Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: Magdalena Adamska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 lipca 2023 r. w Warszawie

sprawy I. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania I. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 20 października 2022 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 października 2022 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje I. Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 15 września 2022 r. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych,

zasądza od organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującego I. Ł. kwotę 180, 00 zł (sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt VII U 1346/22

UZASADNIENIE

W dniu 28 listopada 2022 r. I. Ł. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 października 2022 r. znak (...) w przedmiocie odmowy przyznania prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych i wniósł o jej zmianę poprzez uwzględnienie przy obliczaniu emerytury rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołujący podniósł, że w okresach, których organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych od 1 kwietnia 1983 r. do 2 stycznia 1984 r. pracował na stanowisku p.o. kierownika laboratorium, od 1 marca 1993 r. do 31 sierpnia 2003 r. pracował na stanowisku zastępcy kierownika laboratorium głównego, od 1 września 2003 r. do 31 grudnia 2009 r. pracował na stanowisku specjalisty – analityka w (...) (poprzednio Centrali (...)) w Laboratorium (...). Odwołujący podkreślił, że na wszystkich ww. stanowiskach zajmował się analityką paliw i produktów naftowych oraz wymienił poszczególne czynności wykonywane przez niego na ww. stanowiskach. Pracę na ww. stanowiskach wykonywał w Sali laboratoryjnej lub terminalu paliw. Ze względu na szczególne warunki pracy co najmniej raz w roku na wniosek pracodawcy był kierowany na badania lekarskie. W skierowaniu na badania były wymieniane czynniki szkodliwe i warunki uciążliwe występujący na stanowisku pracy. Raz w roku były przeprowadzane badania środowiska pracy na wszystkich stanowiskach pracy w laboratorium. Przykładowo w sprawozdaniu z badań z 5 marca 2007 r. oraz z dnia 6 marca 2006 r. stwierdzono, że warunki pracy na stanowisku specjalisty wymagają poprawy w zakresie oświetlenia, analiza próbek powietrza wskazywała, że stężenia badanych substancji nie przekraczają wartości dopuszczalnych, a wskaźniki narażenia na benzen dla samodzielnego laboratna i specjalisty przyjmują wartości w przedziale 0,1 – 0,5 NDS, a dla pozostałych stanowisk poniżej 0,1 NDS. Karta oceny ryzyka zawodowego jest jednakowa dla wszystkich stanowisk, ponieważ mimo iż mogą wykonywać różne czynności przebywają i pracują w tych samych warunkach środowiskowych. Odwołujący wskazał ponadto, że zgodnie § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy został sporządzony rejestr pracowników punktu obsługi laboratorium w W. narażonych na działanie tych substancji, w rejestrze wymienieni są wszyscy pracownicy i wszystkie stanowiska, na których pracował odwołujący (odwołanie, k. 3-5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Argumentując swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach łub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Przy czym zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Powyższe okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach (...) lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia). Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. Organ rentowy podniósł, że zaskarżoną decyzją odmówił prawa do ustalenia wysokości emerytury z rekompensatą, ponieważ ubezpieczony nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach do 31 grudnia 2008 r. Organ rentowy uwzględnił do tego stażu okres 7 lat, 10 miesięcy i 21 dni. Do stażu tego nie został zaliczony okres zatrudnienia wskazany w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym w dniu 6 marca 2019 r., od 1 kwietnia 1983 r. do 2 stycznia 1984 r. kiedy ubezpieczony pracował na stanowisku p.o. kierownika laboratorium, od 1 marca 1993 r. do 31 sierpnia 2003 r. na stanowisku zastępcy kierownika laboratorium głównego, od 1 września 2003 r. do 31 grudnia 2009 r. na stanowisku specjalisty – analityka. Pracodawca w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazał, że ubezpieczony pracował na stanowiskach wymienionych w Wykazie A, dział XIV, poz. 24 pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W ww. wykazie wskazano, że do pracy w szczególnych warunkach można zaliczyć prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, na stanowisku pracy, na którym pracę są wykonywane stale i bezpośrednio przy stanowisku wymienionym w wykazie. Zdaniem organu rentowego praca na stanowisku p.o. kierownika laboratorium, zastępcy kierownika laboratorium, specjalisty-analityka wymuszała na ubezpieczonym wykonywanie również czynności o charakterze administracyjno – biurowym, a więc nie mógł stale i bezpośrednio kontrolować i dozorować stanowisk pracy, na których była wykonywana praca wskazana w wykazie (odpowiedź na odwołanie, k. 40 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. Ł., urodzony (...) jest magistrem – inżynierem chemii, w 1982 r. ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki (...) (zaświadczenie z 12 lutego 2002 r. -a.r.).

