Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 czerwca 2024 r. w Warszawie

sprawy T. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania T. M. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 23 sierpnia 2022 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje T. M. (1) rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 sierpnia 2022 r. do 30 kwietnia 2024 r.

UZASADNIENIE

T. M. (1) w dniu 6 września 2022r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 sierpnia 2022r., znak: (...), odmawiającej przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do ww. świadczenia. Uzasadniając swe stanowisko wskazał, że wcześniej miał przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy i Komisja Lekarska ZUS nie miała wątpliwości co do stanu jego zdrowia, wobec czego jest dla niego niezrozumiałe, dlaczego w orzeczeniu z dnia 1 sierpnia 2022r., w oparciu o tą samą dokumentację medyczną, uznała, że nie jest niezdolny do pracy. Według ubezpieczonego ocena jego stanu zdrowia dokonana przez Komisję Lekarską ZUS wynika z pobieżnego badania i ignorowania dokumentacji medycznej (odwołanie z 6 października 2022r., k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie powołał się na przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wskazując na przesłanki, które są niezbędne do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Dalej organ rentowy wskazał, że w orzeczeniu z 1 sierpnia 2022r. Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła u ubezpieczonego niezdolności do pracy, wobec czego zaskarżoną decyzją odmówiono prawa do wnioskowanego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 23 września 2022r., k. 12-13 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. M. (1) miał przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 lutego 2021r. do 30 kwietnia 2022r., z tym że świadczenie faktycznie było wypłacane do 31 lipca 2022r. (decyzja ZUS z dnia 20 września 2021r., k. 312 a.r.; decyzja ZUS z 25 października 2021r., k. 322 a.r.; zaświadczenie z 9 września 2022r., k. 376 a.r.). W dniu 17 marca 2022r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych ponowny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (wniosek z 17 marca 2022r., k. 348 a.r.). W toku postępowania lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenie z dnia 21 czerwca 2022r., w którym wskazał, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Następnie Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 1 sierpnia 2022r. również ustaliła brak niezdolności do pracy. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 23 sierpnia 2022r. decyzję odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 21 czerwca 2022r., k. 366 a.r.; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 1 sierpnia 2022r., k. 368 a.r.; decyzja ZUS z 23 sierpnia 2022r., k. 370 a.r.).

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji, a Sąd postanowieniem z 6 października 2022r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych neurologa i ortopedy celem ustalenia, czy T. M. (1) jest niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, a jeśli tak, to czy jest to niezdolność częściowa czy całkowita i na jaki okres, ze wskazaniem daty początkowej powstania tej niezdolności (postanowienie z dnia 6 października 2022r., k. 15 a.s.).

W opinii z 13 kwietnia 2023r. biegła sądowa z zakresu neurologii E. K., po przeprowadzeniu badania przedmiotowego oraz wnikliwej analizie dokumentacji medycznej, rozpoznała u T. M. (1) zmiany zwyrodnieniowo- dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego z przewlekłym zespołem bólowym, niewydolną funkcją statyczno- dynamiczną i zespołem korzeniowym lewostronnym z objawami ubytkowymi. Wskazała, że ubezpieczony zgłasza trudności z chodzeniem, okresowo występują u niego zaostrzenia dolegliwości bólowych i ograniczenie ruchomości kręgosłupa. Ubezpieczony nie może się schylać, dźwigać, długo stać czy siedzieć. Ponadto biegła wskazała, że leczenie farmakologiczne jest utrudnione, ponieważ ubezpieczony nie może przyjmować niesterydowych leków przeciwzapalnych, gdyż w 2019r. przebył wstrząs anafilaktyczny. Dodatkowo zaznaczyła, że T. M. (1) był konsultowany przez neurochirurgów i został zakwalifikowany do planowego leczenia operacyjnego dyskopatii, na co dotychczas nie zdecydował się. Biegła nie stwierdziła u ubezpieczonego objawów klinicznych uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego: kontakt słowny prawidłowy, logiczny, nerwy czaszkowe w normie, bez objawów ogniskowych i piramidowych, bez niedowładów kończyn i ataksji. Biegła wskazała jednak, że po przeanalizowaniu dokumentacji medycznej z dotychczasowego leczenia i rehabilitacji oraz po zapoznaniu się z wynikami badań diagnostycznych oraz przeprowadzeniu badania neurologicznego uważa, że obecny stopień zaawansowania schorzenia układu ruchu i stan neurologiczny naruszają sprawność organizmu ubezpieczonego w stopniu kwalifikującym do orzeczenia częściowej niezdolności do pracy. Biegła podkreśliła, że niezdolność do pracy jest okresowa i trwa od 1 sierpnia 2022r. do 30 kwietnia 2024r., a przekwalifikowanie zawodowe jest niecelowe (opinia biegłej z zakresu neurologii E. K. z 13 kwietnia 2023r., k. 44-46 a.s.).

