Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2024 roku w W.

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 9 marca 2023 roku znak: (...)oraz z dnia 18 kwietnia 2023 r. znak:(...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 9 marca 2023 roku znak: (...)oraz z dnia 18 kwietnia 2023 r. znak: (...)w ten sposób, że przyznaje odwołującej A. J. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych od lutego 2023 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej A. J. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 7 kwietnia 2023 r. ubezpieczona A. J. odwołała się decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. znak: (...) którą odmówiono jej ponownego ustalenia wysokości emerytury wraz z rekompensatą. Zarzuciła oparcie decyzji na błędnych ustaleniach faktycznych, poprzez przyjęcie, że jako osoba starająca się o przyznanie prawa do rekompensaty, nie udowodniła wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach. Wniosła o zmianę tej decyzji i ponowne ustalenie wysokości emerytury wraz z rekompensatą ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona podniosła, że pracę w szczególnych warunkach wykonywała już od dnia 1 stycznia 1983 r. – najpierw w Domu Pomocy Społecznej M. w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 października 1985 r., a później w (...) Centrum (...) i (...) w okresie od dnia 1 września 1993 r. do dnia 28 lutego 2006 r. Wskazała, że we wszystkich kwestionowanych okresach pracowała w tym samym charakterze, jako pielęgniarka psychiatryczna i w pełnym wymiarze czasu pracy, w systemie zmianowym oraz w bezpośrednim kontakcie z pacjentem, zatem tak samo jak w okresie pracy, który Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za udowodniony.

Następnie ubezpieczona zaznaczyła, że w świadectwie pracy z dnia 23 lipca 2008 roku wydanym przez (...) Centrum (...) i (...), a dotyczącym pracy w okresie od 1 września 1993 r. do 28 lutego 2006 r. zostało wpisane w punkcie 8, że praca była wykonywana w szczególnych warunkach oraz że pracownik stale w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na Oddziale Psychiatrycznym Szpitala na stanowisku „pielęgniarka”.

Ponadto ubezpieczona wyjaśniła, że (...) Centrum (...) i (...) zostało zlikwidowane, a w jego miejsce powstało (...) Centrum (...), które nie jest jednak jego następcą prawnym i z tego powodu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie mogło zostać skorygowane, co potwierdza pismo z dnia 28 listopada 2022 roku wydane przez (...) Centrum (...). Ubezpieczona podsumowała, że z pisma tego niezbicie wynika, że praca jaką świadczyła była wykonywana w szczególnych warunkach, gdyż (...) Centrum (...) wyraziło gotowość potwierdzenia tego faktu przed sądem. Odnośnie do zatrudnienia w Domu Pomocy Społecznej W. – M. ubezpieczona podniosła, że w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 6 lipca 2022 r. zapisane jest wprost, że praca w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r. do dnia 31 października 1985 r. była pracą w szczególnych warunkach zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i określona jest w wykazie A Dział XII pkt. 1 (odwołanie od decyzji z dnia 9 marca 2023 r. – k. 3 – 4 v akt o sygn. VII U 767/23)

W odpowiedzi z dnia 4 maja 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania w sprawie z odwołania od decyzji z dnia 9 marca 2023 r., znak:(...) w zakresie, w jakim decyzja ta została zmieniona decyzją z dnia 18 kwietnia 2023 r. i oddalenie odwołania w pozostałym zakresie na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy wskazał, że w toku toczącego się przed nim postępowania A. J. nie udowodniła piętnastoletniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wobec czego decyzją z dnia 9 marca 2023 r. Zakład odmówił ponownego ustalenia emerytury z rekompensata i obliczył staż pracy w szczególnych warunkach jedynie w wymiarze 2 lat, 11 miesięcy i 7 dni. Następnie w oparciu o przedłożone świadectwo wykonywania prac szczególnych warunkach z dnia 5 kwietnia 2023 r., kolejną decyzją z dnia 18 kwietnia 2023 r. Zakład ustalił staż pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wynoszący 5 lat, 9 miesięcy i 7 dni tj. doliczając okres zatrudnienia ubezpieczonej w Państwowym Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci, (...) i Dorosłych od 1 stycznia 1983 r. do 31 października 1985 r. Zdaniem organu rentowego nie można było uwzględnić do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia ubezpieczonej w Mazowieckiem Centrum Neuropsychiatrii i (...) od 1 września 1993 r. do 28 lutego 2006 r. na podstawie świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 23 lipca 2008 r. ponieważ nie zostało ono wystawione prawidłowo. Pracodawca powinien wskazać charakter wykonywanej pracy oraz stanowisko ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład (odpowiedź na odwołanie od decyzji z dnia 9 marca 2023 r. – k. 8 – 9 akt o sygn. VII U 767/23).

