Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 listopada 2025 r. w Warszawie

sprawy E. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania E. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W. z dnia 14 kwietnia 2023 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Renata Gąsior

UZASADNIENIE

E. G. w dniu 23 maja 2023 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 kwietnia 2023 roku, znak: (...), odmawiającej prawa do emerytury pomostowej. Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznania prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołująca się wskazała, że w (...) jak i (...) sp. z o.o.” (następca prawny (...)), wykonywała czynności opisane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskazane w Dziale X – w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, w pkt 7 tj. „Prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 st. C” i w pkt 8 „Prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt” oraz w pkt 9 „Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych” – przez okres co najmniej 15 lat (odwołanie z dnia 23 maja 2023 r. – k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy przytoczył treść art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych wskazując, że odwołująca nie przedłożyła żadnego dokumentu potwierdzającego wykonywanie pracy w warunkach szczególnych lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (odpowiedź na odwołanie z dnia 12 czerwca 2023 r. – k. 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. G., ur. (...), w okresie od 1 września 1992 r. do 31 maja 1998 r. zatrudniona była w przedsiębiorstwie (...) s.c. (...) z siedzibą w miejscowości S., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownik przy produkcji (świadectwo pracy z dnia 1 czerwca 1998 r. - k. 16 a.o.).

Firma (...) zajmowała się wytwarzaniem wędlin i mięsa do ubojni, myciem, czyszczeniem, aż do produkcji. (...) na początku to była spółka cywilna, która później została przekształcona w spółkę z o.o. Firma wydawała świadectwa pracy pracownikom, lecz nie odprowadzała żadnych dodatkowych składek, oprócz tych na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy. Ubezpieczona w ww. firmie wykonywała prace polegające m.in. na: myciu żołądków i jelit zwierzęcych, namaczaniu ich w ciepłej wodzie i przepłukiwaniu, farbowaniu tych jelit, sortowaniu i myciu za pomocą myjki pojemników po jelitach.

E. G. przynosiła z ubojni wnętrzności, układała na stół, myła, czyściła, następnie je soliła, układała w pojemnikach i wstawiała do chłodni. Odwołująca się miała specjalny metalowy stół do pracy, obok był kran z wodą. Ubezpieczona rozpoczynała pracę ok. godz. 6.00, do godz. 17.00, 18.00, a czasami do 21.00. Firma zapewniała fartuchy do pracy, gumowce, czepki na głowę. W pomieszczeniu, w którym pracowała było zimno, a zimą znajdował się lód. Pomieszczenie nie było ogrzewane. Ubezpieczona przy produkcji pracowała około roku (od chwili przekształcenie spółki w (...) sp. z o.o., czyli 1998 r.), po czym została przeniesiona do myjni. J. została zlikwidowana pod koniec lat 90-tych, a w latach 2000 już jej nie było. W związku z tym, w firmie nie było jelit do przygotowania, tylko były kupowane gotowe, zespolone jelita, które przyjeżdżały w beczkach. Ubezpieczona myła wszelkie sprzęty służące do wyrobów masarskich: plastikowe pojemniki i wędzarnicze. Później był automat, który mył tylko pojemniki, a odwołująca go obsługiwała. Maszyna pobierała zimną wodę i sama ją podgrzewała, był specjalny płyn do mycia pojemników plastikowych, który ubezpieczona wlewała do maszyny. Czyste pojemniki układała jeden na drugi, a jeśli był jakiś niedomyty to ponownie wkładała go do maszyny. Na myjce również pracowała w gumowcach i fartuchu. Po umyciu wszystkich pojemników na koniec pracy spuszczała wodę z maszyny, opłukiwała całe pomieszczenia ściągaczką na kiju, żeby wszystko spłynęło do odpływu. W pomieszczeniu, gdzie znajdowała się myjka był kaloryfer, ale było zimno. Ściany pomieszczenia wyłożone były specjalną blachą, na podłodze były płytki (zeznania J. M. – k. 65-66 a.s.; zeznania S. K. – k. 66-67 a.s.; zeznania E. G. – k. 68-69 a.s.).

