopada 2015 r., znak: (...)

z dnia 13 listopada 2015 r., znak: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 423/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 listopada 2015 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. , ponownie ustalił wartość kapitału początkowego R. W. na dzień 01 stycznia 1999 r. w wysokości 186.229,45 zł na podstawie art. 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 z późn. zm.). Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy, organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 01 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1992 r., przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 159,31%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego, organ rentowy ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 159,31% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w części I decyzji (159,31% x 1.220,89 zł = 1.945,00 zł). Przy ustalaniu wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 23 lat, 3 miesięcy i 11 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 4 lat i 3 dni, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze 84,85% oraz średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat, tj. 209 miesięcy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, organ rentowy nie uwzględnił natomiast następujących okresów czasu: od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r., ponieważ okres ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w czasie pracy za granicą, urlop wypoczynkowy oraz dni wolne nie zostały wymienione, jako okresy składkowe lub nieskładkowe w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, od dnia 22 stycznia 1993 r. do dnia 08 marca 1993 r., gdyż w tym czasie ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym, od dnia 09 marca 1993 r. do dnia 01 czerwca 1994 r., gdyż w tym okresie ubezpieczony przebywał na terytorium Hiszpanii i w przyszłości będzie mógł ubiegać się o świadczenie emerytalno-rentowe z instytucji ubezpieczeniowej tego kraju oraz okresu od dnia 28 lipca 1994 r. do dnia28 lipca 1994 r., ponieważ okres zarejestrowania w Powiatowym Urzędzie Pracy bez prawa do zasiłku nie jest wymieniony, jako okres składkowy lub nieskładkowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (decyzja z dnia 12 listopada 2015 r., znak: (...), k. 176-179, tom I a.r.).

Wobec uzupełnienia dokumentacji dotyczącej warunków zatrudnienia odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. decyzją z dnia 13 listopada 2015 r., znak: (...) , ponownie ustalił wartość kapitału początkowego R. W. na dzień 01 stycznia 1999 r. w wysokości 195.550,85 zł na podstawie art. 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 z późn. zm.). Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy, organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 01 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1992 r., przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 170,37%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego, organ rentowy ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 170,37% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w części I decyzji (170,37% x 1.220,89 zł = 2.080,03 zł). Przy ustalaniu wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 23 lat, 3 miesięcy i 11 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 4 lat i 3 dni, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze 84,85% oraz średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat, tj. 209 miesięcy (decyzja z dnia 13 listopada 2015 r., znak: (...) wraz z załącznikiem k. 184-187, tom I a.r.).

