Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 listopada 2025 r. w Warszawie

sprawy A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek

z udziałem Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców

na skutek odwołania A. W. i Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 8 kwietnia 2025 r. numer (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne A. W. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej stanowi od 1 stycznia 2025 r. kwota ustalona na podstawie art. 18 c ust. 1 – 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

UZASADNIENIE

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców złożył odwołanie od decyzji z dnia 8 kwietnia 2025r., nr (...), w której organ rentowy stwierdził, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia przez A. W. pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie styczeń 2025r. – luty 2025r. stanowi kwota w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, tj. 5.203,80 zł.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1.  naruszenie art. 18c ust. 1 - 4 ustawy systemowej w związku z art. 18c ust. 9 oraz art. 36 ust. 14a ustawy systemowej poprzez niezastosowanie, a także naruszenie art. 18 ust. 8 ustawy systemowej poprzez jego błędne zastosowanie polegające na wydaniu decyzji stwierdzającej, iż z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne za styczeń i luty 2025r. stanowi dla przedsiębiorcy kwota zadeklarowana, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, albowiem organ - pomimo iż przedsiębiorca spełnił warunki określone w art. 18c ustawy systemowej - przyjął, iż dla obliczenia ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej uwzględnia się okres od stycznia 2020r. do grudnia 2022r., co doprowadziło ZUS do błędnego wniosku, że przedsiębiorca zgłaszający się do korzystania z preferencji składkowej (dalej jako: „Mały ZUS Plus”, „MZ+”) od 1 stycznia 2025r. nie ma do niej prawa;

2.  naruszenie art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez:



wadliwą wykładnię polegającą na przyjęciu, iż przy weryfikacji przesłanki negatywnej uniemożliwiającej przedsiębiorcy skorzystanie z preferencji składkowej na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy systemowej w postaci okresu 60 miesięcy kalendarzowych (w trakcie których można skorzystać z 36 miesięcy Małego ZUS Plus) uwzględnia się okres 60 miesięcy przed pierwszym miesiącem, od którego przedsiębiorca zgłosił się do preferencji składkowej;



dokonanie wykładni w sposób sprzeczny z celem ustawodawcy oraz w sposób naruszający wynikającą z art. 11 ustawy z dnia 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców zasadę przyjaznej interpretacji przepisów.

Podnosząc zaprezentowane zarzuty, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez orzeczenie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, od stycznia 2025r. stanowi kwota ustalona na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu odwołania Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców podniósł, że przedsiębiorca ma prawo do ustalenia od stycznia do grudnia 2025r. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w oparciu o art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ponieważ nie ziściła się żadna z przesłanek negatywnych do skorzystania z ulgi Mały ZUS Plus, a zwłaszcza nie zaszła przesłanka określona w art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Ponadto, w ocenie odwołującego się organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni negatywnej przesłanki wynikającej z ww. przepisu. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców jest zdania, że sformułowanie „w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych” należy interpretować jako miesiące graniczne korzystania z Małego ZUS Plus. Zgodnie z tym stanowiskiem w styczniu 2025r. rozpoczyna się kolejny okres 60 miesięcy, w trakcie którego przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z małego ZUS Plus przez 36 miesięcy. Zatem nieprawidłowa i pozbawiona podstaw prawnych oraz sprzeczna z celem omawianej regulacji jest interpretacja Zakładu, iż dla ustalania prawa do skorzystania z ulgi w styczniu 2025r. organ winien weryfikować minione 60 miesięcy kalendarzowych, czyli okres sprzed stycznia 2025r. (odwołanie z 29 kwietnia 2025r., k. 3 – 15 a.s.).

