Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 czerwca 2024 r. w Warszawie

sprawy A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z udziałem płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

na skutek odwołania A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 20 kwietnia 2023 r. numer (...)- (...) (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że A. P. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 3 października 2022 r. do 3 grudnia 2022 r.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. P. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kwotę 20,40 zł (dwadzieścia złotych
i czterdzieści groszy) tytułem zwrotu wydatków wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

A. P. w dniu 24 maja 2023r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 kwietnia 2023r., nr (...)- (...) (...), wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia w (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. od 3 października 2022r. do 3 grudnia 2022r., względnie o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko, ubezpieczona wskazała, że dobrowolnie zrezygnowała z zasiłku rehabilitacyjnego po operacji, aby pójść do pracy, co świadczy o jej rozsądku, chęci pracy i dbałości o budżet, nie tylko swój, ale też Państwa i ZUS. Pracowała na stanowisku pracownika działu sprzedaży i zajmowała się obsługą zakupów przez internet. Fakt, że pod koniec października miała problemy z błędnikiem, nie można było przewidzieć. Na skutek tego schorzenia była hospitalizowana w Szpitalu (...) w W..

Dalej ubezpieczona podkreśliła, że nawet, gdyby uznać, że badania lekarskie zostały przeprowadzone za późno - 6 października 2022 roku (w czwartek), zamiast w dzień roboczy poprzedzający rozpoczęcie pracy, a zatem 30 września 2022 roku (piątek), to nie dowodzi to nieważności badania, ani tym bardziej tego, że nie świadczyła pracy na rzecz pracodawcy. Parafrazując twierdzenia ZUS, zdaniem A. P., w przedmiotowej sprawie w sposób niebudzący wątpliwości uwidocznione zostały działania Zakładu, których głównym celem jest chęć braku wypłaty należnych na podstawie prawa świadczeń na rzecz pracownika. Natomiast twierdzenie, iż kwota 4.457,24 zł jest wysoką podstawą wymiaru składek jest niezgodne z realiami i wysokością płac w W. w 2022 roku. Według ubezpieczonej działania ZUS wydają się być intencjonalne i nakierowane tylko na „oszczędzanie” środków, których jak wiadomo brakuje w systemie świadczeń (odwołanie z dnia 24 maja 2023r., k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od ubezpieczonej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że zgłoszenie A. P. do ubezpieczeń nastąpiło w związku z podpisaniem pomiędzy stronami umowy o pracę na czas określony od 3 października 2022r. do 3 grudnia 2022r. Na podstawie tej umowy ubezpieczona została zatrudniona u płatnika składek (...) sp. z o.o. na stanowisku pracownika działu sprzedaży, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w wysokości 4.457,24 zł. Od 24 października 2022r. przebywała na zwolnieniu lekarskim. Analizując sprawę, organ rentowy zauważył, że A. P. przed zatrudnieniem u ww. płatnika składek, po przepracowaniu niespełna 5 miesięcy, przebywała na długotrwałym zasiłku chorobowym przez maksymalny okres 182 dni oraz na trzymiesięcznym świadczeniu rehabilitacyjnym. Natomiast od dnia 16 sierpnia 2022r. do 30 września 2022r. płatnik składek wykazał za ubezpieczoną okres nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Organ rentowy zwrócił uwagę także na fakt, że A. P. zalewie po 21 dniach od zatrudnienia u płatnika (...) sp. z o.o. rozpoczęła ponowną długotrwałą absencję chorobową. Wątpliwości organu rentowego budzi także fakt, że zeznała, iż rozpoczęła pracę dzień po podpisaniu umowy o pracę, czyli w dniu 30 września 2022r. Natomiast według umowy A. P. miała rozpocząć pracę dopiero 3 października 2022r. i z tą datą została zgłoszona do ubezpieczeń.

Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty badanej sprawy, organ rentowy uznał, że zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę przez (...) sp. z o.o. miało zapewnić A. P. uzyskanie świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w postaci zasiłku chorobowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał także, że racjonalny pracodawca zatrudnia pracownika, dlatego że potrzebuje w swoim zakładzie siły roboczej. U źródła każdej umowy, której przedmiotem jest świadczenie pracy za wynagrodzeniem, leży przyczyna w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno-organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy (odpowiedź na odwołanie z dnia 26 czerwca 2023r., k. 9-10 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. została wpisana do KRS pod nr (...) z datą rejestracji 31 października 2002r. Przedmiot działalności spółki związany jest ze sprzedażą detaliczną wyrobów medycznych, włączając wyroby ortopedyczne, prowadzoną w wyspecjalizowanych sklepach (PKD 47.74.Z.). Siedziba spółki mieści się pod adresem ul. (...), (...)-(...) W.. Prezesem zarządu spółki jest A. K., natomiast prokurentem M. S. (1) (odpis KRS, k. 22-25 a.s.). W spółce obowiązuje zasada, że nie są zatrudniani znajomi, ani członkowie rodziny osób już pracujących. Procedura rekrutacyjna jest jednakowa dla wszystkich. Spółka zamieszcza ogłoszenia na portalu (...) i przeprowadza zwykle dwie, a nawet trzy, rozmowy rekrutacyjne. Pierwszą rozmowę przeprowadza prezes zarządu A. K., natomiast druga rozmowa odbywa się z M. S. (1). Spółka podpisuje z nowymi pracownikami najpierw umowę o pracę na okres próbny (zeznania świadka M. S. (1), k. 119 verte a.s.; zeznania świadka Ł. P., k. 120 a.s.; zeznania A. K., k. 150 a.s.).

A. P. w dniu 30 kwietnia 2021r. ukończyła Licem Ogólnokształcące im. (...) w Ł. (świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego, k. 91 a.s.; świadectwo dojrzałości, k. 90 a.s.). W okresie od 8 lipca 2021r. do 30 września 2022r. była zatrudniona w (...) S.A. z siedzibą w W., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku ds. obsługi klienta (świadectwo pracy z dnia 30 września 2022r., k. 88 a.s.). W okresie od 10 stycznia 2022r. do 13 stycznia 2022r. przebywała na Oddziale Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej w Szpitalu (...) w W., gdzie przeszła operację barku prawego i miała wstawiane śruby. Po operacji była niezdolna do pracy i pobierała zasiłek chorobowy przez maksymalny czas 182 dni (dokumentacja medyczna ubezpieczonej – akta organu rentowego; zeznania A. P., k. 150 a.s.). W dniu 29 czerwca 2022r. ubezpieczona złożyła wniosek o świadczenie rehabilitacyjne. Lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenie z dnia 5 sierpnia 2022r., w którym wskazał, że ubezpieczona jest niezdolna do pracy oraz że w związku z rokowaniem odzyskania zdolności do pracy istnieją okoliczności uzasadniające ustalenie uprawnień do świadczenie rehabilitacyjnego na okres 3 miesięcy, licząc od daty wyczerpania zasiłku chorobowego. A. P. w okresie od 18 maja 2022r. do 15 sierpnia 2022r. pobierała świadczenie rehabilitacyjne. Następnie złożyła do organu rentowego wniosek o przedłużenie świadczenia rehabilitacyjnego, ale ostatecznie wycofała go. Jej umowa o pracę z Pocztą Polską S.A. została rozwiązana z upływem czasu, na jaki została zawarta (wniosek z dnia 29 czerwca 2022r., k. 1-3 akt organu rentowego; orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 5 sierpnia 2022r., k. 4 akt organu rentowego; decyzja ZUS z dnia 10 sierpnia 2022r., k. 5 akt organu rentowego; wniosek o świadczenie rehabilitacyjne z dnia 6 września 2022r., k. 7-11 akt organu rentowego; wycofanie wniosku z dnia 26 października 2022r., k. 12-13 a.s.; decyzja ZUS z dnia 28 października 2022r., k. 15 a.s.; zeznania A. P., k. 149-150 a.s.).

Ubezpieczona od sierpnia 2022r. rozpoczęła poszukiwania nowej pracy przez portale internetowe (zeznania świadka M. P., k. 118 verte a.s.). Złożyła CV w portalu (...) m.in. do (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Została zaproszona na dwie rozmowy rekrutacyjne, pierwszą z nich odbyła w dniu 12 września 2022r. z A. K., natomiast drugą z M. S. (1). Przed podjęciem pracy nie znała nikogo w spółce (screenshots wiadomości A. K. z dnia 12 września 2022r. dot. spotkania rekrutacyjnego pracodawcy, k. 7 a.s.; zeznania świadka R. S. (1), k. 149 verte a.s.; zeznania A. P., k. 149 verte – 150 a.s.; zeznania A. K., k. 150 verte a.s.; zeznania świadka A. W., k. 119 a.s.; zeznania świadka A. G., k. 119 a.s.; zeznania świadka M. S. (1), k. 119 a.s.).

