Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

31 października 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: sędzia (del.) Magdalena Pytel

Protokolant: sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 31 października 2025 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania W. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z 11 grudnia 2023 r. nr (...)

1)  zmienia zaskarżoną decyzję, przyznając W. K. prawo do emerytury pomostowej od listopada 2023 r. z uwzględnieniem okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach od 5 lutego do 14 kwietnia 1982 r., od 24 października 1983 r. do 7 września 1990 r. oraz od 1 sierpnia 2018 r.;

2)  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

3)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz W. K. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

VII U 436/24

UZASADNIENIE

punktu 1 i 3 wyroku z 31 października 2025 r.

Decyzją z 11 grudnia 2023 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił W. K. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy wynoszącego co najmniej 15 lat oraz po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (k. 57 akt rentowych).

Pismem z 12 stycznia 2024 r. pełnomocnika W. K. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o:

1)  zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uwzględnienie do pracy w szczególnych warunkach również okres od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r. oraz w konsekwencji, poprzez przyznanie odwołującemu prawa do emerytury pomostowej od spełnienia przez odwołującego warunków do uzyskania świadczenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, przy czym wysokość emerytury pomostowej winna uwzględnić również okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r.;

2)  stwierdzenie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3)  zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji ubezpieczony zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonej decyzji, który miał wpływ na jej treść, polegający na przyjęciu, że odwołujący się w okresach od 05 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r., nie świadczył pracy w szczególnych warunkach, w sytuacji gdy odwołujący się przedłożył stosowne dokumenty potwierdzające, iż w w/w okresie stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wskazaną w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - dalej jako: „rozporządzenie”, co skutkowało naruszeniem art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych - dalej jako: „u.e.p.” poprzez odmowę przyznania odwołującemu się prawa do emerytury pomostowej, pomimo spełnienia przez odwołującego się wszystkich przesłanek do nabycia tego świadczenia, oraz skutkowało (co podnoszę z ostrożności procesowej) naruszeniem art. 21 ust. 1 u.e.p., poprzez jego niezastosowanie i nie przyznanie odwołującemu się rekompensaty za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pomimo posiadania przez odwołującego się okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym wynoszącego co najmniej 15 lat;

2.  naruszenie § 2 ust. 1 w zw. z załącznikiem - wykazem A, działem VIII, poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez jego niezastosowanie i nie uwzględnienie odwołującemu się okresów pracy w warunkach szczególnych, tj. od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r., w sytuacji gdy odwołujący się przedłożył stosowne dokumenty potwierdzające, iż w w/w okresach stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, co skutkowało odmową przyznania odwołującemu się prawa do emerytury pomostowej oraz rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

3.  z ostrożności procesowej - również naruszenie art. 21 ust. u.e.p., poprzez jego niezastosowanie i nie przyznanie odwołującemu się rekompensaty za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pomimo posiadania przez odwołującego się okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym wynoszącego co najmniej 15 lat.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołujący się wskazał, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze również w okresie od 05 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r. odwołujący się był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w M. w okresie od 3 października 1979 r. do 7 września 1990 r. Odwołujący się początkowo był tam zatrudniony na stanowisku montera, a następnie na kierowcy. Od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r. odwołujący się był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, tj. samochodu K. (...), tj. wykonywał pracę wskazaną w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 rozporządzenia (k. 3).

W odpowiedzi na odwołanie z 6 lutego 2024 r., pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu wskazał, że uznał za okresy pracy w szczególnych warunkach okresy od 5 listopada 1995 r. do 31 grudnia 2008 r. - łącznie 12 lat 11 miesięcy i 11 dni. Ubezpieczony domaga się zaliczenia do okresów pracy w szczególnych warunkach również okresu od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r. - kiedy to miał być zatrudniony jako kierowca samochodu ciężarowego w (...). Za ten okres ww. nie przedłożył jednak świadectwa pracy w szczególnych warunkach ani świadectwa pracy z adnotacją o pracy w szczególnych warunkach (k. 12).

Pismem z 8 października 2025 r. ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji ZUS poprzez uwzględnienie do pracy w szczególnych warunkach również okresów od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r. oraz od 1 sierpnia 2018 r. do chwili obecnej, w konsekwencji, poprzez przyznanie odwołującemu się prawa do emerytury pomostowej od spełnienia przez odwołującego się warunków do uzyskania świadczenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, przy czym wysokość emerytury pomostowej winna uwzględniać również okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r. oraz od 1 sierpnia 2018 r. do chwili obecnej. Nadto odwołujący się wniósł o stwierdzenie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 137).

Na rozprawie 4 lipca 2024 r. ubezpieczony cofnął roszczenie o rekompensatę (k. 103).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. K., ur. (...), w okresie od 3 października 1979 r. do 7 września 1990 r. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodu ciężarowego w (...) w M.. Odwołujący początkowo pracował na stanowisku montera, a następnie kierowcy. Od 5 lutego 1982 r. do 7 września 1990 r. zatrudniony był na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, tj. samochodu K. (...). Woził żwir i ziemię. Ubezpieczony nie korzystał ze urlopu bezpłatnego ani zwolnienia lekarskiego.

W. K. od 15 kwietnia 1982 r. do 15 października 1983 r. odbywał służbę wojskową, powrócił do pracy 24 października 1983 r. (pismo z 5 lutego 1982 r. - k. 11; umowa o pracę - k. 5 akt rentowych; świadectwo pracy - k. 4 akt rentowych; dokumenty - k. 29 - 92; zeznania R. O. - k. 104; zeznania H. M. - k. 104; zeznania W. K. - k. 105).