Ubezpieczona w okresie od 1 czerwca 1998 r. do 31 lipca 2008 r. pracowała w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości Sady Kazuń Nowy, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownik produkcji (świadectwo pracy z dnia 1 sierpnia 2008 r. – k. 21 a.s.).

W świadectwach pracy z dnia 1 czerwca 1998 r. i 1 sierpnia 2008 r. pracodawca wskazał, że odwołująca się nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (świadectwo pracy z dnia 1 czerwca 1998 r. – k. 16 a.o., świadectwo pracy z dnia 1 sierpnia 2008 r. – k. 21 a.s.).

E. G. w dniu 15 marca 2023 r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę pomostową (wniosek – k. 1-2 a.r.).

Decyzją z dnia 14 kwietnia 2023 r. znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odwołująca nie spełniła przesłanek wynikających z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ nie udowodniła okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat, nadto przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie wykonywała prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej, a po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczona nie przedłożyła żadnego dokumentu potwierdzającego pracę w szczególnych warunkach (decyzja ZUS z dnia 14 kwietnia 2023 r. – k. 6 a.r.).

E. G. odwołała się od ww. decyzji, a Sąd w toku postępowania dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy celem ustalenia czy praca wykonywana przez odwołującego E. G. w okresie od 1 września 1992 r. do 31 lipca 2008 r. w firmie (...) Sp. z o.o. stanowiła pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (postanowienie z dnia 6 września 2024 r., k. 86 a.s.).

W opinii z dnia 2 grudnia 2024 r. biegły z zakresu (...) wskazał, że w analizowanym przypadku uważa, że można uznać, że odwołująca się świadcząc pracę w okresie od 1 września 1992 r. do 31 lipca 2008 r. w przedsiębiorstwach (...) s.c. (...) sp. z o.o. na stanowiskach pracownik przy produkcji oraz pracownik produkcji, świadczyła pracę wyczerpującą znamiona pracy określonej w pkt 9 działu X wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – „Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych”, jedynie w okresie, w którym przygotowywała podroby (myła i płukała w soli żołądki i jelita, farbowała i sortowała jelita itp.). Nie można natomiast uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach czynności polegających na pracy w myjni związanej z myciem pojemników.

Biegły wskazał, że z akt sprawy nie wynika dokładnie, w jakim okresie odwołująca się świadczyła pracę na poszczególnych stanowiskach, jednakże z zeznań świadków oraz odwołującej się, wiadomo, że przy produkcji pracowała około roku (od chwili przekształcenie spółki w (...) sp. z o.o., czyli 1998 r.), po czym została przeniesiona do myjni, a także, że (...) została zlikwidowana pod koniec lat 90-tych, „a w latach 2000 już jej nie było”, zaś odwołująca się świadczyła pracę w myjni. Tym samym okres pracy w szczególnych warunkach w ww. zakładach pracy bez wątpienia nie przekraczał 15 lat (opinia biegłego sądowego z dnia 2 grudnia 2024 r. – k. 94-100 a.s.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obejmującego przede wszystkim dowody z dokumentów wchodzących w skład akt osobowych odwołującej, a także akt rentowych oraz na podstawie zeznań świadków: J. M. i S. K. oraz odwołującej E. G.. Wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony postępowania, w związku z czym Sąd dał im wiarę w całości.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i ubezpieczonej, w zakresie, w którym spójnie wskazywali na czynności należące do obowiązków ubezpieczonej podczas zatrudnienia od września 1992 r. do lipca 2008 r. w przedsiębiorstwie (...) s.c. (...) z siedzibą w miejscowości Sady Kazuń Nowy. Świadkowie oraz ubezpieczona opisali w sposób dokładny co należało do obowiązków E. G. i jak wyglądała praca na danym stanowisku.