W dniu 29 września 2022r. zostało wystawione A. P. skierowanie na badania wstępne. W tym samym dniu strony podpisały umowę o pracę na okres od 3 października 2022r. do 3 grudnia 2022r., na podstawie której ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku pracownika działu sprzedaży, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w kwocie 4.457,24 zł brutto miesięcznie. Termin rozpoczęcia pracy określono na 3 października 2022r. (skierowanie na badania lekarskie z dnia 29 września 2022r. - akta organu rentowego; umowa o pracę z dnia 29 września 2022r. - akta organu rentowego). W dniu 3 października 2022r. A. P. został udzielony instruktaż stanowiskowy, natomiast w dniu 10 października 2022r. instruktaż BHP. W dniu 6 października 2022r. uzyskała orzeczenie lekarskie potwierdzające jej zdolność o pracy na stanowisku pracownika działu sprzedaży (karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP - akta organu rentowego; orzeczenie lekarskie z dnia 6 października 2022r. - akta organu rentowego).

Do obowiązków ubezpieczonej na zajmowanym stanowisku należała obsługa programu handlowego Symfonia Handel w zakresie wystawiania dokumentów potwierdzających sprzedaż i wydania towaru z magazynu, przyjmowanie i realizacja zamówień kontrahentów składanych zarówno mailowo, jak i telefonicznie, prawidłowe przygotowanie przesyłki do odbioru przez firmę kurierską oraz drukowanie listów przewozowych (zakres czynności pracownika z dnia 3 października 2022r. - akta organu rentowego). Ubezpieczona w okresie świadczenia pracy głównie wystawiała faktury, rozmawiała telefonicznie z klientami, a pod koniec dnia pakowała paczki dla kurierów. Pracę wykonywała w siedzibie spółki w godzinach 9:00-17:00, w dziale fakturowania. Miejscem jej pracy był open office, gdzie znajdowały się 3 rzędy biurek, a w każdym rzędzie były 4 biurka. Tam wszyscy pracownicy wykonywali pracę. A. P. zajmowała miejsce w pierwszym rzędzie, na miejscu M. R., która zmieniła pracę i od której przejęła obowiązki. Podpisywała się na liście obecności wraz z innymi pracownikami spółki. Wynagrodzenie za pracę było przekazywane ubezpieczonej na rachunek bankowy. Do pracy przyuczała ją A. G., zaś nadzór nad pracą ubezpieczonej sprawowała kierowniczka M. S. (1) oraz A. K., jako prezes zarządu. Ubezpieczona otrzymała telefon służbowy, miała dostęp do skrzynki e-mail oraz kartę pozwalającą na wjazd na 3 piętro budynku, gdzie znajdowała się siedziba spółki (oświadczenie o wyrażeniu zgody na przekazywanie wynagrodzenia na rachunek bankowy z dnia 29 września 2022r. - akta organu rentowego; potwierdzenie wykonanych operacji wystawione w dniu 12 kwietnia 2023r. - akta organu rentowego; potwierdzenie transakcji – przelew wynagrodzenia za październik, listopad i grudzień 2022r. - akta organu rentowego; listy obecności, k. 60-65 a.s.; faktura VAT z dnia 14 października 2022r. - akta organu rentowego; faktura VAT z 21 października 2022r. - akta organu rentowego; zeznania świadka A. W., k. 119 a.s.; zeznania świadka M. S. (1), k. 120 a.s.; zeznania świadka Ł. P., k. 120 a.s.; zeznania świadka R. S. (1), k. 149 verte a.s.; zeznania A. P., k. 149 verte -150 a.s.; zeznania A. K., k. 150 verte a.s.).

W dniu 7 października 2022r. ubezpieczona otrzymała skierowanie do szpitala w celu usunięcia zespolenia po laterjet barku prawego, z powodu konfliktu metalu ścięgna ISP i SSC (skierowanie do szpitala z dnia 7 października 2022r. - dokumentacja medyczna ubezpieczonej).