W dniu 08 grudnia 2015 r. od powyższych decyzji, odwołanie złożył R. W.. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji, domagając się ponownego przeliczenia wysokości ustalonego w stosunku do niego kapitału początkowego, z uwzględnieniem okresu jego zatrudnienia od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r. Odwołujący zaznaczył, że na mocy wcześniejszych decyzji z dnia 17 listopada 2009 r. oraz z dnia 13 marca 2014 r., organ rentowy zaliczył mu do okresu składkowego wskazany powyżej okres zatrudnienia. W rezultacie, na mocy późniejszych decyzji z dnia 12 listopada 2015 r. oraz z dnia 13 listopada 2015 r., organ rentowy, ponownie obliczając wartość kapitału początkowego na podstawie przedłożonych przez niego dodatkowych zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, zmniejszył ustaloną wcześniej w tym zakresie wartość, co z kolei wpłynęło na obniżenie wysokości przysługującego mu świadczenia emerytalnego. W konkluzji odwołania, skarżący stwierdził zatem, że zmiana przedmiotowych decyzji jest konieczna i uzasadniona (odwołanie z dnia 08 grudnia 2015 r. k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 18 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie. Ustosunkowując się do argumentacji zawartej w odwołaniu, organ rentowy podkreślił, iż kwestią sporną w niniejszej sprawie jest wymiar okresów składkowych i nieskładkowych odwołującego, uwzględnionych do ustalenia wartości kapitału początkowego, z wyłączeniem okresu jego zatrudnienia od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że w trakcie zatrudnienia odwołującego w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w okresie od dnia 04 lutego 1975 r. do dnia 21 stycznia 1985 r. oraz w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W. od dnia 21 stycznia 1985 r. do dnia 30 listopada 1988 r., wykonywał on prace na budowie eksportowej od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 27 kwietnia 1988 r. W powyższym zakresie wnioskodawca przedłożył zaświadczenie Rp-7 z dnia 14 maja 2008 r. wystawione przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz świadectwo pracy z dnia 30 listopada 1988 r. wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w W., z których wynika, że w okresie od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 27 kwietnia 1988 r. R. W. pracował na eksporcie w Libii i przebywał na urlopie bezpłatnym w macierzystym zakładzie pracy od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 21 stycznia 1985 r. Organ rentowy nadmienił, że jak wynika z nadesłanej przez (...) dokumentacji pracowniczej odwołującego, po zakończeniu pracy na eksporcie przyznano mu ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, tj. 9 dni za 1987 r. i 9 dni za 1988 r., a także ekwiwalent za 138 dni wolnych z tytułu skróconego tygodnia pracy. Ze względu na powyższe przedłużono urlop bezpłatny odwołującego w macierzystym zakładzie pracy o wymienione wyżej dni urlopu i dni wynikające ze skrócenia tygodnia pracy. Urlop ten zakończył się w dniu 25 listopada 1988 r., a wnioskodawca w dniu 26 listopada 1988 r. powrócił do pracy po eksporcie, przy czym za okres od dnia 26 listopada 1988 r. do dnia 30 listopada 1988 r. przedłożył zwolnienie lekarskie z tytułu niezdolności do pracy. Uwzględniając powyższe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał w stosunku do ubezpieczonego ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, wyłączając z okresu składkowego, okres od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r., czyli okres nie wykonywania pracy po eksporcie. Następnie decyzją z dnia 13 listopada 2015 r., ponownie ustalono wartość kapitału początkowego ze względu na zastosowanie art. 174 ust. 3 b ustawy emerytalnej w brzmieniu ustalonym od dnia 01 października 2013 r. W wyniku tego przeliczenia, wysokość wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego wzrosła ze 159,31% do 170,37%.

