Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

19 sierpnia 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: sędzia (del.) Magdalena Pytel

po rozpoznaniu 19 sierpnia 2025 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o należności z tytułu składek na ubezpieczenia

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z 22 stycznia 2024 r. nr (...)

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od M. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego 1800 zł (tysiąc osiemset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

VII U 602/24

UZASADNIENIE

Decyzją z 22 stycznia 2024 r. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. stwierdził, że roczna podstawa wymiaru składek M. M. na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności opodatkowanej według skali podatkowej za rok składkowy 2022 wynosi 193 793,32 zł a roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne należna jest w wysokości 17.441,40 zł (akta rentowe).

Pismem z 23 lutego 2024 r. M. M. odwołał się od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i określenie należnej wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok 2022 na 9495, 87 zł - tj. jako 4,9 % podstawy wymiaru a nie, jak przyjął ZUS w zaskarżonej decyzji - 9%. Organowi rentowemu zarzucił błędną interpretację przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o świadczeniach pieniężnych finansowanych ze środków publicznych. W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że w 2022 r. stosował opodatkowanie dochodu podatkiem liniowym i odprowadzał składki adekwatnie do formy opodatkowania, a dopiero w 2023 r. przy składaniu zeznania podatkowego zostało wybrane opodatkowania według skali podatkowej (k. 3).

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującej się na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w toku wszczętego postępowania wyjaśniającego ustalił, iż oświadczenie dotyczące formy opodatkowania zostało złożone przez M. M. w zeznaniu PIT-36 o wysokości osiągniętego dochodu za rok podatkowy 2022. W związku z powyższym organ rentowy w zaskarżonej decyzji ustalającej roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia zdrowotne przyjął, że M. M. prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej za rok 2022 (k. 6).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. od 12 czerwca 2012 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Przeważającym przedmiotem działalności jest zrządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie (dane z (...)).

M. M. wybrał podatek liniowy jako formę opodatkowania dochodu za rok 2022 r. oraz wykazał dochód za rok 2022 z tytułu prowadzenia działalności w kwocie 193.793,32 zł.

Do właściwego urzędu skarbowego M. M. złożył zeznanie podatkowe - PIT 36 właściwy dla opodatkowania według skali podatkowej. Nie złożył dokumentu PIT 36 L, który właściwy jest dla opodatkowania podatkiem liniowym (bezsporne).

W deklaracji ZUS DRA za kwiecień 2023 r. wykazującej roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne M. M. wybrał formę opodatkowania - podatek liniowy oraz wykazał dochód za 2022 r. w kwocie 193.793,32 zł.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych pismem z 21 listopada 2023 r. zawiadomił M. M. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok składkowy 2022 z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a 4 grudnia 2023 r. zakończył postępowanie wyjaśniające.

Powyższy stan faktyczny był niesporny między stronami - Sąd ustalił go na podstawie twierdzeń stron i złożonych dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana i które Sąd uznał za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 KPC sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów, sąd uznał, że okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne. Spór nie dotyczył faktów, lecz prawa, wobec czego sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 KPC uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Przechodząc do rozważań o niezasadności odwołania wskazać należy, że stosownie do treści art. 46 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Jak zaś wynika z art. 47 ustawy systemowej, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, do 15 dnia następnego miesiąca - dla płatników składek posiadających osobowość prawną, do 20 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników składek.

Natomiast zgodnie z art. 48b, Zakład może sporządzać z urzędu zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia wyrejestrowania ubezpieczonego z ubezpieczeń społecznych, imienne raporty miesięczne, zgłoszenia płatnika składek, zgłoszenia wyrejestrowania płatnika składek, deklaracje rozliczeniowe oraz dokumenty korygujące te dokumenty, zwane dalej "dokumentami związanymi z ubezpieczeniami społecznymi określonymi w ustawie". Zakład może korygować z urzędu błędy stwierdzone w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie. Zakład może żądać od płatnika składek ponownego złożenia dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie, jeżeli dokumenty te nie zostały zidentyfikowane w systemie informatycznym Zakładu. Zakład może z urzędu wprowadzać i korygować dane bezpośrednio na kontach ubezpieczonych lub kontach płatników składek, informując o tym ubezpieczonych i płatników składek.