W dniu 24 października 2022r. A. P., będąc w domu rodzinnym, poczuła się gorzej. Domownicy wezwali karetkę, która zabrała ubezpieczoną na SOR, ale następnego dnia rano ubezpieczona powróciła do domu w związku z poprawą jej stanu zdrowia. W domu ponownie źle się poczuła i udała się do lekarza w Ł., gdzie dostała skierowanie do szpitala. Ostatecznie ubezpieczonej postawiono diagnozę, że ma wirusowe zapalenie błędnika. W dniu 28 października 2022r. została wypisana ze szpitala, z zaleceniem przyjmowania leków. Zwolnienie lekarskie w związku z niezdolnością do pracy otrzymała począwszy od 24 października 2022r. Po tym dniu nie podjęła już pracy u płatnika składek, bowiem umowa o pracę zawarta na okres próbny uległa rozwiązaniu. W dniu 9 stycznia 2023r. została przyjęta do Szpitala (...) w W. na podstawie skierowania z dnia 7 października 2022r. w celu leczenia operacyjnego barku prawego. W dniu 10 stycznia 2023r. przeszła zabieg operacyjny, podczas którego zostały usunięte śruby z wyrostka kruczowego (dokumentacja medyczna ubezpieczonej - akta organu rentowego; zeznania świadka M. P., k. 118 verte a.s.; zeznania A. P., k. 149 verte – 150 a.s.).

Pismem z dnia 22 lutego 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił ubezpieczoną i płatnika składek o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego odnośnie zasadności zgłoszenia A. P. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z (...) sp. z o.o. (zawiadomienia o wszczęciu postępowania z dnia 22 lutego 2023r. - akta organu rentowego).

Po zakończeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 20 kwietnia 2023r. decyzję nr (...) (...), w której stwierdził, że A. P., jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 3 października 2022r. do 3 grudnia 2022r. (decyzja z dnia 20 kwietnia 2023r. - akta organu rentowego).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił, uwzględniając wymienione dowody z dokumentów, których wiarygodność nie budzi wątpliwości. Dokumenty te, tak w zakresie ich autentyczności, jak i treści, nie zostały zakwestionowane przez strony, Sąd zatem na ich podstawie dokonał części ustaleń faktycznych.

Sąd dał wiarę ubezpieczonej, która przekonująco i spójnie przedstawiła okoliczności, które doprowadziły do zawarcia z płatnikiem składek umowy o pracę, okoliczności świadczenia pracy na rzecz spółki oraz zakres obowiązków. Natomiast w części, w jakiej zeznała, że śruby, które miała wstawione w barku, mogły być cały czas w jej ciele, ale po upadku związanym z atakiem błędnika poluzowały się i dlatego została podjęta decyzja o operacji, bo żadne leki ani blokady nie pomagały, Sąd ocenił jako niewiarygodne. Na niewiarygodność takiego przekazu wskazuje skierowanie do szpitala, które ubezpieczona otrzymała w dniu 7 października 2022r., a więc zanim zachorowała na wirusowe zapalenie błędnika. W skierowaniu tym wskazano, że nastąpił konflikt metal ścięgna ISP i SSC, w związku z tym zalecono usunięcie zespolenia po laterijet barku prawego. Ustalono też, że ubezpieczona zgłosi się na Oddział Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej Szpitala (...) w W. w dniu 9 stycznia 2023r.

Jako wiarygodne Sąd ocenił zeznania świadka M. P., która mimo, iż jest matką ubezpieczonej, na podstawie własnych obserwacji i przekazu córki, miała wiedzę na temat okoliczności nawiązania spornej umowy o pracę, a także przyczyn niezdolności do pracy ubezpieczonej, powstałej od 24 października 2022r.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków: A. W., A. G., M. S. (1), Ł. P. i R. S. (2), którzy zgodnie potwierdzili, że A. P. świadczyła pracę na rzecz płatnika składek, a także przedstawili okoliczności podjęcia zatrudnienia przez ubezpieczoną oraz zakres wykonywanych przez nią czynności. Wszyscy w jednakowy sposób opisali również procedurę rekrutacyjną w (...) sp. z o.o. oraz zgodnie potwierdzili, że A. P., przed podjęciem przez nią pracy, nikt w spółce nie znał. Oceniając zeznania ww. świadków, Sąd miał na względzie, że są oni pracownikami płatnika składek i widywali ubezpieczoną w siedzibie spółki. Poza tym zeznania świadków są spójne, także z dokumentami, dlatego Sąd nie miał podstaw, aby kwestionować ich wiarygodność w jakiejkolwiek części.

