Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Zofia Pawelczyk-Bik

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 maja 2025 r. w Warszawie

sprawy T. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania T. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 30 sierpnia 2022r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje T. T. prawo do rekompensaty od dnia 1 sierpnia 2022 r.;

2.  wniosek odwołującego o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia nabycia prawa do emerytury do dnia zapłaty zawarty w piśmie z daty 05.05.2025r. przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W..

Sygn. akt VII U 1000/22

UZASADNIENIE

T. T. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 sierpnia 2022 r., znak: (...), wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury z rekompensatą.

Wskazał, że ukończył Zawodową Szkołę w W. o profilu hutnik. W zawodzie pracował 22 lata - od dnia 1 września 1975 r. do dnia 31 marca 1989 r. pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach w Hucie (...) w W.. Nadmienił, że nie posiadał wiedzy kadrowej i nie był świadomy, że brak adnotacji w świadectwie pracy, że wykonywana praca była pracą w szczególnych warunkach, może skutkować brakiem rekompensaty w przyszłości.

Odwołujący się zwrócił uwagę na okoliczność, że kolejne świadectwa pracy za lata od 18 października 1990 r. do 19 września 1998 r., na których został zastosowany dopisek „praca w szczególnych warunkach”, pomimo że technika wykonywania wyrobów szklanych nie uległa zmianie. Ostatecznie T. T. podniósł, by nie obciążać go konsekwencjami niekompetencji pracownika kadr ówczesnego pracodawcy, który nie zastosował odpowiedniego sformułowania w świadectwie pracy (odwołanie T. T. – k. 3 a.s.).

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że zaskarżoną decyzją odmówił T. T. prawa do ustalenia wysokości emerytury z rekompensatą, ponieważ ww. nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach do 31 grudnia 2008 r. Ponadto organ rentowy nadmienił, że z przedłożonych przez odwołującego się dokumentów wynika, iż w okresie od 1 lutego 1986 r. do 16 listopada 1986 r. i od 3 stycznia 1989 r. co 8 września 1989 r. wykonywał pracę w wymiarze ½ etatu.

Odnosząc się do okresu od 1 września 1975r. do 31 marca 1989 r., tj. zatrudnienia w Hucie (...) na stanowisku hutnik-formowacz wyrobów szklanych ręcznie, organ rentowy wskazał, że z ww. okres odwołujący się nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach a jedynie świadectwo pracy bez adnotacji o takim charakterze pracy.

W dalszej kolejności organ rentowy wskazał, że na dokumencie poświadczającym, że w okresie od 18 października 1990 r. do 19 września 1998 r., odwołujący miał wykonywać pracę w szczególnych warunkach na stanowisku hutnika, formowacza wyrobów szklanych ręcznie w Hucie (...), brak jest wskazanej podstawy prawnej, w tym wykazu, działu, pozycji i pkt załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.

Natomiast, odnosząc się do okresu od 1 października 1998 r. do 21 czerwca 2006 r., kiedy odwołujący się miał wykonywać pracę w szczególnych warunkach w (...) organ rentowy wskazał, że brak jest oryginału świadectwa pracy, zaś w kserokopii tego dokumentu w rubryce „wykonywał prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze” wskazano — kierowca — AGD i RTV, jednocześnie nie wskazując podstawy prawnej w tym wykazu działu, pozycji i punktu do rozporządzenia Rady Ministrów

Organ rentowy nadmienił ponadto, że ze wskazanych wyżej dokumentów nie wynika, aby praca była wykonywana stale i z akt sprawy nie wynika, aby pracodawcy potwierdzali wykonywanie przez ww. pracy w szczególnych warunkach w innych okresach (odpowiedź organu rentowego na odwołanie – k. 4 – 4 verte a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. T. urodzony w dniu (...) z zawodu jest hutnikiem.