Jednocześnie, powołując się na treść § 12 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. organ rentowy wskazał, że w związku z zatrudnieniem za granicą pracownikowi przysługiwał m.in. urlop wypoczynkowy, który powinien być wykorzystany w trakcie trwania tego zatrudnienia. Jeżeli jednak z przyczyn organizacyjnych lub na wniosek pracownika urlop nie został wykorzystany w trakcie zatrudnienia za granicą, jednostka kierująca zobowiązana była wypłacić pracownikowi ekwiwalent pieniężny w walucie obcej. Jednocześnie gdy zaistniała taka sytuacja udzielano pracownikowi w macierzystym zakładzie pracy dodatkowego urlopu bezpłatnego, zaś jeśli jednostką kierującą był macierzysty zakład pracy udzielano w nim po zakończeniu pracy na eksporcie bezpłatnych dni wolnych w wymiarze odpowiadającym liczbie dni, za który wypłacono ekwiwalent pieniężny. Był to tzw. urlop dewizowy. Organ rentowy zaznaczył, że dopiero po wykorzystaniu przysługujących dni wolnych w związku z budową eksportową następował powrót do pracy w macierzystym zakładzie pracy. Urlop bezpłatny zaliczany był do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze, przy czym takie rozwiązanie nie przesądza o automatycznym zaliczeniu tego okresu do stażu dającego uprawnienia emerytalno-rentowe. Wskazał także, że o tym, czy dany okres należy uwzględnić w stażu decydującym o prawie lub wysokości świadczeń emerytalno-rentowych przesądza brzmienie art. 6 i 7 ustawy emerytalnej. Z treści tych przepisów nie wynika natomiast, aby okres urlopu bezpłatnego był zaliczany do okresów składkowych lub nieskładkowych. W świetle podniesionej argumentacji, organ rentowy uznał, że decyzje z dnia 12 i 13 listopada 2015 r. zostały wydane zgodnie z obowiązującą regulacją prawną, zaś odwołanie R. W., jako całkowicie bezzasadne wino podlegać oddaleniu (odpowiedź na odwołanie z dnia 18 stycznia 2016 r. k. 5-6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. W., urodzony w dniu (...) był uprawniony do pobierania świadczenia przedemerytalnego od dnia 27 lipca 2012 r., tj. od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Składając w dniu 20 grudnia 2006 r. wniosek o ustalenie kapitału początkowego, stanowiącego podstawę do późniejszego wyliczenia ww. świadczenia przedemerytalnego i emerytury, wnioskodawca przedłożył świadectwo pracy z dnia 30 listopada 1988 r., potwierdzające, że w okresie od dnia 21 stycznia 1985 r. do dnia 30 listopada 1988 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W., przy czym w okresie od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 27 kwietnia 1988 r. był zatrudniony na budowie eksportowej w Libii początkowo na stanowisku specjalisty ds. handlowych, a następnie po. specjalisty ds. windykacji w (...), głównego specjalisty ds. handlowych w Biurze Pełnomocnika w Libii, głównego koordynatora w Biurze Pełnomocnika Dyrektora (...) w Libii oraz głównego koordynatora ds. miejscowych, na których to stanowiskach otrzymywał zasadnicze wynagrodzenie walutowe (...), dodatek walutowy (...) oraz miesięczne wynagrodzenie złotowe 4.800,00 zł plus premia regulaminowa. Jednocześnie odwołujący przedłożył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w dniu 03 listopada 2003 r., w którym wskazano, że łączna kwota jego przychodu z okresu zatrudnienia w ww. zakładzie pracy w okresie od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 30 listopada 1988 r. kształtowało się w następujący sposób: za 1982 r. – 181.443,00 zł, za 1983 r. – 225.810,00 zł, za 1984 r. – 262.672,00 zł, za 1985 r. – 312.078,00 zł, za 1986 r. – 375.882,00 zł, za 1987 r. – 455.270,00 zł i za 1988 r. – 759.187,00 zł. Zaświadczenie to zostało wystawione na podstawie zarobków zastępczych z lat 1982-1988 pracowników zatrudnionych na takich samych stanowiskach w Polsce. W jego treści wskazano również, że w okresie od dnia 21 stycznia 1982 r. do dnia 27 kwietnia 1988 r. R. W. pracował na kontrakcie w Libii, a po jego zakończeniu otrzymał ekwiwalent walutowy i złotowy za urlop wypoczynkowy (...). i (...). oraz ekwiwalent złotowy za 138 dni wolnych z tytułu skróconego tygodnia nominalnego czasu pracy (wniosek o ustalenie kapitału początkowego z dnia 20 grudnia 2006 r., k. 1-2, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 03 listopada 2003 r. k. 19-20, świadectwo pracy z dnia 30 listopada 1988 r. k. 60-61, tom I a.r., decyzja o przyznaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego z dnia 24 września 2012 r., znak: (...) k. 55-56, tom II a.r.).

Decyzją z dnia 17 listopada 2009 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. ustalił wartość kapitału początkowego R. W. na dzień 01 stycznia 1999 r. w wysokości 189.951,74 zł na podstawie art. 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 z późn. zm.). Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy, organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 01 stycznia 1983 r. do dnia 31 grudnia 1992 r., przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 159,31%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego, organ rentowy ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 159,31% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w części I decyzji (159,31% x 1.220,89 zł = 1.945,00 zł). Przy ustalaniu wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 23 lat, 10 miesięcy i 9 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 4 lat i 3 dni, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze 85,95% oraz średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat, tj. 209 miesięcy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, organ rentowy nie uwzględnił natomiast następujących okresów czasu: od dnia 22 stycznia 1993 r. do dnia 08 marca 1993 r., gdyż w tym okresie odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym, od dnia 09 marca 1993 r. do dnia 01 czerwca 1994 r., tj. okresu podlegania przez odwołującego instytucji ubezpieczeniowej na terytorium Hiszpanii oraz okresu od dnia 28 lipca 1994 r. do dnia 28 lipca 1994 r., ponieważ okres zarejestrowania w Powiatowym Urzędzie Pracy bez prawa do zasiłku nie jest wymieniony, jako okres składkowy lub nieskładkowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (decyzja z dnia 17 listopada 2009 r., znak: (...), k. 148-149, tom I a.r.).

