Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

Protokolant: st. sekr. sąd. Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2023 r. w Warszawie

sprawy T. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu

na skutek odwołania T. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 16 czerwca 2020r. nr (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż T. Z. jako jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) sp. z o.o. w W. od dnia 25 kwietnia 2019r. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w postaci wymienionej spółki i zobowiązuje organ rentowy do uwzględnienia powyższego przy ustaleniu podstawy wymiaru składek T. Z. na ubezpieczenie zdrowotne.

Sygn. akt VII U 1046/20

UZASADNIENIE

T. Z. w dniu 21 lipca 2020 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 16 czerwca 2020r. nr (...) i wniósł o jej zmianę poprzez ustalenie prawidłowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia przez niego pozarolniczej działalności jako wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. z uwzględnieniem faktu nieprowadzenia od dnia 25 maja 2018 r. działalności przez spółkę (...) Sp. z o.o. w W. w upadłości, której odwołujący się jest jedynym wspólnikiem. Odwołujący powołując się na brzmienie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazał, iż nie budzi wątpliwości, że jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spełnia warunki do objęcia ubezpieczenia społecznymi oraz obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. Podkreślił przy tym, że w dniu 25 maja 2015 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy ogłosił upadłość spółki (...) Sp. z o.o. w W., której jest jedynym wspólnikiem. Fakt ogłoszenia upadłości likwidacyjnej wiąże się z zakończeniem prowadzenia działalności przez spółkę i jej wspólników, mimo iż nie jest jednoznaczny z ustaniem jej bytu prawnego. Odwołujący się wobec ogłoszenia upadłości spółki pozbawiony został wpływu na jej funkcjonowanie i przychodów związanych z udziałem w spółce. Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest co do zasady wykonalne z dniem jego wydania zgodnie z art. 51 ust. 2 Prawo upadłościowe. Już wówczas, zdaniem odwołującego, dochodzi do zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej przez wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, skoro więc odwołujący zaprzestał wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej z chwilą wydania postanowienia o upadłości, to nie powinien z tego tytułu podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu (odwołanie, k. 3-6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że okoliczność ogłoszenia upadłości spółki (...) Sp. z o.o. w W. nie zwalnia T. Z. z obowiązku wykazywania składek na ubezpieczenie zdrowotne jako jedynego wspólnika (...) Sp. z o.o. w W.. Zgodnie z art. 66 ust. 1 lit. c w zw. z art. 5 pkt 21 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby prowadzące działalność. Zaś za osoby prowadzące działalność w myśl art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uznaje się m.in. jedynego wspólnika sp. z o.o. Organ rentowy podniósł, że według wpisu w KRS T. Z. nadal jest wspólnikiem (...) Sp. z o.o. w W., spółka nie została wykreślona z KRS, a jej działalność nie jest zawieszona. Zdaniem organu rentowego ogłoszenie upadłości spółki nie powoduje utraty statusu wspólnika spółki. Wobec tego w okresie postawienia spółki w stan likwidacji lub upadłości nie ustaje obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, a w konsekwencji zapłaty składek z tego tytułu (odpowiedź na odwołanie, k. 11-12 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. Z. od 19 marca 2018 r. zgłosił się do ubezpieczenia zdrowotnego jako jedyny wspólnik sp. z o.o.

Decyzją nr (...) z dnia 18 października 2019 r. Dyrektora (...) Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia ustalono, że T. Z. podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej jako jedyny wspólnik (...) Sp. z o.o. w W. od 20 kwietnia 2018 r., jako jedyny wspólnik (...) Sp. z o.o. w W. od 10 maja 2018r., jako jedyny wspólnik (...) Sp. z o.o. w W. od 7 września 2018r. Decyzja ta jest prawomocna z dniem 1 listopada 2019 r. (decyzja Narodowego Funduszu Zdrowia z 18 października 2019 r. – akta organu rentowego).

