Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2025r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 listopada 2025r. w Warszawie

sprawy W. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego i wysokość emerytury

na skutek odwołania W. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 grudnia 2023 roku, znak: (...) (...)

z dnia 7 grudnia 2023 roku, znak: (...)

1.  umarza postępowanie w części, w jakiej zaskarżona decyzja z 5 grudnia 2023 roku, znak: (...) (...) została zmieniona przez decyzję z 18 grudnia 2024 roku, znak: (...) (...);

2.  umarza postępowanie w części, w jakiej zaskarżona decyzja z 7 grudnia 2023 roku, znak: (...) została zmieniona przez decyzję z 19 grudnia 2024 roku, znak: (...);

3.  zmienia zaskarżoną decyzję z 5 grudnia 2023 roku, znak: (...) (...) w ten sposób, że do ustalenia wysokości kapitału początkowego W. O. uwzględnia wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1976-1987 i 1991-1998, wynoszący 42,24%;

4.  zmienia zaskarżoną decyzję z 7 grudnia 2023 roku, znak: (...) w ten sposób, że od 1 lipca 2023 roku przelicza emeryturę W. O. z uwzględnieniem kapitału początkowego ustalonego zgodnie z punktem 3 wyroku;

5.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

punktów 3 i 4 wyroku z 19 listopada 2025 roku

W. O. odwołał się od dwóch decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. - z dnia 5 grudnia 2023 roku, znak: (...) (...), w przedmiocie ponownego ustalenia kapitału początkowego i z dnia 7 grudnia 2023 roku, znak: (...), którą przyznano mu emeryturę.

Ubezpieczony wskazał, że ww. decyzje nie są zgodne z przepisami prawa i stanem faktycznym, ponieważ organ rentowy przy ustalaniu wartości kapitału początkowego błędnie wyliczył wysokość osiąganych przez niego zarobków w poszczególnych okresach, co w konsekwencji miało wpływ na wysokość przyznanej mu emerytury. Ponadto wyraził obawę, że organ rentowy wydając zaskarżone decyzje nie był w posiadaniu wszystkich przedłożonych mu dokumentów, potrzebnych do ustalenia w sposób prawidłowy wysokości kapitału początkowego i emerytury, ponieważ pracownik Zakładu kserował przyniesione przez odwołującego się dokumenty w sposób wybiórczy.

Uszczegółowiając argumentację ubezpieczony zwrócił uwagę na cztery kwestie, wskazujące na nieprawidłowości po stronie organu rentowego. Po pierwsze, wskazał, że wskaźnik wysokości kapitału początkowego winien być obliczony z faktycznego okresu zatrudnienia, który do 31 grudnia 1998r. wynosił dwadzieścia lat, nie zaś z lat 1989 – 1998, które przyjął ZUS, kiedy to za 1988r. i 1990r., z powodu braku stosownej dokumentacji z tego okresu, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 0%. Według ubezpieczonego przyjęcie faktycznego okresu zatrudnienia jest dla niego korzystniejsze, bowiem wskaźnik wysokości kapitału początkowego wzrośnie powyżej 44%, nawet jeśli za niektóre okresy pracy zostanie przyjęte minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danych latach. Po drugie, W. O. nie zgodził się z przyjęciem przez ZUS minimalnego wynagrodzenia w decyzji z dnia 5 grudnia 2023r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego za okresy:



25 sierpnia 1976r. – 16 lipca 1977r.



1 marca 1981r. – 4 maja 1982r.



7 listopada 1983r. – 30 czerwca 1984r.



25 lipca 1984r. – 14 maja 1985r.



30 września 1986r. – 12 października 1986r.

Podniósł, że na potrzeby ustalenia faktycznie uzyskiwanych wynagrodzeń przedłożył umowy o pracę i świadectwa pracy, które powinny zostać uwzględnione przez ZUS jako potwierdzające faktyczne zarobki. Ponadto, odnosząc się do zaniechania organu rentowego w ustaleniu kwot faktycznie osiąganego wynagrodzenia, W. O. wskazał, że w zaskarżonej decyzji nie ma wskazanego okresu od 3 lipca 1978r. – 14 lipca 1979r., pomimo dostarczenia do organu rentowego dokumentów potwierdzających zatrudnienie w tym czasie.

Trzecią kwestią poruszoną przez ubezpieczonego w odwołaniu było przyjęcie przez organ rentowy dodatku rolnego w wysokości 1% za każdy rok ubezpieczenia w KRUS, który powinien być obliczony jako procent od najniższej emerytury z ZUS, czyli 1.588,44 zł, a nie – jak przyjęto w zaskarżonej decyzji - od najniższej emerytury rolniczej.

Ostatnią kwestią, którą akcentował W. O., było nieuwzględnienie w decyzji o ponownym ustaleniu wartości kapitału początkowego okresów:



od 31 maja 1980r. do 28 lutego 1981r. oraz



od 2 marca 1987 r. do 31 grudnia 1987r., z powodu braku NKP i informacji, do którego ZUS były odprowadzane składki.