W okresie od dnia 1 września 1975 r. do dnia 31 marca 1989 r. świadczył pracę w Hucie (...) Przedsiębiorstwo Państwowe w W. w pełnym wymiarze czasu pracy pracę na stanowisku hutnik-formowacz wyrobów szklanych ręcznie (świadectwo pracy – k. 19).

W okresie zatrudnienia u ww. pracodawcy odwołujący się zmieniał stanowiska pracy. Początkowo pracował jako hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie. Następnie, na podstawie umowy o pracę z dnia 15 września 1975 r. na okres wstępny do dnia 1 września 1976 r. pracował jako hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie. Z dniem 25 lutego 1977 r. został przeszeregowany jako hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie.

W okresie od 26 stycznia 1978 r. do 18 stycznia 1980 r. odwołujący się odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie z wojska, odwołujący kontynuował zatrudnienie w hucie szkła. Jednakże, z uwagi na okoliczność, że nie było dla niego wówczas pracy jako hutnik, czasowo na podstawie umowy o pracę z dnia 18 stycznia 1980 r., świadczył pracę jako operator urządzeń do wyrobu tworzyw sztucznych, tj. od 18 stycznia 1980 r. do 1 lutego 1980 r. ( informacja z Archiwów Państwowych – pismo z dnia 6 maja 2022 r. – k. 20 – 21 a.s., zeznania T. T. – k. 69 – 70 a.s.).

Z dniem 1 lutego 1980 r. T. T. został przeszeregowany jako hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie i był wielokrotnie przeszeregowany, tj. pracował jako hutnik lub hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie. Stanowiska te nie różniły się zakresem czynności (informacja z Archiwów Państwowych – pismo z dnia 6 maja 2022 r. – k. 20 – 21 a.s., zeznania B. Ż. – k. 69 a.s).

Następnie, w okresie od 18 października 1990 r. do 19 września 1998 r. T. T. ponownie pracował w Hucie (...) Przedsiębiorstwo Państwowe w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie (świadectwo pracy z dnia 19 wrześnie 1998 r. – k. 22 a.s.).

W okresie zatrudnienia w Hucie (...) Przedsiębiorstwo Państwowe w W. odwołujący ręcznie wykonywał wyroby szklane, dmuchał je i formował np. robił wkłady do termosów ręcznie. Pracował przy piecu szklarskim. Narażony był na wysoką temperaturę, ponieważ wydobywająca się z otworu, z którego nabierało się porcje składu do formownia, temperatura wynosiła 1400 stopni, ponadto temperatura latem przy stanowisku pracy wynosiła około 50 stopni. Poza tym stanowisko pracy, na jakim pracował narażone było na hałas i zapylenie z chłodzenia urządzeń form szklarskich przez wiatraki. Odwołujący nosił ubranie robocze i wyposażony był w okulary. Pracował w systemie 6 godzinnym na 4 zmiany, co stanowiło pełen etat (zeznania J. Ż. – k. 68 a.s., zeznania T. T. – k. 69 – 70 a.s.).

T. T., podczas wykonywania pracy w Hucie (...) Przedsiębiorstwo Państwowe w W. w okresach od 1 września 1975 r. do dnia 31 marca 1989r. (z wyjątkiem okresu odbywania służby wojskowej od 26 stycznia 1978 r. do 18 stycznia 1980 r. i z wyjątkiem okresu od 18 stycznia 1980 r. do 1 lutego 1980 r., kiedy świadczył pracę jako operator urządzeń do wyrobu tworzyw sztucznych) oraz od 18 października 1990 r. do 19 września 1998 r., tj. wymiarze 17 lat i 3 dni wykonywał pracę na stanowisku hutnik-formowacz wyrobów szklanych ręcznie, tj. pracę w szczególnych warunkach. Praca ta stanowiła pracę w narażeniu na szkodliwe czynniki takie jak: mikroklimat gorący, hałas, czy szkodliwe czynniki chemiczne. Przy tego typu pracach istnieje wiele czynników ryzyka, w szczególności: narażenie na poparzenia, choroby układu krążenia czy układu oddechowego (opinia główna i opinia uzupełniająca biegłego z zakresu BHP – k. 75 – 80 verte akt sądowych, k. 125 – 127 akt sądowych).

