Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 października 2025 r. w Warszawie

sprawy H. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę kolejową

na skutek odwołania H. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W. z dnia 30 kwietnia 2024 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Renata Gąsior

UZASADNIENIE

H. B. w dniu 22 maja 2024 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 kwietnia 2024 r., znak: (...), odmawiającej mu prawa do emerytury kolejowej. W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczony wskazał, że w ustawie emerytalnej z dnia 17 grudnia 1998 r. obowiązującej od dnia 1 stycznia 1999 r. nie ma żadnego artykułu, który by mówił o tym, że do dnia 31 grudnia 2008 r. musiałby mieć ukończone 60 lat, aby otrzymać emeryturę kolejową. Odwołujący się podkreślił, że w (...) przepracował 40 lat, zatem ma prawo do ww. świadczenia (odwołanie z dnia 22 maja 2024 r. – k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy przytoczył treść art. 40 oraz art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2023 r., poz. 1251), wskazując, że odwołujący, urodzony (...), musiałby spełnić warunki do przyznania emerytury kolejowej, co do wieku, stażu emerytalnego oraz stażu szczególnego do dnia 31 grudnia 2008 r. (art. 50 ust. 1 pkt 2). Natomiast ubezpieczony na 31 grudnia 2008 r. miał niepełne 53 lata zamiast wymaganych w przepisie 60 lat. W oparciu o powyższe, organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury kolejowej (odpowiedź na odwołanie z dnia 12 czerwca 2024 r. – k. 4-5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. B., urodzony (...), w okresie od 1 września 1971 r. do 1 kwietnia 2011 r. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w W. (świadectwo pracy z dnia 1 kwietnia 2011 r. – k. 16 a.s.).

Ubezpieczony na dzień 31 grudnia 2008 r. posiadał okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące łącznie co najmniej 25 lat (bezsporne).

Decyzją z dnia 10 czerwca 2021 r., znak: (...) organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 1 kwietnia 2021 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego (decyzja ZUS z dnia 10 czerwca 2021 r. – a.r.).

W dniu 23 lutego 2024 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie emerytury kolejowej (wniosek z dnia 23 lutego 2024 r. – k. 1 a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 30 kwietnia 2024 r., znak: (...), odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury kolejowej, ponieważ wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat H. B. osiągnął 1 kwietnia 2016 r. (decyzja ZUS z dnia 30 kwietnia 2024 r. – a.r.).

Powyższy stan faktyczny, który nie był sporny, Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, których strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

H. B. w niniejszym postępowaniu, kwestionując decyzję ZUS z dnia 30 kwietnia 2024 r. domagał się przyznania mu prawa do emerytury kolejowej. Warunki do przyznania tego rodzaju emerytury wskazują przepisy art. 40 i 50 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przepis art. 40 stanowi, że kolejowa emerytura przysługuje pracownikowi kolejowemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 55 lat, mężczyzn 60 lat;

2) ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei, łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia na kolei, o których mowa w art. 44-45.

Przepis ten, samodzielnie rozpatrywany, jest adresowany do osób urodzonych przed dniem 1.01.1949 r., a ponieważ H. B. urodził się w roku 1956, nie spełnia warunków do przyznania emerytury przyznawanej tylko w oparciu o ten przepis.

Do grupy wiekowej odwołującego adresowany jest natomiast przepis art. 50 ww. ustawy. W ust. 1 stanowi on, że prawo do emerytury kolejowej, o której mowa w art. 40, przysługuje pracownikom kolejowym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2) warunki do uzyskania emerytury określone w tym przepisie spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.

W niniejszej sprawie niesporne pozostawało, że ubezpieczony do dnia 31 grudnia 2008 r. nie ukończył 60 roku życia. Wiek ten ubezpieczony osiągnął bowiem dopiero w dniu 1 kwietnia 2016 r.

Kwestionując prawidłowość decyzji ZUS, ubezpieczony stał jednak na stanowisku, że nie musi mieć ukończonych 60 lat życia w dacie 31 grudnia 2008 r., a ważny jest bowiem tylko staż pracy osiągnięty przezeń w tej dacie. Taka koncepcja zdaniem sądu jest jednak sprzeczna z literalnym brzmieniem przepisu art. 50 ustawy, który mówi o spełnieniu warunków do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r., nie różnicując ich znaczenia i wagi, wobec czego brak jest podstaw, by uznać, że możliwe jest pominięcie któregokolwiek z nich. Podkreślić należy, że istnieje pewna grupa osób, która może spełnić wymogi owej regulacji i najwyraźniej to ona jest adresatem tej normy prawnej. H. B. do tej grupy się jednak nie zalicza, gdyż chodzi o kobiety, urodzone po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r.

Zauważyć też należy, że przepis art. 50 był poddany kontroli pod kątem zgodności z Konstytucją. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 22 czerwca 1999 r., K. 5/99 (OTK 1999, Nr 5, poz. 100) stwierdził, że artykuł 1 ust. 2, art. 50 ust. 1 pkt 2 oraz art. 195 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są zgodne z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał podkreślił, że ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie narusza ani praw nabytych w drodze skonkretyzowanych decyzji przyznających świadczenia, ani praw nabytych in abstracto, ani też ekspektatyw maksymalnie ukształtowanych. Ustawa dotyka jedynie ekspektatyw, które nie mają charakteru maksymalnie ukształtowanego, a więc takich, które zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego nie zostały objęte ochroną konstytucyjną.

Na konieczność spełnienia warunku osiągnięcia wieku 60 lat do 31.12.2008 r. zwraca też uwagę orzecznictwo sądowe. Przykładowo Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 27.11.2013 r. (III AUa 596/13, LEX nr 1402828) wskazał, że stwierdzenie zgodności z Konstytucją treści art. 50 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyklucza możliwość przyznania emerytury pracownikowi kolejowemu, który do dnia 31.12.2008 r. nie ukończył określonego przepisem wieku 60 lat w stosunku do mężczyzn i 55 lat w stosunku do kobiet. Natomiast w postanowieniu z dnia 27 lutego 2019 r. (II UK 36/18, LEX nr 2626347) Sąd Najwyższy wskazał, że regulacja zawarta w art. 50 ustawy emerytalnej ma charakter przejściowy. Brzmienie tego przepisu oraz przytoczone orzecznictwo prowadzi wprost do odpowiedzi, że w myśl art. 50 ustawy emerytalnej prawo do emerytury kolejowej, o której mowa w art. 40, przysługuje pracownikom kolejowym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2) warunki do uzyskania emerytury określone w art. 40 (wiek i okresy składkowe i nieskładkowe) spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r. W istocie przepis ten nie może dotyczyć mężczyzn. Konieczność spełnienia przez mężczyzn do dnia 31 grudnia 2008 r. warunku osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat prowadzi do tego, że art. 50 ustawy emerytalnej nie znajdzie zastosowania w stosunku do żadnego mężczyzny, który urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r., natomiast z regulacji w nim zawartej będą mogły skorzystać wyłącznie kobiety. Takie zaś skutki są zgodne z omówioną wyżej zasadą stopniowego wygaszania dotychczasowych uprawnień ograniczającą możliwość wcześniejszego przechodzenia na emeryturę urodzonym po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. przez postawienie cezury - 31 grudnia 2008 r.

Mając na uwadze całokształt ww. okoliczności i rozważań Sąd uznał, że H. B. nie spełnia przesłanek do przyznania mu prawa do emerytury kolejowej, dlatego jego odwołanie od zaskarżonej decyzji zostało oddalone na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Renata Gąsior