Odnosząc się do tego, ubezpieczony wskazał, że to ZUS powinien odnaleźć numer NKP, mając wiedzę, do którego oddziału były odprowadzane składki i wobec posiadania większych w tym zakresie możliwości niż te, którymi dysponuje odwołujący się. Mimo tego, konkretyzując argumentację odnośnie okresu od 2 marca 1987r. do 31 grudnia 1987r. podał, że składki były odprowadzane do ZUS (...) Oddział w W. ul. (...), (...)-(...) W.; nr NKP: (...), a wpłat dokonywała D. O..

Ubezpieczony zarzucił ponadto bezpodstawne nieuwzględnienie przez ZUS okresów:



od 10 lutego 1986r. do 15 lutego 1986r.



od 26 maja 1986 do 3 czerwca 1986r.

dotyczących zatrudnienia w (...) (...) J. J. (...), (...)-(...) G., ponieważ są to okresy nieobecności bez podania jej przyczyny.

Kwestionując nieuwzględnienie ww. okresów do ustalenia ponownie wartości kapitału początkowego, W. O. wskazał, że w książeczce ubezpieczeniowej nr (...), wydanej 9 grudnia 1983r., na stronie 18, wiersz 7 i 8, znajduje się wpis, iż okresy te to niezdolność do pracy (zwolnienie lekarskie), zatem nieobecność była usprawiedliwiona. Organ rentowy nie był w posiadaniu ww. dokumentu, ponieważ jego pracownik nie skserował otrzymanej strony książeczki ubezpieczeniowej (odwołanie W. O. – k. 3 – 5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania W. O. od obu zaskarżonych decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając odpowiedź na odwołanie, organ rentowy wyjaśnił, że zaskarżoną decyzją z 5 grudnia 2023r. ponownie ustalił kapitał początkowy ubezpieczonego. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998r. Tak obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 40,84%, natomiast wskaźnik wyliczony z 20 lat wynosi 40,28% i jest mniej korzystny.

W dalszej części organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do wyliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego dla osób urodzonych przed dniem 31 grudnia 1968r. wariant faktyczny może być zastosowany, jeżeli osoby te nie mogły udowodnić co najmniej 10 kolejnych lat kalendarzowych, w których osiągały zarobki (studia, wojsko, urlop wychowawczy itp.).

W przypadku okresu od 3 lipca 1978r. do 14 lipca 1979r., co do którego odwołujący się podnosił, że nie został uwzględniony w zaskarżonej decyzji, przyjęto wynagrodzenie na podstawie angaży. Za okres od 7 listopada 1983r. do 30 czerwca 1984r. uwzględniono minimalne wynagrodzenie, ponieważ w legitymacji ubezpieczeniowej brak jest kwoty wynagrodzenia. Również za okresy od 30 września 1986r. do 12 października 1986r. oraz od 25 lipca 1984r. do 14 maja 1985r. przyjęto minimalne wynagrodzenie, ponieważ brak jest dokumentów potwierdzających wysokość zarobków. Ubezpieczony przedstawił tylko świadectwa pracy, które nie są środkiem dowodowym na okoliczność osiąganego wynagrodzenia, a jedynie potwierdzają te okresy zatrudnienia zgodnie z § 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe.

Ponadto organ rentowy wskazał, że okresy:



od 31 maja 1980r. do 28 lutego 1981r.



od 2 marca 1987r. do 31 grudnia 1987r.

nie zostały przyjęte do wyliczenia kapitału początkowego, ponieważ na podstawie złożonych dokumentów organ rentowy nie jest w stanie odnaleźć płatników składek i potwierdzić, czy były opłacane składki – brak jest numerów NKP. Zgodnie z art. 116 ust. 5 ustawy emerytalnej do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Zatem ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na odwołującym się. Z kolei okresy:



od 10 lutego 1986r. do 15 lutego 1986r.



od 26 maja 1986r. do 3 czerwca 1986r.

zostały wykazane w poświadczeniu z Wydziału Składek jako przerwy w zatrudnieniu, a Wydział Zasiłków nie potwierdził faktu wypłacenia zasiłków w tym czasie. Organ rentowy dodał, że na podstawie przedłożonej przez odwołującego się legitymacji ubezpieczeniowej wszczęte zostało postępowanie wyjaśniające w tym zakresie.

Odnosząc się natomiast do odwołania od decyzji z 7 grudnia 2023r., organ rentowy wskazał jedynie, że decyzją tą przyznał W. O. emeryturę od 1 lipca 2023r. tj. od miesiąca złożenia wniosku (odpowiedź na odwołanie – k. 9-10 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. O., urodzony (...), zatrudniony był:



od 25 sierpnia 1976r. do 16 lipca 1977r. w (...) w W. (świadectwo pracy z 30 sierpnia 1977r., k. 7 tom II akt ZUS; umowy o pracę, k. 35-36 tom II akt ZUS);



od 5 września 1977r. do 31 grudnia 1977r. w (...), gdzie łączna kwota wypłaconych wynagrodzeń i innych świadczeń wyniosła 9.952 zł (duplikat świadectwa pracy z 31 grudnia 1977r. i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 53 a.s.);



od 9 stycznia 1978r. do 24 czerwca 1978r. w Wojewódzkim Szpitalu (...) w P.. Wynagrodzenie za ten czas wyniosło 12.940 zł (odpis świadectwa pracy z 27 czerwca 1978r., k. 8 tom II akt ZUS; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 37-38 tom II akt ZUS);