W dniu 1 lipca 2022 r. T. T. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę (k. 1 akt ZUS).

Decyzją z dnia 7 lipca 2022 r. organ rentowy wydał decyzję o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, w której przyjął, że ubezpieczony posiada okresy składkowe w wymiarze 21 lat, 8 miesięcy i 26 dni (decyzja – k. 25 akt ZUS.).

W dniu 11 lipca 2022 r. organ rentowy rozpoznając wniosek T. T. wydał decyzję, którą przyznał mu emeryturę w kwocie zaliczkowej od 1 lipca 2022 r. (decyzja – k. 6 akt ZUS).

Następnie, w dniu 9 sierpnia 2022 r. odwołujący się wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego (k. 9 akt ZUS).

W dniu 30 sierpnia 2022 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję znak (...), którą przyznał wnioskodawcy emeryturę od 1 lipca 2022 r. (decyzja – k. 14 a.s.).

W tym samym dniu – 30 sierpnia 2022 r. – organ rentowy wydał także drugą decyzję znak: (...), którą odmówił wnioskodawcy prawa do rekompensaty. W jej uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że rozstrzygnięcie jest odmowne, ponieważ T. T. nie dostarczył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionego według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r lub w świadectwie pracy (decyzja (...) – k. 17 a.r.).

T. T. odwołał się od decyzji organu rentowego w przedmiocie odmowy prawa do rekompensaty, co zainicjowało postępowanie sądowe (odwołanie – k. 3 a.s.).

W toku postępowania Sąd pozyskał z Archiwum Państwowego oryginały akt osobowych odwołującego się i następnie dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP celem wykazania faktu, czy praca odwołującego T. T. w okresie zatrudnienia do 31 grudnia 1998 roku była pracą w warunkach szczególnych i czy w związku z wykonywaną pracą wykazał 15 letni pracy w warunkach szczególnych (postanowienie sądu – k. 70 a.s.).

Biegły sądowy z zakresu BHP – M. A. – w opinii głównej z dnia 30 maja 2023r. stwierdził, że T. T. świadcząc pracę w Hucie (...) Przedsiębiorstwo Państwowe w W., w okresach od 1 września 1975 r. do dnia 31 marca 1989r. (z wyjątkiem okresu od 26 stycznia 1978 r. do 18 stycznia 1980 r., kiedy odwołujący się odbywał zasadniczą służbę wojskową, a także z wyłączeniem okresu od 18 stycznia 1980 r. do 1 lutego 1980 r., w którym odwołujący się czasowo świadczył pracę operatora urządzeń do wyrobu tworzyw sztucznych) oraz od 18 października 1990 r. do 19 września 1998 r. na stanowisku hutnik-formowacz wyrobów szklanych ręcznie, wykonywał prace w szczególnych warunkach, na stanowisku wymienionym w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późniejszymi zmianami), w wykazie „A" prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, w dziale XIII „Prace różne", w pkt. 3 „formowanie wyrobów szklanych" oraz w przepisach zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz.Urz.MG.1985.1.1), w dziale XIII „Formowanie wyrobów szklanych” pod pozycją 2 „hutnik - formowacz wyrobów szklanych” (opinia główna biegłego z zakresu BHP – k. 75 – 80 verte akt sądowych).

T. T. ustosunkowując się do opinii wskazał, że nie zgadza się z nią w zakresie w jakim biegły nie uznał okresu od 18 stycznia 1980 r. do 1 lutego 1980 r., w którym odwołujący się czasowo świadczył pracę operatora urządzeń do wyrobu tworzyw sztucznych, jako pracy w warunkach szczególnych (pismo odwołującego – k. 90 a.s.).