W opinii z 19 października 2023r. biegły z zakresu ortopedii M. G. rozpoznał u T. M. (1) dyskopatię kręgosłupa lędźwiowego z upośledzeniem sprawności i z objawami zespołu bólowego. Wskazał, że ubezpieczony porusza się z niewielkim utykaniem na lewą kończynę dolną - bez zaopatrzenia ortopedycznego, siada, wstaje zupełnie swobodnie i bez podparcia. W pozycji stojącej ma nieco spłycone krzywizny kręgosłupa, napięcie mięśni około kręgosłupowych jest zupełnie niewzmożone, niebolesne przy palpacji. Biegły zaznaczył, że ubezpieczony zgłasza bolesność kręgosłupa przy ruchach, ale ruchy kręgosłupa wykonuje w pełnym, maksymalnym zakresie i to zupełnie swobodnie we wszystkich płaszczyznach i odcinkach. Według biegłego, analiza przedstawionej dokumentacji, zebrany wywiad oraz przeprowadzone badanie, pozwalają stwierdzić, że ubezpieczony jest nadal - do 30 kwietnia 2024r. częściowo niezdolny do pracy, a powodem niezdolności do pracy jest utrzymująca się dysfunkcja kręgosłupa w przebiegu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych i z objawami korzeniowymi. Równocześnie biegły zaznaczył, że ubezpieczony wymaga intensyfikacji leczenia - rehabilitacji, co rokuje poprawę (opinia biegłego z zakresu ortopedii M. G. z 19 października 2023r., k. 64-66 a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia organu rentowego zgłoszone do opinii neurologicznej i ortopedycznej, postanowieniem z 24 listopada 2023r. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniających biegłego sądowego neurologa oraz biegłego sądowego ortopedy (postanowienie z 24 listopada 2023r., k. 78 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 15 grudnia 2023r. biegły z zakresu ortopedii M. G. -odnosząc się do zarzutów organu rentowego - wskazał, że przeprowadzone badanie przedmiotowe ortopedyczne z dnia 19 października 2023r. wykazało ograniczenie ruchomości kręgosłupa tułowiowego o blisko połowę, a objaw L.’a był dodatni. Występowało zatem ograniczenie sprawności kręgosłupa w stopniu porównywalnym do takiego, jaki opisywano w czasie rehabilitacji leczniczej w czerwcu 2021r., a więc w okresie kiedy u T. M. (1) orzekano częściową niezdolność do pracy. Biegły wskazał, że także 6 października 2021r. opisano w ZUS dysfunkcję narządu ruchu i ustalono dalszą częściową niezdolność do pracy, ale w rzeczywistości ruchy opisane były wówczas lepsze niż te stwierdzone w czasie ostatniego badania. Wobec tego należało stwierdzić, że nie doszło do poprawy. U ubezpieczonego utrzymują się objawy zespołu bólowego kręgosłupa z objawami korzeniowymi i upośledzenie sprawności narządu ruchu kręgosłupa w stopniu podobnym do tego, jaki uzasadniał orzekanie częściowej niezdolności do pracy i przyznanie świadczeń rentowych wcześniej. Porównując stan funkcjonalny, biegły zaznaczył, że nie doszło do uzyskania jakiejkolwiek poprawy (opinia uzupełniająca biegłego z zakresu ortopedii M. G. z 15 grudnia 2023r., k. 83 a.s.).