W dniu 14 lipca 2015 r. odwołujący złożył w organie rentowym wniosek o emeryturę. Do powyższego wniosku dołączył informację dotyczącą przebiegu poszczególnych okresów zatrudnienia wraz z dokumentami potwierdzającymi te okresy. Na tej podstawie, decyzją z dnia 10 września 2015 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przyznał odwołującemu emeryturę w kwocie zaliczkowej od dnia 16 sierpnia 2015 r., tj. od osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego. Wskazał, że emerytura będzie wypłacana w kwocie zaliczkowej, tj. w kwocie 1.000,00 zł brutto ze względu na trwające postępowanie wyjaśniające dotyczące ustalenia prawidłowego okresu zatrudnienia odwołującego na budowie eksportowej w latach 1982-1988. Jednocześnie w pkt. IV decyzji, organ rentowy zaznaczył, że wysokość świadczenia zostanie przeliczona po uzyskaniu odpowiedzi z firmy (...), dotyczącej faktycznego okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W. na budowie eksportowej, informacji o okresie, za jaki został odwołującemu wypłacony ekwiwalent w związku z niewykorzystanym urlopem wypoczynkowym i z tytułu różnicy czasu pracy oraz wysokości wypłaconego ekwiwalentu zlotowego za ten urlop. Z uwagi na osiągnięcie przez odwołującego powszechnego wieku emerytalnego, decyzją z dnia 20 sierpnia 2015 r., znak: (...), organ rentowy ustalił, że prawo R. W. do świadczenia przedemerytalnego ustało w dniu 15 sierpnia 2015 r., tj. w dniu poprzedzającym osiągnięcie przez niego wieku, wynoszącego 65 lat i 8 miesięcy (wniosek z dnia 14 lipca 2015 r. wraz z załącznikami k. 1-43, decyzja z dnia 10 września 2015 r., znak: (...), k. 67-70, decyzja z dnia 20 sierpnia 2015 r., znak: (...), tom III a.r.).

W toku postępowania, Sąd Okręgowy pozyskał dokumentację osobowo-płacową, dotyczącą zatrudnienia odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W. w okresie od dnia 21 stycznia 1985 r. do dnia 30 listopada 1988 r. Z analizy ww. dokumentacji wynika, że w latach 1982-1985 firma macierzysta – Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w W. udzieliło odwołującemu R. W. urlopu bezpłatnego celem wyjazdu na budowę eksportową za pośrednictwem Przedsiębiorstwa (...) z siedzibą w W.. W dniu 21 stycznia 1985 r. odwołujący został bowiem przejęty przez Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w W. na zasadzie porozumienia zawartego pomiędzy ww. zakładami pracy. W potwierdzeniu gotowości do wyjazdu zaznaczono, że odwołujący wyjedzie do pracy na budowę eksportową w Libii na zasadzie urlopu bezpłatnego zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem. W okresie od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 27 kwietnia 1988 r, odwołujący pracował na budowie eksportowej w Libii. Po zakończeniu pracy na budowie eksportowej, odwołującemu przyznano ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, tj. 9 dni za 1987 r. i 9 dni za 1988 r., a także przyznano ekwiwalent za 138 dni wolnych z tytułu skróconego tygodnia pracy. Ze względu na powyższe, odwołującemu przedłużono urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy, którym od dnia 21 stycznia 1985 r. było Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w W., o wymienione powyżej dni urlopu i dni wynikające ze skrócenia tygodnia pracy. Urlop ten zakończył się w dniu 25 listopada 1988 r., a odwołujący w dniu 26 listopada 1988 r. powrócił do pracy po eksporcie, przy czym za okres od dnia 26 listopada 1988 r. do dnia 30 listopada 1988 r. przedłożył zwolnienie lekarskie z tytułu niezdolności do pracy (potwierdzenie gotowości wyjazdu, aneks do umowy o pracę na budowie eksportowej z dnia 28 lutego 1985 r., podanie o pracę z dnia 19 stycznia 1985 r., pismo z dnia 08 lutego 1985 r., pismo z dnia 04 lutego 1985 r., pismo z dnia 24 stycznia 1985 r., pismo z dnia 11 stycznia 1985 r., pismo z dnia 06 czerwca 1984 r., aneks z dnia 02 stycznia 1984 r., podanie z dnia 12 lipca 1983 r., pismo z dnia 07 czerwca 1983 r., umowa o pracę z dnia 20 stycznia 1982 r. – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego, zaświadczenie o pracy na budowie eksportowej z dnia 25 kwietnia 1980 r. k. 99-100, lista płac k. 101-102, porozumienie k. 103-104, pismo z dnia 08 maja 1988 r. k. 105-106, tom III a.r.).