Od tej samej decyzji odwołanie złożył również A. W., przedstawiając zarzuty, wnioski i argumentację zbliżoną do argumentacji przedstawionej przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII U 1391/25 ( odwołanie z dnia 13 maja 2025r., k. 2 - 6 akt o sygn. VII U 1391/25).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie A. W. i Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wniósł o oddalenie odwołań na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając przedstawione stanowisko, organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ulga „Mały ZUS Plus” nie ma zastosowania do osób, które ustalały podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zgodnie z przepisem art. 18c przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Organ rentowy przyjął, że ustawowy zapis „ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych" dotyczy okresu przed pierwszym miesiącem w danym roku kalendarzowym, w którym osoba mogłaby skorzystać z ulgi. W konsekwencji organ rentowy wywiódł, że skoro ubezpieczony w okresie 1 stycznia 2020r. do 31 grudnia 2022r. korzystał z ulgi "Mały ZUS Plus" przez 36 miesięcy, to w 2025r. nie ma prawa do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w sposób właściwy dla tej ulgi (odpowiedź na odwołanie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw, k. 2 – 23 verte a.s., odpowiedź na odwołanie A. W., k. 7 – 9 verte akt sądowych VII U 1391/25).

Zarządzeniem z dnia 4 lipca 2025r. sprawy z odwołania A. W. i Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców zostały połączone celem wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z 4 lipca 2025r., k. 28 akt o sygn. VII U 1391/25).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. W. od 1 maja 2015r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą A. W. (...) z siedzibą w W., której przedmiotem jest działalność określona jako pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, zgodnie z kodem 70.22.Z w klasyfikacji PKD (dane z Centralnej Ewidencji i Informacja o Działalności Gospodarczej – dane ogólnodostępne).

Od ww. daty, w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej, A. W. był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych:



od 1 maja 2015r. do 30 września 2015r. do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (kod tytułu 0570);



od 1 października 2015r. do 30 kwietnia 2017r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, wypadkowego) jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (kod tytułu 0570);



od 1 maja 2017r. do 31 grudnia 2019r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, wypadkowego) jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (kod tytułu: 0510);



od 1 stycznia 2020r. do 31 grudnia 2022r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek uzależniona jest od przychodu/dochodu;



od 1 stycznia 2023 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych, wypadkowego) jako osoba prowadząca działalność gospodarcza, dla której podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (kod tytułu: 0510).

W dniu 24 stycznia 2025r. i w dniu 28 stycznia 2025r. A. W. złożył do organu rentowego dokumenty zgłoszeniowe w celu skorzystania z preferencji składkowej Mały ZUS Plus. System ZUS zablokował możliwość złożenia wniosków, a na koncie płatnika pojawił się komunikat „ulga wykorzystana w ciągu 36 miesięcy lub 48 miesięcy, jeśli korzystałeś z małego ZUS plus w 2023r.”. W dniu 29 stycznia 2025r. A. W. osobiście złożył w Inspektoracie ZUS dla W. (...) w W. dokumenty celem zgłoszenia do preferencji składkowej Mały ZUS Plus. Pismem z dnia 29 stycznia 2025r. organ rentowy poinformował A. W., że unieważnił zgłoszenie z kodem 0590 00 od 1 stycznia 2025r. z uwagi na brak prawa do Małego ZUS Plus od 1 stycznia 2025r. A. W. zwrócił się do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców o podjęcie czynności w związku z działaniami organu rentowego (okoliczności bezsporne, a dodatkowo ZUS P ZWUA, k. 45 i 48 a.s.; potwierdzenie przyjęcia wniosku na żądanie klienta, k. 49 a.s.; zrzuty ekranu, k. 46-47 a.s.).

Pismem z dnia 10 lutego 2025r. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, działając na prawach przysługujących prokuratorowi, złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego i wydanie decyzji w przedmiocie podstawy wymiaru składek A. W. na ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2025r. (nienumerowana karta akt ZUS).

Pismem z dnia 25 lutego 2025r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadomił A. W. o wszczęciu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia wysokości podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od 1 stycznia 2025r. z tytułu prowadzenia przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej (zawiadomienie o wszczęciu postępowania wraz z potwierdzeniem odbioru korespondencji – nienumerowane karty akt ZUS).

Postanowieniem z dnia 25 lutego 2025r. organ rentowy dopuścił Rzecznika Praw Małych i Średnich Przedsiębiorców do udziału w tym postępowaniu (postanowienie z dnia 17 kwietnia 2025r. – nienumerowane karty akt ZUS).

