Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 września 2025 r. w Warszawie

sprawy J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 12 czerwca 2023 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Sędzia SO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 7 lipca 2023 r. J. B. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 czerwca 2023 r., znak: (...). Odwołujący zakwestionował prawidłowość rozstrzygnięcia ZUS, w którym organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołujący wskazał, że organ rentowy niezasadnie odmówił zaliczenia okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r. w Zakładach (...) S.A. Wskazał, że w spornym okresie zatrudnienia wykonywał pracę w warunkach szczególnym lub w szczególnym charakterze jako maszynista chłodniczy, co zostało wykazane w świadectwie pracy i było zgodne z wówczas obowiązującymi przepisami tj. Zarządzeniem Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Powyższe stanowisko zostało wykazane w dziale XIV „prace różne” poz. 9 „bezpośrednia obsługa stacji sprężarek” pkt 5 „maszynista chłodniczy”. W ocenie ubezpieczonego przepracował 18 lat i 29 dni na stanowisku, na którym wykonywane były prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dodatkowo ubezpieczony zaznaczył, że w 2012 r. Zakład (...) S.A. został zlikwidowany i nie miał możliwości sprostowania świadectwa pracy lub otrzymania od pracodawcy zaświadczenia o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Odwołujący wniósł o przesłuchanie wskazanych przez niego świadków w celu wykazania, że w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (odwołanie z dnia 6 lipca 2023 r. k. 3-8 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnił niezbędnego warunku do nabycia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy, ponieważ nie udowodnił wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac. Organ rentowy zaznaczył, że za okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach od 1 stycznia 2009 r. zgodnie z art. 38 ustawy pomostowej płatnik składek jest zobowiązany złożyć druki ZUS ZSWA do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok. W przypadku wystąpienia z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach w danym roku kalendarzowym, płatki składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od daty zgłoszenia wniosku. Zakład w ramach ustalania prawa do świadczenia na podstawie art. 4 ustawy uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia wnioskodawcy w wysokości 18 lat i 29 dni. ZUS zauważył, że brak jest również podstaw prawnych do przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 wskazanej ustawy, ponieważ ubezpieczony na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, stanowiących załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy nie uwzględnił w oparciu o art. 4 w zw. z art. 49 okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w W. od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r., ponieważ pracodawca nie potwierdził, aby ubezpieczony wykonywał pracę wymienioną w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Ubezpieczony nie przedstawił zaświadczenia potwierdzającego wykonywanie takich prac. Organ rentowy zaznaczył, że ubezpieczony ukończył 60 lat, a ogólny staż pracy ww. wynosi 26 lat 9 miesięcy i 28 dni. Mając powyższe okoliczności na względzie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie z dnia 31 lipca 2023 r. k. 9-11 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. B. urodził się w dniu (...) (bezsporne).

Od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r. zatrudniony był w Zakładach (...) S.A. W okresie zatrudnienia ubezpieczony wykonywał pracę: od 25 kwietnia 1990 r. do 31 grudnia 1991 r. montera maszyn i urządzeń; od 1 stycznia 1992 r. do 31 maja 2008 r. maszynisty chłodniczego i od 1 czerwca 2008 r. do 14 sierpnia 2008 r. operatora maszyn i urządzeń (świadectwo pracy z dnia 13 sierpnia 2008 r. k. 5 a.r. tom II).

W dniu 14 sierpnia 2008 r. pracodawca wydał ubezpieczonemu świadectwo, w którym zostało wskazane, że J. B. w okresie od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy bezpośredniej obsłudze stacji sprężarek Wykaz A Dział XIV poz. 9 na stanowisku maszynisty chłodniczego wymienionym w wykazie, część B dział XIV poz. 9 pkt 5 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (świadectwo z dnia 14 sierpnia 2008 r. k. 6 a.r. tom II).