Zeznania prezesa zarządu płatnika składek A. K. także zostały ocenione jako wiarygodne, bowiem ich treść jest zgodna z tym na co wskazywali świadkowie oraz co wynika z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. P. podlegało uwzględnieniu.

Przed przystąpieniem do analizy okoliczności, jakie zaistniały w rozpatrywanej sprawie, tytułem wstępu wskazać należy, że zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1230 – dalej u.s.u.s. lub ustawa systemowa). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na podstawie ww. ustawy, tj. w myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1, pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Objęcie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia, zgodnie z art. 13 pkt 1 u.s.u.s., następuje od dnia nawiązania stosunku pracy do jego ustania. Sam stosunek pracy i definicję pracownika określa natomiast ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1465 – dalej k.p.). Zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tego stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że brak jest dowodów potwierdzających faktyczne świadczenie pracy przez A. P.. Wydając decyzję powołał się na treść art. 83 k.c., a także art. 58 § 2 k.c., i podkreślał, że zawarta między stronami umowa o pracę z 29 września 2022r. jest nieważna, jako czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Według organu rentowego jedynym celem zgłoszenia A. P. do ubezpieczeń była chęć uzyskania świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wedle przepisów Kodeksu cywilnego o nieważności oświadczeń woli można mówić w trzech przypadkach. Z art. 83 § 1 k.c. wynika, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Przy czym należy odróżnić nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327). Podkreślić należy jednak, iż powołanie się na przepis art. 58 § 2 k.c., z uwagi na wystąpienie celu obliczonego na naruszenie zasad współżycia społecznego, możliwe jest wyjątkowo. Tylko w przypadku uznania, że zawarta umowa o pracę nie była faktycznie wykonywana przez strony, istnieje możliwość oceny w płaszczyźnie zgodności jej celu z zasadami współżycia społecznego. Nie można natomiast przyjąć, że jeżeli stronom umowy o pracę przyświeca cel w postaci chęci uzyskania tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, to czynność prawna jest nieważna z mocy art. 58 § 2 k.c. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy również o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak i inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak chociażby chęć uzyskania środków utrzymania (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 maja 2018r., III AUa 858/17).

W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do tego, by podzielić stanowisko organu rentowego, że umowa o pracę z dnia 29 września 2022r. jest nieważna. Faktycznie była realizowana, co potwierdził zgromadzony materiał dowodowy. Dowodem na to wskazującym są dokumenty, a także zeznania świadków R. S. (1), A. W., A. G., Ł. P. i M. S. (1) oraz zeznania ubezpieczonej i prezesa zarządu A. K.. Wynika z nich, że ubezpieczona wzięła udział w rekrutacji prowadzonej przez (...) sp. z o.o., nie znając wcześniej nikogo w tej spółce. Rekrutacja przebiegała według zasad obowiązujących u płatnika składek i zakończyła się zawarciem umowy o pracę na okres próbny – takiej, jaką spółka zawiera na początku ze wszystkimi pracownikami. Ubezpieczona została potraktowana w ten sam sposób i przystąpiła do pracy. Co prawda badania wstępne wykonała 6 października 2022r., a więc już po podpisaniu umowy i rozpoczęciu jej realizacji, należy jednak podkreślić, że wymóg posiadania aktualnych badań lekarskich przez pracownika obciąża pracodawcę, który zgodnie z art. 229 § 4 k.p. nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Dopuszczenie do pracy bez aktualnego badania lekarskiego nie jest jednak elementem czynności prawnej (oświadczenia woli) zawarcia umowy o pracę, a więc nie może powodować jej nieważności z powodu celu skierowanego na obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005r., II UK 275/04; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 26 października 2017r., III AUa 927/17). Z tego wynika więc, że mimo, iż A. P. została dopuszczona do pracy bez wymaganych prawem badań lekarskich, o co powinien zadbać pracodawca, to z faktu tego nie można wywodzić tak daleko idącego skutku, jakim jest nieważność stosunku pracy, tym bardziej w sytuacji, gdy ten stosunek pracy, był realizowany, natomiast orzeczenie lekarskie ubezpieczona uzyskała.