W dniu 10 maja 2023 r. A. J. odwołała się od decyzji z dnia 18 kwietnia 2023 r., znak (...), wnosząc o jej zmianę. W uzasadnieniu odwołania podniosła te same okoliczności, na które powoływała się w odwołaniu od decyzji z dnia 9 marca 2024 r. (odwołanie od decyzji z dnia 18 kwietnia 2024 r. – k. 2 – 3 v akt o sygn. VII U 841/23)

Odpowiadając na odwołanie od decyzji z dnia 18 kwietnia 2023 r. organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone w odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia 9 marca 2023 r. ( odpowiedź na odwołanie od decyzji z dnia 18 kwietnia 2024 r. – k. 9 akt o sygn. VII U 841/23)

Zarządzeniem z dnia 5 stycznia 2024 r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę VII U 767/23 dotyczącą odwołania od decyzji z 9 marca 2023 r. ze sprawą VII U 841/23 dotyczącą odwołania od decyzji z 18 kwietnia 2023 r. celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia i prowadził ją dalej pod sygnaturą VII U 767/23 (zarządzenie z dnia 5 stycznia 2024 r. – k. 17 akt o sygn. VII U 841/23).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. J. urodzona (...), w dniu 9 września 1982 r. ukończyła naukę w Zespole Szkół Medycznych w Ż. uzyskując prawo do używania tytułu pielęgniarki dyplomowanej, a w dniu 15 marca 1983 r. uzyskała zaświadczenie o prawie wykonywania zawodu pielęgniarki. W dniu 3 listopada 2005 r. uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego (świadectwo dojrzałości – nienumerowana karta akt osobowych, zaświadczenie – k. 6 akt osobowych, dyplom z dnia 3 listopada 2005 r. – k. 12 akt osobowych).

Ubezpieczona od dnia 15 października 1982 r. do 31 października 1985 zatrudniona była w Państwowym Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci, (...) i Dorosłych W. – M.. Zgodnie ze świadectwem pracy z ww. zakładu pracy z dnia 30 października 1985 r. ubezpieczona zajmowała stanowisko pielęgniarki (świadectwo pracy z dnia 30 października 1985 r. – k. 4 akt osobowych). Zatrudnienie w ww. zakładzie pracy w okresie od 1 stycznia 1983 r. do 31 października 1985 r. stanowiło pracę wykonywaną w szczególnych warunkach. Ubezpieczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w domu pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 6 lipca 2022 r. – k. 16 a.r., k. 6 a.s.).

Od dnia 1 listopada 1985 r. do 31 sierpnia 1993 r. A. J. była zatrudniona w Zespole (...) w O. na stanowisku pielęgniarki dyplomowanej w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z dnia 28 sierpnia 1993 r. – k. 3 akt osobowych).

Następnie, od dnia 1 września 1993 r. do 28 lutego 2006 r. ubezpieczona pracowała w (...) Centrum (...) i (...) w Z. k. W.. Początkowo, tj. od 1 września 1993 r. do 31 grudnia 1994 r. zajmowała stanowisko pielęgniarki w Sanatorium w J., a od 1 stycznia 1995 r. do 26 lutego 2006 r. stanowisko starszej pielęgniarki w Szpitalu w J. (świadectwo pracy z dnia 28 lutego 2006 r. – k. 14 akt osobowych,k.25 – akt osobowych). W okresie od dnia 2 sierpnia 1995 r. do dnia 15 września 1995 r. – A. J. przebywała na urlopie bezpłatnym ( k.35 - akt osobowych).