od 3 lipca 1978r. do 14 lipca 1979r. w (...) (...) w W. (świadectwo pracy z 16 lipca 1979r., k. 9 i 50 tom II akt ZUS, umowa o pracę z 1 lipca 1978r., k. 19 i 51 tom II akt ZUS);



od 1 marca 1980r. do 5 kwietnia 1980r. w (...) Urzędzie Wojewódzkim z wynagrodzeniem, które za ww. okres wyniosło 4.642,86 zł (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 45-46 tom II akt ZUS);



od 1 marca 1981r. do 4 maja 1982r. w (...) w P., gdzie początkowo zawarł umowę o pracę na okres próbny od 1 marca 1981r. do 15 marca 1981r. w wymiarze ¾ etatu jako pomocnik gospodarczy, a następnie od 16 marca 1981r. umowę na czas nieokreślony. Od 1 maja 1981r. zatrudniony był jako rzemieślnik specjalistyczny w wymiarze pełnego etatu (świadectwo pracy z 4 maja 1982r., k. 10 tom II akt ZUS; umowy o pracę z 21 lutego 1981r., z 1 maja 1981r., z 16 marca 1981r. - k. 55-57 tom II akt ZUS);



od 6 kwietnia 1983r. do 31 maja 1983r. w (...) w R. jako kelner za wynagrodzeniem 3.800 zł miesięcznie (świadectwo pracy z 31 maja 1983r., k. 12 tom II akt ZUS; umowa o pracę z 6 kwietnia 1983r., k. 23 tom II akt ZUS);



od 15 września 1983r. do 10 października 1983r. w (...) w Ł. (...) jako pracownik produkcji polowej. Wypłacone w czasie tego zatrudnienia składniki wynagrodzenia i innych świadczeń wyniosły 6.343,00 zł (świadectwo pracy z 9 listopada 1983r., k. 11 tom II akt ZUS; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 22 tom II akt ZUS);



od 7 listopada 1983 r. do 30 czerwca 1984r. w Zakładzie (...) (pismo z 20 marca 1984r., k. 52 tom II akt ZUS, umowy o pracę z 7 listopada 1983r. i z 20 listopada 1983r., k. 53-54 tom II akt ZUS);



od 25 lipca 1984r. do 14 maja 1985r. w Klubie (...) w O. jako instruktor (świadectwo pracy z 14 maja 1985r., k. 13-14 tom II akt ZUS);



od 1 czerwca 1985r. do 19 października 1985r. w (...) B. jako stajenny z wynagrodzeniem, które łącznie za ten czas wyniosło 69.507 zł (świadectwo pracy z 21 października 1985r., k. 15 tom II akt ZUS; kopia legitymacji ubezpieczeniowej, k. 28 tom II akt ZUS; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 31 tom II akt ZUS);



od 1 listopada 1985r. do 30 czerwca 1986r. w (...) (...) J. G., kiedy podstawa wymiaru składek wyniosła: za 1985r. – 23.939 zł, za 1986r. – 83.952 zł (poświadczenie ubezpieczenia z 17 sierpnia 2023r., k. 67-68 tom II akt ZUS, świadectwo pracy z 11 czerwca 1986r., k. 16 tom II akt ZUS; kopia legitymacji ubezpieczeniowej, k. 28 tom II akt ZUS);



od 30 września 1986r. do 12 października 1986r. w (...) Klubie (...) na stanowisku montera za wynagrodzeniem 8.700 zł miesięcznie (świadectwo pracy z 13 października 1986r., k. 17 tom II akt ZUS);



od 3 listopada 1986r. do 3 stycznia 1987r. w (...) jako inspektor ds. gmin. Łączna kwota wynagrodzenia w czasie tego zatrudnienia wyniosła: w 1986r. – 25.520 zł i w 1987r. – 1.320 zł (świadectwo pracy z 3 stycznia 1987r., k. 39 tom II akt ZUS; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 33 tom II akt ZUS);



od 2 marca 1987r. do 31 grudnia 1987r. w firmie pod nazwą Wyrób Przedmiotów z (...) A. T. i s-ka (zaświadczenie z 31 grudnia 1987r., k. 32 tom II akt ZUS);

W okresach od 1 sierpnia 1991r. do 30 kwietnia 1996r. oraz 27 listopada 1996r. do 31 grudnia 1998r. W. O. prowadził działalność gospodarczą. Okresy, za które opłacił z tego tytułu składki to: 1 sierpnia 1991r. – 31 maja 1992r., 1 sierpnia 1992r. – 31 marca 1993r., 1 czerwca 1993r. – 31 października 1995r., 27 listopada 1996r. – 31 grudnia 1996r. i 1 czerwca 1997r. – 10 maja 1998r. (poświadczenie ubezpieczenia z 14 sierpnia 2023r., k. 72-73 tom II akt ZUS). Ponadto, w okresie od 28 kwietnia 2008r. do 31 maja 2010r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników (zaświadczenie z 18 lipca 2022r., k. 34 tom II akt ZUS).

W. O. zatrudniony był również w (...) jako koniuszy od 31 maja 1980r. na podstawie umowy o pracę z 31 maja 1980r. za wynagrodzeniem w kwocie 2.800 zł w wymiarze pełnego etatu (umowa o pracę z dnia 31 maja 1980r. – k. 53 a.s., oświadczenie W. W. - k. 77 a.s.).