Sąd w przedmiotowej sprawie oparł się również na opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy – M. A.. Opinia sporządzona przez biegłego sądowego została oceniona jako rzetelna, gdyż została wyczerpująco i przekonująco uzasadniona. Sąd opinię biegłego z zakresu BHP ocenił jako fachową i rzetelną. Należy przede wszystkim wskazać, że biegły jednoznacznie wskazał, że odwołująca wykonując czynności polegające na pracy w myjni związanej z myciem pojemników nie wykonywała pracy w warunkach szczególnych zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych. Opinia dawała odpowiedź na postawione przez sąd pytanie i logiczną argumentację stanowiska biegłego. Była także dla sądu zrozumiała. Opinia biegłego była wiodącą podstawą ustaleń faktycznych.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie E. G. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 194) określa w art. 4 i art. 49 warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej. W myśl pierwszego z nich, według brzmienia obowiązującego w dacie wydania zaskarżonych decyzji, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Zgodnie zaś z art. 49 u.e.p., prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Zatem stosownie do powołanego powyżej przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów tej ustawy tj. art. 3 ust. 1 i 3, a nie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. min. wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13 marca 2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 lutego 2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 stycznia 2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9 stycznia 2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7 listopada 2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

Przesłanki wymienione w przepisach art. 4 i art. 49 ustawy pomostowej, bez względu na to, na podstawie którego z przepisów rozważana jest możliwość przyznania prawa do emerytury pomostowej, muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że niespełnienie choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych, na co zwrócił uwagę m.in. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 26 kwietnia 2012 r. (sygn. akt III AUa 252/12) oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 18 lipca 2013 r. (sygn. akt III AUa 1664/12).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy powoływał się na okoliczność, że odwołująca nie wykonywała pracy w warunkach szczególnych bądź o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. (art. 4 u.e.p.) a równocześnie nie udowodniła co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze oraz przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy.

Ubezpieczona z kolei wskazywała, że w spornym okresie pracę w warunkach szczególnych wykonywała, co mogą potwierdzić wskazani przez nią świadkowie. Z obydwu świadectw pracy z dnia 1 czerwca 1998 r. oraz 1 sierpnia 2008 r. wynika, że odwołująca się w ww. okresach zatrudnienia nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd rozstrzygając spór w ww. zakresie miał na względzie, że choć wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08), to dokumenty te podlegają każdorazowo weryfikacji. To z kolei oznacza, że nawet jeśli pracodawca ww. dokument pracownikowi wystawił, to i tak podlega on kontroli ZUS i Sądu, i nie oznacza automatycznie, że praca w danym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych. Z drugiej zaś strony, brak takiego dokumentu bądź jego wadliwości nie przesądzają o tym, że praca nie była wykonywana w warunkach szczególnych. Kwestia ta każdorazowo podlega badaniu przy uwzględnieniu tego, jaki rodzaj prac faktycznie wykonywał wnioskodawca. Przy tym ważne jest, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym (także w sprawie o rekompensatę), dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego.

W przedmiotowej sprawie nie było sporne i nie kwestionowała tego odwołująca się, że po 31 grudnia 2008 r. faktycznie nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 u.e.p., zatem nie mogła uzyskać prawa do emerytury pomostowej w oparciu o art. 4 u.e.p. Jednak należało rozważyć możliwość przyznania ubezpieczonej prawa do ww. świadczenia na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Wskazany przepis w miejsce warunku z art. 4 pkt 6, wprowadza wymaganie, aby zainteresowana spełniała w dniu wejścia w życie ustawy warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że art. 49 ustawy pomostowej zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 tej ustawy, zwalniając je wprawdzie z konieczności wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadzając równocześnie w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o to świadczenie pracownik spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. Warunek ten został jasno wyrażony (art. 49 pkt 3 ustawy) i jest zgodny z jej celem. W świetle tego przepisu nie ma podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze nie może być kwalifikowany jako okres pracy w warunkach szczególnych lub pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 marca 2012 r., II UK 164/11, OSNP 2013 nr 5-6, poz. 62; z dnia 4 września 2012 r., I UK 164/12, OSNP 2013 nr 15-16, poz. 185; z dnia 22 lipca 2013 r., III UK 106/12, LEX nr 1555688; z dnia 4 grudnia 2013 r., II UK 159/13, LEX nr 1405231; z dnia 25 października 2016 r., II UK 373/15, LEX nr 217708; postanowienie Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2023 r., III USK 267/22). Podobne stanowisko w kwestii wykładni art. 49 zostało zaprezentowane w doktrynie prawa (zob. M. Zieleniecki: Emerytura pomostowa w nowym systemie emerytalnym, Gdańsk 2011, LEX).