A. J. w toku zatrudnienia w ww. placówce, wykonywała pracę jako pielęgniarka, a następnie starsza pielęgniarka na oddziałach psychiatrii dziecięcej, przede wszystkim na oddziale zamkniętym psychiatrii dziecięcej. Do jej obowiązków należała organizacja czasu wolnego chorych w sposób ułatwiający im stopniową adaptację do warunków życia w oddziale, wnikliwa obserwacja zachowania pacjentów i stanu ich zdrowia, zabezpieczenie pacjentów w przypadku zaistnienia stanów zagrożenia ich bezpieczeństwa, koordynacja pracy i udzielanie wskazówek innym pielęgniarkom w zakresie postępowania z pacjentem, współpraca z pielęgniarką oddziałową, obsługa chorych w zakresie wydawania im drobnych sum, żywności i korespondencji, nadzór nad organizacją pracy podległego personelu, czynności związane z iniekcją, podawanie leków i prowadzenie dokumentacji medycznej (Regulamin pracy starszej pielęgniarki oddziału neuropsychiatrycznego dla dzieci z dnia 8 grudnia 1994 r. – k. 32 akt osobowych).

Na dziecięcych oddziałach psychiatrycznych przebywali pacjenci w różnym stanie. Były m.in. dzieci agresywne, po próbach samobójczych, autystyczne, z (...), z początkami schizofrenii, depresyjne i wymagające interwencji np. unieruchomienia pacjenta, żeby nie zrobił sobie krzywdy. Pacjentów z anoreksją należało pilnować przy spożywaniu posiłków. Niektórzy pacjenci podlegali obserwacji ścisłej, czyli takiej wiążącej się z koniecznością obecności przy pacjencie, inni wymagali obserwacji tzw. super ścisłej, tj. takiej, że obowiązkiem pielęgniarki było nawet wejście z pacjentem do toalety. Ponadto, pielęgniarki na psychiatrycznym oddziale dziecięcym były także odpowiedzialne za wyprowadzanie dzieci na spacery, a jeśli zachodziła potrzeba towarzyszyły podczas wyjazdu na inne badania, które przeprowadzano poza placówką, która świadczyła tylko pomoc psychiatryczną. Pacjentami były na ogół dzieci w wieku 5 – 15 lat. Praca świadczona była od godz. 8:00-20:00, od 20:00 do 8:00 rano. Na ogół w systemie dyżurowym 12 godzin, nie było to usystematyzowane i zdarzały się przerwy, a czasem istniała potrzeba, by po nocy przyjąć na kolejną noc. Przeciętnie na pielęgniarkę wypadało 7-8 dyżurów nocnych w miesiącu (zeznania A. J. – k. 77 a.s., zeznania I. F. – k. 73 – 75 a.s., zeznania M. P. – k. 75 – 76 a.s.).

(...) Centrum (...) i (...) dokonało korekty świadectwa pracy A. J. z dnia 28 lutego 2006 r. i w dniu 23 lipca 2008 r. wystawiło nowy dokument świadectwa pracy, w którym w pkt 8 dodano informację, że przez cały ww. okres zatrudnienia A. J. wykonywała pracę w szczególnych warunkach – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując pracę na Oddziale Psychiatrycznym Szpitala na stanowisku pielęgniarki. Dnia 23 lipca 2008 r. ww. pracodawca wystawił także świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, zgodnie z którym praca świadczona przez ubezpieczoną na stanowisku pielęgniarki na oddziale psychiatrycznym stanowiła pracę określoną w wykazie A, dziale XII, pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. (świadectwo pracy z dnia 23 lipca 2008 r. – k. 17 – 18 akt osobowych, k. 28 – 29 a.s., świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 23 lipca 2008 r. – k. 19 akt osobowych, k. 5 a.s., opinia biegłego sądowego specjalisty ds. BHP – k. 82 – 89 a.s.).