Od 15 listopada 1982 r. I. Ł. był zatrudniony w (...) S.A. Od dnia 15 listopada 1982 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na pobieraniu próbek, pomiarach ilościowych i jakościowych produktów naftowych – wykonywał analizy i obsługę etylizatornii na stanowisku samodzielnego chemika wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 24, pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 10 września 1987 r., k.90 a.s.).

(...) Laboratorium S.A. (poprzednio (...) S.A.) w dniu 6 marca 2019 r. wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach potwierdzające, że w okresie od 15 lutego 1983 r. do 31 grudnia 2008 r. I. Ł. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace:

Kontrola międzyoperacyjna kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, z których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie:

- starszy technik wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24 pkt 1 w okresie od 15 lutego 1983 r. do 31 marca 1983 r.,

- p.o. kierownika laboratorium wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24 pkt 1 w okresie od 1 kwietnia 1983 r. do 2 stycznia 1984 r.,

- samodzielnego chemika wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24 pkt 1 w okresie od 2 stycznia 1985 r. do 13 października 1987 r., od 14 listopada 1987 r. do 1 maja 1989 r. od 26 sierpnia 1989 r. do 28 lutego 1993 r.,

- zastępcy kierownika laboratorium głównego wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24 pkt 1 w okresie od 1 marca 1993 r. do 31 sierpnia 2003 r.,

- specjalisty – analityka wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24 pkt 1 w okresie od 1 września 2003 r. do 23 sierpnia 2004 r. i od 24 sierpnia 2004 r. do 31 grudnia 2008 r.

Wg wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r., w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, wydanego na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 18 lutego 1983 r., Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). W okresie od 3 stycznia 1984 r. do 22 grudnia 1984 r. I. Ł. odbywał służbą wojskową, pracę po wojsku podjął 2 stycznia 1985 r. W okresach od 14 października 1987 r. do 13 listopada 1987 r. oraz od 2 maja 1989 r. do 25 sierpnia 1989 r. I. Ł. przebywał na urlopach bezpłatnych (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 6 marca 2019 r. – a.r.).

I. Ł. z dniem 26 września 2022 r. rozwiązał umowę o pracę z (...) S.A. za porozumieniem stron w związku z przejściem na emeryturę (świadectwo pracy z 26 września 2022r. – a.r.).

I. Ł. na stanowisku p.o. kierownika laboratorium zajmował się analityką fizyko – chemiczną i poborem produktów naftowych na terminalu paliw ze zbiorników podziemnych, autocystern i magazynu smarów, parafin i olejów smarowych. Należała do niego kontrola jakości produktów naftowych przyjmowanych, składowanych i wydawanych, nadzór nad czynnościami podległych pracowników, podział pracy na poszczególnych pracowników, opieka fachowa i instruktaż fachowy w zakresie magazynowania produktów. Ubezpieczony pracował przy paliwach: benzynie, oleju napędowym, był narażony na działanie substancji chemicznych takich jak benzen, toulen, alkohol etylowy, benzopiren - rakotwórcze komponenty do paliw oraz odczynniki heptan, izooktan - łatwopalne, wybuchowe, stwarzające zagrożenie dla zdrowia substancje (zakres czynności z 11 kwietnia 1983 r., k. 54 a.s., karty charakterystyki substancji szkodliwych i rakotwórczych, k. 91 a.s., zeznania I. Ł., k. 121-123 a.s.).