J. B. podczas zatrudnienia w Zakładach (...) przez pierwsze dwa miesiące zatrudnienia pracował przy obsłudze pomp ściekowych. Po tym czasie, pomimo zmian w nazewnictwie stanowisk pracy, wykonywał cały czas tą samą pracę – maszynisty chłodniczego. Ubezpieczony obsługiwał dwie hale i przepompownię znajdującą się w piwnicy. Do zadań ubezpieczonego należała m.in. obsługa maszyn tj. sprężarek chłodniczych i powietrznych oraz pomp wodnych. Do obowiązków ubezpieczonego należały również remonty tych urządzeń: wymiana tłoków, pierścieni, zaworów, całych pomp. Raz dziennie ubezpieczony dokonywał również odolejania całego układu. Produkcja odbywała się całą dobę, więc praca była zmianowa. Na zmianie było dwóch maszynistów. Maszyny były stare i wymagał wielokrotnych napraw (zeznania świadków: C. Z. k. 96 a.s., M. G. k. 97 a.s., M. W. k. 98 a.s. oraz odwołującego k. 99-100 a.s.).

J. B. w dniu 8 maja 2023 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę pomostową (wniosek k. 1-6 a.r. tom II).

Decyzją z dnia 12 czerwca 2023 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odwołujący nie spełnił przesłanek wynikających z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Dodatkowo organ rentowy wskazał, że odmawia przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 w zw. z art. 49 ustawy, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 r. odwołujący nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze wynoszącej co najmniej 15 lat, wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy pomostowej. Organ rentowy zaznaczył, że do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w myśl art. 4 w zw. z art. 49 ustawy pomostowej nie został zaliczony okres zatrudnienia od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r., ponieważ pracodawca nie potwierdził, że w ww. okresach ubezpieczony wykonywał pracę wymienioną w załączniku 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 r. Organ rentowy zaznaczył, że przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe w wysokości 2 miesięcy i 25 dni, składkowe w wysokości 26 lat, 7 miesięcy i 3 dni, staż sumaryczny w wysokości 26 lat 9 miesięcy i 28 dni. Ponadto organ rentowy jako okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w myśl art. 4 przyjął 18 lat i 29 dni (decyzja z dnia 12 czerwca 2023 r. k. 9 a.r. tom II).

Odwołujący nie zgodził się z powyższą decyzją i wnosząc odwołanie od niej zainicjował przedmiotowe postępowanie (odwołanie k. 3-8 a.s.).

W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy celem ustalenia czy praca wykonywana przez odwołującego J. B. w okresie zatrudnienia od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r. w Zakładach (...) w W. stanowiła pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (postanowienie z dnia 13 maja 2024 r., k. 102 a.s.).

Biegły z zakresu (...) w opinii sporządzonej dnia 3 czerwca 2024 r. wskazał, że na podstawie zapisów znajdujących się w aktach sprawy – w jego opinii – można przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, że odwołujący się w spornym okresie wykonywał swoje obowiązki na następujących stanowiskach:

- monter maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego ((...)) (w wymiarze 8 lat 3 miesięcy i 6 dni);

- maszynista chłodniczy (Dział (...)) – w wymiarze 9 lat i 10 miesięcy (w tym 5 miesięcy i 15 dni odwołujący został oddelegowany do Działu (...));

- operator maszyn i urządzeń (w wymiarze 2 miesięcy i 14 dni).

Biegły zauważył, że w aktach sprawy brak jest zakresów obowiązków odwołującego na zajmowanych przez niego stanowiskach pracy. Tym samym potencjalne informacje dotyczące czynności wykonywanych przez odwołującego w spornym okresie pracy wynikają (głównie) z zeznań odwołującego oraz zeznań świadków. Na tej podstawie w ocenie biegłego można przyjąć, że odwołujący wykonywał poniższe czynności:

- nadzór i obsługa maszynowni chłodniczej, sprężarek powietrza i pompowni ścieków;

- naprawa urządzeń w okresie pogwarancyjnym;

- pilnowanie chłodnic w magazynach chłodniczych;

- obsługa kotłowni, przepompowni ścieków, stacji uzdatniania wody.