Ubezpieczony od 1 sierpnia 2018 r. zatrudniony jest w firmie (...) w J. w ramach umowy o prace w wymiarze pełnego etatu, na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego (betonogruszki) o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony i wykonuje pracę w szczególnych warunkach (pismo z 2 kwietnia 2025 r. - k. 115; zeznania W. K. - k. 105).

W. K. 9 listopada 2023 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę pomostową załączając informację o okresach składkowych i nieskładkowych oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach (k. 1 - 43 akt rentowych).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych oraz zeznań świadków R. O. i H. M. oraz odwołującego. Zdaniem Sądu dokumenty w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny.

Zeznania zarówno świadków, jak i ubezpieczonego są jasne i korelują ze sobą. Świadkowie wyczerpująco opisali zakres prac wykonywanych przez odwołującego w (...) w M.. Tak też W. K. w obszerny sposób opisał czym się zajmował, jak wyglądała jego praca w spornym okresie. Sąd przyznał walor wiarygodności zeznaniom świadków, ponieważ były jasne, logiczne i szczere, a nadto korespondowały wzajemnie ze sobą, jak i z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Świadkowie pracowali z ubezpieczonym w (...) i mieli dokładną wiedzę odnośnie wykonywanej przez niego pracy, ich okresy zatrudnienia pokrywały się ze sobą, wobec czego mieli niekwestionowaną wiedzę co do organizacji pracy i funkcjonowania powyższego zakładu w spornym okresie, a przede wszystkim co do czynności wykonywanych przez ubezpieczonego i ich charakteru.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowi wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie W. K. zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5 - 12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6)  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową, w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, jest zatem m.in. legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu dotychczasowych przepisów oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 49 ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1 - 5 i 7 i art. 5 - 12;

3)  wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przesłanki wymienione w przepisach art. 4 i art. 49 u.e.p., bez względu na to, na podstawie którego z przepisów rozważana jest możliwość przyznania prawa do emerytury pomostowej, muszą być spełniane łącznie. Oznacza to, że niespełnienie choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych, na co zwrócił uwagę m.in. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 26 kwietnia 2012 r. (sygn. akt III AUa 252/12) oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 18 lipca 2013 r. (sygn. akt III AUa 1664/12).

W rozpatrywanej sprawie bezsporne było, że ubezpieczony spełnił warunki z art. 4 pkt 1, 3, 4, 5 u.e.p. Urodził się po 31 grudnia 1948 r. (data jego urodzenia to 20 kwietnia 1961 r.), osiągnął wiek 60 lat, wykonywał prace w szczególnych warunkach przed 1 stycznia 1999 r., posiada okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat.

Przedmiotem sporu w postępowaniu było to, czy odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w okresach swojej pracy tj. od 5 lutego 1982 r. do 14 września 1990 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, z uwagi na brak spełnienia warunku określonego w art. 4 pkt 2 i 6 u.e.p., organ rentowy wydał decyzję odmowną w przedmiocie przyznania prawa do emerytury pomostowej, gdyż udowodniony przez odwołującego staż w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynosił wedle organu rentowego 12 lat, 11 miesięcy i 11 dni, a więc poniżej wymaganego ustawowo minimalnego 15 - letniego okresu.

Prace w szczególnych warunkach - zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust. 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei prace o szczególnym charakterze - zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Wobec tego ustalenia wymagało czy pracę wykonywaną przez ubezpieczonego w spornych okresach można zakwalifikować do prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przywołanej już ustawy o emeryturach pomostowych.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w sposób niewątpliwy wykazało, że ubezpieczony od 5 lutego do 14 kwietnia 1982 r., od 24 października 1983 r. do 7 września 1990 r. oraz od 1 sierpnia 2018 r. wykonywał pracę w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy pomostowej jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Potwierdził to zebrany w przedmiotowym postępowaniu materiał dowodowy - w tym zeznania przesłuchanych w sprawie świadków i samego odwołującego. Potwierdziły to również dokumenty, m.in. świadectwo pracy i pismo J. J. z 5 lutego 1982 r. Natomiast od 15 kwietnia 1982 r. do 15 października 1983 r. W. K. odbywał służbę wojskową, natomiast od 16 października do 23 października 1983 r. był to okres ochronny do powrotu do pracy po odbyciu służby wojskowej. Pracodawca ubezpieczonego potwierdził, że od 1 sierpnia 2018 r. odwołujący się zatrudniony jest w firmie (...) w J. w ramach umowy o prace w wymiarze pełnego etatu, na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego (betonogruszki) o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony i wykonuje pracę w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na uwadze, należało uznać, że ubezpieczony w przedmiotowym postępowaniu wykazał, że w ww. okresach pracy stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wskazaną w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 „W transporcie i łączności” rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Powyższe oznacza, że wątpliwości, co do charakteru spornego okresu pracy ubezpieczonego zostały rozstrzygnięte. Zatem okresy od 5 lutego do 14 kwietnia 1982 r., od 24 października 1983 r. do 7 września 1990 r. oraz od 1 sierpnia 2018 r. należy uznać za okresy pracy o szczególnym charakterze. Po zsumowaniu ich z uprzednio ustalonym przez organ rentowy okresem w wymiarze 12 lat, 11 miesięcy i 11 dni, stwierdzić należy, że łącznie wynoszą one ponad 15 lat, co z kolei oznacza, że ubezpieczony powinien uzyskać prawo do emerytury pomostowej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 KPC zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej od 1 listopada 2023 r. z uwzględnieniem okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach od 5 lutego do 14 kwietnia 1982 r., od 24 października 1983 r. do 7 września 1990 r. oraz od 1 sierpnia 2018 r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3. sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 2 KPC, zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 zł, która została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r., poz. 1964 ze zm.).