Wobec uzupełnienia dokumentacji dotyczącej warunków zatrudnienia odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W. w okresie 21 stycznia 1985 r. do dnia 30 listopada 1988 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na mocy decyzji z dnia 12 listopada 2015 r., znak: (...), dokonał ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, wyłączając z okresu składkowego okres od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r., czyli okres nie wykonywania pracy po eksporcie. Następnie decyzją z dnia 13 listopada 2015 r., znak: (...), organ rentowy ponownie ustalił wartość kapitału początkowego odwołującego ze względu na zastosowanie art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej w brzmieniu ustalonym od dnia 01 października 2013 r. W wyniku tego przeliczenia wysokość wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego wzrosła z 159,31% do 170,37% (decyzja z dnia 12 listopada 2015 r., znak: (...), k. 176-179, decyzja z dnia 13 listopada 2015 r., znak: (...) wraz z załącznikiem k. 184-187, tom I a.r.).

Na tej podstawie, decyzją z dnia 19 listopada 2015 r., znak: (...), organ rentowy z urzędu przeliczył wysokość świadczenia emerytalnego odwołującego od dnia 16 sierpnia 2015 r., tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca, poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwota środków zaewidencjonowanych na subkoncie, z uwzględnieniem ich waloryzacji. Zaznaczył, że emerytura stanowi równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Po korekcie kapitału początkowego na koncie, wysokość emerytury wyniosła 3.475,81 zł (decyzja o przeliczeniu emerytury z dnia 19 listopada 2015 r., znak: (...), k. 119-122, tom III a.r.).

Od decyzji z dnia 12 i 13 listopada 2015 r., R. W. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji, domagając się ponownego przeliczenia wysokości ustalonego w stosunku do niego kapitału początkowego, z uwzględnieniem okresu jego zatrudnienia od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r. Odwołujący zaznaczył, że na mocy zaskarżonych decyzji, organ rentowy, obliczając wysokość kapitału początkowego w oparciu o przedłożone przez niego dodatkowe dokumenty, dotyczące warunków jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W., zmniejszył ustaloną wcześniej w tym zakresie wartość, co z kolei wpłynęło na obniżenie wysokości przysługującego mu świadczenia emerytalnego (odwołanie z dnia 08 grudnia 2015 r. k. 3-4 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach rentowych i osobowych odwołującego. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie R. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 12 listopada 2015 r., znak: (...) i z dnia 13 listopada 2015 r., znak: (...) jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie natomiast z treścią ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6, 2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 5 oraz 3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt. 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt. 2. – art. 174 ust. 2. Zgodnie natomiast z treścią art. 174 ust. 3 podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 01 stycznia 1999 r.

Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu – art. 174 ust. 3 b. Ponadto zgodnie z ust. 4 powołanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego dla osoby mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przyjmuje się, na jej wniosek, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty przyjęty w decyzji ustalającej prawo do renty po raz pierwszy lub ponownie ustalającej jej wysokość.

