Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 czerwca 2025 r. w Warszawie

sprawy A. R.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wydanie zaświadczenia

na skutek odwołania A. R.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 8 grudnia 2023 roku, znak: (...)

oddala odwołanie

Sędzia SO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

Odwołaniem z dnia 22 stycznia 2024 r. A. R. odwołał się od decyzji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 8 grudnia 2023 r., znak: (...), którą odmówiono mu wydania zaświadczenia o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i wysokości opłaconych składek. Ubezpieczony zaskarżył decyzję w całości, zarzucając jej naruszenie art. 218 § 1 k.p.a. poprzez:

1)  bezpodstawne przyjęcie, że do wydania zaświadczenia o okresie opłacania składek niezbędna jest karta ewidencyjna ubezpieczonego, w sytuacji gdy między organami administracji wystąpił spór kompetencyjny negatywny, tj. żadna jednostka (...) W. nie czuje się kompetentna do tego, aby wypełnić kartę ewidencyjną ubezpieczonego (która winna być przekazana do KRUS jeszcze w 1993 r.);

2)  odmowę wydania żądanego świadczenia, w sytuacji w której organ rentowy dysponował zaświadczeniem z 20 czerwca 2017 r. wydanym przez Prezydenta (...) W., wskazującym okresy opłacania składek i ich wysokość i pozwalającym wydać żądane zaświadczenie.

Mając na uwadze powyższe, odwołujący wniósł o uchylenie decyzji w całości i zobowiązanie organu rentowego do wydania zaświadczenia o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i wysokości opłaconych składek, wskazującego następujące okresy ubezpieczenia i wysokość składek dla A. R.:

a.  rok 1985 – składka 2.293,33 zł;

b.  rok 1986 – składka 4.293,33 zł;

c.  rok 1987 – składka 15.796,00 zł;

d.  rok 1988 – składka 16.725,00 zł;

e.  rok 1989 – składka 24.480,00 zł;

f.  rok 1990 – składka 501.000,00 zł;

g.  rok 1991 – składka 946.400,00 zł (odwołanie – k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o oddalenie odwołania w całości. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy wskazał, że od wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników tj. od 1 stycznia 1991 r. urzędy gmin zobowiązane zostały do przekazywania zadań z zakresu ubezpieczenia społecznego rolników do jednostek terenowych KRUS. Do zadań tych należało m.in. przekazywanie danych o okresach podlegania i opłacania składek na zaopatrzenie emerytalno-rentowe rolników przypadających od dnia 1 stycznia 1977 r., a począwszy dnia 1 stycznia 1983 r. również danych o okresach podlegania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych dotyczących domowników rolników. Dane te przekazywane były w formie wypełnionej przez gminę karty ewidencyjnej sporządzonej odrębnie dla każdego rolnika, jego małżonka i domownika do jednostek organizacyjnych KRUS w 1993 r. Karty ewidencyjne były i w dalszym ciągu są podstawą do potwierdzenia okresów podlegania ubezpieczeniu rolniczemu i wysokości opłaconych składek w latach 1977-1990. Ewidencja osób ubezpieczonych w KRUS jest prowadzona od 1991 r. i od tej daty KRUS może potwierdzać własne ubezpieczenie.

Następnie organ rentowy wskazał, że wśród kart przekazanych do Oddziału przez Urząd (...) W. dla Dzielnicy (...) oraz Dzielnicy (...) brak jest karty ewidencyjnej dotyczącej odwołującego. Brak jest też jakichkolwiek danych, na podstawie których Kasa może potwierdzić okres bieżącego ubezpieczenia społecznego rolników i wysokość opłaconych składek od 1991 r. Na dzień złożenia wniosku odwołujący nie figurował i nie figuruje w centralnej ewidencji osób ubezpieczonych w KRUS jako rolnik prowadzący gospodarstwo rolne lub domownik stale pracujący w gospodarstwie rolnym rolnika. W związku z tym, że na podstawie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organ rentowy nie pozyskał żadnych dokumentów źródłowych, które byłyby podstawą do wydania zaświadczenia o żądanej treści oraz, że nie posiada własnych dokumentów ani danych ewidencyjnych, na podstawie których mógłby potwierdzić okres ubezpieczenia i wysokość opłaconych składek. Odmówił zatem wydania zaświadczenia na podstawie zaskarżonej decyzji z dnia 08.12.2023 r. Następnie organ rentowy wskazał, że nie może też zastępować innych urzędów/instytucji/organów administracji, których obowiązkiem było wydanie zaświadczenia na podstawie przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów ewentualnie jego odmowa oraz potwierdzać za ww. strony danych, o które wnioskuje ubezpieczony. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie może bowiem zastępować ww. podmiotów i potwierdzać danych za okresy, w których nie funkcjonował i nie prowadził rejestrów ubezpieczonych (odpowiedź na odwołanie – k. 9-15 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący A. R. pracował w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez matkę K. R. w S.. Według danych z rejestrów wymiarowych zobowiązania pieniężnego, łącznie z Funduszem Ubezpieczenia Społecznego Rolników, wysokość naliczanej składki w gospodarstwie rolnym, w kwotach sprzed denominacji wynosiły w poszczególnych latach:

