Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

4 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu 1 lipca 2024 r. na rozprawie w W.

sprawy z odwołania K. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z 7 lipca 2023 r., znak (...)- (...)

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Wyrach

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że K. O. jako pracownik płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Wyrach podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu od 1 grudnia 2022 r.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz K. O. 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) z odsetkami wysokości ustawowej za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1359/23

UZASADNIENIE

K. O. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
w R. z 7 lipca 2023 r. znak: (...) w której stwierdzono, że jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 1 grudnia 2022 r.

Przedmiotowej decyzji zarzucono:

1)  naruszenie prawa materialnego tj. art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez niewłaściwe zastosowanie i ustalenie, że ubezpieczona nie podlega ubezpieczeniom społecznym pomimo tego, że faktycznie świadczyła pracę oraz otrzymywała z tego tytułu umówione wynagrodzenia, od którego zostały uregulowane zobowiązania publicznoprawne i które stanowiło przychód ze stosunku pracy;

2)  sprzeczność istotnych ustaleń organu rentowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przejawiający się w braku wskazania w podstawie
i uzasadnieniu decyzji na konkretne dowody, które miałyby świadczyć o pozorności zawartej umowy o pracę, co prowadzi do uzasadnionego wniosku, że ustalenia organu są dowolne, oparte jedynie na domysłach niemających faktycznego poparcia
w zebranym materiale dowodowym i pozostają w sprzeczności z całością zgromadzonej dokumentacji i złożonych wyjaśnień;

3)  naruszenie art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędną wykładnię przejawiające się zakwestionowaniem podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, pomimo, że umowa ta nie została zawarta dla pozoru, a strony miały zgodny zamiar jej realizowania
i wywołania skutków prawnych.

4)  naruszenie przepisów art. 68 ust. 1 pkt 1 lit a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na stwierdzeniu pozorności umowy skutkujące wydaniem decyzji o niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym.

Mając powyższe na uwadze odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji
i ustalenie, że od dnia 1 grudnia 2022 r. jest objęta ubezpieczeniami społecznymi w tym również ubezpieczeniem chorobowym oraz o przyjęcie podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe wypadkowe i chorobowe od dnia 1 grudnia 2022 r. w wysokościach wskazanych przez płatnika składek, tj. kwocie 7000 zł. Ponadto, wniosła o zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska odwołująca się podniosła, że z przedmiotową decyzję organu rentowego nie sposób się zgodzić, a umowa, na podstawie której świadczyła pracę nie była umową pozorną i spełniała przesłanki z art. 22 k.p. Ubezpieczona podkreśliła, że posiada wszelkie możliwe kompetencje do zajmowania stanowiska pracy, biorąc pod uwagę jej wykształcenie, wcześniejsze doświadczenie i ilość wykonywanych obowiązków. Podniosła także, że stwierdzenie przez organ rentowy, że zatrudnienie jej nie było potrzebne do prawidłowego funkcjonowania firmy jest nieuprawnione, a organ rentowy nie był umocowany przez żaden przepis prawa do kwestionowania struktury zatrudnienia i weryfikowania potrzeb podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Wskazała, że zatrudnienie jej było podyktowane wolą realizacji przez płatnika przyjętej przez siebie strategii prowadzenia firmy, a co również istotne, wynikało z jego uzasadnionych potrzeb. Podkreśliła również, że aktualnie spółka aktywnie poszukuje pracownika na jej stanowisko. W dalszej części uzasadnienia ubezpieczona podniosła, że na podstawie umowy zobowiązała się do wykonywania pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy, a czynności te wykonywała pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, zaś pracodawca wypłacał jej z tego tytułu wynagrodzenie. Zaznaczyła, że pracę tę wykonywała osobiście w sposób ciągły. Scharakteryzowała także, że płatnik jest firmą rodzinną bez rozbudowanej struktury organizacyjnej i administracyjnej. W tego rodzaju organizacji pracownicy wykonują nie tylko czynności stricte podporządkowane, ale też korzystając z zaufania jakie wynika z więzów rodzinnych, mają szerszą autonomię. (odwołanie – k. 3-13 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że na podstawie danych zgromadzonych w Kompleksowym Systemie Informatycznym zgłoszenia K. O. do ubezpieczeń społecznych w ostatnich latach kształtowały się następująco: od 3 lutego 2020 r. do 7 lipca 2021 r. zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego z kodem (...) – student/doktorant, od 25 maja 2020 r. do 30 czerwca 2020 r. – pracownik w (...) Sp. z o.o., od 1 kwietnia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. – pracownik u Pana M. O. na jego danych osobistych, od 1 grudnia 2022 r. – pracownik w (...) Sp. z o. o. Organ rentowy wskazał, także podstawy wymiaru składek, tj. za maj 2020 r. – 325 zł, za czerwiec 2020 r. – 1300 zł, za okres od kwietnia do grudnia 2021 r. – 2800 zł za każdy miesiąc, za okres od grudnia 2022 r. do lutego 2023 r. – 7000 zł za każdy miesiąc, za marzec 2023 r. – tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne – 6241,54 zł, za kwiecień 2023 r. – 1400 zł. Organ rentowy zaznaczył, że dokumentację zgłoszeniową złożono po terminie, dopiero 31 grudnia 2022 r.