W dniu 5 lipca 2023r. W. O. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę (wniosek – k. 1 – 4 tom II akt ZUS).

Decyzją z 10 sierpnia 2023r., znak: (...) (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustalił kapitał początkowy dla W. O. na dzień 1 stycznia 1999r. w kwocie 23.182,28 zł. Do ustalenia wartości kapitału organ rentowy przyjął: podstawę kapitału początkowego w kwocie 290,69 zł, okresy składkowe w wymiarze 5 lat i 15 dni, tj. łącznie 60 miesięcy, współczynnik proporcjonalny do wieku oraz okresu składkowego wynoszący 31,41 % i średnie dalsze trwanie życia - 209 miesięcy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów:



od 31 maja 1980r. do 28 lutego 1981r.



od 25 lipca 1984r. do 14 maja 1985r.



od 1 listopada 1985r. do 30 czerwca 1986r.



od 2 marca 1987r. do 31 grudnia 1987r.



od 1 sierpnia 1991r. do 31 grudnia 1998r.

(decyzja z dnia 10 sierpnia 2023r., znak (...) (...) – k. 1 – 2 tom I akt ZUS).

Na wniosek W. O. z dnia 17 października 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego w decyzji z dnia 6 listopada 2023r., znak: (...) (...) i przyjął wyższą niż poprzednio wartość kapitału początkowego, tj. 24.233,55 zł. Do ustalenia organ rentowy przyjął: podstawę kapitału początkowego w kwocie 303,15 zł, okresy składkowe wynoszące 5 lat, 4 miesiące i 15 dni, tj. łącznie 64 miesiące, współczynnik proporcjonalny do wieku oraz okresu składkowego - 32,40 % i średnie dalsze trwanie życia - 209 miesięcy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił tych okresów, których nie uwzględnił w poprzedniej decyzji o ustaleniu kapitału początkowego (decyzja z dnia 6 listopada 2023r., znak: (...) (...) – k. 3-4 tom I akt ZUS).

W dniu 5 grudnia 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał z urzędu decyzję znak: (...) (...) o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, w której przyjął, że kapitał początkowy ustalony dla W. O. wynosi 49.420,14 zł.

Do ustalenia tej wartości Zakład przyjął:

1.  podstawę kapitału początkowego w kwocie 498,61 zł - do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998r. Organ rentowy wskazał, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 40,84 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 40,84% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową (40,84% x 1.220,89 zł = 498,61 zł);

2.  okresy składkowe w wymiarze 11 lat, 10 miesięcy i 5 dni, tj. łącznie 142 miesiące i okresy nieskładkowe wynoszące 1 rok, 10 miesięcy i 21 dni, tj. 22 miesiące;

3.  współczynnik proporcjonalny do wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego - 52,35 %;

4.  średnie dalsze trwanie życia - 209 miesięcy.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów:



od 31 maja 1980r. do 28 lutego 1981r.



od 2 marca 1987r. do 31 grudnia 1987r.

wskazując, że ubezpieczony powinien podać NKP oraz informację, do którego ZUS odprowadzane były składki na ubezpieczenia społeczne



od 10 lutego 1986r. do 15 lutego 1986r.



od 26 maja 1986r. do 3 czerwca 1986r.

ponieważ są to okresy nieobecności bez podania przyczyny



od 1 maja 1996r. do 26 listopada 1996r.

gdyż nie została opłacona składa na ubezpieczenie społeczne (decyzja z dnia 5 grudnia 2023r., znak: (...) (...) – k. 10 - 11 tom I akt ZUS).

W załączniku do decyzji z dnia 5 grudnia 2023r. organ rentowy wskazał sposób obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego i wyszczególnił kwoty zarobków/dochodu W. O., stanowiące podstawę wymiaru składek, które przyjął do wyliczenia w latach 1989 – 1998. Były to: za 1989r. – 0,00 zł, za 1990r. – 0,00 zł, za 1991r. – 5.117.753,00 zł, za 1992r. – 16.049.100,00 zł, za 1993r. – 26.301.500,00 zł, za 1994r. – 34.467.000,00 zł, za 1995r. – 4.447,26 zł, za 1996r. – 2.149,36 zł, za 1997r. - (...).365,07 zł i za 1998r. – 7.803,30zł (załącznik do decyzji – k. 11 verte tom I akt ZUS).

Po ustaleniu wartości kapitału początkowego, w dniu 7 grudnia 2023r. decyzją znak: (...) organ rentowy przyznał W. O. emeryturę w kwocie 1.931,82 zł od dnia 1 lipca 2023r. (decyzja z dnia 7 grudnia 2023r. – k. 78 tom (...) akt ZUS).

W. O. wniósł odwołanie od dwóch ww. decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., tj. od decyzji z 5 grudnia 2023r. w przedmiocie ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego i od decyzji z 7 grudnia 2023r. w przedmiocie przyznania emerytury.