Z kolei Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustosunkowując się do opinii biegłego zgodził się ze stwierdzeniem, że okresami pracy w szczególnych warunkach były okresy

-

od 1.09.1975 r. do 25.01.1978 r.,

-

od 2.02.1980 r. do 26.11.1980 r.,

-

od 20.01.1981 r. do 12.09.1983 r.,

-

od 1.08.1985 r. do 31.03.1989 r.,

-

od 18.10.1990 r. do 19.09.1998 r.,

Natomiast, zdaniem organu rentowego okresy zatrudnienia od 27 listopada 1980 r. do 19 stycznia 1981r. oraz od 13 wrześni 1983 r. do 31 lipca 1985 r. na stanowisku hutnik nie stanowią pracy w szczególnych warunkach, ponieważ wskazane stanowisko nie jest wymienione w zarządzeniu nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r., wykaz A, dział XIII, poz. 3 (pisma organu rentowego – k. 92 – 94 a.s.).

W dniu 10 lutego 2025 r. Sąd zarządził o skierowaniu akt do biegłego z zakresu BHP M. A. celem wyjaśnienia zarzutów ZUS zawartych w piśmie z 7 sierpnia 2023 i z 4 sierpnia 2023 r. oraz ubezpieczonego zawartych w piśmie z 31 lipca 2023 r. (zarządzenie – k. 117 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 13 marca 2025 r. biegły M. A. podtrzymał stanowisko wyrażone w opinii głównej, a odnosząc się do zarzutów T. T. się wskazał, że okres, w którym odwołujący się czasowo świadczył prace operatora urządzeń do wyrobu tworzyw sztucznych, nie został uznany w opinii biegłego za okres pracy w szczególnych warunkach, bowiem stanowisko to nie było związane z formowaniem wyrobów szklanych. Biegły odniósł się do zeznań odwołującego się złożonych w trakcie rozprawy, z których wynikało, po powrocie z wojska nie było dla niego stanowiska i przez 2 miesiące wykonywałem pracę, jako operator urządzeń do produkcji wyrobów tworzyw sztucznych. Biegły nadmienił, że ten rodzaj pracy, nie tylko sama nazwa stanowiska, ale i faktycznie wykonywane czynności, nie jest uwzględniony w wykazie prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Odnosząc się do zarzutów organu rentowego biegły wyjaśnił, że o tym czy dana praca może być uznana za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, nie decyduje świadectwo pracy w szczególnych warunkach, czy też nazwa stanowiska pracy, na którym praca ta jest wykonywana, lecz jej charakterystyka, zgodna z kryteriami zawartymi w przepisach. Biegły podsumował, że okoliczność, iż stanowisko pracy odwołującego się zostało nazwane „hutnik - formowacz wyrobów szklanych", czy też po prostu „hutnik", w ocenie biegłego nie ma wpływu na kwalifikację danej pracy do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Istotnym jest bowiem to, jakie w tym czasie pracownik wykonywał czynności. Biegły wskazał, że zarówno z zeznań odwołującego się, jak i świadków wynika, iż odwołujący się ręcznie dmuchał szkło, ręcznie robił wkłady do termosów, obsługiwał piec szklarski, a praca hutnika i hutnika formowacza wyrobów szklanych ręcznie, nie różniła się (opinia uzupełniająca biegłego z zakresu BHP – k. 125 – 127 a.s.).

Podstawą do ustalenia stanu faktycznego były zgromadzone w toku sprawy dowody z dokumentów tj. dokumentacja obrazująca przebieg postępowania przed organem rentowym i dokumenty wchodzące w skład akt osobowych oraz dokumenty, które uzupełniły materiał dowodowy w toku postępowania sądowego. Dokumenty te pozwoliły na ustalenie okresów zatrudnienia ubezpieczonego i zajmowanych przez niego w spornym okresie stanowisk służbowych.