Biegły zaznaczył, że z informacji znajdujących się w aktach sprawy nie wynika, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał tylko czynności przy bezpośredniej obsłudze sprężarek (Wykaz A, Dział XIV, poz. 9, R.R.M.). Powyższe znajduje również potwierdzenie w zapisach znajdujących się (w aktach osobowych odwołującego) w zaświadczeniach kwalifikacyjnych z których to wynika, że posiadał on uprawnienia do eksploatacji także innych - poza sprężarkami - urządzeń (np. urządzenia wentylacji, klimatyzacji, pompy, ssawy, wentylatory), a miejscem zatrudnienia był zarówno Wydział (...), jak i Wydział (...), a zajmowane stanowiska to: maszynista chłodniczy oraz operator maszyn i urządzeń. Pozostałe czynności wykonywane przez odwołującego w spornym okresie - nie są pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania R.R.M./FUS. Czynności wykonywane przez odwołującego nie są również wymienione w Załączniku nr 1/2 ustawy o emeryturach pomostowych. Biegły wskazał, że całość dokumentacji załączonej do akt sprawy, nie pozwala w jego ocenie na stwierdzenie, że odwołujący w spornym okresie (tj. w okresie od dnia 25 kwietnia 1990 r. do dnia 14 sierpnia 2008 r. w Zakładach (...) w W.) wykonywał pracę w warunkach szczególnych/o szczególnym charakterze, w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danych stanowiskach pracy w oparciu o wymagania R.R.M. oraz wymagania ustawy o emeryturach pomostowych (opinia biegłego z dnia 3 czerwca 2024 r. k. 106-114 a.s.).

Organ rentowy nie wnosił zastrzeżeń do opinii biegłego (k. 123 a.s.). Odwołujący nie zgodził się z opinią biegłego wnosząc o powołanie innego biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (k. 126-134 a.s.).

Mając na względzie zastrzeżenia odwołującego wniesione do opinii biegłego Sąd postanowieniem z dnia 25 lipca 2024 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (z pominięciem biegłego Z. C.) celem ustalenia czy praca wykonywana przez odwołującego J. B. w okresie zatrudnienia od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r. w Zakładach (...) w W. stanowiła pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (postanowienie z dnia 25 lipca 2024 r. k.1 35 a.s.).

W opinii z dnia 14 listopada 2024 r. biegły z dziedziny (...) po przeanalizowaniu dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy wskazał, że zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego, że odwołujący J. B. nie spełnia warunków do przyznania emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy, bowiem po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. Biegły podzielił również stanowisko organu rentowego, że także na podstawie art.49 ustawy brak jest prawa do emerytury pomostowej. Na dzień 1 stycznia 2009 r. odwołujący nie udowodnił okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienionych w załączniku nr 1 lub nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 o emeryturach pomostowych (opinia biegłego A. P. k. 149-163 a.s.).

Organ rentowy nie wnosił zastrzeżeń do opinii biegłego (k.174 a.s.). Ubezpieczony nie zgodził się z opinią wskazując na brak obiektywizmu biegłego. Równocześnie odwołujący wniósł o powołanie innego biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (k. 176-185 a.s.).

Sąd postanowieniem z dnia 2 stycznia 2025 r. dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu (...) celem ustosunkowania się do zarzutów zgłoszonych przez pełnomocnika odwołującego do opinii z dnia 14 listopada 2024 r. w piśmie procesowym z dnia 10 grudnia 2024 r. (k. 176-184 a.s.) oraz wydania opinii ostatecznej (postanowienie z dnia 2 stycznia 2025 r. k. 187 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 31 marca 2025 r. biegły A. P. wskazał, że jakiekolwiek dywagacje na temat ciężkości wykonywanej przez odwołującego pracy, tj. szacowanie efektywnego wydatku energetycznego, są niezasadne. Prace jakie wykonywał odwołujący w Zakładach (...) w W., nie znajdują się w „wykazie prac w szczególnych warunkach”, będącym załącznikiem nr 1 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych. Ustawa o emeryturach pomostowych nie dotyczy problematyki pracy w warunkach oddziaływania:

- szkodliwych czynników środowiska pracy, takich jak substancje chemiczne, hałas, wibracje, promieniowanie elektromagnetyczne itp., które są regulowane w innych przepisach prawa pracy.

- czynników niebezpiecznych, które nie stawiają przed pracownikami wymagań przekraczających poziom ich możliwości ograniczony w wyniku starzenia.