1978: 1.555,00 zł – R. K.;

1979: 929,00 zł – R. K.;

1980: 812,00 zł – R. K.;

1981: 1.412,00 zł – R. K.;

1982: 812,00 zł – R. K.;

1983: 4.950,00 zł – R. K.;

1984: 3.016,00 zł – R. K.;

1985: 6.880,00 zł (osobowa za 3 osoby) – R. K.;

1986: 6.880,00 zł (osobowa za 3 osoby) – R. K.,

2.000,00 zł – R. A.;

1987: 14.292,00 zł (osobowa za 2 osoby) – R. K.,

8.650,00 zł – R. A.;

1988: 17.630,00 zł (osobowa za 2 osoby) – R. K.,

15.820,00 zł (osobowa za 2 osoby) – R. A.;

1989: 31.050,00 zł – R. K.,

24.480,00 zł – R. A.;

1990: 599.600,00 zł – R. K.,

501.000,00 zł – R. A.;

1991: 173.800,00 zł (I kwartał) – R. A.,

244.000,00 zł (II kwartał) – R. A.,

247.800,00 zł (III kwartał) – R. A.,

280.800,00 zł (IV kwartał) – R. A..

/dokumentacja dot. gospodarstwa – k. 43 a.s., zaświadczenie nr (...) – k. 7 a.s./

Aktem notarialnym z dnia 6 czerwca 1995 roku, rep. (...) K. R. oraz M. R. dokonali darowizny, w tym na rzecz A. R. zabudowaną działkę nr (...) w obrębie ew. nr (...) o obszarze 1,3271 ha oraz niezabudowaną działkę nr ew. (...) w obrębie ew. nr (...) o obszarze 1,8357 ha, które to darowizny A. R. przyjął i oświadczył, że na nabytych działkach będzie prowadzić gospodarstwa rolne, zatem działki będzie wykorzystywać do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie ( akt notarialny z dnia 6 czerwca 1995 roku, rep. (...) – k. 7-11v. akt KRUS K. R. ).

W dniu 19 listopada 2021 r. do organu rentowego wpłynęło pismo z dnia 10 listopada 2021 r., nr. (...) (...) przesłane przez Urząd (...) W. Wydział Ochrony Środowiska dla Dzielnicy (...) wraz z wnioskiem odwołującego A. R. w sprawie wydania zaświadczenia o figurowaniu w rejestrze z tytułu składek na FER i FUSR wraz z załączoną dokumentacją. Do pisma załączono kopię zaświadczenia (...) (...) (...). (...) z dnia 20.06.2017 r., oryginały kart gospodarstwa wystawiane na K. R. oraz oryginały kart ewidencyjnych wymiaru i poboru składki na FER na K. R.. Organ rentowy ustalił, że brak jest karty ewidencyjnej wydanej na A. R. potwierdzającej wymiar i wysokość wpłat składek na Fundusz Emerytalny Rolników ( pismo z dnia 10 listopada 2021 r. wraz z załącznikami – k. 33-1 akt KRUS).

Mając na uwadze powyższe, organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające, o czym poinformował odwołującego A. R. pismem z dnia 1 grudnia 2021 r. ( zawiadomienie – k. 34 akt KRUS).

Organ rentowy w dniu 1 grudnia 2021r wystąpił do Urzędu (...) W., Dzielnicy (...) z prośbą o wypełnienie „karty ewidencyjnej ubezpieczonego” i wykazanie okresów podlegania ubezpieczeniu i wysokości opłaconych składek, załączając oryginały otrzymanych dokumentów ( pismo – k. 35 akt KRUS).