W niniejszej sprawie organ rentowy ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy w związku z tym, że ubiegał się on o przyznanie prawa do emerytury. Przy ustalaniu tego kapitału organ rentowy uwzględnił treść dołączonych do wniosku nowych dokumentów dotyczących przebiegu zatrudnienia wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W. od dnia 21 stycznia 1985 r. do dnia 30 listopada 1988 r. Z powyższych dokumentów wynika, że w okresie zatrudnienia w tym zakładzie pracy odwołujący wyjeżdżał do pracy za granicę, a na czas tej pracy w macierzystym zakładzie pracy korzystał z urlopu bezpłatnego. Po zakończeniu kontraktu i powrocie do kraju odwołującemu przysługiwało prawo do dalszego urlopu bezpłatnego z tytułu niewykorzystanych dni wolnych w czasie zatrudnienia za granicą. Powyższy okres pracy odwołującego przedstawia się następująco: od dnia 04 lutego 1975 r. do dnia 21 stycznia 1985 r. odwołujący był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Następnie na mocy porozumienia zawartego pomiędzy zakładami pracy, odwołujący w dniu 21 stycznia 1985 r. został przeniesiony do pracy w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w W., gdzie pracę świadczył do dnia 30 listopada 1988 r. W trakcie powyższego okresu zatrudnienia, tj. od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 27 kwietnia 1988 r. odwołujący pracował na budowie eksportowej w Libii i przebywał na urlopie bezpłatnym w macierzystym zakładzie pracy (...) od dnia 20 stycznia 1982 r. do dnia 21 stycznia 1985 r. Po zakończeniu pracy na budowie eksportowej, odwołującemu przyznano ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, tj. 9 dni za 1987 r. i 9 dni za 1988 r., a także przyznano ekwiwalent za 138 dni wolnych z tytułu skróconego tygodnia pracy. Ze względu na powyższe, odwołującemu przedłużono urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy, którym od dnia 21 stycznia 1985 r. było Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w W., o wymienione powyżej dni urlopu i dni wynikające ze skrócenia tygodnia pracy. Urlop ten zakończył się w dniu 25 listopada 1988 r., a odwołujący w dniu 26 listopada 1988 r. powrócił do pracy po eksporcie, przy czym za okres od dnia 26 listopada 1988 r. do dnia 30 listopada 1988 r. przedłożył zwolnienie lekarskie z tytułu niezdolności do pracy. Wobec powyższego, okres od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r. był okresem, w którym odwołujący nie wykonywał pracy po powrocie z budowy eksportowej w Libii.

Z załączonych do akt osobowych dokumentów wynika jednoznacznie, że po powrocie z pracy na budowie eksportowej w Libii, odwołujący w okresie od dnia 28 kwietnia 1988 r. do dnia 25 listopada 1988 r. korzystał z urlopu bezpłatnego, określonego jako tzw. „urlop dewizowy”. Pod pojęciem „urlop dewizowy” należy rozumieć okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi w macierzystym zakładzie pracy z tytułu niewykorzystanych dni wolnych od pracy w czasie zatrudnienia za granicą zgodnie z nieobowiązującym już Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicę w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że okresy takich dni wolnych nie stanowią okresu składkowego w rozumieniu art. 6 ustawy emerytalnej. Jak wynikało z treści powołanego rozporządzenia macierzysty zakład pracy udzielał pracownikowi urlopu bezpłatnego na okres skierowania do pracy za granicą. Okres urlopu bezpłatnego, o którym mowa w § 3 ust. 1, a także przypadający bezpośrednio po zakończeniu tego urlopu okres niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną wliczane były do okresu pracy, od którego zależały uprawnienia pracownicze, jeżeli pracownik podjął zatrudnienie w macierzystym zakładzie pracy w terminie 14 dni od dnia zakończenia pracy za granicą, a w razie niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną lub z innych ważnych przyczyn niezależnych od pracownika - bezzwłocznie po ustaniu tych przyczyn. W razie niezachowania tego terminu lub rozwiązania umowy o pracę przez jednostkę kierującą bez wypowiedzenia z winy pracownika, a także w razie porzucenia pracy, umowa o pracę w macierzystym zakładzie wygasała (§ 3 ust. 3-5 rozporządzenia).

