Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 marca 2025 r. w Warszawie

sprawy C. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o wysokość zadłużenia z tytułu składek

na skutek odwołania C. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 30 grudnia 2022 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od C. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3.600 złotych (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

C. K. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 30 grudnia 2022r., znak (...), zaskarżając ją w zakresie punktu 1, w którym organ rentowy określił zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od marca 2012r. do marca 2015r. w kwocie 18.022,62 zł oraz odsetki za zwłokę w kwocie 15.020,00 zł, zmieniając decyzję z 14 września 2017r.

Uzasadniając odwołanie, ubezpieczona wskazała, że w aktach ZUS znajdują się dokumenty, z których wynika, że od 2 stycznia 2011r. nie prowadziła działalności gospodarczej w sposób przewidziany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych i w ustawie o działalności gospodarczej, a jedynie widniała w (...), nie zatrudniała pracowników i nie rozliczała się z Urzędem Skarbowym. Ponadto zawiadomienie Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 15 lipca 2016r. wskazuje, że z urzędu nastąpiło wykreślenie jej z rejestru podatników od towarów i usług, co potwierdza, że w latach 2011-2015 nie osiągała przychodów z działalności gospodarczej. Ostatni przychód z działalności uzyskała w 2010r.

W związku z powyższym, zdaniem C. K., jako że nie spełniała warunków do objęcia jej ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w spornym okresie, to nie jest także zobowiązana do zapłaty składek na te ubezpieczenie, a wskazane przez ZUS zadłużenie wraz z odsetkami nie istnieje. Uzasadniając taką ocenę, wyjaśniła że zakres czasowy objęcia ubezpieczeniem społecznym statuuje art. 13 pkt 4 ustawy systemowej, zgodnie z którym osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, ona zaś prowadzenie działalności rozpoczęła 8 października 2007r., a zakończyła z dniem 2 stycznia 2011r., przez co składki za okres, którego dotyczy zaskarżona decyzja, nie są należne, zaś wskazane przez organ zadłużenie nie istnieje.

Podsumowując C. K. wskazała, że skoro – mimo formalnego figurowania w (...) nie wykonywała żadnych usług w ramach działalności gospodarczej, to nie mogło dojść do objęcia jej ubezpieczeniem społecznym w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 14 pkt 4 ustawy systemowej. Z tego powodu brak jest podstaw do uznania jej za dłużnika ZUS, ponieważ nie powstał po jej stronie sformułowany w art. 46 ustawy systemowej obowiązek obliczenia i uiszczenia składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Wskazując na powyższe, ubezpieczona wniosła zatem o zmianę decyzji w punkcie 1 poprzez przyjęcie, że nie jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe za okres od marca 2012r. do marca 2015r. (odwołanie – k. 3 - 5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od C. K. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wskazał, że organ rentowy w dniu 13 października 2015r. wydał decyzję, w której stwierdził, że C. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach od 1 lutego 2012r. do 31 października 2013r. oraz od 1 lipca 2014r. do 10 marca 2015r. Ubezpieczona nie skorzystała z prawa wniesienia odwołania od tej decyzji, a zatem stała się ona prawomocna.

W dalszej części pełnomocnik Zakładu wyjaśnił, że zgodnie z treścią wpisu w (...) C. K. rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 8 października 2007r. Z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa Praga z 5 lipca 2016r. wynika, że od tej samej daty zarejestrowała się jako podatnik podatku VAT oraz w latach 2011-2015 składała roczne zeznania PIT-36, w których wskazywała przychody z osobiście wykonywanej działalności gospodarczej. W okresie od października 2007r. do marca 2014r. dokonywała również wpłat z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Informacja o zaprzestaniu jej prowadzenia od dnia 2 stycznia 2011r. została zgłoszona w (...) oraz w rejestrze REGON w dniu 21 listopada 2022r. Organ rentowy w dniu 14 grudnia 2022r. na podstawie decyzji z 13 października 2015r. sporządził z urzędu dokumenty zgłoszeniowe oraz rozliczeniowe i po rozliczeniu konta ubezpieczonej w dniu 30 grudnia 2022r. wydał zaskarżoną decyzję, stwierdzającą zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od marca 2012r. do marca 2015r. w kwocie 18.022,62 zł wraz z odsetkami za zwłokę w kwocie 15.020,00 zł.