Biegły zaznaczył, że Ustawa o emeryturach pomostowych nie dotyczy prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej, ujętych w rozporządzeniu ministra pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 roku, którego celem było określenie rodzajów prac szczególnie niebezpiecznych, od których wykonywania, pracownik w każdym wieku, może powstrzymać się określonego dnia z powodu złego samopoczucia. Równocześnie biegły zauważył, że bez znaczenia dla oceny, czy dany okres pracy stanowił pracę w warunkach szczególnych, jest okoliczność ewentualnego otrzymywania w okresie zatrudnienia dodatku za pracę w warunkach szkodliwych czy podwyższonego wynagrodzenia, gdyż żaden przepis aktów prawnych mających zastosowanie przy przyznawaniu emerytury pomostowej takiego przełożenia nie przewiduje. Biegły zaznaczył także, że przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy definiują pracę szkodliwą dla zdrowia. Praca w warunkach szkodliwych dla zdrowia, to praca wykonywana w warunkach przekroczenia (...) lub (...) czynnika szkodliwego dla zdrowia. (...) najwyższe dopuszczalne natężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia, natomiast (...) najwyższe dopuszczalne stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy. Polska Norma (...) definiuje, co to jest czynnik szkodliwy dla zdrowia oraz co to jest czynnik niebezpieczny. Doprecyzowując:

- „Czynnik szkodliwy dla zdrowia, występujący w procesie pracy - czynnik, którego oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do schorzenia” Możemy wówczas mówić o chorobie zawodowej.

- „Niebezpieczny czynnik występujący w procesie pracy - czynnik, którego oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do urazu”. Możemy wówczas mówić o ewentualnym wypadku przy pracy. Ewentualnym, bowiem na definicję wypadku przy pracy składa się kilka czynników, ale rozwijanie tego wątku nie dotyczy niniejszej sprawy.

Biegły zwrócił uwagę, że ani z akt sprawy, ani z akt osobowych nie wynika, by odwołujący J. B. w okresie zatrudnienia był narażony na działanie jakichkolwiek czynników szkodliwych dla zdrowia, na stanowisku montera maszyn i urządzeń, a później maszynisty chłodniczego. By twierdzić, że wykonywało się pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, należałoby posłużyć się konkretnymi wynikami pomiarów danego, szkodliwego czynnika środowiska pracy, by móc udowodnić, czy zachowana była norma higieniczna, tzn. czy nie nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej normy. By stwierdzić, że praca jest wykonywana w warunkach szkodliwych dla zdrowia, niezbędne jest wykonanie dokładnych pomiarów czynnika środowiska pracy i porównać uzyskane wyniki z dopuszczalnymi normami ogłaszanymi w rozporządzeniach właściwego ministra. Wyniki pomiarów czynników nie mają jednak znaczenia dla ustalenia czy odwołujący J. B. wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Ustalanie, czy odwołujący pracował w warunkach szkodliwych dla zdrowia, tj. warunkach przekroczenia (...), nie jest przedmiotem niniejszego postępowania. Biegły zgodził się ze stanowiskiem organu rentowego, że odwołujący J. B. nie spełnia warunków do przyznania emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy, bowiem po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art.3 ust 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. lub art.32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Biegły podzielił również stanowisko organu rentowego, że także na podstawie art.49 ustawy brak prawa do emerytury pomostowej. Na dzień 1 stycznia 2009 r. odwołujący nie udowodnił okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienionych w załączniku nr 1 lub nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 o emeryturach pomostowych (opinia uzupełniająca biegłego k. 196-203 a.s.).

Pismem z dnia 8 maja 2025 r. organ rentowy wskazał, że nie wnosi zastrzeżeń do opinii sporządzonej przez biegłego i podtrzymuje wniosek o oddalenie odwołania (pismo z dnia 8 maja 2025 r. k. 213 a.s.).

Pismem z dnia 5 maja 2025 r. pełnomocnik odwołującego wniósł zastrzeżenia do opinii biegłego wskazując, że została ona sporządzona w błędny sposób i wniósł o pominięcie sporządzonej przez biegłego opinii z powodu braku jego obiektywizmu. Równocześnie wniesiono o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy ( pismo z dnia 5 maja 2025 r. k. 215-217 a.s.).

Pełnomocnik odwołującego pismem procesowym z dnia 16 maja 2025 r. wniósł o zobowiązanie organu rentowego do przedstawienia dokumentacji wskazującej wysokość opłacanych składek ubezpieczeniowych J. B. w okresie od dnia 25 kwietnia 1990 r. do dnia 14 sierpnia 2008 r., dokonywanych przez Zakład (...) w W., z określeniem poszczególnych składników składających się na składkę ubezpieczeniową i dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z ww. wskazanej dokumentacji na okoliczność wykonywania przez odwołującego pracy w warunkach szczególnych (pismo procesowe z dnia 16 maja 2025 r. k. 219 a.s.).