Do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Przechodząc zaś do samej kwestii wysokości rocznej składki zdrowotnej, to należy wskazać, że reguluje ją art. 79 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, który stanowi, że składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki, z zastrzeżeniem art. 79a, art. 80, art. 82 i art. 242. Zgodnie zaś z ust. 2, składka jest miesięczna i niepodzielna, z zastrzeżeniem art. 79a oraz art. 81 ust. 2 i 2e.

Z kolei przepis art. 79a. ust. 1 stanowi, że składka na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wynosi 4,9% podstawy wymiaru składki, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9%

1)  minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2, w przypadku składki obliczanej od miesięcznej podstawy jej wymiaru;

2)  iloczynu liczby miesięcy w r. składkowym, o którym mowa w art. 81 ust. 2, i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu tego roku składkowego, w przypadku składki obliczanej od rocznej podstawy jej wymiaru.

W myśl art. 81 ust. 1 ww. ustawy roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152 - 154 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1 - 2b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym r. składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego r. do 31 stycznia r. następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym".

Jak wynika z ww. przepisów w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wysokość podstawy wymiaru składki została ściśle powiązana z formą opodatkowania.

Spór zaistniały na gruncie rozpoznawanej sprawy sprowadzał się do ustalenia wysokości rocznej składki zdrowotnej należnej od M. M. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. M. M. stał na stanowisku, że składkę należy obliczać jako 4,9% podstawy jej wymiaru - wskazując, że dochód z tytułu prowadzonej działalność gospodarczej opodatkowany był podatkiem liniowych. Z kolei organ rentowy przyjął, że dochód M. M. z tytułu działalności gospodarczej opodatkowany był według skali podatkowej, co uzasadniało przyjęcie, że wysokość składki należy obliczać przyjmując 9% od podstawy jej wymiaru.

Wskazać należy jeszcze, że postępowanie sądowe jaki zostało zainicjowane odwołaniem M. M. ma kontradyktoryjny charakter, co dla odwołującego się oznacza, że to na nim spoczywał ciężar wykazania niezasadności decyzji organu rentowego, skoro wywiódł od niej odwołanie. W konsekwencji, to M. M. dążąc do wykazani zasadności odwołania powinien przejawiać aktywność w zakresie składania dowodów na poparcie twierdzeń, z których wywodzi błąd organu rentowego.

W tym zakresie M. M. pozostawał bierny i poza wywiedzionym odwołaniem nie przejawiał żadnej dalszej aktywności, pomimo że Sąd zarządzeniem z 11 października 2024 r. zakreślił mu termin na ustosunkowanie się do pisma organu rentowego z 28 maja 2024 r. Ostatecznie jednak, w zakresie faktów sprawy nie można tracić z pola widzenia, że M. M. w treści złożonego odwołania wskazał, że pomimo iż wybrał formę opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej za 2022 r. w formie podatku liniowego miesięczne składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacał w ciągu r. wysokości adekwatnej do wybranej formy opodatkowania, to ostatecznie dokonał zmiany formy opodatkowania korzystając z możliwości jaką przewiduje przepis art. 14 ust. 1 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1265). Przepis ten stanowi, że podatnicy stosujący przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy opodatkowanie na zasadach określonych w art. 30c ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym - tj. opodatkowanie podatkiem liniowym - mogą wybrać opodatkowanie dochodów osiągniętych w 2022 r. z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 27 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, jeżeli zawiadomią o tym wyborze właściwego naczelnika urzędu skarbowego w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, złożonym w terminie określonym w tym przepisie.