Odnosząc się do odwołania od wskazanej decyzji, złożonego przez C. K., pełnomocnik Zakładu wyjaśnił, że z uwagi na rozbieżności w datach wyrejestrowania czy likwidacji działalności gospodarczej, trudno zgodzić się z tym, że C. K. jedynie figurowała w (...). Potwierdzając odbiór decyzji z 13 października 2015r. oraz odstępując od jej zaskarżenia, ubezpieczona nie kwestionowała ustalonych w decyzji okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jednocześnie z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa Praga z 2 grudnia 2022r. wynika, że ubezpieczona za lata 2007-2012 złożyła dokumenty z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych. Z kolei pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa Praga z 13 grudnia 2022r. wskazuje, że C. K. złożyła zeznania PIT-36 z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za lata 2011-2019 (odpowiedź na odwołanie – k. 6 – 7 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Od dnia 8 października 2007r. C. K. zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (bezsporne).

W dniu 13 października 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 9 ust. 1, 1a i 5, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 121 ze zm.) wydał decyzję znak: (...)w której stwierdził, że C. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1 lutego 2012r. do 31 października 2013r. i od 1 lipca 2014r. do 10 marca 2015r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że C. K. oprócz zgłoszenia w dniu 8 października 2007r. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej została zgłoszona do ww. ubezpieczeń z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w okresach:



od 18 września 2006r. do 31 sierpnia 2009r. przez płatnika składek Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;



od 26 maja 2008r. do 25 maja 2010r. przez płatnika składek(...) Urząd Skarbowy (...);



od 1 marca 2010r. do 31 stycznia 2012r. przez płatnika składek Zakład (...) w D. Ś.;



od 1 kwietnia 2010r. do 31 marca 2011r. przez płatnika składek Izbę Celną w Ł.,



od 1 listopada 2013r. do 30 czerwca 2014r. przez płatnika składek Dzielnicowe Biuro Finansów (...) m.st. W.,



od 2 stycznia 2014r. do 26 kwietnia 2014r. przez płatnika składek Dzielnicowe Biuro Finansów (...) m.st. W..

W dalszej części uzasadnienia decyzji organ rentowy wskazał, że w przypadku C. K. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ze stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca były wyższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz że od 11 marca 2015r. zostało jej przyznane świadczenie emerytalne. Organ rentowy skonstatował, że w okresach: od 1 lutego 2012r. do 31 października 2013r. oraz od 1 lipca 2014r. do 10 marca 2015r. prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej było dla C. K. jedynym tytułem do objęcia ubezpieczeniami społecznymi i z tego powodu stwierdził, że ww. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej we wskazanych okresach (decyzja ZUS z dnia 13 października 2015r., znak: (...)– nienumerowane karty akt ZUS).

Ww. decyzja została skutecznie doręczona C. K. w dniu 19 października 2015r. Ubezpieczona nie wniosła od niej odwołania, w konsekwencji decyzja stwierdzająca podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej stała się prawomocna w dniu 20 listopada 2015r. (bezsporne).

W dniu 14 września 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r. poz. 963 ze zm.) wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że C. K. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Organ rentowy ustalił, że zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 36.377,14 zł, w tym:

1.  z tytułu:

•

składek na ubezpieczenia społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od lutego 2012 roku do marca 2015 roku - 18.564,69 zł;

•

odsetek za zwłokę - 6.665,00 zł

•

kosztów upomnienia - 0,00 zł

•

kosztów egzekucyjnych - 0,00 zł

2.  z tytułu:

•

składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od sierpnia 2012 roku do grudnia 2016 roku - 9.557,45 zł;

•

odsetek za zwłokę: 1.590,00 zł;

•

kosztów upomnienia: 0,00 zł;

•

kosztów egzekucyjnych: 0,00 zł

(decyzja ZUS z dnia 14 września 2017 roku, nr: (...) – nienumerowane karty akt ZUS).

C. K. odwołała się od ww. decyzji organu rentowego do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, który wyrokiem z dnia 7 maja 2018r., w sprawie o sygnaturze akt VII U 1613/17, oddalił odwołanie (wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 7 maja 2018r.– k. 100 akt VII U 1613/17). C. K. złożyła od niego apelację i Sąd Apelacyjny w Warszawie prowadził w związku z tym postępowanie o sygn. akt III AUa 781/18 (bezsporne). W jego trakcie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dokonał ponownej analizy i rozliczenia konta C. K. i ustalił faktyczne zadłużenie ubezpieczonej. W konsekwencji, w dniu 30 grudnia 2022r. wydał decyzję znak: (...), którą zmienił uprzednio wydaną decyzję z dnia 14 września 2017r. W decyzji zmieniającej organ rentowy stwierdził, że zadłużenie C. K. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od marca 2012r. do marca 2015r. stanowi kwota 18.022,62 zł, a z tytułu odsetek kwota 15.020 zł. Ponadto organ rentowy stwierdził brak zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od sierpnia 2012r. do grudnia 2016r. (decyzja z dnia 30 grudnia 2022r. znak (...) – k. 354 – 357 akt o sygn. VII U 1613/17).

