Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

28 września 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 28 września 2021 r. na posiedzeniu niejawnym

odwołania W. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 19 kwietnia 2021 r., znak (...)

o wysokość emerytury

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

27 maja 2021 r. W. M. wniósł odwołanie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 19 kwietnia 2021 r. znak: (...) dotyczącej ustalenia wysokości emerytury. Odwołujący zarzucił organowi rentowemu obliczenie świadczenia emerytalnego bez podania zastosowanych podstaw prawnych i uzasadnienia, a ponadto z pominięciem długotrwale wykonywanej przez niego pracy w szczególnych warunkach i w konsekwencji w oparciu o niepowiększony z tego tytułu kapitał początkowy. Wyjaśnił, że od 1974 r. pracował jako spawacz stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, czego organ rentowy nie wziął pod uwagę przy obliczaniu wysokości świadczenia. Okoliczność ta została udowodniona w postępowaniu dotyczącym prawa do przyznania świadczenia emerytalnego, w trakcie którego stwierdzono, że odwołujący nabył prawo do świadczenia emerytalnego w związku z udowodnieniem wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez 15 lat. Decyzją z 1 kwietnia 2021 r. organ rentowy przyznał mu jednorazowe dodatkowe roczne świadczenie pieniężne mające realizować jego uprawnienie do otrzymanie rekompensaty za wykonanie pracy w szczególnych warunkach, podczas gdy powinien otrzymywać comiesięczne świadczenie emerytalne w kwocie wyższe niż przyznana ze względu na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach (odwołanie k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy powołał się na art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych, wskazując, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy emerytalnej. Odwołujący nie spełnia warunków do przyznania rekompensaty, gdyż miał przyznaną wcześniej emeryturę na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej (odpowiedź na odwołanie k. 6 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W maju 2015 r. W. M. (urodzony (...)), ubiegał się o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z 29 maja 2015 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił odwołującemu prawa do emerytury z powodu nieudowodnienia 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Wskutek złożenia przez odwołującego dodatkowych dokumentów, organ rentowy ustalił, że odwołujący legitymuje się stażem sumarycznym w wymiarze 25 lat, w tym 1 miesiąc i 3 dni okresów nieskładkowych, 23 lata, 8 miesięcy i 23 dni okresów składowych oraz 2 lata, 5 miesięcy i 17 dni okresów uzupełniających – pracy na roli. Jednocześnie decyzją z 6 lipca 2015 r. znak: (...) ponownie odmówił przyznania odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na nieudowodnienie 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych (wniosek o emeryturę k. 1-35 a.r.; decyzje ZUS: z 29.,05.2015 r. k. 41 a.r., z 6.07.2015 r. k. 85 a.r. – tom II).

W. M. odwołał się od powyższych decyzji ZUS (...) Oddział w W. tutejszego sądu. Po rozpoznaniu sprawy wyrokiem z 26 stycznia 2016 r. sygn. akt VII U 1115/15 odwołanie W. M. zostało oddalone. Wskutek apelacji W. M., Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 8 czerwca 2017 r. sygn. akt III AUa 542/16 uchylił wyrok tutejszego sądu z 26 stycznia 2016 r. sygn. akt VII U 1115/15 i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania (odwołanie k. 2-5 a.s.; wyrok SOWP w W. z 26.01.2016 r. k. 114 a.s. – sygn. akt VII U 760/17; apelacja k. 128-137 a.s.; wyrok SA w Warszawie z 8.06.2017 r. k. 160 a.s. – sygn. akt VII U 760/17).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie wyrokiem z 10 listopada 2017 r. w sprawie sygn. akt VII U 760/17:

1.  umorzył postępowanie w zakresie, w jakim decyzja z 6 lipca 2016 r. znak: (...) zmieniła decyzję z 29 maja 2015 r. znak: (...);

2.  zmienił zaskarżoną decyzję z 6 lipca 2016 r. znak: (...) w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu W. M. prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od 20 maja 2015 r.

W uzasadnieniu powyższego wyroku sąd wskazał, że zgodnie z dokonanymi ustaleniami praca odwołującego wykonywana w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) z siedzibą w L. w okresie od 6 sierpnia 1974 r. do 22 marca 1991 r. była pracą w warunkach szczególnych, a w konsekwencji spełnia sporną przesłankę stażu pracy tego rodzaju zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wyrok SOWP w W. z 10.11.2017 r. z uzasadnieniem k. 208-218 a.s. – sygn. akt VII U 760/17).

Wyrokiem z 23 września 2018 r. sygn. akt III AUa 116/18 Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. od powyższego wyroku (apelacja k. 222-227 a.s., wyrok SA w Warszawie z 23.09.2020 r. k. 297 a.s. – sygn. akt VII U 760/17).

