Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2024 r. w Warszawie

sprawy T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania T. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 31 maja 2023 r. znak: (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od T. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 270,00 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

T. S. 13 lipca 2023 r. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 31 maja 2023 r., znak: (...) odmawiającej jej przeliczenia emerytury. Ubezpieczona zaskarżyła decyzję w całości i wniosła o jej zmianę poprzez przeliczenie emerytury z uwzględnieniem składek opłaconych w KRUS. W uzasadnieniu odwołania T. S. wskazała, że jej rodzice prowadzili gospodarstwo rolne i w związku z tym odprowadzali należne składki na ubezpieczenie. Powołując się na art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczona wskazała, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się traktując jak okresy składkowe przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Odwołująca zaznaczyła, że od dzieciństwa pracowała w gospodarstwie swoich rodziców, a podczas studiów w każdym wolnym czasie oraz w okresie intensywnych zbiorów pracowała przy zbiorze owoców, warzyw, żniwach i wykopkach. T. S. zaznaczyła, że ze względu na te okoliczności okres od dnia ukończenia przez nią 16 roku życia tj. od 22 października 1976 r. do 1 stycznia 1983 r. powinien zostać doliczony do okresów składkowych. Mając powyższe na względzie ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji (odwołanie z dnia 7 lipca 2023 r. k.3-10 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Organ rentowy w uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że odwołująca pobiera emeryturę przyznaną w oparciu o art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1251 ze zm.), a wysokość świadczenia została ustalona w oparciu o art. 26 w zw. z art. 25 ustawy emerytalnej. Organ rentowy powołując się na przepis art. 26a wskazał, że jak wynika z akt, ubezpieczona nie przedłożyła dokumentów, które potwierdzałyby fakt opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników w okresie od 23 października 1976 r. do 30 września 1981 r. ponieważ z zaświadczenia z dnia 24 kwietnia 2023 r. (k. 78 akta rentowe tom II) jednoznacznie wynika, że składki na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych opłacone zostały przez rodziców T. E. i W. J.. Organ rentowy powołując się na art. 10 ust. l ustawy emerytalnej wskazał jakie okresy uwzględnia się przy obliczaniu prawa i wysokości emerytury i zaznaczył, że wskazany przepis nie będzie miał zastosowanie w przedmiotowej sprawie z uwagi na wyrażoną w nim zasadę zaliczania tych okresów w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa do świadczenia bowiem odwołująca się spełniła warunki potrzebne do przyznania prawa do emerytury. Wobec powyższego organ rentowy podkreślił, że brak jest podstaw prawnych i faktycznych, aby uwzględnić do wysokości emerytury ubezpieczonej, wymieniony wyżej okres pracy w gospodarstwie rolnym. Mając powyższe na względzie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie z dnia 21 lipca 2023 r. k.11-14 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. S. urodziła się (...) (bezsporne). Rodzice ubezpieczonej prowadzili gospodarstwo rolne w (...) pod adresem (...) (...). W gospodarstwie uprawiane były warzywa: ogórki, truskawki, fasolka, kapusta, ziemniaki, marchew itp. Uprawa była prowadzona w celach zarobkowych - warzywa i owoce sprzedawane były na targu albo w skupie. Dodatkowo w gospodarstwie były hodowane zwierzęta na własne potrzeby: krowy, świnie, konie. Ubezpieczona pomagała w gospodarstwie przy zbiorach, nasadzeniach, pielęgnacji, plewieniu oraz wykopkach. Podczas studiów T. S. mieszkała w akademiku, a do domu przyjeżdżała na weekendy oraz w wakacje i wtedy również pomagała rodzicom w gospodarstwie. Gospodarstwo w późniejszym czasie zostało podzielone pomiędzy ubezpieczoną i jej dwóch braci (zeznania ubezpieczonej k.67-68 a.s.). W 1987 r. odwołująca się ukończyła studia wyższe w Szkole Głównej (...) w W. uzyskując tytuł magistra inżyniera rolnika (zaświadczenie z 12 grudnia 2012 r. k. 5 tom I a.r.). W okresie od 1 października 1987 r. do 14 sierpnia 1997 r. zatrudniona była w Szkole Głównej (...) na stanowisku samodzielnego rolnika (świadectwo pracy z 14 sierpnia 1997 r. k.6 tom II a.r.).