Podstawą ustaleń faktycznych były także zeznania świadka J. Ż., który rzetelnie przedstawił wiadome mu okoliczności charakteru pracy odwołującego się hucie szkła. Zeznania świadka ocenił Sąd jako wiarygodne i uczynił z nich podstawę ustaleń faktycznych, ponieważ korelowały one z zeznaniami odwołującego, a świadek jako pracownik na tym samym stanowisku i w tym samym zakładzie pracy miał wiedzę o warunkach pracy w nim panujących.

Zeznania świadka B. Ż., w których wskazywała na brak różnic między stanowiskiem pracy hutnika a hutnika formowacza ręcznego wyrobów szklanych również uznał Sąd za wiarygodne nie mając podstaw do ich negowania. Świadek była pracownikiem kadr pracodawcy, u którego w spornym okresie zatrudniony był odwołujący, z tego powodu miała wiedzę o stanowiskach funkcjonujących w zakładzie pracy.

Podstawą ustaleń faktycznych uczynił Sąd również zeznania odwołującego się T. T.. Odwołujący się rzetelnie scharakteryzował czynności służbowe jakie wiązały się z zatrudnieniem w hucie szkła w spornym okresie oraz szczerze podał przyczyny zatrudnienia na stanowisku operatora urządzeń do wyrobu tworzyw sztucznych po zakończeniu odbywania służby wojskowej. Sąd nie znalazł powodów, z których zeznaniom tym należałoby nie dać wiary.

Sąd czyniąc ustalenia faktyczne, co do charakteru pracy odwołującego, jako pracy w warunkach szczególnych, oparł się także na opinii głównej i uzupełniającej biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy uznając, że obie opinie są przydatne do rozstrzygnięcia sprawy, dają rzetelną odpowiedź na stawiane przez Sąd pytania, zawierającą zrozumiałą i spójną argumentację oraz jasne wnioski.

Tak zebrany materiał dowodowy sąd uznał za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. T. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 sierpnia 2022 r. znak: (...), którą odmówiono mu ponownego ustalenia wysokości emerytury wraz z rekompensatą zasługiwało na uwzględnienie.

Ustawa z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1340) określa w art. 4 i art. 49 warunki nabycia prawa do przewidzianego w niej świadczenia. W myśl pierwszego z nich, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Z kolei w myśl art. 49 ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12 ustawy;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust. 1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 marca 2016 r., III AUa 1899/15).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust. 4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z § 1 rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji. Natomiast w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia. W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 wyjaśnił, że w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy. Natomiast zgodnie z art. 473 k.p.c. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. W postępowaniu przed tymi sądami okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń mogą być udowadniane wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2.02.1996 r. II URN 3/95).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy sporna pomiędzy stronami była przesłanka posiadania przez odwołującego się 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a w szczególności kwestia czy za pracę w warunkach szczególnych należy uznać okres zatrudnienia T. T. w Hucie (...) Przedsiębiorstwo Państwowe w W., którego organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak wskazania w świadectwie pochodzącym od pracodawcy, że praca ubezpieczonego, jaką świadczył w ww. zakładzie pracy w okresie od 1 września 1975 r. do dnia 31 marca 1989 r. była okresem uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ nie wskazywał charakteru wykonywanej pracy oraz stanowisko ściśle według wykazu, działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład.

Dane te w istocie stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Brak takich dokumentów nie oznacza jednak braku możliwości wykazania faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych przy użyciu innych środków dowodowych. W orzecznictwie wielokrotnie wyrażano ugruntowany już pogląd, zgodnie z którym okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. W postępowaniu przed sądem odwoławczym dopuszczalne jest więc dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności jedynie w oparciu o dokumenty (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984r., III UZP 6/84; z dnia 21 września 1984r., III UZP 48/84; a także wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999r., II UKN 619).