Praca była wykonywana w dwóch salach laboratoryjnych w zmianach 12/24 h, wówczas pracowało 4 pracowników zmianowych. W jednej z sal laboratoryjnych pracował I. Ł. i laborantka B. A.. W salach laboratoryjnych były aparaty do badania paliw, wykonywania hematografii, sprawdzania zawartości siarki, destylacji, zapłonu, lekkości, zawartości wody, zawartości benzenu. Nad aparatami były wyciągi, opary i zapachy wydzielały się mimo zainstalowanych wyciągów. Pracownicy w trakcie pracy byli wyposażeni w fartuchy ochronne. Ubezpieczony pracował przy paliwach: benzynie, oleju napędowym, był narażony na działanie substancji chemicznych takich jak benzen, toulen, alkohol etylowy, benzopiren - rakotwórcze komponenty do paliw oraz odczynniki heptan, izooktan,- łatwopalne, wybuchowe, stwarzające zagrożenie dla zdrowia substancje. I. Ł. zastępował innych pracowników w czasie ich nieobecności, wówczas wykonywał prace laboranta-chemika i zajmował się analizą laboratoryjną. Prace analityka odwołujący wykonywał od godziny 7:00 lub 8:00, prace administracyjne wykonywał w czasie pracy od 14:00, a także poza godzinami pracy, kiedy pracował w nadgodzinach, średnio miesięcznie pracował 170 godzin lub więcej. Prace administracyjne były wykonywane w laboratorium lub na bazie paliw (karty charakterystyki substancji szkodliwych i rakotwórczych, k. 91 a.s., zeznania świadka B. A., k. 120 a.s., zeznania świadka A. K., k. 120-121 a.s., zeznania I. Ł., k. 121-123 a.s.).

Na stanowisku zastępcy kierownika laboratorium głównego I. Ł. nadal zajmował się prowadzeniem prac technologicznych związanych z produkcją paliw, dozowaniem czteroetylku ołowiu, barwnika oraz pobieraniem próbek paliw ze zbiorników stałych, autocystern, rurociągów i dystrybutorów, analizą fizyko – chemiczną produktów naftowych, adaptacją nowego sprzętu analitycznego, jego wzorcowaniem, wprowadzaniem nowych metod analitycznych. Prace kierownika wykonywał na tej samej sali, co inni laboranci (zeznania świadka B. A., k. 120 a.s., zeznania I. Ł., k. 121-123 a.s.).