(...) Centrum (...) i (...) w Z. k. W. w 2011 r. zostało przekształcone w (...) Sp. z o.o., które jednak nie jest następcą prawnym przekształconego podmiotu. Spółka częściowo mieści się w tym samym miejscu co poprzednie (...). Spółka przejęła pracowników, nie przejmując dokumentów osób, które w momencie przejęcia nie były zatrudnione w Centrum. Dokumentacja byłych pracowników została przekazana do Archiwum Zakładowego Urzędu Marszałkowskiego (pismo z (...) Sp. z o.o. z dnia 2 lutego 2024 r. – k. 46 a.s., zeznania M. R. – k. 73 a.s.).

W okresie od 1 stycznia 2006 r. do 23 lutego 2023 r. A. J. była zatrudniona na stanowisku starszej pielęgniarki w wymiarze pełnego etatu w Wojskowym Instytucie Medycznym – Państwowym Instytucie (...) w W. (świadectwo pracy z dnia 23 lutego 2023 r. – k. 14 a.r.). Praca wykonywana przez ubezpieczoną w ww. placówce stanowiła pracę w szczególnych warunkach określoną w Wykazie A, Dziale XII, poz. 1b pkt 4 załącznika do zarządzenia Ministra Obrony Narodowej nr 48 z dnia 12 września 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej. (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 23 lutego 2023 r. – k. 17 a.r.).

A. J. w dniu 27 czerwca 2022 r. złożyła wniosek o emeryturę z rekompensatą (wniosek z dnia 27 czerwca 2022 r.– k. 1 a.r.). Decyzją z dnia 18 lipca 2022 r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia 1 czerwca 2022 r. (decyzja z dnia 18 lipca 2022 r. – k. 6 a.r.). W tym samym dniu organ rentowy wydał także decyzję ustalającą okresową emeryturę kapitałową (decyzja – k. 9 a.r.). Jednocześnie, organ rentowy wydał w tym dniu kolejną decyzję, którą odmówił ubezpieczonej rekompensaty do emerytury uzasadniając, że od dnia 23 lipca 2008 r. nie został udowodniony wymagany 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy do okresu pracy w szczególnych warunkach nie uznał okresu zatrudnienia od 1 września 1993 r. do 28 lutego 2006 r., ponieważ świadectwo pracy w warunkach szczególnych z dnia 23 lipca 2008 r. nie zostało wystawione ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład oraz nie zawierało charakteru wykonywanej pracy (decyzja odmawiająca prawa do rekompensaty z dnia 18 lipca 2022 r. – k. 11 a.r.).

W dniu 24 lutego 2023 r. A. J. złożyła do organu rentowego wniosek o ponowne obliczenia świadczenia emerytalno – rentowego z rekompensatą. Do wniosku zostały dołączone nowe dokumenty, tj. wystawione przez Dom Pomocy Społecznej W. – M. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez Wojskowy Instytut Medyczny Państwowy Instytut (...) (wniosek z załączonymi dokumentami z dnia 24 lutego 2023 r. – k. 12 – 15 a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w dniu 9 marca 2023 r. wydał dwie decyzje; jedną z nich ustalił i podjął wypłatę emerytury od dnia 1 lutego 2023 r. (decyzja z dnia 9 marca 2023 r. – k. 20 a.r.), a drugą odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury wraz z rekompensatą. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczona udowodniła okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 2 lat, 11 miesięcy i 7 dni. Odnosząc się do świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach za okres od 1 stycznia 1983 r. do 31 października 1985 r. z Domu Pomocy Społecznej W. – M. i za okres od 1 września 1993 r. do 28 lutego 2006 r. z (...) Centrum (...) i (...), Zakład wskazał, że nie są wystawione zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. zgodnie z którym okres pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy lub jego następca prawny na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Pracodawca powinien podać charakter wykonywanej pracy i stanowisko ściśle według wzoru, działu, pozycji, punktu załącznika do zarządzenia ministra lub uchwały centralnego związku spółdzielczego, którym podlegał zakład pracy lub załącznika do ww. rozporządzenia, jeżeli był to zakład prywatny (decyzja z dnia 9 marca 2023 r. – k. 23 a.r.).