W opinii uzupełniającej biegła sądowa z zakresu neurologii E. K. wskazała, że po ponownym przeanalizowaniu dokumentacji medycznej i zapoznaniu się z badaniem neurologicznym, przeprowadzonym w dniu 29 marca 2023r., podtrzymuje wnioski przedstawione we wcześniejszej opinii. Uznaje ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy z ogólnego stanu zdrowia, a niezdolność ta jest okresowa i trwa od 1 sierpnia 2022r. do 30 kwietnia 2024r. Biegła podkreśliła, że przyczyną wskazanej oceny jest przewlekły zespół bólowy kręgosłupa L-S z niewydolną funkcją statyczno-dynamiczną i zespół korzeniowy lewostronny z objawami ubytkowymi na podłożu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych, głównie na poziomie L3-L4. W badaniu MR/rezonansu magnetycznego kręgosłupa L-S w 2020r. zobrazowano wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne, na poziomie L3-L4 przepuklina krążka międzykręgowego i nawarstwienia kostne na krawędziach trzonów, retrolisteza i zwężeniem worka oponowego do 7 mm, zwężenie zachyłków bocznych L>P, stenoza lewego otworu m-kręgowego, korzenie ogona końskiego są skupione razem w tylno-lewej części worka oponowego, uciśnięty jest lewy korzeń L4. W badaniu przedmiotowym neurologicznym w zakresie kręgosłupa L-S biegła stwierdziła objawy zespołu bólowego: lordoza zniesiona, napięcie mięśni przykręgosłupowych wzmożone, mierne ograniczenie ruchomości, pr. PP = 40 cm, trudności z prostowaniem, rotacja i nachylenie boczne - deficyt ok. 15 stopni. W zakresie kończyny dolnej lewej biegła wskazała, że obecne są objawy zespołu korzeniowego: objaw rozciągowy L.’a występuje przy kącie 60 stopni, słabszy jest odruch kolanowy, niewielkie ograniczenie zgięcia grzbietowego stopy, niedoczulica na zewnętrznej powierzchni uda, podudzia i na stopie lewej. Biorąc pod uwagę powyższe dane, wynikające z badania klinicznego i badania neuroobrazującego kanał kręgowy kręgosłupa L-S, biegła podkreśliła, że nadal uważa, iż obecny stopień zaawansowania schorzenia układu ruchu i stan neurologiczny naruszają sprawność organizmu ubezpieczonego w stopniu kwalifikującym do orzeczenia częściowej niezdolności do pracy (opinia uzupełniająca biegłej z zakresu neurologii E. K. z 3 marca 2024r., k. 105 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną T. M. (1) konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły także opinie wydane przez biegłych sądowych: ortopedę M. G. i neurologa E. K.. Zostały one sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonego oraz po przeprowadzeniu badań. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski dotyczące istnienia u ubezpieczonego częściowej niezdolności do pracy oraz czasu, na jaki niezdolność do pracy powinna być orzeczona, mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały wyczerpująco uzasadnione oraz są spójne. Dodatkowo w opiniach uzupełniających biegli rozwinęli wnioski, które przedstawili w opiniach wydanych po raz pierwszy, odnieśli się do zastrzeżeń ZUS oraz uzasadnili swe stanowisko o konieczności orzeczenia u T. M. (1) częściowej niezdolności do pracy.

Organ rentowy zakwestionował wszystkie sporządzone w sprawie opinie biegłych neurologa i ortopedy - zarówno główne jak i uzupełniające, wnosząc równocześnie o powołanie innych biegłych z zakresu neurologii i ortopedii. Jako uzasadnienie swego stanowiska i zgłoszonych wniosków wskazano przede wszystkim okoliczność, że opinie zostały wydane rok po przeprowadzeniu badania przez Komisję Lekarską ZUS i to właśnie stanowisko Komisji Lekarskiej stanowi istotniejszy dowód w sprawie. Sąd ocenił, że tego rodzaju polemika Zakładu z opiniami biegłych, wydanymi na podstawie badania ubezpieczonego i informacji wynikających z dokumentacji medycznej, jest mało przekonująca. Sąd rozpoznając sprawę - wobec zakwestionowania przez ubezpieczonego decyzji ZUS, a tym samym orzeczeń organów orzeczniczych ZUS, jakie legły u podstaw jej wydania - nie może się opierać na tych orzeczeniach przy wydawaniu rozstrzygnięcia. Przeciwstawia się temu obowiązująca w postępowaniu sądowym zasada bezpośredniości przeprowadzania dowodów. Oznacza ona, że po pierwsze sąd musi w takiej sprawie jak rozpatrywana przeprowadzić dowód z opinii biegłych sądowych, a po drugie, w procesie sądowym orzeczenie lekarskie ZUS nie może podważyć wiarygodności opinii, którą sporządził biegły sądowy. To opinia biegłego sądowego, a nie orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, jest dla Sądu podstawą do stwierdzenia bądź nie niezdolności do pracy. Sam więc tylko argument odwołujący się do tego, co orzekła Komisja Lekarska ZUS, nie jest wystarczający, aby skutecznie zakwestionować opinie biegłych sądowych i uzasadniać przeprowadzenie dowodu z opinii innych biegłych tej samej specjalności.