Od 22 października 2020 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego T. S. ma przyznaną emeryturę. Wysokość emerytury została wyliczona na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i została określona na kwotę 1.535,97 zł (decyzja z dnia 5 lutego 2021 r. k. 27 tom II a.r.).

W dniu15 maja 2023 r. ubezpieczona wniosła o przeliczenie jej świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem składek opłaconych w KRUS. Odwołująca załączyła do wniosku zaświadczenie z 24 kwietnia 2023 r. dotyczące opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników przez jej rodziców E. i W. J.. Decyzją z dnia 31 maja 2023 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej przeliczenia emerytury zgodnie z jej żądaniem. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w celu doliczenia okresu podlegania ubezpieczeniu rolników do emerytury ubezpieczonej należy przedłożyć zaświadczenie potwierdzające opłacanie składki w KRUS przez ubezpieczoną, a na załączonym przez T. S. zaświadczeniu znajduje się informacja o opłacaniu składek przez rodziców ubezpieczonej. Zatem brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia (wniosek z dnia 15 maja 2023 r. k.73- 78 tom II a.r., decyzja z dnia 31 maja 2023 r. k.79 tom II a.r.).

Od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła odwołanie inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 7 lipca 2023 r. k.3-10 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie ww. dowodów, mając na uwadze, że nie był on sporny między stronami niniejszego postępowania. Dowodów z dokumentów żadna ze stron nie kwestionowała, a sąd z urzędu nie znalazł podstaw do tego, aby odmówić im wiarygodności i mocy dowodowej.

W toku postępowania Sąd dopuścił również dowód z zeznań ubezpieczonej, zeznania złożone przez T. S. Sąd ocenił jako wiarygodne w zakresie w jakim odwołująca opisała okoliczności prowadzenia gospodarstwa rolnego przez jej rodziców i tego, że pomagała w pracach gospodarskich. Odwołująca wskazała również, że nie ma wiedzy na ten temat, czy jej rodzice opłacali ubezpieczenie tylko za siebie czy za domowników również.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie T. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 31 maja 2023 r., znak: (...) jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy ubezpieczonej przysługuje prawo przeliczenia emerytury przez zaliczenie do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 22 października 1976 r. do 1 stycznia 1983 r. na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej.

Na wstępie należy wskazać, że ubezpieczona ma przyznane prawo do emerytury od 22 października 2020 r. na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz 1251 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem ubezpieczonej kobiecie urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat. Emerytura z art. 24 ustawy emerytalnej nie zależy od długości stażu ubezpieczeniowego, ale od osiągnięcia wieku emerytalnego i wysokości kapitału początkowego, co wynika z art. 25 ustawy emerytalnej. Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy emerytalnej, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 (art. 26 ustawy emerytalnej).

Prawo do emerytury z art. 24 ustawy nie zależy od długości stażu ubezpieczeniowego, dlatego nie ma do niej zastosowania - jak słusznie podnosi ZUS - przepis art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej. Przepis ten bowiem stosuje się jedynie przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury, która zależy od osiągnięcia minimalnego stażu ubezpieczeniowego, czyli emerytury z art. 27 ustawy emerytalnej - dla osób urodzonych przez 1 stycznia 1949 rokiem. Emerytura dla takich ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. zależy od spełnienia łącznie następujących warunków:

1) osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2) posiadanie okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Jeżeli ubezpieczony nie ma wymaganego dla nabycia uprawnień emerytalnych z art. 27 ustawy emerytalnej stażu ubezpieczeniowego (20 lat kobieta, 25 lat mężczyzna) wtedy przepis art. 10 ust. ustawy o emeryturach i rentach z FUS pozwala przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości na uzupełnienie tych okresów, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe okresami:

1) ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadającymi przed dniem 1 lipca 1977 r. okresami prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadającymi przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresami pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresy składkowe i nieskładkowe są uzupełniane okresami wymienionymi w art. 10 ust. 1 tej ustawy w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu wymaganego do przyznania emerytury.

W przypadku ubezpieczonej, jak zasadnie wskazał organ rentowy nie zachodziła sytuacja, w której potrzebne byłoby uzupełnienie stażu ubezpieczonej, ponieważ odwołująca spełniła wszystkie niezbędne przesłanki do otrzymania świadczenia i świadczenie zostało jej przyznane.