Następnie, w dniu 18 kwietnia 2023 r. organ rentowy wydał decyzję zmieniającą decyzję z dnia 9 marca 2023 r. i odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury z rekompensatą, ustalając, że staż pracy ubezpieczonej w warunkach szczególnych wynosi 5 lat, 9 miesięcy i 7 dni. Zakład wskazał, że nadal nie uwzględnia świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z (...) Centrum (...) i (...) (decyzja z dnia 18 kwietnia 2023 r. – k. 26 a.r.).

Ubezpieczona odwołała się od ww. decyzji, tj. od decyzji z dnia 9 marca 2023 r. i decyzji z dnia 18 kwietnia 2023 r., co zainicjowało przedmiotowe postępowanie sądowe ( odwołanie od decyzji z dnia 9 marca 2023 r. – k. 3 – 4v akt o sygn. VII U 767/23, odwołanie od decyzji z dnia 18 kwietnia 2024 r. – k. 2 – 3v akt o sygn. VII U 841/23).

Podstawą do ustalenia stanu faktycznego były zgromadzone w toku sprawy dowody z dokumentów tj. dokumentacja obrazująca przebieg postępowania przed organem rentowym i dokumenty wchodzące w skład akt osobowych oraz dokumenty, które uzupełniły materiał dowodowy w toku postępowania sądowego. Dokumenty te pozwoliły na ustalenie okresów zatrudnienia ubezpieczonej, zajmowanych przez nią w spornym okresie stanowisk służbowych i zakresu czynności. Obiektywny charakter tych dokumentów nie budził wątpliwości Sądu, co do ich wiarygodności, dlatego Sąd oparł się na nich czyniąc ustalenia w zakresie faktów sprawy.

Sąd oparł się także na zeznaniach świadków, tj. I. F. i M. P.. Osoby te znają ubezpieczoną, pracowały z nią w (...) Centrum (...) i (...) w Z. k. W.. Świadkowie w sposób wzajemnie się potwierdzający charakteryzowali czynności pracy odwołującej w okresie, mając ku temu wiedzę – ponieważ w spornym okresie także byli pracownikami placówki i zajmowali takie samo stanowisko co ubezpieczona i również pracowali na oddziale psychiatrii. Sąd obdarzył zeznania świadków przymiotem wiarygodności, w ocenie Sądu relacja świadków była rzetelna i szczera.

Podstawą ustaleń faktycznych były także zeznania świadka M. R.. Świadek rzetelnie przedstawiła wiadome jej okoliczności przekształcenia (...) Centrum (...) i (...) w Z. k. W. w 2011 r., a zeznania te korespondują z treścią pisma z (...) Sp. z o.o. z dnia 2 lutego 2024 r. (k. 46), co do którego Sąd również nie miał podstaw, by negować prawdziwość zawartych w nim informacji.

Zeznania odwołującej się A. J. na okoliczność charakteru pracy w spornym okresie, również ocenił Sąd jako wiarygodne i uczynił z nich podstawę ustaleń faktycznych, ponieważ korelowały one z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków i znalazły potwierdzenie w opinii biegłego z zakresu (...), na której Sąd także się oparł, uznając opinię za przydatną do rozstrzygnięcia sprawy, dającą rzetelną odpowiedź na stawiane przez Sąd pytania, zawierającą zrozumiałą i spójną argumentację i wywiedzione wnioski.

Tak zebrany materiał dowodowy sąd uznał za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie, zaś strony postępowania nie wnosiły o jego uzupełnienie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania ubezpieczonej A. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 9 marca 2023 r. (...), którą odmówiono jej ponownego ustalenia wysokości emerytury wraz z rekompensatą oraz od decyzji z dnia 18 kwietnia 2023 r. znak: (...), którą zmieniono decyzję z 9 marca 2023 r. w zakresie okresu stażu pracy w warunkach szczególnych i ponownie odmówiono prawa do świadczenia – zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 1340) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust. 1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 marca 2016 r., III AUa 1899/15).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust. 4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z § 1 rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji. Natomiast w rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia. W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 wyjaśnił, że w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy. Natomiast zgodnie z art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. W postępowaniu przed tymi sądami okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń mogą być udowadniane wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2.02.1996 r. II URN 3/95).