W dalszej części uzasadnienia organ rentowy wskazał, że od 1 marca 2023 r. do 2 kwietnia 2023 r. K. O. pobierała wynagrodzenie za czas choroby, a od 3 kwietnia 2023 r. do 20 czerwca 2023 r. składała wnioski o zasiłek chorobowy, zwolnienie od lekarza miała wystawione do 22 sierpnia 2023 r. Organ rentowy przywołała okoliczność, że w związku z wystąpieniem K. O. z wnioskiem o zasiłek chorobowy, w krótkim czasie od zgło­szenia do pracowniczych ubezpieczeń społecznych, podjął postępowanie wyjaśnia­jące zmierzające do ustalenia czy doszło do faktycznego nawiązania stosunku pracy i jego realizacji. W wyniku przeprowadzonego postępowania i uzyskanych wyjaśnień organ rentowy uznał, że celem działania stron nie było realizowanie umowy o pracę, a uzyskanie prawa do świad­czeń z ubezpieczenia chorobowego w razie choroby i macierzyństwa. Zdaniem organu rentowego zatrudnienie K. O. nie było uzasadnione ekono­micznie ani konieczne i nosiło znamiona pozorności. Ubezpieczona nie wykazała, by istniała realna potrzeba jej zatrudnienia - nie wykaza­no bowiem zwiększenia ilości pracy, co miało być podstawą do zatrudnienia odwołującej i wysokości jej wynagrodzenia. Przed zatrudnieniem skarżącej i w trakcie jej niezdolności do pracy obowiązki wyko­nywane były przez M. O. - jej męża i jednocześnie wspólnika spółki. K. O. miała pracować zdalnie, przy czym płatnik nie udostępnił jej żadnego sprzętu. Nie przedłożono żadnego dokumentu z podpisem ubezpieczonej jako pracownika. Z dołączonych wy­druków można wnioskować, że skarżąca otrzymywała maile do wiadomości oraz że cały czas pomagała mężowi w prowadzeniu działalności i sprawach spółki. Organ rentowy wskazał, że płatnik uzasadniając wysokość ustalonego wynagrodzenia dołączył ofertę zatrudnie­nia K. O. z 10 maja 2022 r. z wynagrodzeniem 6800 zł, jednak – na co wskazał organ rentowy, pracy tej ubezpieczona nie podjęła – brak zgłoszeń do ubezpieczenia na przestrzeni okresu od stycznia do listopada 2022 r. (odpowiedź na odwołanie – k. 14 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spółka (...) została założona w 2017 r. przez M. O. i G. P.. Zasadniczym przedmiotem działalności spółki jest działalność rachunkowo – księgowa i doradztwo podatkowe. Koncepcją, jaka przyświecała założycielom, byłoby spółka była nowoczesna, działała w pełni zdalnie, bez potrzeby wynajmowania lokalu na powierzchnie biurowe. Założenie to zostało zrealizowane. M. O. i G. P. pracują zdalnie, z domu lub z miejsca aktualnego przebywania. Sprawy księgowe i kadrowe spółki prowadzi podmiot zewnętrzny. (zeznania M. O. – k. 85-86 a.s., zeznania K. O. – k. 84 – 85 a.s., pisemne wyjaśnienia K. O. i pisemne wyjaśnienia M. O. – złożone w toku postępowania przed organem rentowym – nienumerowany karty akt rentowych)

K. O. (wcześniej Kucharska) urodzona (...) ukończyła studia wyższe na kierunku zarządzanie. W okresie od 25 maja 2020 r. do 30 czerwca 2020 r. była zatrudniona w wymiarze ½ etatu na stanowisku konsultantki w (...) sp. z o.o. za wynagrodzeniem 1300 zł (świadectwo pracy z 3 lipca 2020 r., – nienumerowana karta akt rentowych, umowa o pracę z 25 maja 2020 r. – nienumerowana karta akt rentowych).