Okres pracy w czasie zatrudnienia na budowie eksportowej - jak stanowił § 9 ust. 1-4 rozporządzenia - ustalała jednostka kierująca odpowiednio do warunków istniejących w kraju realizacji budowy, w ramach 8-godzinnej normy dziennej i 46-godzinnej normy tygodniowej. Jeżeli jednak czas pracy na budowie eksportowej był dłuższy od 42 godzin w tygodniu, pracownikowi przysługiwał czas wolny od pracy w wymiarze stanowiącym różnicę pomiędzy obowiązującym go wyższym tygodniowym wymiarem czasu pracy, a czasem 42-godzinnym (§ 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia). Po przekroczeniu czasu pracy w wymiarze 8 godzin w ciągu dnia i 46 godzin tygodniowo przysługiwało wynagrodzenie za godziny nadliczbowe zgodnie z § 5 uchwały nr 71 Rady Ministrów z dnia 03 maja 1989 r. w sprawie zasad wynagradzania oraz przyznawania innych świadczeń związanych z pracą pracownikom skierowanym do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem. Co do zasady, jednostka kierująca miała obowiązek udzielenia pracownikowi czasu wolnego w zamian za przepracowane dni wolne w okresie zatrudnienia za granicą oraz wypłaty za ten czas wynagrodzenia walutowego i złotowego (§ 9 ust. 3 rozporządzenia). Gdy jednostka kierująca, z przyczyn organizacyjno-produkcyjnych, nie udzieliła czasu wolnego w okresie zatrudnienia za granicą, rozliczenie pracy w wymiarze wyższym od podstawowego tygodniowego czasu pracy następowało - na podstawie § 9 ust. 4 rozporządzenia - po zakończeniu zatrudnienia za granicą i po powrocie pracownika zatrudnionego za granicą do kraju. Stosownie do § 9 ust. 4 rozporządzenia, urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy ulegał wówczas przedłużeniu o czas odpowiedni do wymiaru nieudzielonego za granicą czasu wolnego od pracy.

W realiach rozpoznawanej sprawy, kwestią wywołującą poważne wątpliwości była w tym stanie prawnym ocena okresu urlopu bezpłatnego przypadającego po ustaniu stosunku pracy za granicą, jako zdefiniowanego w art. 6 ust. 2 pkt. 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za który została opłacona składka lub nie istniał obowiązek opłacania składki na ubezpieczenia społeczne. W wyroku z dnia 22 maja 2013 r., (III UZP 1/13), Sąd Najwyższy stwierdził, że okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi w macierzystym zakładzie pracy w wymiarze równym liczbie nieudzielonych w czasie zatrudnienia za granicą dni wolnych od pracy, przewidziany w § 9 ust. 4 rozporządzenia, nie stanowi okresu składkowego przewidzianego w art. 6 ust. 2 pkt. 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Najwyższy, w uzasadnieniu powyższego wyroku wyjaśnił, że miał na względzie, iż pracownicy polscy zatrudnieni za granicą pozostawali w dwóch stosunkach pracy - w terminowym zatrudnieniu przez jednostkę kierującą oraz na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w zakładzie macierzystym. Specjalne warunki zatrudnienia, kształtowane przepisami rozporządzenia, dotyczyły - w zakresie upoważnienia ustawowego - wyłącznie skierowania do pracy za granicą i tylko czasu skierowania. Przedmiot rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r., którym ustalono uprawnienie do urlopu bezpłatnego w zamian za dni wolne, mieszczący się w zakresie delegacji wynikającej z art. 298 k.p., mógł obejmować specjalne ukształtowanie statusu pracowniczego tylko pracowników skierowanych do pracy za granicą i tylko na czas skierowania. Po powrocie z pracy na budowie eksportowej pracownicy związani byli jednym stosunkiem pracy, z macierzystym zakładem pracy, regulowanym przepisami Kodeksu pracy. Jeżeli wykorzystywali wówczas nieudzielone podczas pracy za granicą dni wolne w naturze i byli zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy u macierzystego pracodawcy, uzyskiwali urlop bezpłatny w wymiarze odpowiadającym liczbie „odbieranych” dni wolnych na zasadach przewidzianych w art. 174 § 2 k.p., uwzględniających, że urlop bezpłatny nie jest wliczany do stażu mającego wpływ na uprawnienia pracownicze.