Organ rentowy wniósł o oddalenie wniosku dowodowego odwołującego (k. 228 a.s.)

Sąd na rozprawie w dniu 17 września 2025 r. oddalił wniosek odwołującego o wyłączenie biegłego A. P. i na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął wniosek o powołanie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu BHP jako zmierzający do przedłużenia postępowania. Równocześnie Sąd na podstawie art. 235 ² § 2 i 3 k.p.c. pominął wniosek odwołującego o zobowiązanie organu rentowego do przedstawienia dokumentacji dotyczącej wysokości składek ubezpieczeniowych opłaconych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia J. B. (postanowienia wydane na rozprawie w dniu 17 września 2025 r. k. 232,233 a.s.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obejmującego przede wszystkim dowody z dokumentów wchodzących w skład akt osobowych odwołującego, a także akt rentowych oraz na podstawie zeznań świadków: C. Z., M. G., M. W. oraz ubezpieczonego J. B.. Wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony postępowania, w związku z czym Sąd dał im wiarę w całości.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i ubezpieczonego, w zakresie, w którym spójnie wskazywali na czynności należące do obowiązków ubezpieczonego podczas zatrudnienia w Zakładach (...) w W.. Świadkowie oraz ubezpieczony opisali w sposób dokładny co należało do obowiązków ubezpieczonego i jak wyglądała praca na poszczególnych stanowiskach.

Sąd w przedmiotowej sprawie oparł się również na opiniach sporządzonych przez biegłych sądowych z zakresu (...) oraz A. P. (opinii głównej i uzupełniającej). Opinie sporządzone przez biegłych sądowych zostały ocenione jako rzetelne, gdyż zostały wyczerpująco i przekonująco uzasadnione. Sąd obie opinie biegłych z zakresu BHP ocenił jako fachowe i rzetelne. Należy przede wszystkim wskazać, że biegli spójnie wskazali, że odwołujący w spornym okresie nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych. Opinie dawały odpowiedź na postawione przez sąd pytanie i logiczną argumentację stanowiska biegłych. Były także dla sądu zrozumiałe. Opinia uzupełniająca sporządzona przez biegłego A. P. w sposób wyczerpujący odnosiła się także do zastrzeżeń pełnomocnika odwołującego, wyjaśniając w sposób przekonujący dla sądu, wątpliwe dla odwołującego kwestie. Opinie biegłych było wiodącą podstawą ustaleń faktycznych.

W toku postępowania pełnomocnik ubezpieczonego wnosił zastrzeżenia do wydanej opinii biegłego Z. C., która nie była zgodna z jego oczekiwaniami, co doprowadziło do wydania opinii głównej i opinii uzupełniającej przez innego biegłego – A. P.. Pełnomocnik odwołującego nie zgodził się jednak również z wydaną tą opinią i wnosił o powołanie innego biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wskazując na brak obiektywizmu biegłego. W ocenie Sądu, kolejne podniesione zarzuty nie były uzasadnione i nie dawały podstaw do powołania innego biegłego z zakresu BHP. Biegły w swojej opinii w sposób jasny i konkretny wykazał, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornym okresie nie może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Również w opinii uzupełniającej biegły odniósł się w sposób bardzo obszerny do sformułowanych przez pełnomocnika odwołującego pytań i wątpliwości. W tym kontekście istotne są również poglądy orzecznictwa, które zwraca uwagę, że sąd nie jest zobowiązany dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15.02.1974 r., sygn. akt II CR 817/73, wyrok Sądu Najwyższego z 18.02.1974 r., sygn. akt II CR 5/74, wyrok Sądu Najwyższego z 15.11.2001 r., sygn. akt II UKN 604/00). Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczasowej złożonej opinii (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5.11.1974 r., sygn. akt I CR 562/74, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 4.08.1999 r., sygn. akt I PKN 20/99, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 10.01.2001 r., sygn. akt II CKN 639/99). Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla strony tezy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27.06.2001 r., sygn. akt II UKN 446/00). Mając powyższe na względzie Sąd postanowieniem z dnia 17 września 2025 r. oddalił wniosek ubezpieczonego o wyłączenie biegłego A. P. oraz pominął wniosek pełnomocnika ubezpieczonego o powołanie innego biegłego z dziedziny BHP jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania.