Powodem wyłączenia A. P. z ubezpieczeń społecznych nie mogła być też powoływana przez ZUS okoliczność niewykonywania pracy. Ubezpieczona po rekrutacji i podpisaniu umowy o pracę faktycznie przystąpiła do jej realizacji. Potwierdzili to wszyscy zeznający w sprawie świadkowie: M. S. (1) – prowadząca rekrutację i sprawująca nadzór nad pracą ubezpieczonej, R. S. (1), Ł. P. i A. W. – osoby pracujące w tym samym pomieszczeniu co ubezpieczona, mające z nią codzienny kontakt oraz możliwość obserwacji pracy, którą wykonywała oraz A. G. – osoba również pracująca w tym samym miejscu co A. P., a także wdrażająca ubezpieczoną w powierzone jej obowiązki. Dodatkowo strony – ubezpieczona i prezes zarządu płatnika składek wskazali na te same okoliczności, które wynikają z zeznań świadków. Warte podkreślenia jest również, że ubezpieczona codziennie podpisywała listę obecności, na której znajdowały się nazwiska wszystkich pracowników spółki. Lista ta była zbiorcza i trudno w związku z tym zarzucać, że została stworzona tylko po to, by uwiarygodnić realizację spornej umowy o pracę. Do zadań ubezpieczonej, realizowanych po podpisaniu tej umowy, należało wystawianie faktur, które – opatrzone podpisem A. P. – zostały przedstawione przez strony. Poza tym ubezpieczona prowadziła telefoniczne rozmowy z klientami, a pod koniec dnia pakowała paczki dla kurierów. Płatnik składek udostępnił ubezpieczonej telefon służbowy, skrzynkę e-mail oraz kartę pozwalającą na wjazd na 3 piętro budynku, gdzie znajdowała się siedziba spółki.

Organ rentowy, stwierdzając nieważność oświadczeń stron umowy o pracę, oparł się wyłącznie na domniemaniach i powiązaniu dwóch faktów – zawarcia umowy o pracę i niezdolności pracownika do pracy. Pominął natomiast wskazane wyżej okoliczności, a także dopełnienie przez strony stosunku pracy formalności, jakie wiążą się z zawarciem umowy o pracę. Trzeba bowiem pamiętać, że ubezpieczona została przeszkolona w zakresie BHP i przepisów przeciwpożarowych, została w terminie zgłoszona do ubezpieczeń, a także odbywała badania wstępne – choć już po zawarciu umowy pracę. Oczywiście faktem jest, iż w niedługim czasie od podjęcia pracy – od 24 października 2022r. stała się niezdolna do pracy. Istotne jest jednak to, że ta niezdolność do pracy nie mogła być zaplanowana, nastąpiła bowiem w związku z wirusowym zapaleniem błędnika, a dopiero potem wiązała się z dysfunkcją barku i koniecznością przeprowadzenia kolejnej operacji. Operacja ta, jak wskazuje wystawione ubezpieczonej skierowanie z 7 października 2022r., była zaplanowana wcześniej, ale już po tym, gdy strony zawarły umowę o pracę i zaczęły ją realizować. Jednak nawet, gdyby było inaczej, gdyby ubezpieczona miała świadomość konieczności odbycia operacji, nie ma podstaw, by przyjąć, że zawarła pozorną umowę o pracę. Skoro ją realizowała, co potwierdziły zgromadzone dowody, to o takiej pozorności nie może być mowy.