Ustawa o emeryturach pomostowych zawiera autonomiczną (w stosunku do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) definicję prac wykonywanych odpowiednio w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze. Innymi słowy zakwalifikowanie danej pracy jako pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie jest równoznaczne z uznaniem tej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z treścią art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych – to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które pomimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei prace o szczególnym charakterze – zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych – to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Zacytowana definicja ma charakter węższy niż definicja z art. 32 i 33 ustawy z dnia 13 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Kwalifikowanie pracy jako pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze dokonuje się w tym wypadku w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Natomiast ustawa o emeryturach pomostowych zawiera własne wykazy prac, które wedle tej ustawy są pracami uznawanymi za prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.

Regulacja wynikająca z art. 49 ustawy pomostowej jest regulacją szczególną w stosunku do wynikającej z art. 4 ustawy. Odstępstwo od obowiązku wykonywania pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r. zawężone jest jednak wyłącznie do tych ubezpieczonych, którzy na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymują się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Nie wystarczy zatem wykazanie się na ten dzień wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Konieczne jest także, aby praca ta była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (art. 49 pkt 3).

Podsumowując należy uznać, że gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy w szczególnych warunkach (o szczególnym charakterze) według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej). Brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany.

W niniejszej sprawie przedmiotem sporu pozostawało, czy odwołująca się wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, przez co najmniej 15 lat.

W toku postępowania sądowego, po uprzednim uzyskaniu akt osobowych odwołującej się oraz zeznań świadków, Sąd dostrzegając potrzebę wykorzystania w sprawie wiadomości specjalnych, dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu BHP na okoliczność, czy praca wykonywana przez odwołującą E. G. w okresie od 1 września 1992 r. do 31 lipca 2008 r. w firmie (...) sp. z o.o. stanowiła pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd podziela stanowisko biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy M. A. który wskazał, że można uznać, że odwołująca się świadcząc pracę w okresie od 1 września 1992 r. do 31 lipca 2008 r. w przedsiębiorstwach (...) s.c. (...) sp. z o.o. na stanowiskach pracownik przy produkcji oraz pracownik produkcji, świadczyła pracę wyczerpującą znamiona pracy określonej w pkt 9 działu X wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – „Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych”, jedynie w okresie, w którym przygotowywała podroby (myła i płukała w soli żołądki i jelita, farbowała i sortowała jelita itp.). W ślad za biegłym należy wskazać, że nie można natomiast uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach czynności polegających na pracy w myjni związanej z myciem pojemników.

Sąd podzielił wnioski płynące z opinii biegłego, że z akt sprawy nie wynika dokładnie, w jakim okresie odwołująca się świadczyła pracę na poszczególnych stanowiskach, jednakże z zeznań świadków oraz odwołującej się, wiadomo, że przy produkcji pracowała około roku (od chwili przekształcenie spółki w (...) sp. z o.o., czyli 1998 r.), po czym została przeniesiona do myjni, a także, że (...) została zlikwidowana pod koniec lat 90-tych, „ a w latach 2000 już jej nie było”, zaś odwołująca się świadczyła pracę w myjni. Jak trafnie wskazał biegły - okres pracy w szczególnych warunkach w ww. zakładach pracy bez wątpienia nie przekraczał 15 lat.

Biorąc powyższe pod uwagę, odwołująca nie wykazała 15 - letniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze - nie spełnia zatem warunków do przyznania emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodniła wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ww. ustawy. Nie można bowiem pominąć, że w myśl art. 49 ustawy pomostowej, wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze musi obejmować takowe prace, które w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej są pracami w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zatem odpowiednie prace winny być uwzględnione w wykazach stanowiących załączniki 1 i 2 do wyżej wymienionej ustawy. Jak już zostało powyżej wskazane, praca świadczona przez E. G. w okresie zatrudnienia w przedsiębiorstwach (...) s.c. (...) sp. z o.o. nie miała takiego charakteru. Ubezpieczona nie spełnia także warunków wskazanych w art. 4 ustawy pomostowej, z powodów, o których była już mowa.

Mając powyższe na względzie E. G. nie spełniła warunków do przyznania emerytury pomostowej, określonych tak w art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, jak i w art. 49 tej ustawy. Odwołanie podlegało więc oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Renata Gąsior