W toku postępowania sądowego, zainicjowanego odwołaniem W. O., organ rentowy, po otrzymaniu dodatkowych dokumentów w dniu 18 grudnia 2024r. wydał kolejną decyzję znak: (...) (...), którą ponownie ustalił wartość kapitału początkowego na kwotę 61.681,52 zł. Do ustalenia tej wartości Zakład przyjął:

1.  podstawę kapitału początkowego w kwocie 498,61 zł. Do jej obliczenia oraz do obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 40,84 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 40,84% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową (40,84% x 1.220,89 zł = 498,61 zł);

2.  okresy składkowe w wymiarze 12 lat, 8 miesięcy i 21 dni, tj. łącznie 152 miesiące i okresy nieskładkowe wynoszące 1 rok, 10 miesięcy i 21 dni, tj. 22 miesiące;

3.  współczynnik proporcjonalny do wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 54,19 %;

4.  średnie dalsze trwanie życia - 209 miesięcy.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów:



od 31 maja 1980r. do 28 lutego 1981r. oraz



od 1 maja 1996r. do 26 listopada 1996r. (decyzja z dnia 18 grudnia 2023r., znak: (...) (...) – nienumerowana karta tom I akt ZUS).

Następnie, decyzją z 19 grudnia 2023r., znak: (...), organ rentowy przeliczył emeryturę W. O. od dnia 1 lipca 2023r., ustalając wysokość świadczenia na kwotę 2.000,25 zł (decyzja z dnia 19 grudnia 2023r. – nienumerowana karta (...) tom akt ZUS).

W dniu 24 kwietnia 2024r. Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości celem wyliczenia w wariancie najkorzystniejszym wysokości kapitału początkowego W. O. i na tej podstawie wysokości emerytury, przy uwzględnieniu dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz złożonych przez odwołującego się w postępowaniu sądowym (postanowienie – k. 73 verte a.s.).

W opinii z dnia 12 lipca 2024r. biegły sądowy z zakresu finansów i rachunkowości (...) sporządził wyliczenie kapitału początkowego w wariancie najkorzystniejszym. Biegły zaakcentował, że przyjęty przez niego wariant, w którym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego to 42,34 %, obejmuje zarówno sporny okres pracy w (...), jak i zmianę wysokości wynagrodzeń z minimalnych na faktycznie osiągane (za te okresy, co do których możliwe jest ustalenie wynagrodzeń na podstawie posiadanych dokumentów) przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności, tj. z przyjęciem, że odwołujący się pracował w wybranych latach jedynie przez okres kilku miesięcy, a nie przez cały rok. Uwzględniając ww. dane biegły wskazał, że hipotetyczny kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r., po doliczeniu stażu pracy w ilości 9 miesięcy i 1 dnia w (...), co da staż pracy w łącznym wymiarze 15 lat, 4 miesięcy i 13 dni, wraz z zamianą wynagrodzenia minimalnego oraz innym poziomem proporcjonalności w latach 1980-1981, wyniesie 54.444,50 zł, a zwaloryzowany kapitał początkowy na dzień ustalenia świadczenia, tj. 1 lipca 2023r., będzie stanowił kwotę 343.703,35 zł, zaś świadczenie emerytalne - 2.083,87 zł. Jedocześnie w sporządzonej opinii biegły A. G., czyniąc analizy na potrzeby przyjęcia wariantu najkorzystniejszego – zgodnie z tezą postanowienia sądu – zaprezentował wariant, w którym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego kształtowałby się na poziomie 42,24%, gdyby nie uwzględniać zmian w zakresie stażu pracy w związku z zatrudnieniem w (...), a jedynie zaaprobować konieczność zastosowania proporcjonalności zatrudnienia w niektórych latach i dokonać zastąpienia wynagrodzenia minimalnego wynagrodzeniem faktycznym, przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z 20 lat.

Biegły w sporządzonej opinii poczynił także uwagi odnośnie żądania ubezpieczonego, by wysokość osiąganych przez niego zarobków oprzeć na danych ze świadectw pracy. Odnosząc się do tego wyjaśnił, że dokument, jakim jest świadectwo pracy, pozwala na ustalenie stażu pracy, tj. ilości lat pracy, a nie wysokości wynagrodzenia w całym okresie zatrudnienia. Biegły dodał, że wskazywane w tych dokumentach wynagrodzenie dotyczy ostatniego okresu zatrudnienia i brak jest informacji co do konkretnej daty, od której wyższa stawka wynagrodzenia zaczęła obowiązywać, a samo wynagrodzenie mogło zmieniać się m.in. poprzez angaż czy zmiany regulaminów i wobec tego na podstawie samego tylko świadectwa pracy nie ma danych o zmianach wysokości wynagrodzenia. Biegły dodał, że w wyjątkowych przypadkach, przy krótkim okresie zatrudnienia, dane z pierwszej umowy o pracę są zgodne z danymi ze świadectwa pracy, które oddaje ostatnie wynagrodzenie, ale sprawdzalność tego następuje na podstawie dwóch dokumentów: umowy o pracę, jako pierwszej czynności i świadectwa pracy, jako czynności kończącej stosunek pracy (opinia biegłego sądowego A. G. wraz z załącznikami – k. 82 – 99 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych dokumentów załączonych do akt organu rentowego i zgromadzonych w toku postępowania sądowego. Dokumenty te, potwierdzające okresy zatrudnienia i wynagrodzenia odwołującego się, nie zostały zakwestionowane przez żadną ze stron, dlatego Sąd ocenił je jako wiarygodne. Zaznaczyć należy jednak, że umowa o pracę, jaką odwołujący się przedłożył na okoliczność zatrudnienia w (...) – choć obdarzona przymiotem wiarygodności - stanowi dowód potwierdzający jedynie fakt rozpoczęcia pracy w określonej dacie, nie zaś czasookres trwania tego zatrudnienia. Odnosząc się z kolei do dokumentu zawierającego oświadczenie byłego prezesa (...) Klubu Sportowego (...) W. W., Sąd miał na względzie, że na podstawie informacji, które wynikają z tego oświadczenia w zakresie daty zakończenia stosunku pracy odwołującego się u ww. pracodawcy, nie da się ustalić w sposób pewny i stanowczy, do kiedy W. O. był zatrudniony w (...). W. W. przedstawił w tym oświadczeniu jedynie ogólnikowe sformułowania o dacie końcowej stosunku pracy, z których wynika tylko tyle, że stosunek pracy ustał w lutym 1981r. Brak jest jednak możliwości weryfikacji tych twierdzeń w oparciu o inne dokumenty, których W. W. - jak sam twierdzi – nie posiada. W tym stanie rzeczy oświadczenie W. W., jako nieweryfikowalne, ponadto ogólnikowe i jednocześnie formułowane w sposób niekategoryczny i niepewny, nie mogło stanowić dowodu na okoliczność, której ustalenie w toku postępowania sądowego powinno nastąpić w sposób niewątpliwy.