Równocześnie brak było podstaw do uwzględnienia wniosku dowodowego wniesionego przez pełnomocnika odwołującego dotyczącego zobowiązania organu rentowego do przedstawienia dokumentacji dotyczącej wysokości składek ubezpieczeniowych opłaconych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia J. B. ponieważ nie miało to istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, dlatego też Sąd postanowieniem z dnia 17 września 2025 r. pominął wniosek dowodowy pełnomocnika odwołującego jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy i nieprzydatny dla wykazania spornej okoliczności.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie J. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia z dnia 12 czerwca 2023 r., znak: (...) nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz.U.2023.164 t.j. dalej jako u.e.p.) określa w art. 4 i art. 49 warunki nabycia prawa do emerytury pomostowej.

W myśl pierwszego z nich, według brzmienia obowiązującego w dacie wydania zaskarżonych decyzji, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Zgodnie zaś z art. 49 u.e.p., prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1.  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2.  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

A zatem stosownie do powołanego powyżej przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów tej ustawy tj. art. 3 ust. 1 i 3, a nie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. min. wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13 marca 2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 lutego 2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 stycznia 2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9 stycznia 2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7 listopada 2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

Przesłanki wymienione w przepisach art. 4 i art. 49 ustawy pomostowej, bez względu na to, na podstawie którego z przepisów rozważana jest możliwość przyznania prawa do emerytury pomostowej, muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że niespełnienie choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych, na co zwrócił uwagę m.in. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 26 kwietnia 2012 r. ( sygn. akt III AUa 252/12) oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 18 lipca 2013 r. ( sygn. akt III AUa 1664/12).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy powoływał się na okoliczność, że odwołujący nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych bądź o szczególnym charakterze po 2008 r. (art. 4 u.e.p.), a równocześnie na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (art. 49 u.e.p.).

Ubezpieczony z kolei wskazywał, że w spornym okresie pracę w warunkach szczególnych wykonywał, co wynika z wystawionego przez pracodawcę świadectwa pracy i było zgodne z wówczas obowiązującymi przepisami. Sąd rozstrzygając spór w ww. zakresie miał na względzie, że choć wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08), to dokumenty te podlegają każdorazowo weryfikacji. To z kolei oznacza, że nawet jeśli pracodawca ww. dokument pracownikowi wystawił, to i tak podlega on kontroli ZUS i Sądu, i nie oznacza automatycznie, że praca w danym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych. Z drugiej zaś strony, brak takiego dokumentu bądź jego wadliwości nie przesądzają o tym, że praca nie była wykonywana w warunkach szczególnych. Kwestia ta każdorazowo podlega badaniu przy uwzględnieniu tego, jaki rodzaj prac faktycznie wykonywał wnioskodawca. Przy tym ważne jest, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym (także w sprawie o rekompensatę), dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego.

W przedmiotowej sprawie nie było sporne i nie kwestionował tego odwołujący, że po 31 grudnia 2008 r. faktycznie nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 u.e.p., zatem nie mógł uzyskać prawa do emerytury pomostowej w oparciu o art. 4 u.e.p. Jednak należało rozważyć możliwość przyznania ubezpieczonemu prawa do ww. świadczenia na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Wskazany przepis w miejsce warunku z art. 4 pkt 6, wprowadza wymaganie, aby zainteresowany spełniał w dniu wejścia w życie ustawy warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że art. 49 ustawy pomostowej zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 tej ustawy, zwalniając je wprawdzie z konieczności wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadzając równocześnie w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o to świadczenie pracownik spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. Warunek ten został jasno wyrażony (art. 49 pkt 3 ustawy) i jest zgodny z jej celem. W świetle tego przepisu nie ma podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze nie może być kwalifikowany jako okres pracy w warunkach szczególnych lub pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 marca 2012r., II UK 164/11, OSNP 2013 nr 5-6, poz. 62; z dnia 4 września 2012r., I UK 164/12, OSNP 2013 nr 15-16, poz. 185; z dnia 22 lipca 2013r., III UK 106/12, LEX nr 1555688; z dnia 4 grudnia 2013r., II UK 159/13, LEX nr 1405231; z dnia 25 października 2016r., II UK 373/15, LEX nr 217708; postanowienie Sądu Najwyższego z 21 czerwca 2023r., III USK 267/22). Podobne stanowisko w kwestii wykładni art. 49 zostało zaprezentowane w doktrynie prawa (zob. M. Zieleniecki: Emerytura pomostowa w nowym systemie emerytalnym, Gdańsk 2011, LEX).