Pismem z dnia 17 marca 2025r. Zakład poinformował A. W. o możliwości zapoznania się z całością akt sprawy zgromadzonych w toku postępowania oraz o możliwości wypowiedzenia się co do zgromadzonego materiału dowodowego przed wydaniem decyzji (pismo z dnia 17 marca 2025r. - nienumerowane karty akt ZUS).

W dniu 8 kwietnia 2024r. Zakład wydał decyzję nr (...), w której na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 18 ust. 8, art. 18c ust. 1 i 11 pkt 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024r. poz. 497) stwierdził, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia przez A. W. pozarolniczej działalności gospodarczej w styczniu 2025r. – lutym 2025r. stanowi kwota w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, tj. 5.203,80 zł (decyzja z dnia 8 kwietnia 2025r. – nienumerowana karta akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych. Ich autentyczność, jak również treść, nie była kwestionowana przez żadną ze stron, dlatego Sąd ocenił je jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania, jako zasadne, zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2024r., poz. 497 – dalej jako ustawa systemowa), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Według art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Z kolei na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 18 ust. 8 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Zgodnie zaś z treścią art. 18c ust. 1 ustawy systemowej (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2019r. do dnia 31 stycznia 2020r.) najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, których roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku, uzależniona jest od tego przychodu. Jednocześnie najniższa podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (ust. 2).

Powyższa regulacja została wprowadzona ustawą z dnia 30 lipca 2018r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz. U. poz. 1577). Tym samym od stycznia 2019r. wprowadzona została możliwość skorzystania z preferencji składkowej tzw. Mały ZUS. Co istotne, został on zmodyfikowany ustawą z dnia 19 grudnia 2019r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 2550). Zmodyfikowany Mały ZUS wszedł w życie 1 lutego 2020r. i powszechnie nazywany jest Małym ZUS plus.

Stosownie do treści art. 18c ust. 1 ustawy systemowej (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lutego 2020r.) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, którego roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120.000 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanego dalej „dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej”, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.

Jak wynika z ust. 2 w/w przepisu podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Podstawę wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, ubezpieczony ustala na dany rok kalendarzowy, mnożąc przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym, obliczony zgodnie z ust. 4, przez współczynnik 0,5. Otrzymany wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa (ust. 3).

W myśl ust. 4 w/w przepisu przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym jest obliczany według następującego wzoru: roczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym × 30 liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym i jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.

Zgodnie natomiast z art. 18c ust. 9 ustawy systemowej ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, przekazuje informację o zastosowanych formach opodatkowania obowiązujących tego ubezpieczonego w poprzednim roku kalendarzowym, o rocznym przychodzie z pozarolniczej działalności gospodarczej i rocznym dochodzie z tej działalności uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym, w tym o przychodzie i dochodzie uzyskanych w okresie obowiązywania danej formy opodatkowania, oraz o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonej na dany rok kalendarzowy w:

1. imiennym raporcie miesięcznym albo

2. w deklaracji rozliczeniowej - w przypadku, o którym mowa w art. 47 ust. 2

- składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym.

W myśl art. 36 ust. 14a ustawy systemowej o zmianie w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu, o którym mowa w ust. 10, dotyczącej tytułu ubezpieczenia związanego ze sposobem obliczania podstawy wymiaru składek, o którym mowa w art. 18c ust. 1 ubezpieczony zawiadamia Zakład przez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierającego prawidłowe dane w terminie:

1)  do końca stycznia danego roku kalendarzowego, jeżeli zmiana w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu następuje w styczniu tego roku, przy czym, jeżeli termin ten jest krótszy niż 7 dni, ubezpieczony dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od zaistnienia zmiany;

2)  7 dni od zaistnienia zmiany - w pozostałych przypadkach.