Pismem z dnia 22 marca 2022 r. Urząd Dzielnicy (...) udzielił odpowiedzi, że pismem z dnia 3 lutego 2022 roku zwrócono się do Urzędu Dzielnicy W. (...) z prośbą o wypełnienie formularza karty ewidencyjnej i otrzymano odpowiedź, że uprawnienia do korzystania z dokumentów zarchiwizowanych ma (...) (...) W. ( pismo – k. 41 akt KRUS).

Organ rentowy w dniu 7 kwietnia 2022 r. zwrócił się z prośbą o wypełnienie formularza karty ewidencyjnej ubezpieczonego i potwierdzenia okresów ubezpieczenia A. R. do Urzędu (...) (...). Z uwagi na brak odpowiedzi w sprawie, pomimo kilkukrotnych ponagleń, organ rentowy w dniu 30 maja 2023 roku skierował pismo do Dyrekcji Urzędu (...) (...) ( pisma – k. 49-42 akt KRUS).

Urząd (...) (...) pismem z dnia 18 września 2023 roku poinformował KRUS, że organem właściwym do wypełnienia karty ewidencyjnej i potwierdzenia okresów ubezpieczenia jest Urząd Dzielnicy (...). W związku z powyższym dokumentacja została przekazana do Urzędu Dzielnicy (...) ( pismo – k. 52 akt KRUS).

Urząd Dzielnicy (...) pismem z dnia 20 listopada 2023 roku poinformował KRUS, że nie posiada dokumentacji umożliwiającej wypełnienie karty ewidencyjnej ubezpieczonego ( pismo – k. 45 akt KRUS). 

W dniu 8 grudnia 2023 r., organ rentowy wydał decyzję znak: (...), którą odmówił A. R. wydania zaświadczenia o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i wysokości opłaconych składek (decyzja – k. 56-55 akt KRUS).

W dniu 22 stycznia 2024 r. A. R. wniósł odwołanie od ww. decyzji organu rentowego (odwołanie – k. 3-5 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych. Ich autentyczność, jak również zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie była kwestionowana przez żadną ze stron, dlatego Sąd ocenił je jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. R. jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Spór w sprawie koncentrował się na tym czy Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział Regionalny w W. zasadnie odmówił wydania A. R. zaświadczenia o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i wysokości opłaconych składek.

Na wstępie należy wskazać, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ k.p.c. i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności.

Zgodnie z brzmieniem art. 217 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 775, dalej k.p.a.), organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Zaświadczenie to powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni (art. 217 § 3 k.p.a.). Jak stanowi ust. 2 pkt 2 art. 217 k.p.a., zaświadczenie wydaje się, jeżeli osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.

W przypadkach, o których mowa we wspomnianym art. 217 § 2 pkt 2 k.p.a., organ administracji publicznej obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu (art. 218 § 1 k.p.a.). Organ administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające (art. 218 § 2 k.p.a.).

Zacytowany wyżej art. 218 § 1 k.p.a. odwołuje się do potwierdzenia w zaświadczeniu faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez organ ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Wydanie zaświadczenia polega więc w istocie na przeniesieniu danych ze znajdujących się w posiadaniu organu rejestrów, ewidencji i innych zbiorów do treści zaświadczenia. Użyte w ww. przepisie określenie „danych znajdujących się w jego posiadaniu” nie może być rozumiane dowolnie i rozszerzająco. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie przyjmuje się, że danymi znajdującymi się w posiadaniu organu administracji są informacje zgromadzone przez ten organ przed wystąpieniem danej osoby o wystawienie zaświadczenia (P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2018; wyrok WSA w Warszawie z 23 stycznia 2013 r., II SA/Wa 955/12; M. Jaśkowska, Komentarz do art. 218 k.p.a. (w:) M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX/el 2016).

Organ administracji obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Skoro organ danych takich nie posiada, to nie może on zaświadczyć o określonym stanie faktycznym. Nieposiadanie dokumentu, czy szerzej ujmując danych jest również faktem. Niemniej jednak fakt ten musi wynikać z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Słowo „wynikać” jest w tym przypadku kluczowe, ponieważ wprowadza związek między danymi posiadanymi przez organ, a faktem poświadczonym w zaświadczeniu. Fakt w znaczeniu przepisów o zaświadczeniu musi być oparty o istniejący stan rzeczy. Fakt nieposiadania określonych danych jest faktem samoistnym, a zatem nie wynika z danych posiadanych przez organ (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 19 kwietnia 2018 r., II SA/Kr 288/18).