Opinię biegłego sądowego R. G. Sąd obdarzył przymiotem fachowości i rzetelności. Biegły swoje wnioski i obliczenia dotyczące ustalenia wysokości kapitału początkowego oparł na szczegółowej i kompleksowej analizie dokumentacji zawartej w aktach sprawy, a prezentowane przez niego twierdzenia korespondowały z tezą dowodową zakreśloną przez Sąd. Nie budzi wątpliwości Sądu, że biegły z uważnością przeanalizował dostępny materiał dowodowy, poczynił wszechstronne uwagi i ostatecznie przedstawił dwa warianty dotyczące ustalenia kapitału początkowego, a każdy z nich rzeczowo uzasadnił. W ocenie Sądu opinia zawiera kompleksową analizę przedłożonego biegłemu zagadnienia, jest spójna i jasna. Jeden z zaprezentowanych w niej wariantów uwzględnia zatrudnienie w (...) (...), co było zgodne z tezą dowodową, w której biegły został zobowiązany do przedstawienia najkorzystniejszego wariantu obliczenia kapitału początkowego. Zarazem jednak biegły przedstawił do ostatecznej oceny Sądu argumenty, które wskazują, że okres ww. zatrudnienia nie powinien podlegać uwzględnieniu, a jednocześnie – czyniąc zadość tezie dowodowej – przedstawił skutki uwzględnienia go na potrzeby ustalania kapitału początkowego. W ocenie Sądu dowodzi to rzetelności i fachowości biegłego. Sąd jednak tego wariantu uwzględniającego zatrudnienie w (...) nie przyjął, jako podstawy do zmiany zaskarżonych decyzji, ale okoliczność ta nie niweczy oceny, że opinia biegłego jest rzetelna, gdyż Sąd opierając się na niej przyjął inny wariant w niej zaprezentowany. Przekaz wynikający z opinii biegłego jest uporządkowany i logiczny. Pozwala na odtworzenie toku rozumowania biegłego, a jego wnioski są jasne i nie zawierają sprzeczności. Sąd, pomimo że nie uległ sugestii biegłego zawartej w końcowej części opinii o uwzględnieniu okresu zatrudnienia w (...), to całą opinię uznał za przydatną w sprawie i nie widział potrzeby kontynuowania postępowania dowodowego, w tym przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego czy też uzupełniania opinii wydanej przez A. G.. Potrzeby takiej nie zgłaszały także strony postępowania. Odwołujący się prezentował ocenę o fachowości opinii, a organ rentowy, pomimo że opinia była obszerna i wielowątkowa, kwestionował jedynie możliwość uwzględnienia okresu zatrudnienia w (...) oraz samą zasadę, że w oparciu o umowę o pracę można ustalić wynagrodzenie za czas zatrudnienia, nie wnosił natomiast żadnych innych zastrzeżeń, szczególnie tych dotyczących matematycznych obliczeń biegłego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Kapitał początkowy, stanowiący jeden ze składników decydujących o wysokości podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1251)., zwanej dalej ustawą emerytalną, zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 tejże ustawy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ww. ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Z kolei w myśl art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18 z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. Ust. 3b art. 174 przewiduje natomiast, że jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Dyspozycja powołanego art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej odsyła do treści art. 15. Zgodnie z art. 15 ust. 1 i 6 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę, albo

1) w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W myśl art. 15 ust. 4 ustawy emerytalnej, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych;

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu;

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19.

Jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy (art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej).

Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (art. 15 ust. 6).