Zgodnie z art. 18c ust. 11 ustawy systemowej przepisy niniejszego artykułu nie mają zastosowania do osób, które lub do których:

1)  w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i które korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

2)  spełniają warunki określone w art. 18a;

3)  w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni kalendarzowych;

4)  w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5;

5)  wykonują pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej;

6)  ustalały podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgodnie z niniejszym artykułem przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Do powyższych limitów wlicza się jako pełny miesiąc, każdy miesiąc kalendarzowy, w którym osoba odpowiednio ustalała podstawę składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgodnie z niniejszym artykułem lub prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień kalendarzowy.

Potrzeba zastosowania ww. przepisów w realiach rozpatrywanej sprawy spowodowała, że na jej gruncie zaistniał spór co do tego, czy A. W., który korzystał z Małego ZUS plus w latach 2020-2022, może ponownie skorzystać z tej ulgi w 2025r. Istota sporu koncentrowała się na wykładni art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy systemowej.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w kwestii, jaka była sporna, wskazywał, że interpretacja przepisu art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy systemowej jest jednoznaczna i jasna, a do właściwego jego zastosowania wystarczy przyjąć wykładnię językową. Zgodnie z taką wykładnią ustawowy zapis „ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych" dotyczy okresu przed pierwszym miesiącem w danym roku kalendarzowym, w którym osoba mogłaby skorzystać z ulgi.

Sąd nie podzielił stanowiska prezentowanego przez organ rentowy i za warte przypomnienia uznał to, że wykładnia językowa nie jest jednym sposobem ustalania znaczenia normy prawnej i choć stanowi fundament interpretacji prawa, nie zawsze wystarcza do jednoznacznego ustalenia jej znaczenia. W wielu przypadkach, szczególnie gdy przepisy są niejasne, wieloznaczne lub wymagają odniesienia do kontekstu systemowego, należy sięgać po inne metody wykładni. W ocenie Sądu, przepis art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy systemowej taki właśnie przypadek stanowi, dlatego dla jego prawidłowego zastosowania, oparcie się jedynie na wykładni językowej, nie jest wystarczające. Zwrócić należy bowiem uwagę na to, że przy redakcji wskazanego przepisu ustawodawca posłużył się zwrotem „ostatnie 60 miesięcy kalendarzowych”, który wbrew stanowisku organu rentowego, nie precyzuje momentu, od którego należy liczyć wskazany w nim okres. Pomimo, że w innych ustępach art. 18c czy też w ogóle w innych przepisach ustawy systemowej, na co zasadnie powołał się Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, ustawodawca doprecyzował sposób liczenia okresów lub terminów zawartych w treści tych przepisów, to w przypadku art. 18c ust. 11 pkt 6 – używając sformowania „ostatnie 60 miesięcy kalendarzowych” – nie dał w tym zakresie jasnych wytycznych.

Kwestia obliczania „ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych” była już przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, ale w kontekście przepisu art. 18a ustawy systemowej. W wyroku z dnia 21 października 2020r. (I UK 122/19, LEX nr 3177865) Sąd Najwyższy stwierdził, że użyty w art. 18a ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zwrot "ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych" nie odnosi się do rozumienia sposobu obliczania tegoż terminu, a jedynie podkreślenia wymiaru miesięcznego podanego w tym przepisie okresu. Skoro bowiem tenże artykuł nie wskazuje sposobu obliczania terminu, a jedynie wskazuje jego wymiar, zaś przepis art. 31 ww. ustawy w sprawie obliczania terminów odsyła do Ordynacji podatkowej, to przy obliczaniu terminów należy stosować regulacje z ustawy podatkowej. Przepis art. 18a ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej nie stanowi zatem samodzielnej podstawy w zakresie sposobu obliczania podanego w tym przepisie terminu. Trzeba więc zastosować w sprawie sposób obliczania terminów z art. 12 § 3 Ordynacji podatkowej, który stanowi , że terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Zdaniem Sądu Najwyższego inna teza prowadziłaby do uznania odesłania za zbędne, co w aspekcie skąpej regulacji w tym względzie art. 18a ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej czyniłoby sposób obliczenia terminu niemożliwym albo nieuprawnionym.