W myśl art. 26a ustawy emerytalnej wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników, Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i ubezpieczenie emerytalno-rentowe, o których mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników na podstawie zaświadczenia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o okresach opłacania składek. Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznemu rolników (ust. 2). Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, przyznaje się ubezpieczonemu, który legitymuje się okresami, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, krótszymi niż 25 lat (ust. 3). Ustalając zatem staż do zwiększenia emerytury w systemie powszechnym uwzględnia się tylko udowodnione okresy opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze, tj. te, za które składki faktycznie zostały uiszczone.

Wysokość emerytury wnioskodawczyni mogłaby ulec zwiększeniu jedynie na podstawie art. 26a ustawy emerytalnej za okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, ale tego skarżąca nie wykazała, gdyż nie przedłożyła zaświadczenia z KRUS o okresach opłacania składek. T. S. przedstawiła zaświadczenie, że składki były odprowadzane za jej rodziców - E. i W. J.. Jednak nie stanowi to o tym, że składki te były odprowadzane w tym okresie również za nią. Zatem dokument ten nie mógł stanowić dowodu potwierdzającego odprowadzanie składek za ubezpieczoną, na co zasadnie kilkukrotnie wskazywał organ rentowy.

Reasumując należy wskazać, że przepisy jednoznacznie wskazują, kiedy i co może zostać doliczone do świadczenia emerytalnego. Z powołanych przepisów wynika, że sporny okres mógłby być doliczony zgodnie z żądaniem ubezpieczonej, kiedy T. S. by wykazała, że sama prowadziła gospodarstwo rolne przed 1 lipca 1977 r. albo opłacała składki na ubezpieczenie społeczne rolników za ten sporny okres, co nie zostało w przedmiotowej sprawie udowodnione. Należy podkreślić, że brak opłacenia składek miałby znaczenie jedynie wtedy, kiedy ubezpieczonej brakowałoby ogólnie stażu do przyznania świadczenia emerytalnego. Gdyby była taka sytuacja, że staż ubezpieczonej byłby niewystarczający - brakowałoby ubezpieczonej jakiegoś okresu, żeby mieć wymagany minimalny staż pracy, wówczas te okresy przypadające przed 1 stycznia 1983 r. mogłyby być doliczone jako tzw. okres uzupełniający. Wtedy faktycznie wystarczające byłoby wykazanie, że T. S. pracowała w gospodarstwie rolnym swoich rodziców i nie musiałaby udowadniać, że zostały za nią opłacone składki na ubezpieczenie społeczne. Natomiast w przypadku odwołującej nie było sytuacji, że brakowało jej stażu pracy do uzyskania świadczenia, ponieważ T. S. spełniała wszystkie wymogi przyznania jej emerytury i świadczenie było jej przyznane. W związku z tym, że odwołująca ubiegała się o doliczenie do tego stażu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców musiałaby wykazać, że opłaciła składkę na ubezpieczenie społeczne rolników. Należy jeszcze raz podkreślić, że odwołująca przedstawiła dokumenty, ale potwierdzające, że jej rodzice opłacali za siebie składkę na ubezpieczenie przy okazji opłacania podatku gminnego. To w żaden sposób nie potwierdza, że składki były odprowadzane za ubezpieczoną. Ponadto w tym czasie odwołująca nie prowadziła swojego gospodarstwa rolnego i nie odprowadzała z tego tytułu składek na to ubezpieczenie społeczne rolników.

Brak jest zatem możliwości zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy wnioskodawczyni w gospodarstwie rolnym rodziców, ponieważ za ten okres nie zostało wykazane, aby były odprowadzane za nią składki na ubezpieczenie.

Mając powyższe na względzie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w punkcie pierwszym sentencji wyroku Sąd oddalił odwołanie.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 99 k.p.c. w zw. art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od T. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 270,00 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Ustalając wysokość tych kosztów Sąd miał na względzie, że koszty zastępstwa procesowego powinny zostać ustalone według stawek liczonych od wartości przedmiotu sporu, która w niniejszej sprawie została określona na podstawie wskazania przez ubezpieczoną, że kwota o jaką zwiększyłaby się jej emerytura wynosiłaby około 70 zł miesięcznie w związku z tym wartość przedmiotu sporu mieści się w przedziale pomiędzy 500 a 1500 zł - ponieważ świadczenie jest liczone za okres jednego roku. A zatem, Sąd ustalił, że uzasadniało to zasądzenie kwoty 270,00 zł od T. S. na rzecz organu rentowego reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1935).