Przytoczone zasady postępowania – w świetle poglądów przedstawionych w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku, wydanej w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) – wskazują, że tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia. Zatem, to wnioskodawcy pozostawiony jest wybór okresu, z którego podstawa wymiaru składek przyjmowana jest do podstawy wymiaru kapitału początkowego, tylko w granicach określonych powołanymi przepisami, co oznacza, że okres ten nie może być ani dłuższy, ani krótszy niż 10 lat i że z tego dziesięcioletniego okresu nie mogą być wyłączone żadne okresy. W szczególności nie są wyłączone okresy, w których zainteresowany nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu i w związku z tym nie osiągał dochodów, które mogłyby stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Wynika to z regulacji zawartej w art. 16 ust. 1, który stanowi, że przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Szczegółowy tryb postępowania w sprawach ustalania prawa do świadczeń pieniężnych przewidzianych w ustawie emerytalnej został określony w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412). Stosownie do przepisu § 10 ust. 1 powyższego rozporządzenia, osoba ubiegająca się o emeryturę powinna przedstawić dokumenty stwierdzające okresy zatrudnienia uzasadniające prawo do świadczeń oraz ich wysokość. Z kolei zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Przechodząc do rozważań o częściowej zasadności odwołania W. O., wskazać należy na wstępie, że stanowiska stron uległy w toku postępowania sądowego pewnej modyfikacji. Mianowicie, odwołujący się wycofał podnoszony w odwołaniu zarzut dotyczący dodatku rolnego. Z kolei organ rentowy w wyniku uwzględnienia nowych dowodów przedłożonych przez odwołującego się - legitymacji ubezpieczeniowej – uznając za zasadny zarzut niezaliczenia okresów od 10 lutego 1986r. do 15 lutego 1986r. oraz od 26 maja 1986r. do 3 czerwca 1986r., w decyzji o ponownym ustaleniu kapitału początkowego z 18 grudnia 2023r., wskazane wyżej okresy zaliczył, jako okresy zwolnień lekarskich.

Ostatecznie jednak odwołanie W. O. pozostało aktualne, bowiem odwołujący się nadal uważał, że organ rentowy winien był uwzględnić pozostałe sporne okresy jako składkowe, tj. okres od 31 maja 1980r. do 28 lutego 1981r., poprzez przyjęcie, że w tym przedziale czasowym trwał stosunek pracy odwołującego się z (...) oraz okres prowadzenia działalności gospodarczej od 1 maja 1996r. do 26 listopada 1996r. poprzez przyjęcie, że w tym czasie były odprowadzane składki.

Ponadto W. O. niezmiennie domagał się zastąpienia wynagrodzenia minimalnego za poszczególne okresy wynagrodzeniem faktycznie osiąganym – twierdząc, że przedłożone przez niego umowy o pracę i świadectwa pracy obrazują w sposób prawidłowy osiągane przez niego zarobki. W oparciu o opinię biegłego odwołujący się domagał się także, by wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjąć w wartości 42,34 %.

W ocenie Sądu zgłaszane przez odwołującego się roszczenia zasługują na uwzględnienie jedynie w części. Za niezasadne Sąd ocenił żądanie dotyczące przyjęcia do obliczenia kapitału początkowego i emerytury okresów od 31 maja 1980r. do 28 lutego 1981r. i od 1 maja 1996r. do 26 listopada 1996r. jako okresów składkowych oraz ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 42,34%. Natomiast, jeśli chodzi o ocenę żądania W. O. zmiany kwot minimalnego wynagrodzenia, które przyjął organ rentowy, na kwoty wynagrodzenia faktycznie osiąganego, to Sąd – aprobując to, co wynika z opinii biegłego – przyjął, że bazując na dokumentach dotyczących zatrudnienia, które odwołujący się przedłożył, możliwe było ustalenie konkretnych kwot zarobków w poszczególnych latach, co obrazuje zestawienie stanowiące załącznik nr 3 do opinii biegłego. Możliwości takiej nie dostrzegł organ rentowy i w tym zakresie działał w sposób nieprawidłowy. Sąd, opierając się na opinii biegłego, która zawiera w załączeniu wykaz zarobków – uznał, że organ rentowy niesłusznie zredukował wynagrodzenie odwołującego się do poziomu wynagrodzenia minimalnego za poszczególne okresy. Przypomnieć raz jeszcze należy, że Zakład dokonał tego działając na zasadzie art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej. Z przepisu tego wynika, że dopiero jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. W ocenie Sądu w realiach przedmiotowej sprawy nie ma podstaw, by twierdzić – jak czyni to Zakład – że spełniony został warunek, jaki wynika z dyspozycji ww. przepisu. Zdaniem Sądu, podstawy wymiaru składek w okresach pozostawania w stosunku pracy można było określić na podstawie przedłożonych przez W. O. dokumentów, w których posiadaniu był także organ rentowy, zatem pochopne było określenie podstawy wymiaru składek odwołującego się za poszczególne lata wynagrodzeniem minimalnym. Dodać należy jeszcze, że zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Organ rentowy w postępowaniu administracyjnym, w takiej kategorii spraw jak rozpoznawana, zobowiązany jest do ścisłego stosowania ww. przepisu. Powołany przepis zawęża zakres środków dowodowych w postępowaniu przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i dopiero wszczęcie postępowania sądowego na skutek złożenia odwołania, umożliwia ustalenie wynagrodzenia za pomocą innych środków dowodowych niż wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. W postępowaniu przed sądem dopuszczalne jest bowiem przeprowadzenie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. Można to czynić wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu sądowym istnieje możliwość wykazania wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995r., II URN 23/95). Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 4 października 2012r., w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w aktach osobowych, tj. umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia, wówczas można uwzględnić tylko takie składniki, które są pewne, wypłacane były w danym okresie stale i w określonej wysokości (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 4 października 2012r., III AUa 305/12).