Wykonując powyższy wyrok, ZUS (...) Oddział w W. decyzją z 12 lutego 2021 r. znak: (...) przyznał W. M. wcześniejszą emeryturę od 20 maja 2015 r. Wypłata emerytury została zawieszona z uwagi na kontynuację zatrudnienia. Następnie decyzją z 23 lutego 2021 r. znak: (...) ZUS (...) Oddział w W. podjął wypłatę emerytury i ustalił jej wysokość na kwotę 4497,18 zł (4687,86 zł z uwzględnieniem waloryzacji) (decyzje ZUS z 12.02.2021 r. k. 97 a.r. i z 23.02.2021 r. k. 101 a.r. - tom II).

17 kwietnia 2020 r. W. M. złożył w (...) Oddziale ZUS wniosek o emeryturę w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego. Po rozpoznaniu wniosku ww. organ rentowy decyzją z 2 czerwca 2020 r. znak: (...) przyznał odwołującemu emeryturę od 15 maja 2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26c ustawy emerytalnej wyniosła 4380,46 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że sprawa może być przedmiotem ponownego rozpatrzenia po dostarczeniu dokumentów wskazanych w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego z 27 maja 2020 r. (decyzja ZUS z 02.06.2020 r. k. 195 a.r. tom II).

Następnie decyzją z 19 kwietnia 2021 r. znak: (...) ZUS (...) Oddział w W. ustalił wysokość emerytury odwołującego i podjął jej wypłatę od 15 maja 2020 r. Wysokość emerytury obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 4497,18 zł (4.687,86 zł po waloryzacji). Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął:

‒

kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynoszącą 398 631,93 zł,

‒

kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącą 579 945,37 zł,

‒

średnie dalsze trwanie życia wynoszące 217,60 m-cy.

W pkt III decyzji organ rentowy wskazał, że od 1 czerwca 2021 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 4688 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 390 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 421,19 zł, w tym odliczana od podatku wynosi 363,31 zł, odliczana z kwoty świadczenia wynosi 58,60 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 3875,95 zł (decyzja ZUS z 19.04. 2021 r. k. 105 a.r. – tom II).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dowodów
z dokumentów znajdujących się w aktach rentowych (a.r.) oraz akt sprawy (a.s.) o sygn. VII U 760/17, z wymienieniem kart poszczególnych akt. Dowody te nie budziły zastrzeżeń i zostały uznane przez sąd w całości za wiarygodne. Strony nie zgłaszały wniosków dowodowych. Stan faktyczny był przy tym bezsporny, spór koncentrował się natomiast na interpretacji przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie było nieuzsadnione.

Przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie było odwołanie W. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 19 kwietnia 2021 r. znak: (...) na podstawie której ww. organ rentowy ustalił wysokość przysługującej odwołującemu emerytury oraz podjął jej wypłatę od 15 maja 2020 r. Odwołujący zarzucał skarżonej decyzji błędne ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę jej wydania, brak wskazania podstaw prawnych podanych w niej kwot, a także pominięcie przez organ długotrwałego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Odnosząc się do stanowiska odwołującego na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 291) ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana – od dnia, od którego podjęto jej wypłatę. Emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26, z uwzględnieniem ust. 4 i 5 (art. 24 ust. 1-3 ustawy emerytalnej).

Natomiast zgodnie z art. 25, ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Zgodnie zaś z art. 26 ust. 1 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego,
z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Z treści zaskarżonej decyzji wynika, że:

‒

kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 398 631,93 zł,

‒

kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 579 945,37 zł,

‒

średnie dalsze trwanie życia wynosi 217,60 m-cy.

‒

wyliczona kwota emerytury wynosi w związku z tym 3692,92 zł.

Ponadto organ rentowy w uzasadnieniu skarżonej decyzji podał sposób obliczenia emerytury: (398 864,93 + 579 945,37) / 217,50 = 3692,92 zł.

Wymaga podkreślenia, że mimo ogólnego formułowania zarzutów w tym zakresie ubezpieczony nie kwestionował żadnej z wyżej wymienionych kwot przyjętych do obliczenia emerytury. Prawidłowość decyzji w tym zakresie nie budziła również wątpliwości sądu, który zważył, że przyjęte do obliczenia emerytury parametry wynikały z cytowanych wyżej przepisów art. 24-26 ustawy emerytalnej.