W ramach pełnienia funkcji kierownika technicznego laboratorium zajmował się nadzorem nad sprawnością aparatury stosowanej w laboratorium, realizacją zadań mających na celu usunięcie niesprawności wyposażenia, udziałem w instalowaniu, dopuszczaniu do stosowania i znakowaniu wyposażenia, opracowaniem i nadzorowaniem realizacji harmonogramów przeglądów i konserwacji, ustalaniem warunków środowiskowych zapewniających prawidłowe użytkowanie i przechowywanie wyposażenia, prowadzenie rejestru wyposażenia, opracowanie i nadzór nad instrukcjami stanowiskowymi oraz instrukcjami sprawdzenia wyposażenia, nadzorowanie badań wykonywanych dla potrzeb wewnętrznej kontroli jakości badań w laboratorium oraz współudział w opracowaniu statystycznym tych wyników, nadzór nad wykonywaniem kalibracji aparatury badawczej, sporządzaniem krzywych wzorcowych, przestrzegani terminów legalizacji, wzorcowania, uwierzytelniania, walidacja metod badawczych, wnioskowanie o dokonaniu zakupu nowego wyposażenia, współudział w wyborze dostawców wyposażenia, proponowanie i nadzór nad realizacją działań korygujących i zapobiegawczych, prowadzenie instruktażu dla pracowników w zakresie metod badań, technik analitycznych i oceny wyników badań, nadzorowanie komputerowych programów operacyjnych stosowanych w laboratorium. Ponadto ubezpieczony był odpowiedzialny za organizację i realizację kontroli jakości produktów naftowych przyjmowanych, magazynowanych i wydawanych w (...) oraz stacjach paliw, organizowanie i realizację prac technologicznych w zakresie etylizacji, komponowania i oczyszczania i innych technologii produktów naftowych, nadzorowanie nad prawidłowością wyposażenia laboratorium w aparaturę, sprzęt laboratoryjny i odczynniki, nadzór nad właściwym wykorzystaniem i legalizacją aparatury kontrolno – pomiarowej w laboratorium, prowadzenie poradnictwa i pomocy instruktażowej dla użytkowników sprzedawanych produktów naftowych, realizacja oraz kontrola dokumentacji związanej z jakością badanych produktów przyjmowanych, magazynowanych i wydawanych z (...), przeprowadzanie postępowania reklamacyjnego w sprawach jakości produktów nie odpowiadających obwiązującym normom, nadzór nad stosowaniem obowiązujących przepisów w zakresie wykonywania kontroli jakości produktów naftowych własnych oraz stanowiących depozyt obcy i zapasy specjalne (zakres czynności z 27 maja 1997 r., k .56-57 a.s.).

Na stanowisku specjalisty – analityka ubezpieczony co do zasady nadal zajmował się zajmował się samodzielną pracą w systemie zmianowym w laboratorium i terminalu paliw, prowadził prace technologiczne związane z produkcją paliw, dozowaniem barwnika i znacznika oraz pobierał próbki paliw z rurociągów, zbiorników stałych, autocystern i dystrybutorów, wykonywał badania fizyko – chemiczne paliw silnikowych, wprowadzaniem i walidacją nowych metod analitycznych, adaptacją nowego sprzętu analitycznego, ustawieniami i wzorcowaniem. Pracował na Sali, która nie miała wyciągu. Sporządzał protokoły pobrania próbek, rejestracji potrzeb klienta oraz zleceń, przekazanie próbek wraz z dokumentacją kierownikowi laboratorium, prowadził zapisy z dokonywanych czynności technologicznych i analitycznych w dokumentacji laboratorium, sporządzał sprawozdania z badań, świadectw jakości, faktur oraz rozdzielników i sprawozdań okresowych. Ubezpieczony pracował przy paliwach: benzynie, oleju napędowym, był narażony na działanie substancji chemicznych takich jak benzen, toulen, alkohol etylowy, benzopiren - rakotwórcze komponenty do paliw oraz odczynniki heptan, izooktan - łatwopalne, wybuchowe, stwarzające zagrożenie dla zdrowia substancje (zakres czynności i odpowiedzialności z 19 grudnia 2003 r., k 58-59 a.s., karty charakterystyki substancji szkodliwych i rakotwórczych, k. 91 a.s., zeznania I. Ł., k. 121-123 a.s.).

W dniu 15 września 2022 r. I. Ł. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą (wniosek z 5 kwietnia 2019 r. – a.r.).