C. K. w dniu 16 lutego 2023r. odwołała się od decyzji organu rentowego z dnia 30 grudnia 2022r., co zainicjowało przedmiotowe postępowanie sądowe (odwołanie – k. 3 – 5 a.s.).

W dniu 23 marca 2023r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, po rozpoznaniu apelacji C. K. od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 maja 2018r.:

1.  uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie w części uwzględniającej żądanie C. K. decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 30 grudnia 2022r., nr (...), zmieniającą zaskarżoną w postępowaniu o sygn. VII U 1613/17 decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 14 września 2017r., nr (...);

2.  w pozostałej części oddalił apelację;

3.  nie obciążył odwołującej się kosztami zastępstwa prawnego organu rentowego w instancji odwoławczej co do oddalonej części apelacji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 marca 2023r. z uzasadnieniem – k. 415 i k. 419-471 akt o sygn. VII U 1613/17).

Postanowieniem z dnia 18 września 2024r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej ubezpieczonej się od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 marca 2023r. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2024r. – k. 504 – 510 akt o sygn. akt VII U 1613/17).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane dokumenty zgromadzone w aktach przedmiotowej sprawy, w tym w aktach sprawy prowadzonej przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga o sygn. akt VII U 1613/17 i Sąd Apelacyjny Warszawie o sygn. akt III AUa 781/18 oraz w aktach organu rentowego. Z racji tego, iż strony toczącego się postępowania tych dokumentów nie kwestionowały, a ponadto w przeważającym zakresie mają one charakter dokumentów urzędowych, to oceniając je jako wiarygodne, Sąd na ich podstawie dokonał ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie C. K. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ubezpieczona od początku postępowania trwającego w przedmiotowej sprawie konsekwentnie wskazywała, że zanim sąd zbada kwestię jej zadłużenia z tytułu składek, winien ustalić zasadność objęcia jej ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w okresach, których dotyczy zaskarżona decyzja. Sąd Okręgowy jednak kwestii tej nie badał, potwierdzając że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem. Wynika to z dwóch okoliczności. Po pierwsze, kwestia podlegania C. K. ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu rozstrzygnęła decyzja organu rentowego z 13 października 2015r., która wobec niewniesienia od niej odwołania, stała się prawomocna. To z kolei rodzi określone konsekwencje. Omówił je Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 3 kwietnia 2019r., wydanym w sprawie o sygn. akt II UZ 4/19, gdzie wskazał, że obowiązek składkowy jest konsekwencją podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeśli decyzji o zadłużeniu nie poprzedza decyzja organu rentowego ustalająca podleganie tym ubezpieczeniom, to w postępowaniu ustalającym wysokość zadłużenia otwiera się droga do badania podstawowej przesłanki obowiązku opłacenia składek, jaką jest istnienie tytułu do ubezpieczenia. Natomiast badanie tej przesłanki jest wykluczone wtedy, gdy o tytule ubezpieczeń rozstrzygnęła ostateczna decyzja organu rentowego (od której nie wniesiono odwołania).

W rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, na jaką wskazał Sąd Najwyższy w zacytowanym postanowieniu, gdyż C. K. pomimo odebrania decyzji stwierdzającej podleganie ubezpieczeniom społecznym nie wniosła od niej odwołania, a okoliczności kwestionujące tą decyzję zaczęła podnosić dopiero, gdy organ rentowy wydał decyzję o wysokości zadłużenia. Wspominał o tym już Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku wydanego na skutek rozpoznania apelacji C. K. w sprawie III AUa 781/18, jednak sąd rozpoznający przedmiotową sprawę – z uwagi na nieustępliwe stanowisko ubezpieczonej – raz jeszcze chce ten aspekt uwypuklić. Uwypuklenia wymaga, że w dniu 13 października 2015r. została wydana decyzja stwierdzająca podleganie ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu przez C. K., która stała się prawomocna. Nie ma więc możliwości, by w takim stanie faktycznym, w sprawie o wysokość zadłużenia składkowego, sąd badał kwestię podlegania ubezpieczeniom raz jeszcze. Inaczej byłoby, gdyby takiej decyzji w przedmiocie polegania ubezpieczeniom nie wydano. Wówczas aspekt ten, jako istotny dla istnienia obowiązku zapłaty składek, musiałby zostać zbadany przez sąd. Jednak w przedmiotowej sprawie takiej możliwości nie było. Ten aspekt poruszył także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej C. K., gdzie kwestię podlegania ubezpieczeniom – choć skarga kasacyjna na tym się opierała - krótko skwitował i wskazał, że nie jest ona elementem badania w ramach postępowania ze skargi kasacyjnej, skoro z wiążącej Sąd Najwyższy podstawy faktycznej wyroku zgodnie z art. 398 ¹³ § 2 k.p.c., wynika, że skarżąca podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach od 1 lutego 2012r. do 31 października 2013r. oraz od 1 lipca 2014r. do 10 marca 2015r. Zatem, kwestia ta - pomimo zarzutów podnoszonych przez ubezpieczoną - nie została w toku postępowania z odwołania od decyzji z dnia 14 września 2017r., rozstrzygnięta adekwatnie do zgłaszanych przez nią żądań. Obecnie, w toku trwającego postępowania Sąd Okręgowy, z przyczyn o których była mowa, także nie widział takiej możliwości, by ponownie rozstrzygać kwestię podlegania C. K. ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i dokonywać szerokich ustaleń faktycznych w tym przedmiocie. Ubezpieczona – co podkreślił Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku z 23 marca 2023r., a z czym Sąd Okręgowy w pełni się zgadza, miała bardzo dużo czasu, by decyzję z dnia 13 października 2015r. zaskarżyć. Odebrała ją w dniu 19 października 2015r. i nie skorzystała z prawa odwołania się od niej do sądu, co oznacza, że decyzja ta ma przymiot decyzji prawomocnej i jest wiążąca. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane jest bowiem jednolicie stanowisko, że decyzja organu rentowego, jeśli jest ostateczna, wyraża określony stan prawny i z tego względu - zgodnie z zasadą domniemania prawidłowości aktów administracyjnych - wywołuje skutki prawne i wiąże inne organy państwowe, w tym sądy, chyba że, w myśl ugruntowanej koncepcji bezwzględnej nieważności aktu administracyjnego, jest nieistniejąca prawnie z uwagi na wady, które dyskwalifikują ją jako indywidualny akt administracyjny (została wydana przez organ niepowołany lub w zakresie przedmiotu orzeczenia bez jakiejkolwiek podstawy w obowiązującym prawie materialnym, względnie z oczywistym naruszeniem reguł postępowania administracyjnego). Poza tym jedynym wyjątkiem sąd w postępowaniu cywilnym nie jest uprawniony do kwestionowania decyzji administracyjnej, w szczególności pod względem jej merytorycznej zasadności i jest nią związany także wówczas, gdy w ocenie sądu decyzja jest wadliwa ( por. szerzej w tym zakresie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008r., I UK 376/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 295 i powołane w nim orzecznictwo).

Ubezpieczona, pomimo zapoznania się wyrokiem i uzasadnieniem wyroku Sądu Apelacyjnego, zdaje się nie przyjmować do wiadomości tego, co ze wspominanego uzasadnienia wynika i nadal, na kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym opiera całą argumentację w sprawie o zadłużeniu z tytułu nieopłaconych składek. Ta okoliczność nie oznacza jednak, że sąd powinien kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym badać w toczącym się postępowaniu.