Podkreślenia wymaga przy tym, że nie ma przepisu szczególnego, nakazującego lub tylko dozwalającego na odmienne traktowanie urlopu udzielanego na podstawie § 9 ust. 4 Rozporządzenia. Co więcej, w przepisach rozporządzenia nie przewidziano, że o okres urlopu bezpłatnego udzielonego przez macierzystego pracodawcę w wymiarze nieudzielonych dni wolnych z tytułu pracy za granicą przedłuża się okres urlopu bezpłatnego wliczanego do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przeciwnie, okres, od którego zależą uprawnienia pracownicze, to tylko ten okres, o którym mowa w § 3 ust. 1 Rozporządzenia, czyli okres urlopu bezpłatnego udzielonego na czas skierowania do pracy za granicą i przypadający bezpośrednio po nim okres niezdolności do pracy. Tylko te okresy objęte były regulacją stanowiącą lex specialis wobec art. 174 k.p. Ze względu na spójność terminologiczną, zasadę jednolitości prawa, zwłaszcza w ramach jednej gałęzi, oraz zakres upoważnienia Rady Ministrów w art. 298 k.p., urlop ten nie może być traktowany jako urlop bezpłatny szczególnego rodzaju. Trwanie stosunku pracy w czasie urlopu bezpłatnego udzielanego przez pracodawcę w związku ze szczególnymi potrzebami pracownika, będącego przerwą w realizacji pracowniczego obowiązku świadczenia pracy nie zostało potraktowane odmiennie niż w art. 174 § 2 k.p.

Znaczenie z punktu widzenia stażu, od którego zależą uprawnienia pracownicze miał tylko okres skierowania do pracy za granicą pokrywający się z okresem udzielonego w kraju urlopu bezpłatnego na czas tego zatrudnienia. Wykładnia rozszerzająca przepisów wykonawczych jest wyłączona, więc należy przyjąć, że urlop udzielany po okresie pracy za granicą, polegający na umożliwieniu „odebrania” dni wolnych, w pewnym sensie funkcjonalnie powiązany z pracą za granicą, nie miał znaczenia w zakresie stażu pracy wpływającego na uprawnienia pracownicze. W konsekwencji także nie miał wpływu na uprawnienia wynikające z ubezpieczenia społecznego. Również w wyroku z dnia 09 października 2013 r., (I UK 108/13), Sąd Najwyższy stwierdził, że okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi w macierzystym zakładzie pracy w wymiarze równym liczbie nieudzielonych w czasie zatrudnienia za granicą dni wolnych od pracy, przewidziany w § 10 ust. 4 Rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1974 r. nie stanowi okresu składkowego przewidzianego w art. 6 ust. 2 pkt. 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Z kolei w wyroku z dnia 18 listopada 2011 r., (I UK 127/11) Sąd Najwyższy - przytaczając wyrok z dnia 07 października 1998 r., (II UK 335/98) - stwierdził, że urlopu bezpłatnego udzielonego w związku ze skierowaniem do pracy za granicą nie wlicza się do uprawniającego do emerytury w wieku obniżonym okresu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej u pracodawcy macierzystego. W orzeczeniu tym przyjął, że okres urlopu bezpłatnego nigdy nie był okresem zatrudnienia, o którym stanowiły przepisy ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym, nie tylko obowiązujące przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw, lecz także przepisy współczesne.

W świetle powyższych orzeczeń oraz treści powołanego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. stwierdzić więc należy, że okresy urlopu bezpłatnego, udzielonego odwołującemu po okresie pracy za granicą w wymiarze nieudzielonych dni wolnych z tytułu pracy za granicą, czyli tzw. urlop dewizowy, nie są okresami składkowymi ani też nieskładkowymi i nie podlegają doliczeniu do wysokości kapitału początkowego.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał zaskarżone decyzje organu rentowego za prawidłowe i oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, o czym orzekł w sentencji wyroku.