Decyzją z dnia 20 października 2022 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił I. Ł. prawa do rekompensaty. Organ rentowy poinformował, że rekompensata nie przysługuje ubezpieczonemu, ponieważ nie udowodnił 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia 1 stycznia 2009 r. Organ rentowy uznał za udokumentowany staż pracy w szczególnych warunkach od 15 lutego 1983 r. do 31 marca 1983 r., od 2 stycznia 1985 r. do 13 października 1987 r., od 14 listopada 1987 r. do 1 maja 1989 r., od 26 sierpnia 1989 r. do 28 lutego 1993 r. łącznie 7 lat, 10 miesięcy i 21 dni. Organ rentowy nie uznał okresów pracy jako pracy w szczególnych warunkach od 1 kwietnia 1983 r. do 2 stycznia 1984 r., od 1 marca 1993 r. do 31 sierpnia 2003 r., od 1 września 2003 r. do 31 grudnia 2009 r. ponieważ w ww. okresach ubezpieczony zajmował stanowiska kierownicze, był zatem pracownikiem dozoru inżynieryjno – technicznego wyższego szczebla, wykonującym również inne prace o charakterze administracyjno – biurowym, które wykraczały poza osobiste dozorowanie czy kontrolę robotniczych stanowisk pracy (decyzja ZUS z 20 października 2022 r. – a.r.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obejmującego przede wszystkim dowody z dokumentów wchodzących w skład akt rentowych. Wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony postępowania, w związku z czym Sąd dał im wiarę w całości. Sąd oparł się również na zeznaniach świadków: B. A. i A. K. oraz odwołującego I. Ł..

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków B. A. i A. K. w zakresie jakim opisywali oni kolejno zajmowane przez odwołującego stanowiska oraz jego zakres obowiązków, ponieważ ww. świadkowie byli zatrudnieni w tym samym zakładzie pracy w tym samym czasie co odwołujący, a więc mieli oni realną wiedzę w zakresie ww. okoliczności. Zbieżność ich zeznań nie budziła wątpliwości Sądu, skoro każdy ze świadków współpracował z odwołującym i miał wiedzę czym się zajmował w spornym okresie, to ich tożsame twierdzenia w tym zakresie nie budzą wątpliwości. Zeznania odwołującego się I. Ł. Sąd uznał za wiarygodne w zakresie jakim ubezpieczony opisał swoje obowiązki, ponieważ w większości jego twierdzenia były spójne i uzupełniały się wzajemnie z zeznaniami ww. świadków i z tym co wynikało z dokumentów takich jak świadectwa pracy oraz zakres czynności na poszczególnych stanowiskach pracy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie I. Ł. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 października 2022 r. znak (...), podlegało uwzględnieniu.

Regulacja dotycząca rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, o którą ubiegał się ubezpieczony, została wprowadzona do ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz. U. z 2018r., poz. 1924). Art. 2 pkt 5 tej ustawy zawiera definicję rekompensaty rozumianej jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Z kolei warunki jej przyznawania oraz sposób jej obliczenia wskazują art. 21 – 23 zamieszczone w Rozdziale III „Rekompensata”. Art. 23 stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę oraz, że przyznawana jest ona w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W art. 21 ust. 1 ustawy wskazano natomiast, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Z art. 21 ust. 2 ustawy wynika zaś, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, o której mowa w cytowanych przepisach, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej, 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro jednak, zgodnie z art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999r., to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998r. Słuszność wskazanej interpretacji potwierdził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 17 grudnia 2015r. (III AUa 717/15, Lex nr 1964970).

Jeśli chodzi o wskazane wyżej przesłanki pozytywne nabycia prawa do rekompensaty, to analiza cytowanych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948r., które przed 1 stycznia 2009r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W rozpatrywanej sprawie, zdaniem Sądu, ubezpieczony legitymuje się wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wskazał, że uwzględnił taki okres w wymiarze 7 lat, 10 miesięcy i 21 dni. Nie uwzględnił natomiast do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia I. Ł. w (...) S.A. od 1 kwietnia 1983 r. do 2 stycznia 1984 r., od 1 marca 1993 r. do 31 sierpnia 2003 r., od 1 września 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. ponieważ w ww. okresach ubezpieczony zajmował stanowiska kierownicze, był pracownikiem dozoru inżynieryjno – technicznego wyższego szczebla, wykonującym również inne prace o charakterze administracyjno – biurowym, które wykraczały poza osobiste dozorowanie czy kontrolę robotniczych stanowisk pracy.