Drugą, ważniejszą okolicznością, która uniemożliwiła sądowi w przedmiotowej sprawie ocenę nie tylko samego podlegania ubezpieczeniom społecznym przez C. K., ale także wysokości zadłużenia za okres uwzględniony w zaskarżonej decyzji, jest treść art. 365 § 1 k.p.c. Stanowi on, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W orzecznictwie wskazuje się, że z prawomocnością orzeczenia sądowego (zarówno w ujęciu materialnym, jak i formalnym) związana jest powaga rzeczy osądzonej ( art. 366 k.p.c.), przy czym jest to konstrukcja prawna odmienna - choć ściśle powiązana - z regulacją art. 365 § 1 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2019r., II PK 92/18, LEX nr 2665143 i cytowane tam orzecznictwo). Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Natomiast moc wiążąca orzeczenia ( art. 365 § 1 k.p.c.) może być rozważana jedynie wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia Sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Ten aspekt występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w którym zapadło prawomocne orzeczenie, nie brała udziału choćby jedna ze stron nowego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Jest on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej ( art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej, polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc w ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009r., II CSK 12/09, LEX nr 515722). Taka jest treść prawomocnego orzeczenia, o którym stanowi art. 365 § 1 k.p.c., a więc treść wyrażonej w nim indywidualnej i konkretnej normy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2009r., II PK 302/08, LEX nr 513001). W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza zatem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007r., II CSK 452/06, OSNC- (...) Nr 1, poz. 20 oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2008r., III CZP 72/08, OSNC 2009 Nr 2, poz. 20; postanowienie Sądu Najwyższego z 27 września 2023r., I (...) 64/23).

W rozpatrywanej sprawie przedmiotem kontroli sądu jest decyzja ZUS(...) Oddział w W. z 30 grudnia 2022r., znak: (...), która zmieniła decyzję z 14 września 2017r. Tak jedna, jak i druga decyzja, określają zadłużenie ubezpieczonej w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. W decyzji z 14 września 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. ustalił zadłużenie C. K. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od lutego 2012r. do marca 2015r. w kwocie 18.564,69 zł oraz odsetek za zwłokę w kwocie 6.665,00 zł, jak również z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od sierpnia 2012r. do grudnia 2016r. w kwocie 9.557,45 zł i odsetek za zwłokę w wysokości 1.590 zł. Natomiast decyzja zmieniająca ww. decyzję, wydana w dniu 30 grudnia 2022r. określiła zadłużenie C. K. jedynie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okres od marca 2012r. (nie od lutego 2012r., jak w decyzji wcześniejszej) do marca 2015r. w łącznej kwocie 18.022,62 zł oraz odsetek za zwłokę w kwocie 15.020,00 zł.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy w postępowaniu prowadzonym w sprawie o sygnaturze akt VII U 1613/17, a następnie przez Sąd Apelacyjny w postępowaniu o sygnaturze akt III AUa 781/18, w związku z apelacją C. K., oceniły i to prawomocnie wysokość zadłużenia ubezpieczonej z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okres od marca 2012r. do marca 2015r. Decyzja z 14 września 2017r. obejmowała między innymi właśnie to zadłużenie. Poza tym wskazywała na zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za luty 2012r. oraz z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od sierpnia 2012r. do grudnia 2012r., w tej jednak części decyzja z 30 grudnia 2022r. przesądziła, że zadłużenie z ww. tytułów i za wymienione okresy nie występuje, wobec czego Sąd Apelacyjny w ww. zakresie uchylił wyrok Sądu I instancji i umorzył postępowanie. Natomiast w pozostałym zakresie, a więc odnośnie zadłużenia, które w wyniku wydania decyzji z 30 grudnia 2022r., nadal pozostało, apelacja ubezpieczonej została przez Sąd Apelacyjny oddalona. Wyrok oddalający w tej części odwołanie C. K. stał się więc prawomocny. Zapadł on między tymi samymi stronami, które występują w rozpatrywanej sprawie, i dotyczył tego samego, czego dotyczy rozpatrywana sprawa. Wprawdzie w obu sprawach decyzje poddane kontroli sądu są różne, co uniemożliwia odrzucenie odwołania z uwagi na powagę rzeczy osądzonej. To nie oznacza jednak, że sąd rozpoznając odwołanie od decyzji z 30 grudnia 2022r. powinien zignorować wyrok, jaki zapadł w związku z odwołaniem od decyzji z 14 września 2017r. Ubezpieczona – formułując w postępowaniu wnioski i twierdzenia – tego właśnie, by chciała, co biorąc pod uwagę niekorzystne dla nie rozstrzygnięcie w sprawie zakończonej, z pozaprawnego punktu widzenia może nie dziwić. Sąd jednak kieruje się przede wszystkim aspektem prawnym, a ten wskazuje, że nie ma możliwości – z uwagi na brzmienie przepisów, które wcześniej zostały powołane – aby kwestia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres marzec 2012r. – marzec 2015r. oraz odsetek, jakie zostały obliczone na dzień 14 września 2017r. podlegała badaniu raz jeszcze. Sądy w postępowaniu, które trwało we wszystkich możliwych instancjach, potwierdziły, że zadłużenie ustalone za ww. czas z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne zostało obliczone poprawnie. Sąd rozpoznając odwołanie od decyzji z 30 grudnia 2022r., które obejmuje zadłużenie za ten sam czas, jest związany wynikami postępowania w sprawie dotyczącej odwołania od decyzji z 14 września 2017r. Mógł zbadać co najwyższej wysokość odsetek, które w decyzji z 30 grudnia 2022r. są wyższe, to jednak wynika z tego, że organ rentowy naliczył je na dzień wydania tej decyzji, a więc na 30 grudnia 2022r. W decyzji z 14 września 2017r. były one naliczone na dzień, gdy tamta decyzja została wydana, stąd różnica. Jeśli chodzi natomiast o zadłużenie, obejmujące należność główną, to w decyzji z 30 grudnia 2022r. jest ono trochę niższe, ZUS bowiem nie uwzględnił już składek za luty 2012r. oraz musiał obniżyć też kwotę składek za inne miesiące czy miesiąc. To jednak nie ma znaczenia, gdyż zadłużenie, które nie zostało przez ZUS uznane za nieistniejące zostało poddane kontroli przez Sąd w sprawie z odwołania od decyzji z 14 września 2017r. i zostało potwierdzone jako poprawnie ustalone.