M. M. tak właśnie uczynił. W przypadku dokonania wyboru formy opodatkowania w powyższym trybie:

1.  miesięczne składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorcy, należne rok składkowy rozpoczynający się 1 lutego 2022 r., są pobierane, rozliczane i opłacane są na podstawie zasad obowiązujących dla formy opodatkowania wybranej przed 1 lipca 2022 r.,

2.  roczna składka zdrowotna na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorcy za rok składkowy rozpoczynający się 1 lutego 2022 r., jest pobierana, rozliczana i opłacana jest na podstawie zasad obowiązujących dla nowej formy opodatkowania (art. 36 ust. 3 u.z.u.p.d.o.f.).

W świetle powyższego uzasadnione jest stanowisko, że wsteczna zmiana formy opodatkowania za rok 2022 r. z liniowego podatku dochodowego od osób fizycznych na podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach ogólnych, dokonana przez przedsiębiorcę przy okazji składania zeznania podatkowego za rok 2022, nie wymaga dokonania korekty deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA złożonych za poszczególne miesiące 2022 r. Taki przedsiębiorca ustalając roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne za rok składkowy, który rozpoczął się 1 lutego 2022 r., powinien uczynić to na zasadach obowiązujących dla nowej formy opodatkowania, tj. podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Zatem przy dokonywaniu rozliczenia rocznej składki za 2022 r. w dokumencie ZUS DRA (...) M. M. powinien obliczać ją jako 9% podstawy jej wymiaru, czego zaniechał i obliczył roczną składkę zdrowotną jako 4,9 % podstawy jej wymiaru.

Mając na względzie powołane okoliczności Sąd uznał, że decyzja wydana przez organ rentowy jest zgodna z prawem, ponieważ ZUS prawidłowo przyjął w niej, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności opodatkowanej według skali wynosi za 2022 rok 193 793,32 zł, a roczna składka na ubezpieczenie zdrowotna - liczona jako 9% podstawy należna jest w wysokości 17.441,40 zł.

W tym stanie rzeczy odwołanie - jako bezzasadne - podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 KPC, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

Rozstrzygając o kosztach postępowania Sąd kierował się utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, w którym przyjmuje się, że wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne równa jest różnicy pomiędzy wysokością składki wskazywaną (zapłaconą) przez odwołującego i składką należną, ustaloną w zaskarżonej decyzji za sporny okres - art. 22 w związku z art. 398 ² § 1 KPC (por. postanowienia z 17 kwietnia 2009 r., II UZ 12/09, OSNP 2010 nr 23 - 24, poz. 301; z 26 stycznia 2011 r., II UK 190/10, z 7 kwietnia 2010 r. I UZ 8/10, z 24 maja 2012 r., II UZ 16/12, oraz z 7 listopada 2013 r. II UZ 59/13).

Poglądy te odnoszą się do sytuacji, gdy istotą sporu jest wysokość składek wymierzonych od ustalonej przez organ rentowy podstawy ich wymiaru. W takim przypadku wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi różnica między wysokością składek zapłaconych a wysokością składek naliczonych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji.

W przedmiotowej sprawie ww. pogląd ma zastosowanie, ponieważ w istocie spór sprowadzał się do ustalenia wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne. Mając to na uwadze Sąd przyjął, że wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie stanowi kwota 7 945,53 zł - będąca różnicą kwoty 17 441,40 (tj. kwoty składki należnej ustalonej przez ZUS) i kwoty 9 495,87 zł liczonej jako 4,9% podstawy wymiaru, którą wskazywał odwołujący się).

W tym stanie rzeczy Sąd w punkcie 2 sentencji wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 KPC w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądził na rzecz organu rentowego od odwołującej się jako strony przegrywającej postępowanie kwotę 1800 zł - stanowiącą stawkę minimalną dla wartości przedmiotu sporu powyżej 5 000 zł do 10 000 zł - wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.