Innym zagadnieniem, które zostało poddane ocenie Sądu, było to, czy zatrudnienie ubezpieczonej było realizowane w warunkach podporządkowania pracodawcy. W rozpatrywanej sprawie nie ulega wątpliwości, że tak było. A. P. wykonywała pracę w miejscu (siedziba spółki) i czasie przez pracodawcę wskazanym (od 9.00 do 17.00, jak pozostali pracownicy), a ponadto była zobowiązana do wykonywania wydawanych jej poleceń związanych z pracą. Nadzór nad pracą ubezpieczonej sprawowała M. S. (1), a pośrednio również A. K. – prezes zarządu. Wraz z ubezpieczoną pracę w tym samym miejscu i czasie wykonywali również inni zatrudnieniu w spółce, spółka bowiem od wszystkich zatrudnianych wymagała pracy od 9.00 do 17.00. Odbywało się to w open office, gdzie znajdowało się kilkanaście biurek. Pracownicy i przełożeni mieli więc stały kontakt oraz możliwość wzajemnej obserwacji, a w przypadku przełożonych możliwość kontroli. Sąd przyjął więc, że współpraca stron nosiła wszystkie cechy, na jakie wskazuje art. 22 k.p.

Zdaniem Sądu, w rozpatrywanej sprawie, nie zaistniała nie tylko pozorność umowy o pracę, ale też nie było podstaw, by przyjąć, że oświadczenia stron umowy o pracę zmierzały do obejścia prawa bądź że naruszały zasady współżycia społecznego. Jak wcześniej zostało wskazane, nieobecność w pracy A. P. od 24 października 2022r. nie była zaplanowana. Wskazuje na to choroba, na którą wówczas zapadła - wirusowe zapalenie błędnika. Jeśli chodzi zaś o przeprowadzoną później operację, to i w tym przypadku trudno mówić o działaniu zaplanowanym przed zawarciem umowy o pracę. Potwierdza to zaświadczenie wystawione 7 października 2022r. Trzeba jednak podkreślić, że nawet, gdyby ubezpieczona czyniła wcześniej plany poddania się operacji i w tym celu poszukiwała zatrudnienia, to jej działanie nie mogłoby zostać ocenione jako mające na celu obejście prawa czy naruszenie zasad współżycia społecznego, a potwierdza to przywołane wcześniej orzecznictwo, a także inne orzeczenia, na przykład wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 23 stycznia 2015r. (III AUa 488/14), w którym wskazano, że w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę o pracę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Podobne stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z 30 maja 2006r. (II UK 161/05).

Zdaniem Sądu, okolicznością, która czyniłaby sporną umowę nieważną nie jest również krótki okres, jaki upłynął pomiędzy datą zawarcia umowy o pracę a datą, w której wystąpiła niezdolność do pracy A. P.. Ta okoliczność nie może skutkować stwierdzeniem braku podstaw do podlegania ubezpieczeniom społecznym, gdyż przepisy nie wskazują przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. Co więcej, ratio legis ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest zapewnienie ubezpieczonym godziwego zabezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa. Uwzględniając więc, że ubezpieczenie to nie jest determinowane regułą adekwatności między wysokością i długością opłacania składki a wysokością pobranych świadczeń, oczywiste staje się, że w obrębie ryzyka ubezpieczeniowego mieści się sytuacja nagłego i nieprzewidywalnego pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonego ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 maja 2016r., sygn. akt III AUa 1018/15).

Konkludując, w rozpatrywanej sprawie ustalone przez Sąd okoliczności, które zostały omówione, nie wskazują, by działania stron były naganne oraz by stanowisko organu rentowego prowadzące do wydania zaskarżonej decyzji było zasadne. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż strony realizowały podpisaną umowę. W związku z powyższym, nie może być mowy o nieważności umowy o pracę.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., należało zmienić zaskarżoną decyzję poprzez przyjęcie, że A. P. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 3 października 2022r. do 3 grudnia 2022r.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. P. - reprezentowanej przez pełnomocnika, który zgłosił odpowiedni wniosek - kwotę 180,00 zł oraz zwrot wydatków w kwocie 20,40 zł. Kwota 180 zł, stanowiąca stawkę minimalną kosztów zastępstwa procesowego, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023r., poz. 1964). Kwotę wydatków Sąd ustalił natomiast, zgodnie z wnioskiem pełnomocnika ubezpieczonej, jako sumę poniesionych opłat pocztowych związanych z kierowanymi do sądu pismami. Opłaty te wynoszące w każdym przypadku 6,80 zł, co potwierdza informacja na kopertach, zostały poniesione trzykrotnie, stanowiły więc łącznie 20,40 zł.

Wskazane kwoty na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. i art. 98 § 1 ² k.p.c. zasądzone zostały wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.