Gdyby Sąd kwestię tego zadłużenia, a wcześniej podlegania przez C. K. ubezpieczeniom społecznym zbadał raz jeszcze, to zignorowałby to, na co wskazuje prawomocny wyrok, a w świetle analizowanych wcześniej przepisów jest to niedopuszczalne. Okoliczności tej C. K. zdaje się jednak nie zauważać, co wynika z treści odwołania i pism procesowych, tak licznie składanych w toku postępowania w niniejszej sprawie. Niemniej jednak, zachowując obiektywny ogląd sprawy, nietrudno dostrzec, że kontrolowane w obu postępowaniach sądowych – obecnym i tym już prawomocnie zakończonym – zadłużenie, odnosi się do czasookresu, który jest tożsamy.

Do wniosków, o których mowa, tj. o tożsamości zadłużenia kontrolowanego w obu postępowaniach sądowych, powinna już doprowadzić ubezpieczoną uważna analiza treści uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego. Uzasadnienie to, choć obszerne, to w sposób jednoznaczny, dobitny i zrozumiały akcentuje te okoliczności, które są w sprawie istotne, a mianowicie przyjmuje za pewne, że C. K. podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, nadto stwierdza, że była dłużnikiem organu rentowego z tytułu nieopłacania składek na ww. ubezpieczenia i potwierdza prawidłowość dokonanych przez organ rentowy wyliczeń kwoty zadłużenia. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku podkreślił, że z opinii biegłego z zakresu rachunkowości sporządzonych na etapie postępowania apelacyjnego wynika, że organ rentowy prawidłowo wyliczył należności składkowe. Chociaż ubezpieczona w toku postępowania negowała to wyliczenie, zarzucając, że nie uwzględniono wpłat dokonanych z tytułu składek, to jednak nie przedstawiła konkretnych dowodów w postaci potwierdzeń przelewów bankowych czy też innych dowodów wpłat. Stąd, Sąd Apelacyjny oparł się na sporządzonych przez biegłego opiniach: głównej i uzupełniającej, potwierdzających zadłużenie wynikające z decyzji z dnia 14 września 2017r., powtórzone w części, która nie została uchylona, w decyzji zmieniającej z dnia 30 grudnia 2022r.

Ubezpieczona, pomimo wyroku Sądu Apelacyjnego i jasnej treści jego uzasadnienia, w obecnie toczącym się postępowaniu, domaga się nadal skontrolowania kwestii uznania jej przez organ rentowy za dłużnika z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne za okres od marca 2012r. do marca 2015r., czyli za te sam okres, jaki były uwzględniony w decyzji już skontrolowanej przez Sąd Apelacyjny. Z tego właśnie powodu, w ocenie Sądu Okręgowego, nie ma możliwości, by uczynić zadość takiemu żądaniu.

Mając powyższe na uwadze, odwołanie C. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 30 grudnia 2022r., znak (...), jako niezasadne, podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od C. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W., reprezentowanego przez pełnomocnika, który złożył odpowiedni wniosek, kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Wskazana kwota, stanowiąca stawkę minimalną, została ustalona na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2023r., poz. 1935), adekwatnie do wartości przedmiotu sporu