Okresem spornym podlegającym weryfikacji przez Sąd w przedmiotowym postępowaniu z punktu widzenia zgłoszonego przez A. J. roszczenia, był okres zatrudnienia odwołującej w (...) Centrum (...) i (...) w Z. k. W. przypadający od dnia 1 września 1993 r. do dnia 28 lutego 2006 r., którego organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak wskazania w świadectwie pochodzącym od pracodawcy, że ww. okres pracy ubezpieczonej był okresem uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ nie wskazywał charakteru wykonywanej pracy oraz stanowisko ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład.

Dane te w istocie stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Brak takich dokumentów nie oznacza jednak braku możliwości wykazania faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych przy użyciu innych środków dowodowych. W orzecznictwie wielokrotnie wyrażano ugruntowany już pogląd, zgodnie z którym okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. W postępowaniu przed sądem odwoławczym dopuszczalne jest więc dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności jedynie w oparciu o dokumenty (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984r., III UZP 6/84; z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84; a także wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., II UKN 619 i Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2004r., III AUa 2474/03).

Zebrany przez Sąd materiał dowodowy pozwolił na uwzględnienie spornego okresu zatrudnienia do stażu pracy w szczególnych warunkach, co spowodowało, że uznać należy, że A. J. legitymuje się wymaganym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, stanowiącym przesłankę nabycia prawa do rekompensaty.

W celu ustalenia charakteru pracy ubezpieczonej Sąd miał do dyspozycji obszerny materiał dowodowy – akta osobowe zawierające dokumentację z zatrudnienia ubezpieczonej u ww. pracodawcy, które – jako że stanowiły dokumenty źródłowe – jednoznacznie potwierdziły jaką pracę wykonywała ubezpieczona i jaki był faktyczny jej charakter i zakres czynności. Jednocześnie, należy też podkreślić, że przy ustalaniu pracy w szczególnych warunkach, nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, lecz rodzaj pracy powierzony i faktycznie wykonywany przez ubezpieczonego. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (obowiązującym w danym systemie czasu pracy i na danym stanowisku) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Ustalenie zatem, jakie prace faktycznie wykonywał wnioskodawca, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek do przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 roku, II UK 337/03, OSNP 2004/22/392). Sąd posiłkował się także zeznaniami świadków, którzy wykonywali pracę na tym samym stanowisku jak ubezpieczona, pracując z nią w (...) Centrum (...) i (...).

Sąd posłużył się także dowodem z opinii biegłego z zakresu BHP, z której wynika, że ubezpieczona w spornym okresie wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę pielęgniarki, a następnie starszej pielęgniarki na dziecięcym oddziale psychiatrycznym, a praca ta związana była z bezpośrednim kontaktem z pacjentem. Organ rentowy nie zakwestionował ustaleń biegłego i wniosków płynących ze sporządzonej przez niego opinii.

Biorąc pod uwagę ustalony w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczoną w spornym okresie, należy stwierdzić, że w tym czasie świadczyła prace w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania ujęte w Wykazie A, Dziale XII, poz. 1 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj. prace na oddziałach intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentem.

W konsekwencji Sąd uznał, że sporny okres pracy stanowiący 12 lat, 2 miesiące i 29 dni należy doliczyć do uprzednio przyjętego przez organ rentowy stażu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 5 lat, 9 miesięcy i 7 dni, co po zsumowaniu ww. okresów da ostatecznie łączny staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 18 lat i 6 dni, a zatem wystarczający do przyznania ubezpieczonej prawa do rekompensaty.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i przyznał ubezpieczonej A. J. prawo do rekompensaty od dnia lutego 2023 r, tj. od miesiąca, w którym wystąpiono z wnioskiem o sporne świadczenie.

O kosztach zastępstwa procesowego sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. na rzecz ubezpieczonej 360,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Ww. kwota 360,00 zł została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych przy uwzględnieniu okoliczności, że przedmiotem postępowania było rozpoznanie odwołań od dwóch decyzji organu rentowego.