Stanowisko odwołującego zasadniczo skupiało się na braku uwzględnienia przez organ rentowy jego stażu pracy w warunkach szczególnych. Z treści odwołania jednoznacznie wynika, że odwołujący domagał się rekompensaty z tytułu wieloletniej pracy w warunkach szczególnych. Prawo do rekompensaty z tego tytułu zostało przewidziane w ustawie z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924 ze zm. – dalej jako u.e.p.). Warunki do jej nabycia określa art. 21 ust. 1 i 2 u.e.p., w myśl którego rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są więc:

1)  utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po 31 grudnia 2008 r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia
1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2)  niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3)  legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy
w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4)  nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Wymaga przy tym podkreślenia, że zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 5 u.e.p. rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Celem przepisu art. 2 pkt 5 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych jest przyznanie odszkodowania za rzeczywistą utratę określonych uprawnień, co oznacza, że musi on dotyczyć tylko tych ubezpieczonych, którzy ze względu na niespełnienie choćby jednego ustawowego warunku (wieku, ogólnego stażu emerytalnego) nie mogli skorzystać z dotychczasowych regulacji i nabyć prawa do emerytury w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny, a także nie mogą skorzystać z regulacji nowych, przewidzianych ustawą o emeryturach pomostowych. Tym samym nie dotyczy on ubezpieczonych, którzy po spełnieniu wszystkich ustawowych warunków wcześniejszego przejścia na emeryturę nie zrealizowali tego uprawnienia. Dodatkowo regulacja art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych stanowiącego w ust. 1, że pozytywną przesłanką nabycia prawa do rekompensaty, jest legitymowanie się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jednocześnie w ust. 2 tego artykułu wymienia przesłankę negatywną, stanowiąc, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Łączne odczytanie art. 2 pkt 5 oraz art. 21 ust. 2 ustawy prowadzi więc do wniosku, że w drugim z wymienionych przepisów nie chodzi o nabycie prawa do jakiejkolwiek emerytury, ale do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na jednej z podstaw przewidzianych w ustawie emerytalno-rentowej. Niemożność wcześniejszego skorzystania z uprawnień emerytalnych na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów stanowi bowiem szkodę, którą rekompensata ma naprawić przez przyznanie odpowiedniego dodatku do kapitału początkowego ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z 9 maja 2019 r., III UK 119/18; z 16 maja 2018 r., III UK 88/17).

Z powyższego wynika zatem, że skoro przepis art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych nie dotyczy zatem ubezpieczonych, którzy po spełnieniu wszystkich ustawowych warunków wcześniejszego przejścia na emeryturę nie skorzystali z tego uprawnienia, to tym bardziej nie dotyczy on tych spośród ubezpieczonych, którzy ustawowe warunki wcześniejszego przejścia na emeryturę spełniając, takie uprawnienie zrealizowali
(por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 lutego 2021 r., I USKP 13/21; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 16 marca 2021 r., III AUa 312/20). Druga z wymienionych sytuacji niewątpliwie miała miejsce w przypadku odwołującego, gdyż bezspornie przysługiwało mu prawo do wcześniejszej emerytury. Z dokonanych przez sąd ustaleń wynika, że w maju 2015 r. odwołujący ubiegał się w (...) Oddziale ZUS o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy wydał w tym przedmiocie dwie decyzje kolejno 29 maja 2015 r. oraz 6 lipca 2015 r., znak: (...), na podstawie których odmówił odwołującemu prawa do ww. świadczenia. Sprawa była przedmiotem postępowania przed sądem odwoławczym, który ostatecznie wyrokiem z 10 listopada 2017 r. sygn. akt VII U 760/17 przyznał ubezpieczonemu W. M. prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od 20 maja 2015 r. Apelacja od powyższego rozstrzygnięcia została oddalano wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 września 2018 r. sygn. akt III AUa 116/18. W następstwie tych okoliczności, wykonując powyższe orzeczenie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ZUS (...) Oddział w W. decyzją z 12 lutego 2021 r. znak: (...) przyznał W. M. wcześniejszą emeryturę od 20 maja 2015 r. Podjęcie wypłaty tej emerytury nastąpiło po ustaniu zatrudnienia odwołującego na mocy decyzji z 23 lutego 2021 r. znak: (...).

Powyższe okoliczności bezspornie oznaczają, że odwołujący miał możliwość zrealizowania uprawnienia do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych i z tego też uprawnienia skorzystał. W konsekwencji powyższego prawo do rekompensaty – jako ściśle związane z niemożnością realizacji uprawnień wynikających z legitymowania się stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze – odwołującemu nie przysługuje. Raz jeszcze należy podkreślić, że prawo do rekompensaty nie jest zależne od samego faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, lecz od możliwości zrealizowania przez wnioskodawcę wynikających z tego faktu uprawnień. Odwołujący złożył wniosek o przedmiotowe świadczenie i, jakkolwiek z opóźnieniem związanym z procesem sądowym, ostatecznie je otrzymał. Na zasadność powyższego wniosku nie miał natomiast wpływ nabycia przez odwołującego prawa do emerytury powszechnej i w efekcie „zastąpienia” nią dotychczasowej wcześniejszej emerytury. Okoliczność ta nie przeczy faktowi realizacji uprawnień do emerytury wcześniejszej.

Mając na względzie powyższe okoliczności sąd nie znalazł podstaw
do zmiany decyzji, wobec czego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie W. M. jako niezasadne.