Organ rentowy – poza argumentem, o którym była mowa - powoływał się dodatkowo na okoliczność, że dolegliwości ubezpieczonego nie odbiegają od stanu przeciętnej, statystycznej osoby w zbliżonym wieku i w razie zaostrzenia dolegliwości istnieje możliwość korzystania z czasowej niezdolności do pracy. Zdaniem Sądu, również i ta argumentacja jest nietrafiona, gdyż Sąd i biegli sądowi poddają analizie stan zdrowia indywidualnie każdego wnioskodawcy, badając nie tylko występujące dolegliwości, ale także ich wpływ na możliwość wykonywania pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji, które w każdym przypadku są inne. Z tego względu nie ma możliwości, by podczas dokonywania oceny opierać się na danych statystycznych czy uśrednionych, jak chciałby organ rentowy. Z tego względu i w przedmiotowej sprawie ocena była zindywidualizowana, wskazując na inne wnioski niż te, jakie prezentował ZUS, tylko polemizując w sposób nierzeczowy ze stanowiskiem biegłych sądowych.

Ze wskazanych przyczyn Sąd postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 26 czerwca 2024r., na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c., pominął wniosek Zakładu o przeprowadzenie dowodu z opinii innych biegłych z zakresu neurologii i ortopedii. Pominięty został również wniosek o przesłuchanie ubezpieczonego, gdyż – biorąc pod uwagę zgromadzoną dokumentację medyczną i wydane w sprawie opinie – nie było niewyjaśnionych okoliczności, które powodowałyby w sprawie konieczność złożenia zeznań przez T. M. (1).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. M. (1) podlegało uwzględnieniu.

Dokonując rozważań dotyczących zasadności odwołania, w pierwszej kolejności wskazać należy, że renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1251, dalej jako ustawa emerytalna), a więc:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,

4.  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Pierwsza z przesłanek, a więc niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004r., II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia całkowita niezdolność do pracy należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004r., I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006r., I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007r., II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998r., II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006r. ( I PK 153/05) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest zatem pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98).

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016r., III AUa 1609/15).

Badając istnienie analizowanej, a w przedmiotowej sprawie spornej przesłanki warunkującej przyznanie ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych: neurologa E. K. i ortopedy M. G.. Ich ocena została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, dlatego w tym miejscu, odwołując się do niej tylko ogólnie, należy jeszcze raz wskazać, że powyższe opinie zostały rzetelnie oraz jasno i przekonująco uzasadnione. Sąd oparł się na tych opiniach, ponieważ zawierają spójne wnioski co do częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonego, trwającej od 1 sierpnia 2022r. do 30 kwietnia 2024r.