Gdy problematyka, której dotyczy żądanie strony jest sporna, to wydanie zaświadczenia zgodnie z żądaniem nie jest możliwe. Tam bowiem, gdzie jest spór co do prawa, nie powinno być w tym zakresie wydane zaświadczenie, gdyż ma ono jedynie potwierdzać stan rzeczy na podstawie posiadanych przez organ rentowy danych (wyrok Sądu Najwyższego z 8 października 2009 r., II UK 52/09; wyrok Sądy Najwyższego z 2 kwietnia 2003 r., III RN 21/02, tak też: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 listopada 1998 r., III SA 1282/97).

Z zaprezentowanej analizy wynika, że postępowanie w zakresie wydawania zaświadczeń oznacza potwierdzenie stanu faktycznego i prawnego na podstawie posiadanych przez organ dokumentów. Treścią zaświadczenia może być jedynie pozytywne załatwienie wniosku, na co wskazał między innymi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 10 marca 2011 r. (II SA/Gd 971/10). W sytuacji zaś, gdy dowody posiadane przez organ nie pozwalają na uwzględnienie wniosku, organ ten może wydać jedynie orzeczenie odmawiające wydania zaświadczenia (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 maja 2010 r., VIII SA/Wa 88/10, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 23 października 2007 r., II SA/Bk 487/07).

Odmowa wydania zaświadczenia następuje w przypadku braku interesu prawnego osoby ubiegającej się o zaświadczenie, w przypadku niewłaściwości organu oraz w sytuacji, gdy nie można wydać zaświadczenia o żądanej treści, czy to ze względu na treść posiadanych danych lub dokumentów, czy to ze względu na wyraźne zakazy ustanowione w przepisach prawa (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 8 listopada 2017 r., I OSK 16/16).

Podkreślić także należy, że w orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że odmowa wydania zaświadczenia ma miejsce także wówczas, gdy organ jest niewłaściwy do jego wydania (patrz: tezy do art. 219 k.p.a.: M. Jaśkowska, A. Wróbel -" k.p.a. Komentarz " Wyd. Zakamycze 2005 Wydanie II, G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A Matan "k.p.a. Komentarz, Tom I i II" Wyd. Zakamycze 2005).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd zważył, że skarżona w niniejszym postępowaniu decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych była zasadna.

W analizowanym przypadku organ rentowy odmówił wydania A. R. zaświadczenia o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i wysokości opłaconych składek z uwagi na brak imiennej karty ewidencyjnej ubezpieczonego, stanowiącej podstawę do potwierdzenia okresów podlegania ubezpieczeniu i wysokości opłaconych składek. Dokument taki powinien zostać przekazany do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przez właściwy Urząd Dzielnicy.

W przedmiotowej sprawie wymaga podkreślenia, że sąd ubezpieczeń społecznych jest sądem, do którego uprawnień należy wyłącznie zbadanie prawidłowości wydanej przez organ rentowy decyzji i w tym przypadku Sąd ocenił, że decyzja Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 8 grudnia 2023 r., znak (...) jest prawidłowa, gdyż organ rentowy, wobec braku imiennej karty ewidencyjnej ubezpieczonego, nie miał podstaw do wydania zaświadczenia zgodnie z żądaniem odwołującego. Podkreślenia wymaga również, że organ rentowy przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w ramach którego nie udało mu się pozyskać żadnych dokumentów źródłowych, które byłyby podstawą do wydania zaświadczenia o żądanej treści. Sąd zgadza się ze stwierdzeniem organu rentowego, że nie może zastępować innych urzędów/instytucji/organów administracji, których obowiązkiem było wydanie zaświadczenia na podstawie przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów, ewentualnie jego odmowa oraz potwierdzać za ww. strony danych, o które wnioskuje ubezpieczony. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie może bowiem zastępować ww. podmiotów i potwierdzać dane za okresy, w których nie funkcjonował i nie prowadził rejestrów ubezpieczonych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Sędzia SO Renata Gąsior