Z przeprowadzonych przez Sąd dowodów jednoznacznie wynika, że I. Ł. pracował w (...) S.A. od 1 kwietnia 1983 r. do 2 stycznia 1984 r. na stanowisku p.o. kierownika laboratorium, od 1 marca 1993 r. do 31 sierpnia 2003 r. na stanowisku zastępcy kierownika laboratorium głównego, od 1 września 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. specjalisty – analityka. Przy tym praca ta była wykonywana przez ubezpieczonego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a czynności, które wówczas wykonywał Sąd opisał ustalając stan faktyczny. Zostały one w taki sam sposób zaprezentowane przez świadków, a potem potwierdzone przez ubezpieczonego podczas przesłuchania. Praca odbywała się w ruchu ciągłym w systemie czterozmianowym – przez 8 godzin dziennie – a w czasie kiedy odwołujący pełnił funkcję p.o. kierownika laboratorium i zastępcy kierownika laboratorium głównego jego praca była wykonywana przez 8 godzin, a czasem dłużej, ponieważ po 8 godzinach pracy jako specjalista - analityk wykonywał czynności administracyjne. Praca ta była przez cały czas wykonywana w dwóch pomieszczeniach – salach laboratoryjnych. W salach laboratoryjnych były aparaty do badania paliw, wykonywania hematografii, sprawdzania zawartości siarki, destylacji, zapłonu, lekkości, zawartości wody, zawartości benzenu. Nad aparatami były wyciągi, opary i zapachy wydzielały się mimo zainstalowanych wyciągów. Pracownicy w trakcie pracy byli wyposażeni w fartuchy ochronne. Ubezpieczony pracował przy paliwach: benzynie, oleju napędowym, był narażony na działanie substancji chemicznych takich jak benzen, toulen, alkohol etylowy, benzopiren - rakotwórcze komponenty do paliw oraz odczynniki heptan, izooktan,- łatwopalne, wybuchowe, stwarzające zagrożenie dla zdrowia substancje. Charakterystyka czynności, które w tym okresie wykonywał ubezpieczony należało więc uznać, za prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, o której mowa w art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. Zgodnie z powyższym należało przyjąć, że ubezpieczony pracując jako p.o. kierownik laboratorium i zastępca kierownika laboratorium głównego, a przede wszystkim jako specjalista – analityk wykonywał prace wskazane w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.) wymienione w dziale XIV „ Prace różne” poz. 24 – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe są wykonywane prace wymienione w wykazie. Dodatkowo praca ubezpieczonego, o której mowa, w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r., w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, uwzględniona została w wykazie A, dziale XIV „Prace różne”, poz. 24 - Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Wobec powyższego okresy pracy odwołującego od 1 kwietnia 1983 r. do 2 stycznia 1984 r., od 1 marca 1993 r. do 31 sierpnia 2003 r., od 1 września 2003 r. do 31 grudnia 2008 r. oraz te okresy, które ZUS w decyzji uwzględnił jako okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 7 lat, 10 miesięcy i 21 dni, są wystarczające, by przyjąć, że I. Ł. spełnił przesłankę, od której ustawa o emeryturach pomostowych uzależnia przyznanie prawa do rekompensaty, a więc posiada 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych. Poza tą przesłanką, w przypadku ubezpieczonego spełnione są także inne warunki, o których była mowa, tj. I. Ł. nie nabył prawa do emerytury wcześniejszej. To z kolei oznacza, że nie wystąpiła przesłanka negatywna, o której wcześniej była mowa, zatem zachodzą podstawy do przyznania ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie I. Ł. dokonując zmiany zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ i 3 k.p.c. rozstrzygającego o zasadzie odpowiedzialności za wynik postępowania. Natomiast ich wysokość została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018r. poz. 265).