Wskazać jednak należy, że w sytuacji, jaka występuje w redakcji art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy systemowej, gdzie ustawodawca wskazał „ostatnie 60 miesięcy” nie precyzując, od którego momentu je liczyć, zastosowanie przepisu art. 12 § 3 ustawy Ordynacja podatkowa w zakresie, w jakim ustawa ta reguluje sposób liczenia terminów, nie daje odpowiedzi na pytanie, jak należy wykładać sporny w przedmiotowej sprawie przepis. Taka konstatacja z kolei oznacza, że organ rentowy nie ma racji podnosząc, w kontekście art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy systemowej, jako wystarczające, zastosowanie wykładni językowej. Słuszna jest zatem argumentacja prezentowana przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, w której odwołuje się do szerokiej analizy przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, dowodząc, że ustawodawca w innych miejscach tej ustawy, doprecyzował, jak należy stosować przepisy określające termin. Natomiast – skoro okoliczność taka nie zachodzi w przypadku przepisu art. 18c ust. 11 pkt 6 tejże ustawy – należy sięgać do innych metod wykładni. Zasada wykładni językowej, choć podstawowa przy interpretacji prawa, traci pierwszeństwo w sytuacjach, gdy prowadzi do sprzeczności z hierarchią wartości, absurdów lub rażącej niesprawiedliwości czy niepożądanych konsekwencji, które są sprzeczne z zasadami systemu prawnego. W takich przypadkach można posłużyć się innymi metodami wykładni, jak np. wykładnia celowościowa (funkcjonalna) czy systemowa. Przy wykładni systemowej znaczenie posiada systematyka budowy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która nie jest kompletnym aktem prawnym, ponieważ zawiera obowiązujące stosującego prawo odesłania. Dopiero regulacje zawarte w tychże odesłaniach powodują, że system ubezpieczeń społecznych jako akt normatywny nabiera zupełnego, pożądanego charakteru. Natomiast przy wykładni funkcjonalnej ważna jest analiza celu, który przyświecał ogłoszeniu danej normy, koncentracja na zbadaniu kontekstu, w jakim została ona wydana i celu jaki miała osiągnąć.

Sąd podziela pogląd wyrażony we wniesionych odwołaniach, że należy uwzględniać cel przyświecający ustawodawcy. Ustawodawca, wprowadzając Mały ZUS plus wskazał w uzasadnieniu do ustawy (druk nr 2675), że „Projekt przewiduje ograniczenie czasowe możliwości ustalania najniższej podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18c do 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy (projektowany art. 18c ust. 10 pkt 6). (...) Warunek polegający na traktowaniu miesięcy, w których osoba prowadziła działalność gospodarczą lub skorzystała z uprawnienia ustalenia najniższej podstawy wymiaru składek zgodnie z projektowanym art. 18c krócej niż przez cały miesiąc, jako pełnych miesięcy kalendarzowych służy ograniczeniu potencjalnych przypadków obchodzenia przepisów oraz wątpliwości związanych z ich wykładnią. Zdaniem projektodawcy takie uregulowanie, mimo że mniej korzystne dla przedsiębiorców, ma swoją zaletę dla tej grupy w postaci uproszczonej arytmetyki wykorzystanych okresów”. Powyższe oznacza, że Mały ZUS plus w zamyśle prawodawcy nie miał być jednorazową preferencją składkową. Intencją prawodawcy było, ażeby przedsiębiorcy mogli korzystać z niego w cyklicznych, pięcioletnich okresach. Po 36 – miesięcznym okresie opłacania składek w niższej wysokości miałby nastąpić okres 24 miesięcy, kiedy składka byłby opłacana na niepreferencyjnych warunkach. Wyrazem tego zamierzenia miał być również przepis art. 18c ust. 11 pkt 6, ale niedoprecyzowanie treści tego przepisu w zakresie sformułowania „ostatnich 60 dni kalendarzowych” spowodowało, że powstały wątpliwości interpretacyjne, co do tego jak okresy te należy liczyć.