W celu ustalenia charakteru pracy ubezpieczonego Sąd miał do dyspozycji obszerny materiał dowodowy – akta osobowe zawierające dokumentację z zatrudnienia u ww. pracodawcy, które – jako że stanowiły dokumenty źródłowe – jednoznacznie potwierdziły jaką pracę wykonywał ubezpieczony i jakie stanowiska zajmował. W tym miejscu należy zaakcentować, że przy ustalaniu pracy w szczególnych warunkach, nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, lecz rodzaj pracy powierzony i faktycznie wykonywany przez ubezpieczonego. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (obowiązującym w danym systemie czasu pracy i na danym stanowisku) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Ustalenie zatem, jakie prace faktycznie wykonywał wnioskodawca, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek do przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 roku, II UK 337/03, OSNP 2004/22/392).

W celu ustalenia tej istotnej okoliczności, tj. jaki był faktyczny zakres czynności i charakter pracy T. T. Sąd posiłkował się także zeznaniami świadka J. Ż., który wykonywał pracę na tym samym stanowisku jak ubezpieczony również pracując w tym samym zakładzie pracy oraz świadka B. Ż., która jako pracownik kadr ówczesnego pracodawcy odwołującego się miała wiedzę o charakterze stanowisk służbowych i braku różnic pomiędzy stanowiskami hutnika i hutnika formowacza wyrobów szklanych.

Decydującą rolę przy dokonywaniu analizy charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania do jednej z pozycji wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. W związku z powyższym, w celu dokonania ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sporu, sąd wykorzystał również dokumentację załączoną do akt sprawy zawierająca akta osobowe ubezpieczonego, a następnie wykorzystał dowód z opinii biegłego z zakresu BHP, który po zapoznaniu się z aktami osobowymi odwołującego się stwierdził, że ubezpieczony w spornym okresie pracy, w wymiarze pełnego etaty ( z wyjątkiem okresu odbywania służby wojskowej od 26 stycznia 1978 r. do 18 stycznia 1980 r. i z wyjątkiem okresu od 18 stycznia 1980 r. do 1 lutego 1980 r., kiedy świadczył pracę jako operator urządzeń do wyrobu tworzyw sztucznych) wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie. Praca ta stanowiła pracę w narażeniu na szkodliwe czynniki takie jak: mikroklimat gorący, hałas, czy szkodliwe czynniki chemiczne.

Biorąc pod uwagę ustalony charakter pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w spornym okresie, należy stwierdzić, że w tym czasie świadczył on pracę w warunkach szczególnych na stanowisku wymienionym w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr. Nr 8, poz. 43 z późniejszymi zmianami), w wykazie „A" prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, w dziale XIII „Prace różne", w pkt. 3 „formowanie wyrobów szklanych” oraz w przepisach zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz.Urz.MG.1985.1.1), w dziale XIII „Formowanie wyrobów szklanych” pod pozycją 2 „hutnik - formowacz wyrobów szklanych.

Zebrany przez Sąd materiał dowodowy pozwolił na uwzględnienie spornego okresu zatrudnienia do stażu pracy w szczególnych warunkach, co dało podstawę do uznania, że T. T., urodzony po dniu 31 grudnia 1948 r., legitymujący się łącznym stażem pracy wynoszącym 21 lat, 8 miesięcy i 26 dni, nie posiadający prawa do wcześniejszej emerytury lub emerytury pomostowej, spełnia wszystkie warunki do przyznania mu prawa do rekompensaty, ponieważ postępowanie dowodowe wykazało, że zrealizowana została także ostatnia, a sporna w realiach sprawy, przesłanka posiadania przez odwołującego się przed dniem 1 stycznia 2009 r. co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnych charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Odwołujący legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych jako hutnik formowacz wyrobów szklanych ręcznie w wymiarze 17 lat i 3 dni.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, zasadną była zmiana zaskarżonej decyzji, o czym Sąd orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i przyznał ubezpieczonemu prawo do rekompensaty od dnia 1 sierpnia 2022 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył stosowny wniosek do organu rentowego.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd orzekł o przekazaniu do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek odwołującego o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia nabycia prawa do emerytury do dnia zapłaty zawarty w piśmie z daty 5 maja 2025 r. w oparciu o art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c., który stanowi, że jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.