W dniu 16 czerwca 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne T. Z. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej jako wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i określił podstawę składek za okres (...) – 0,00 zł, (...) – 3.554,93 zł, (...) – 7.109,86 zł, 9-12/2018 r. – 10.664,79 zł, 01-12/2019r. – 11.410,68 zł, od 01/2020r. – 12.078,03 zł ( decyzja ZUS z dnia 16 czerwca 2020r. – akta organu rentowego).

Od powyższej decyzji organu rentowego T. Z. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 21 lipca 2020 r. – akta organu rentowego).

T. Z. od dnia 1 sierpnia 2018 r. jest jedynym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. REGON: (...), NIP: (...), nr KRS (...) (odpis KRS spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. – akta organu rentowego).

Postanowieniem z dnia 25 maja 2018 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy Wydział X Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych ogłosił upadłość (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nr KRS (...). Wyznaczono syndyka masy upadłości w osobie P. G. (postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 25 maja 2018 r., sygn. akt X GU 198/18 – akta organu rentowego).

Przedsiębiorstwo spółki było prowadzone przez syndyka masy upadłości P. G. do 31 grudnia 2018 r., ponieważ spółka w momencie ogłoszenia upadłości była stroną kilku umów o roboty budowlane, poza tym spółka była zobowiązana do sporządzenia dokumentacji powykonawczej, a także dokonania odbioru robót przez inwestora. T. Z. pomagał syndykowi w sporządzaniu dokumentacji powykonawczej protokołów odbioru robót, przekazywał i koordynował wydawanie mienia spółki syndykowi (pismo syndyka masy upadłości spółki (...) z 5 sierpnia 2022r., k. 61-62 a.s.).

Zarządzeniem wydanym przez Sędziego – komisarza w sprawie o sygn. akt GUp 485/18 z 18 czerwca 2018 r. spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. została wezwana do złożenia sędziemu komisarzowi oświadczenia potwierdzającego wykonanie obowiązku, o którym mowa w art. 57 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe. Zarządzenie nie zostało podjęte i wróciło jako niepodjęte do Sądu. Kolejne pisma w sprawie były kierowane do syndyka masy upadłości P. G., który zajmował się pisemnymi sprawozdaniami o stanie masy upadłości doręczał je do Sądu. Syndyk zajmował się między innymi spisem zlikwidowanych składników majątkowych oraz ściąganiem należności przysługujących upadłej spółce, sporządzał sprawozdania rachunkowe za okres od dnia 25 maja 2018 r. do dnia 31 sierpnia 2018 r., odstąpił od umów leasingu w imieniu upadłej spółki ze skutkiem na dzień ogłoszenia upadłości. Syndyk wnosił także o dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa upadłego przez syndyka. Postanowieniem z dnia 22 października 2018 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy Wydział X Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych w trybie art. 206 ust. 1 pkt 1 Prawa upadłościowego zezwolił syndykowi masy upadłości na dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa przez syndyka przez okres nie dłuższy niż do 31 grudnia 2018 r. (zarządzenie w sprawie sygn. akt GUp 485/18, k. 10; pismo syndyk a z136 czerwca 2018 r., k 14 – 22, pismo syndyka z dnia 29 czerwca 2018 r., k. 23 -24, pismo syndyka z dnia 4 lipca 2018 r., k 26-27, pismo syndyka z dnia 11 lipca 2018 r., k28-30, postanowienie w sprawie sygn. akt GUp 485/18 z 9 sierpnia 2018 r., k 170, postanowienie w sprawie sygn. akt GUp 485/18 z 22 października 2018 r., k. 215 akt VXIII GUp123/20)

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dowodów z dokumentów oraz w aktach sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy pod sygn. XVIII GUp 123/20, a także na podstawie dołączonych akt organu rentowego.

Całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, stanowił w ocenie Sadu podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 16 czerwca 2020r. nr (...) jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół kwestii podlegania przez odwołującego ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia przez T. Z. pozarolniczej działalności gospodarczej jako wspólnik (...) Sp. z o.o. w W.. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z faktu dokonania przez odwołującego zgłoszenia jako płatnik składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej należy wywodzić, że odwołujący w rzeczywistości taką działalność prowadził w okresie od 19 marca 2018 r., natomiast ogłoszenie upadłości spółki nie powoduje jednocześnie utraty statusu wspólnika, a zatem w ocenie organu rentowego w okresie postawienia spółki w stan likwidacji lub upadłości nie ustaje obowiązek ubezpieczeń wspólnika.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2022 r., poz. 1009), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są […] osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Art. 13 pkt 4 tej ustawy wskazuje zaś, że osoby fizyczne podlegają obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Na wstępie należy zauważyć, że art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówi o prowadzeniu działalności, a nie wpisie do ewidencji czy też rejestracji jako podstawie do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że podstawą do powstania obowiązku ubezpieczenia w oparciu o powyższy przepis jest faktyczne wykonywanie działalności pozarolniczej, w tym gospodarczej, co oznacza, że wykonywanie tej działalności, to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05; z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07; z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 207/08; z dnia 19 lutego 2009 r., II UK 215/08; z dnia 19 lutego 2010 r., II UK 186/09; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 240/09; z dnia 18 listopada 2011 r., I UK 156/11; z dnia 13 września 2016 r. I UK 455/15). Sąd Najwyższy uznaje, że prowadzenie działalności gospodarczej o tyle stanowi tytuł podlegania ubezpieczeniom, o ile faktycznie ubezpieczony działalność tę wykonuje, choć stopień natężenia jego aktywności może być różny (por np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 listopada 2011 r., I UK 156/11; z dnia 13 września 2016 r., sygn. I UK 455/15;).

Jak wynika z akt sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy pod sygn. XVIII GUp 123/20 postanowieniem z dnia 25 maja 2018 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, Wydział X Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych ogłosił upadłość (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nr KRS (...) i wyznaczył syndyka masy upadłości w osobie P. G.. Faktu tego organ rentowy nie kwestionował, a spór sprowadzał się jedynie do wykładni przepisu art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i oceny, czy ogłoszenie upadłości likwidacyjnej i ustanowienie syndyka jest równoznaczne z zaprzestaniem prowadzenia działalności gospodarczej.

Użyte w art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określenie wykonywanie działalności podkreśla, że istotny jest tutaj element faktycznego prowadzenia działalności. Sam wpis do ewidencji działalności gospodarczej o rozpoczęciu tej działalności ma deklaratoryjny charakter. Ubezpieczony od dnia ustanowienia syndyka dla spółki (...). j. w likwidacji z siedzibą w W., nie prowadził działalności gospodarczej i nie zarządzał firmą, pozostawał jedynie (...) spółka jawna z siedzibą w W..

Zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2019r., poz.498), data wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości jest datą upadłości. Zatem masa upadłości powstaje od początku dnia, w którym ogłoszono upadłość, tj. od godz. 00:00. Od tej godziny bowiem rozpoczyna się dzień, w którym upadłość ogłoszono (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 364/03). Postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 51 ust. 2 Prawo upadłościowe).

Wskutek ogłoszenia upadłości upadły jest obowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń (art. 57 ust. 1 Prawo upadłościowe), a z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim (art. 75 ust. 1 Prawo upadłościowe). Pozbawienie upadłego uprawnień do dysponowania majątkiem ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci legitymację do występowania w sprawach dotyczących masy, pozostaje natomiast stroną w znaczeniu materialnoprawnym, jako podmiot stosunku prawnego, z którego wyniknął spór. Brak legitymacji formalnej upadłego nie jest co prawda równoznaczny z brakiem po jego stronie zdolności prawnej, tj. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków, ale zgodnie z art. 144 Prawo upadłościowe, postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka i przeciw niemu. Syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji (art. 173 Prawo upadłościowe). Czynności tych dokonuje w miejsce dotychczasowego właściciela, a także kierownictwa zakładu pracy wobec pracownika. Mienie przedsiębiorcy służące do tej chwili do realizacji celów prowadzonej działalności gospodarczej przekształca się z chwilą ogłoszenia upadłości w masę upadłości, która służy syndykowi do zaspokojenia podstawowego celu upadłości likwidacyjnej, tj. zaspokojenia wierzycieli. Powyższy cel jest sprzeczny z przytoczoną wyżej definicją działalności gospodarczej, której zadaniem jest prowadzenie działalności zarobkowej, w sposób zorganizowany, ciągły, a przede wszystkim faktyczny (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 11 stycznia 2018 r., III AUa 308/17; wyrok Sądu Najwyższego z 15 marca 2012 r., II UK 159/11).

Kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają ewentualnie znaczenie w sferze dowodowej, nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tak m.in. wyroki Sądu Najwyższego z 14 września 2007 r., III UK 35/07, z 15 marca 2012 r., II UK 159/11). W uzasadnieniu wyroku z 15 marca 2012 r. (II UK 159/11) Sąd Najwyższy stwierdził, że sam fakt występowania w rejestrze gospodarczym jako podmiot prowadzący działalność gospodarcza, niepołączony z jakimkolwiek prowadzeniem spraw przedsiębiorstwa, nie stanowi wystarczającej podstawy do zaistnienia przedmiotowego, obowiązkowego ubezpieczenia. Sam fakt występowania w rejestrze gospodarczym, niepołączony z zaangażowaniem się w działalność gospodarczą przedsiębiorcy, nie może być uznany za prowadzenie działalności gospodarczej. Przepisy art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych łączą obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym z prowadzeniem działalności gospodarczej, a nie jedynie z deklaratywnym wpisem do ewidencji działalności gospodarczej, czy też posiadaniem numeru NIP i REGON. Utrata prawa zarządu uniemożliwia upadłemu prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, w konsekwencji nie spełnia on już przesłanek wystarczających do prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Powyższy pogląd Sąd Okręgowy podziela w całości, bowiem nadal jest aktualny, w postanowieniu z dnia 6 maja 2021r. III UZ 5/21 (LEX nr 3177287) Sąd Najwyższy także wyraził pogląd, że jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, upadły traci prawo zarządu majątkiem oraz możliwość korzystania z niego. Utrata prawa zarządu uniemożliwia upadłemu prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, w konsekwencji nie spełnia on już przesłanek wystarczających do prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, stąd też na skutek braku takiej aktywności ubezpieczonego nie spełnia on przesłanki w postaci faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej od momentu ogłoszenia jego upadłości.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony utracił jakiekolwiek władztwo nad spółką w dniu 28 maja 2018 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy Wydział X Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych ogłosił upadłość (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nr KRS (...) i wyznaczył syndyka masy upadłości w osobie P. G.. Od chwili ogłoszenia upadłości odwołujący nie wykonywał żadnej faktycznej działalności gospodarczej, a w szczególności nie miał ani prawnej ani faktycznej możliwości dokonywania czynności związanych z prowadzoną przez spółkę działalnością, chociaż nadal formalnie był (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Wszystkie czynności związane z dalszym prowadzeniem przedsiębiorstwa upadłej spółki za zgodą Sędziego komisarza wykonywał do dnia 31 grudnia 2018 r. syndyk P. G., co wynika z akt sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy pod sygn. XVIII GUp 123/20. Nie ma racji organ rentowy utożsamiając fakt pozostawania wspólnikiem spółki w likwidacji z faktycznym prowadzeniem działalności, z podstawą do zaistnienia obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Pozostawanie wspólnikiem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. niepołączone z zaangażowaniem się w działalność gospodarczą, nie może być uznane za prowadzenie rzeczywistej, faktycznej działalności gospodarczej. Skoro upadły przestaje wykonywać działalność tak jak tego wymaga przepis art. 13 pkt. 4 ustawy systemowej, to z dniem ogłoszenia upadłości i ustanowienia syndyka masy upadłości wspólnicy upadłej spółki nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w pkt 1 wyroku zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddziału w W. z dnia 16 czerwca 2020r. nr (...) ustalając, że odwołujący T. Z. jako jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) sp. z o.o. w W. od dnia 25 kwietnia 2019r. nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w postaci wymienionej spółki i zobowiązał organ rentowy do uwzględnienia powyższego przy ustaleniu podstawy wymiaru składek T. Z. na ubezpieczenie zdrowotne.