Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2025 r. w Warszawie

sprawy D. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składki

na skutek odwołania D. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 25 kwietnia 2024 roku nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od D. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Renata Gąsior

UZASADNIENIE

D. P. w dniu 31 maja 2024 r. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 25 kwietnia 2024 roku, nr (...), którą organ rentowy stwierdził, że odwołujący jako komornik sądowy przy ustalaniu składki na ubezpieczenie zdrowotne nie podlega dyspozycji art. 81 ust. 2 za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a podlega składce na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Wskazaną decyzję ubezpieczony zaskarżył w całości i wniósł o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że jako płatnik składek będący komornikiem sądowym, przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za kolejne miesiące 2022 r., podlega dyspozycji art. 79 ust 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wyraził przekonanie, że dokonana przez organ wykładnia obowiązujących przepisów jest nieprawidłowa, nie uwzględnia faktycznego charakteru, pozycji i funkcji realizowanej przez płatnika składek jako komornika sądowego. Do odwołania ubezpieczony dołączył pismo Krajowej Rady Komorniczej i wskazał, że należy kwalifikować je jako integralną część odwołania i jego pełne stanowisko merytoryczne. W załączonym piśmie Krajowa Rada Komornicza wskazała, że w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw doszło równolegle do istotnych zmian w obszarze ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – w zakresie odnoszącym się do sposobu określania wysokości składki zdrowotnej. Wprowadzone zmiany doprowadziły do istotnego utrudnienia płatnikom określenia do jakiej grupy podmiotów dany płatnik należy i które przepisy znowelizowanej ustawy mają do niego zastosowanie. W stanowisku Krajowej Rady Komorniczej wskazano, że komornik sądowy przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne podlega dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( odwołanie D. P. dnia 24 maja 2024 r. k. 3-10 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy powołał się na okoliczność, że w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. komornicy sądowi ustalają podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach obowiązujących osoby prowadzące działalność gospodarczą – zatem o sposobie ustalenia wysokości podstawy wymiaru, jak i wysokości składki decyduje stosowana forma opodatkowania uzyskiwanych przychodów. Organ rentowy powołując się na treść art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych wskazał, że w odniesieniu do komorników sądowych stosuje się wprost przepisy wskazanych w nim ustaw regulujących zasady ustalania wysokości składek, jakie zostały określone dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Nieistotne jest zatem, że komornicy sądowi nie są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, której to okoliczności organ rentowy nie kwestionuje. Organ rentowy zauważył, że komornik sądowy, jakkolwiek nie jest przedsiębiorcą, to dla celów ubezpieczeń społecznych jak i ubezpieczenia zdrowotnego został zrównany pod względem tak obowiązków jak i uprawnień z osobami, które prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Następnie ZUS powołał się na okoliczność, że mając na uwadze, że począwszy od 1 stycznia 2022 r. ustawodawca w istotny sposób zróżnicował zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność dla prawidłowego jej określenia ważne jest odpowiednie zastosowanie nowych regulacji prawnych ustalonych dla tej grupy ubezpieczonych. Organ rentowy zauważył przy tym, że brzmienie art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych nie zostało zmienione i nie zostały też wprowadzone odrębne przepisy określające zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla komorników. Tym samym należy rozumieć, że ustawodawca świadomie utrzymał stosowanie do komorników znowelizowanych przepisów w tym zakresie, obowiązujących osoby prowadzące działalność gospodarczą. Organ rentowy zaznaczył równocześnie, że w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wysokość podstawy została ściśle powiązana z formą opodatkowania oraz wysokością uzyskiwanych dochodów z działalności gospodarczej (art. 81 ust. 2, 2b-2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). W związku z brzmieniem art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych powiązanie z formą opodatkowania oraz wysokością uzyskiwanych dochodów/przychodów ma zastosowanie także w przypadku komorników sądowych. Organ rentowy podsumowując podkreślił, że do komorników traktowanych na gruncie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jako osoby prowadzące działalność gospodarczą należy ustalać wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej w ścisłym powiązaniu z ich formą opodatkowania dochodów/przychodów z działalności gospodarczej, w rozumieniu przepisów podatkowych, czyli na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Oznacza to, że nie może być do nich stosowany art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej, który określa zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku innych osób prowadzących pozarolniczą działalność, czyli innych niż prowadzący działalność gospodarczą. Organ rentowy wskazał, że mając na uwadze powyższe, ustalił, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne D. P. za rok składkowy 2022 wynosi 551.623,80 zł. (odpowiedź na odwołanie z dnia 13 czerwca 2024 r. k. 11-14verte a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. P. jest komornikiem sądowym. W dniu 18 maja 2023 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dokument ZUS RCA za kwiecień 2023 r. wykazując roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r. Z informacji, jaką organ rentowy uzyskał z Urzędu Skarbowego wynika, że D. P. wybrał formę opodatkowania – zasady ogólne – podatek liniowy, wykazując dochód z tytułu prowadzenia działalności w kwocie 551.623,80 zł za 2022 rok (bezsporne).

W dniu 15 marca 2024 r. ww. złożył do organu rentowego korektę dokumentu rozliczeniowego za kwiecień 2023 r. bez rocznego rozliczenia składki zdrowotnej oraz korekty raportów rozliczeniowych za 2022 r. z wykazaną składką na ubezpieczenie zdrowotne bez formy opodatkowania, tj. w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego. Pismem z dnia 18 marca 2024 r. organ rentowy poinformował D. P., że korekty dokumentów rozliczeniowych za 2022 r. można było składać w terminie do 30 czerwca 2023 r. Ponadto nadmienił, że została błędnie wskazana forma opodatkowania w dokumencie rozliczeniowym ZUS RCA za kwiecień 2023 r. W dniu 26 marca 2024 r. do organu rentowego D. P. złożył wniosek o wydanie decyzji administracyjnej zgodnie z doręczonymi w dniu 15 marca 2024 r. korektami dokumentów rozliczeniowych. Pismem z dnia 4 kwietnia 2024 r. organ rentowy poinformował D. P. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok składkowy 2022 z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Pismem z dnia 10 kwietnia 2024 r. organ rentowy poinformował ubezpieczonego o zakończeniu postępowania ( dokumentacja znajdująca się w aktach ZUS).

Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 25 kwietnia 2024 r., nr (...) stwierdził, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności opodatkowanej według stawki liniowej wynosi za rok 2022 – 551.623,80 zł. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że przychody komorników, w myśl powołanego art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych dla celów podatkowych są traktowane jak przychody z działalności gospodarczej. Organ rentowy wskazał, że mając na uwadze powyższe, ustalił, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne D. P. za 2022 r. wynosi 551.623,80 zł, a roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne należna jest w wysokości 27.029,57 zł (dokumentacja znajdująca się w aktach ZUS).

Powyższy stan faktyczny, który nie jest sporny, Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których autentyczność i treść nie była kwestionowana przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie D. P. jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy dotychczasowy sposób określania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla płatnika jest prawidłowy, czy też powinien być określony zgodnie z art. 81 ust. 2za ww. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 146)

Zgodnie z art. 81 ust. 2 wymienionej ustawy z dnia 27.08.2004 r. roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust 1-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego „całym rokiem składkowym”.

Natomiast w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1691) wskazano, że komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej. Do komornika stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 226), przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497 – dalej jako ustawa systemowa) oraz przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (ust 3).

Ustawodawca w art. 33 ust. 3 powołanej ustawy odsyła do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą tj. do osób, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej.

W art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazano, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

1)  osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a;

2)  twórcę i artystę;

3)  osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

a.  w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b.  z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4)  wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

4a) akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;

4b) komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;

5)  osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe.

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), która m.in. składkę zdrowotną uzależnia od tego, w jaki sposób osoby prowadzące działalność ustalają podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 79a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, składka na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy na zasadach wymienionych w art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym stanowi 4,9% podstawy wymiaru, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2, w przypadku składki obliczonej od miesięcznej podstawy jej wymiaru, iloczynu liczby miesięcy w roku składkowym, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i minimalnego wynagrodzenie obowiązującego w pierwszym dniu tego roku składkowego, w przypadku składki obliczonej od rocznej podstawy jej wymiaru. Przepis ust. 1 stosuje się również w przypadku, gdy ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1 opłaca w tym samym roku kalendarzowym podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30ca opodatkowanie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy jeszcze raz wskazać, że w art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wykazano podstawę wymiaru składki dla osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1,3,4,5 ustawy systemowej oraz art. 18 ust. 1 ustawy o przedsiębiorcach opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 29, 30c lub 30ca ustawy podatkowej, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętym przychodem a poniesionymi kosztami uzyskania przychodu, co nie ma zastosowania do ubezpieczonego.

Komornicy nie mieszczą się w żadnej z wymienionych w art. 81 ust. 2 grup, nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach ani nie należą do żadnej z grup określonych w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy systemowej: nie wykonują wolnego zawodu, nie są wspólnikami jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnikami spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, ani nie są osobami prowadzącymi publiczną lub niepubliczną szkołę. Jedynie z punktu widzenia istnienia tytułu ubezpieczenia komornicy sądowi traktowani są jako osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Sąd Okręgowy podziela w całości rozważania poczynione przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 15 maja 2024 r. sygn. AUa 17/24, w którym wskazał on, że art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie ustanawia nowej kategorii działalności gospodarczej, niewymienionej w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej. Natomiast podleganie przez komornika ubezpieczeniom społecznym (art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej), a poprzez to ubezpieczeniom zdrowotnym (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) nie wynika z faktu prowadzenia przez komornika pozarolniczej działalności gospodarczej, lecz z tego, że zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych, do komorników stosuje się przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (wyrok SA w Białymstoku z 15.05.2024 r., III AUa 17/24, LEX nr 3737842).

D. P. na poparcie swojego odwołania dołączył stanowisko Krajowej Rady Komorniczej, zgodnie z którym komornicy powinni być traktowani z punktu widzenia ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej jak pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 81 ust. 2za. Sąd nie podziela stanowiska wyrażonego przez Krajową Radę Komorniczą, z uwagi na przedstawione wcześniej rozważania. Należy wskazać, że literalna wykładnia przepisu art. 33 ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych wskazuje, że komornika traktuje się jako osobę prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na potrzeby ubezpieczeń społecznych nie na podstawie art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, ale wprost na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach. W konsekwencji powyższego, komornika na potrzeby ubezpieczeń społecznych potraktowano jako podmiot spełniający definicję określoną w pkt 1 art. 8 ust. 6 ustawy systemowej. Komornik nie jest przy tym definiowany jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców i nie musi spełniać przesłanek tej ustawy, do których odsyła pkt 1 art. 8 ust. 6 ustawy systemowej. Mając na względzie powyższe okoliczności należy stwierdzić, że do komornika sądowego nie może znaleźć zastosowania art. 81 ust. 2za ww. ustawy, zgodnie z którym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 98 § 1 k.p.c., na mocy którego Sąd zasądził od odwołującego się na rzecz organu rentowego (jako strony wygrywającej) zwrot kosztów zastępstwa prawnego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego Sąd określił na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i zasądził od D. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 360,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Renata Gąsior