Mając na uwadze powyższe, Sąd rozpatrujący przedmiotową sprawę ocenił, że wykładnia celowościowa powyższego przepisu prowadzić musi do wniosku, iż ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z tzw. małego ZUS plus w okresie każdych kolejnych okresów pięcioletnich. Do takiego wniosku prowadzi również analiza uzasadnienia projektu ustawy wprowadzającej zmiany art. 18c ustawy systemowej ((...); strona 33). Wskazano w nim, iż zmiana liczby z 60 na 59 uzasadniona jest umożliwieniem realizacji pierwotnych intencji projektodawców tego rozwiązania. Zgodnie bowiem z założeniami Małego ZUS plus, po skorzystaniu z obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne przez 36 miesięcy, następuje okres swoistej „karencji” o długości 24 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej (...)”.

Zdaniem Sądu, zaprezentowana wykładnia art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wychodzi naprzeciw konstytucyjnej zasadzie in dubio pro libertate, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „w razie wątpliwości, na korzyść wolności”, a w szerszym kontekście oznacza zasadę przyjaznej interpretacji przepisów, zgodnie z którą w przypadku wątpliwości interpretacyjnych przepisów, powinny być one interpretowane na korzyść obywatela. Zasada ma na celu ochronę praw i wolności obywateli, a także zapewnienie, że organy administracji publicznej będą interpretować przepisy w sposób korzystny dla obywateli. Zgodnie z doktryną, w procesach wykładni w prawie administracyjnym zasada ta powinna mieć szerokie zastosowanie, w szczególności, w sytuacjach, kiedy organy administracji publicznej mają kompetencje do ingerowania w sposób realizowania tzw. praw wolnościowych, kiedy to na administracji - a nie na podmiocie administrowanym - ciąży konieczność wykazania zasadności konkretnej ingerencji i jej szczegółowego uzasadnienia (W. Jakimowicz, Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006, s. 541).

Podsumowując, Sąd aprobuje pogląd zaprezentowany przez strony odwołujące się,
a nakazujący stosowanie wykładni korzystnej dla przedsiębiorcy, jeśli pojawiają się wątpliwości, a takie – z powodów, o których była mowa wyżej – zaistniały na tle przepisu art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy systemowej. Przepis ten należy wykładać przy uwzględnieniu zasady in dubio pro libertate i analizować z korzyścią dla przedsiębiorcy, mając na uwadze cel, jakim kierował się ustawodawca.

Mając to na uwadze, zważyć należy, że ponieważ A. W. w ostatnich 60 miesiącach kalendarzowych, tj. w okresie od lutego 2020r. do stycznia 2025r. włącznie, nie korzystał przez 36 miesięcy z Małego ZUS plus, to ma prawo od stycznia 2025r. do preferencyjnego oskładkowania. Wniosek o umożliwienie mu tego – wbrew argumentom przedstawionym w odpowiedzi na odwołanie, sugerującym że A. W. taki wniosek złożył po 31 stycznia 2025r. – wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przed ww. datą. Organ rentowy takiego zgłoszenia przyjąć nie chciał, ale uczynił to na wyraźne żądanie A. W., co potwierdza przedstawiony przez niego dokument. Wcześniej, kiedy A. W. elektronicznie próbował takich zmian dokonać, system uniemożliwił mu to. Ostatecznie jednak ubezpieczony w wynikającym z przepisów terminie dokonał zgłoszenia do Małego ZUS Plus. Uczynił to przed 31 stycznia 2025r., dlatego argumentacja z odpowiedzi na odwołanie, wskazująca na orzecznictwo dotyczące problematyki przekroczenia terminu, jest chybiona.

Z powyższych względów Sąd, zgadzając się ze stanowiskiem Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców oraz ubezpieczonego, przyjął że podstawa wymiaru składek powinna być liczona wedle zasad preferencyjnych i dokonał zmiany zaskarżonej decyzji stwierdzając, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne A. W. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej stanowi od 1 stycznia 2025r. kwota ustalona na podstawie art. 18c ust. 1 – 4 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.