Ustawa o emeryturach pomostowych zawiera autonomiczną (w stosunku do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) definicję prac wykonywanych odpowiednio w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze. Innymi słowy zakwalifikowanie danej pracy jako pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie jest równoznaczne z uznaniem tej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z treścią art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych – to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które pomimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei prace o szczególnym charakterze – zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych – to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Zacytowana definicja ma charakter węższy niż definicja z art. 32 i 33 ustawy z dnia 13 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Kwalifikowanie pracy jako pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze dokonuje się w tym wypadku w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Natomiast ustawa o emeryturach pomostowych zawiera własne wykazy prac, które wedle tej ustawy są pracami uznawanymi za prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.

Regulacja wynikająca z art. 49 ustawy pomostowej jest regulacją szczególną w stosunku do wynikającej z art. 4 ustawy. Odstępstwo od obowiązku wykonywania pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r. zawężone jest jednak wyłącznie do tych ubezpieczonych, którzy na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymują się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Nie wystarczy zatem wykazanie się na ten dzień wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Konieczne jest także, aby praca ta była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (art. 49 pkt 3).

Podsumowując należy uznać, że gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy w szczególnych warunkach (o szczególnym charakterze) według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej). Brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany.

W niniejszej sprawie przedmiotem sporu pozostawało, czy odwołujący się wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, przez co najmniej 15 lat.

W trakcie postępowania sądowego, po uprzednim uzyskaniu akt osobowych odwołującego się oraz zeznań świadków, Sąd dostrzegając potrzebę wykorzystania w sprawie wiadomości specjalnych, dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu BHP na okoliczność, czy praca odwołującego się w Zakładach (...) S.A. w okresie od 25 kwietnia 1990 r. do 14 sierpnia 2008 r. stanowiła pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W sprawie przeprowadzone zostały łącznie opinie dwóch biegłych specjalistów z zakresu BHP - biegły Z. C., wskazał, że całokształt materiału dowodowego w tym dokumenty z akt osobowych, nie pozwala na stwierdzenie, że odwołujący w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danych stanowiskach pracy obowiązującym na danych stanowiskach pracy w oparciu o wymagania R.R.M oraz wymagania ustawy o emeryturach pomostowych. Potwierdził to również biegły A. P., który jednoznacznie wykazał zarówno w opinii głównej jak i opinii uzupełniającej, że na dzień 1 stycznia 2009 r. odwołujący nie udowodnił okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionych w załączniku nr 1 lub nr 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Sąd nie neguje, że praca wykonywana przez odwołującego była pracą ciężką i prawdopodobnie niejednokrotnie wiązała się z trudnymi warunkami pracy, jednak nie stanowiła ona pracy w warunkach szczególnych bądź o szczególnym charakterze zgodnie z wymogami ustawy uprawniającej odwołującego do przyznania mu emerytury pomostowej.

Biorąc powyższe pod uwagę, odwołujący nie wykazał 15 - letniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze - nie spełnia zatem wszystkich warunków do przyznania emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ww. ustawy. Nie można bowiem pominąć, że w myśl art. 49 ustawy pomostowej, wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze musi obejmować takowe prace, które w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej są pracami w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zatem odpowiednie prace winny być uwzględnione w wykazach stanowiących załączniki 1 i 2 do wyżej wymienionej ustawy. Jak już zostało powyżej wskazane, praca świadczona przez J. B. w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. nie miała takiego charakteru.

Ubezpieczony nie spełnia także warunków wskazanych w art. 4 ustawy pomostowej, dlatego że po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w myśl art. 3 ust. 1 i 3 ww. ustawy.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.