Mając na uwadze powyższe Sąd nie uznał za słuszną narracji, jaką prezentował organ rentowy, jakoby umowy o pracę kategorycznie nie mogły być dokumentem, który może stanowić dowód dla potrzeb ustalania wysokości otrzymywanego wynagrodzenia. Sąd jest zdania, że umowy takie mogą stanowić dowód wystarczający – w zależności od tego, jakie informacje są nimi stwierdzone, a szczególnie, gdy dane z nich wynikające, analizuje się w sposób porównawczy do tego, co wynika ze świadectwa pracy. Biegły z zakresu finansów i rachunkowości (...) w sporządzonej opinii również wskazywał, że w sytuacji faktycznej odwołującego się, w oparciu o dane wynikające z przedłożonych przez niego dokumentów – umów o pracę i świadectw pracy analizowanych łącznie, jako dokumentów pozwalających ustalić warunki pracy na początku i końcu zatrudnienia – możliwe jest ustalenie faktycznej wysokości zarobków za okresy, za które organ rentowy przyjął wynagrodzenie minimalne i zastąpienie nimi – w kwotach i za okresy wynikające z załącznika nr 3 do opinii biegłego – przyjętych przez Zakład kwot zarobków minimalnych obowiązujących w danym czasie.

Dodać należy ponadto – na co zwrócił uwagę biegły A. G. – że organ rentowy przyjmując przy obliczaniu kapitału początkowego W. O. kwoty obowiązującego minimalnego wynagrodzenia, nie zastosował zasady proporcjonalności wynikającej z art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej i nie uwzględnił faktu, że odwołujący się w niektórych latach świadczył pracę nie przez cały dany rok, a jedynie po kilka miesięcy w roku.

Omówione wyżej nieprawidłowości, do których doszło po stronie organu rentowego – czyli nieuwzględnienie danych dotyczących wysokości wynagrodzenia z umów o pracę skutkujące przyjęciem minimalnego wynagrodzenia oraz niezastosowanie art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej – spowodowały, że decyzji o ponownym ustaleniu kapitału początkowego z dnia 5 grudnia 2023 roku, znak: (...) (...), nie można uznać za prawidłową.

W decyzji tej, w konsekwencji ww. uchybień, zaniżony został wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, który organ rentowy obliczył na 40,84%. Wspomniany wskaźnik wysokości podstawy wymiaru (wwpw) oblicza się biorąc pod uwagę dochody z 10 lat bądź 20 lat kalendarzowych, o czym stanowią szczegółowo cytowane przepisy, co powoduje, że trzeba wybrać lata najkorzystniejsze, a więc takie, kiedy dochody były najwyższe. Zastąpienie wynagrodzenia minimalnego wynagrodzeniem faktycznym – którego ustalenie było możliwe w oparciu o przedłożone umowy o pracę – dawało podstawy do porównania kwot faktycznego wynagrodzenia do przeciętnego wynagrodzenia za każdy wskazany rok kalendarzowy. Taki zabieg uczynił biegły sądowy, uzyskując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru w każdym kolejnym roku. Dalszym krokiem, było ustalenie najkorzystniejszych lat kalendarzowych, kiedy zarobki i wspomniany wwpw był najwyższy. Biegły ustalił wariant wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszący 42,24 % – przyjmując, że w przypadku odwołującego się możliwe jest jego ustalenie z 20 lat, tj. z lat 1976-1987 i 1991-1998. Dodać należy, że organ rentowy w przedmiocie samych matematycznych obliczeń, jakie wynikają z opinii biegłego A. G., nie zgłaszał zarzutów, a w wątpliwość poddawał samą zasadę, jaką obrał biegły, że umowy o pracę w sytuacji odwołującego się stanowiły dowód osiąganego wynagrodzenia i mogły być podstawą przyjęcia kwot wyższych niż minimalne.

Podsumowując, jako że w ocenie Sądu zaistniały podstawy do przyjęcia, że organ rentowy dokonał w zakresie wyżej wskazanym, błędnego ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, a tym samym także wysokości emerytury, odwołanie W. O. było zasadne i skutkować musiało zmianą zaskarżonych decyzji.

Mając to na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję z 5 grudnia 2023 roku, znak: (...) (...), w ten sposób, że do ustalenia wysokości kapitału początkowego W. O. uwzględnił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1976-1987 i 1991-1998, wynoszący 42,24%, o czym orzekł w punkcie 3 sentencji wyroku. Następstwem zmiany decyzji w przedmiocie kapitału początkowego jest zmiana zaskarżonej decyzji z 7 grudnia 2023 roku, znak: (...), dotyczącej emerytury W. O., o czym Sąd orzekł w punkcie 4 sentencji wyroku, a której dokonał w ten sposób, że od 1 lipca 2023 roku przeliczył emeryturę W. O. z uwzględnieniem kapitału początkowego ustalonego zgodnie z punktem 3 wyroku.

sędzia Agnieszka Stachurska