Organ rentowy w toku postępowania kwestionował wskazane opinie, wnosząc o wydanie opinii przez innych biegłych zarówno z zakresu ortopedii, jak i neurologii. Argumentację wskazującą na bezzasadność takich zarzutów oraz zgłoszonego wniosku Sąd już przedstawił. Należy jednak uzupełnić ją jeszcze, wskazując że jednomyślne opinie, niezgodne ze stanowiskiem ZUS, wydało w sprawie dwóch biegłych - z zakresu neurologii i ortopedii. Ocena stanu zdrowia ubezpieczonego była więc kompleksowa, a poza tym dokonana nie tylko przez jednego specjalistę, lecz przez dwóch, których wnioski są zgodne. Organ rentowy, kwestionując je, ograniczył się do oceny nie merytorycznej w sensie medycznym i zarzutów, które bazowały na tym tylko, że Komisja Lekarska ZUS wcześniej i bardziej kompleksowo oceniła stan zdrowia ubezpieczonego. Sąd z takimi wnioskami Zakładu nie zgodził się, gdyż fakt dokonania oceny, która nastąpiła wcześniej, jak i kolegialny skład Komisji Lekarskiej ZUS, same w sobie nie świadczą o nieomylności i słuszności wniosków tego organu orzeczniczego ZUS. Przeciwstawione orzeczeniu tego organu mogą być opinie dwóch biegłych, przy czym choć liczbowo biegli nie dorównują składowi Komisji Lekarskiej ZUS, to istotne jest jakie argumenty przedstawili, a te są w pełni zgodne i przede wszystkim przekonujące w kontekście danych, jakie wynikają z dokumentacji medycznej ubezpieczonego. Biegły sądowy M. G., wskazując na badanie ortopedyczne, jakie przeprowadził w dniu 19 października 2023r., zaakcentował ograniczenie ruchomości kręgosłupa tułowiowego T. M. (1) o blisko połowę oraz dodatni objaw L.’a. Podkreślił również, że wskazane ograniczenie sprawności kręgosłupa jest w stopniu porównywalnym do takiego, jaki opisywano w czasie rehabilitacji leczniczej w czerwcu 2021r., a więc w okresie kiedy u T. M. (1) orzekano częściową niezdolność do pracy. Biegły zwrócił też uwagę, że 6 października 2021r., kiedy opisano w ZUS dysfunkcję narządu ruchu ubezpieczonego i ustalono dalszą częściową niezdolność do pracy, ruchy opisane wówczas były lepsze niż te stwierdzone w czasie ostatniego badania. To z kolei pozwala stwierdzić, że u T. M. (2) nie doszło do uzyskania jakiejkolwiek poprawy. Organ rentowy nie podjął rzeczowej polemiki ze wskazanymi argumentami biegłego M. G., podobnie jak i z tym, co w opinii uzupełniającej – odnosząc się do zarzutów Zakładu – wskazała biegła E. K.. W opinii lekarskiej dotyczącej opinii wskazanej biegłej pojawiły się argumenty, które wcześniej zostały omówione, a poza tym nie mające żadnego uzasadnienia sugestie nieprawidłowości działania E. K.. Tymczasem wskazana biegła szeroko omówiła dane medyczne z badania, które przeprowadziła oraz dane wynikające z dokumentacji medycznej. Zwróciła uwagę na przewlekły zespół bólowy kręgosłupa L-S z niewydolną funkcją statyczno-dynamiczną i zespół korzeniowy lewostronny z objawami ubytkowymi na podłożu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych, głównie na poziomie L3-L4. Odwołała się do badania MR/rezonansu magnetycznego kręgosłupa L-S oraz przeprowadzonego badania neurologicznego, które w zakresie kręgosłupa L-S wykazało objawy zespołu bólowego, a w zakresie kończyny dolnej lewej - objawy zespołu korzeniowego. Organ rentowy – podobnie jak w przypadku opinii M. G. – nie podjął rzeczowej polemiki z argumentami, na jakie wskazała biegła neurolog. Nie wykazał, by dane medyczne, na których biegła się opierała były nieprawidłowe, jak również, by przedstawione wnioski – szczególnie w kontekście zbieżnej opinii ortopedycznej – były niepoprawne.

Uwzględniając powyższe okoliczności, brak było podstaw do wydania w sprawie opinii przez innych specjalistów z zakresu neurologii i ortopedii. W orzecznictwie niezmiennie od wielu lat przyjmuje, że jeżeli opinia biegłego jest jednoznaczna i tak przekonująca, że Sąd określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną, to nie ma obowiązku dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1974r., II CR 638/74). Tego rodzaju dowód ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mają więc zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych, czy też z opinii instytutu w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 k.p.c., sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, czy nie wyjaśnia istotnych okoliczności. W niniejszej sprawie Sąd nie znalazł podstaw do takiej oceny i do kontynuowania postępowania dowodowego.

Podsumowując, Sąd przyjął, wbrew stanowisku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że ubezpieczony jest osobą częściowo niezdolną do pracy od dnia 1 sierpnia 2022r. do 30 kwietnia 2024r. Do 31 lipca 2022r. pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Biegli stwierdzili, że stan jego zdrowia, w porównaniu do stanu zdrowia przed 1 sierpnia 2022r., nie uległ zmianie, nie doszło do takiej poprawy, która wskazywałaby na odzyskanie zdolności do pracy. Biegli zgodni byli, że nadal zachodzą podstawy do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, jak i co do okresu, w którym powinna być ona orzeczona.

Analizując natomiast inne przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia rentowego, określone w art. 57 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy emerytalnej, sąd miał na względzie, że w oparciu o art. 61 wskazanej ustawy prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy. Przez ustąpienie prawa do renty należy rozumieć sytuację określoną w art. 102 ust. 1 ustawy emerytalnej, czyli upływ okresu czasu, na jaki świadczenie zostało przyznane. W przypadku postępowania o przywrócenie prawa do renty koniecznym i jedynym warunkiem jej ponownego przyznania jest zatem ustalenie tylko jednej z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, tj. niezdolności do pracy. Tę przesłankę T. M. (1) spełnił.

Podsumowując, Sąd ocenił, że zaskarżona decyzja organu rentowego, odmawiająca ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jest błędna i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. została zmieniona w ten sposób, że Sąd przyznał T. M. (1) rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 sierpnia 2022r. do 30 kwietnia 2024r.