Od czerwca 2020 r. K. O. pozostaje w związku małżeńskim z M. O.. Od tego czasu nie pracowała i pozostawała na utrzymaniu męża (zeznania K. O. – k. 84 - 85 a.s.).

III i IV kwartał roku 2020 r. był okresem zwiększonej ilości pracy w spółce i (...) odczuwał przeciążenie ilością obowiązków. Podjął decyzję, by część dotychczas samodzielne wykonywanej pracy, scedować na inną osobę. Podjął decyzję o zatrudnieniu żony w prowadzonej przez siebie spółce. K. O. miała wiedzę o funkcjonowaniu spółki od czasu jej powstania, znała realia pracy męża i z łatwością przejęła część jego obowiązków, także jej wykształcenie odpowiadało zapotrzebowaniu pracodawcy. (zeznania M. O. – k. 85-86 a.s., zeznania K. O. – k. 84 – 85 a.s., pisemne wyjaśnienia K. O. i pisemne wyjaśnienia M. O. – złożone w toku postępowania przed organem rentowym – nienumerowany karty akt rentowych).

K. O. została zatrudniona na podstawie umowy o pracę z 30 listopada 2022 r. Termin rozpoczęcia pracy wyznaczono na 1 grudnia 2022 r. K. O. świadczyła pracę na pełen etat, na stanowisku specjalisty ds. podatków za wynagrodzeniem brutto 7000 zł (umowa o pracę – nienumerowana karta akt rentowych). Podczas wykonywania pracy K. O. nie kontaktowała się z osobami z zewnątrz, nie było takiej potrzeby. Jedyną osobą, z którą miała kontakt był jej mąż, jednak osoby kontaktujące się ze spółką drogą mailową także do niej kierowały wiadomości email w trybie „do wglądu” (zeznania K. O. – k. 84 a.s., wydruki wiadomości email – k.26, k. 30, k. 33-40 a.s.).

K. O. była odpowiedzialna za wygenerowanie, utworzenie umowy, podczas gdy M. O. prowadził korespondencję mailową z informacjami dot. transakcji i dane te przekazywał K. O.. Klient odpowiadał na standardowe pytania za pośrednictwem poczty elektronicznej i przekazywał potrzebne dane i załączał pliki a K. O. miała przygotować dokumentację lokalną, tworzył ją w programie W.. Dokumentacja każdorazowo liczyła około 60 stron, zawierała opis firmy, otoczenie branżowe i konkurencyjne. Każdy dokument składał się z tych samych punktów. Druga część zawierała opis transakcji – aktywa ryzyka, itp. Stworzony dokument K. O. zapisywała na dysku w chmurze. M. O. przeglądał dokumenty, zapisywał komentarze, uwagi. K. O. nanosiła poprawki zgodnie z jego uwagami lub uwagami klienta. K. O. była odpowiedzialna za przeglądanie spółek poprzez strony internetowe, sprawdzałam profile ich działalności. M. O. bazował na plikach z informacjami stworzonymi przez K. O.. K. O. tworzyła dokumenty (...) do urzędu skarbowego. Wszystkie czynności wynikające ze stosunku pracy K. O. wykonywała pracując z domu, wobec braku powierzchni biurowych u pracodawcy, zgodnie z założeniami jego założeniami. M. O. nadzorowałem pracę K. O., wydawał jej polecenia ustnie albo w toku konwersacji na komunikatorze M. lub w wymianie wiadomości email (zeznania M. O. – k. 85-86 a.s., zeznania K. O. – k. 84 – 85 a.s., pisemne wyjaśnienia K. O. i pisemne wyjaśnienia M. O. – złożone w toku postępowania przed organem rentowym – nienumerowany karty akt rentowych, wydruki korespondencji email k. 26, k.30, k. 33-40 a.s. wydruki konwersacji na komunikatorze M. – k. 16-25, k. 27-29, k. 31-32 a.s.).

K. O. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych od 1 grudnia 2022 r. Płatnik w okresie zatrudnienia ubezpieczonej wykazał podstawę wymiaru składek za pracownika za okres od grudnia 2022 r. do lutego 2023 r. w kwocie 7000 zł za każdy miesiąc, za marzec 2023 r. – tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne – 6241,54 zł, za kwiecień 2023 r. – 1400 zł (bezsporne).

Zgłoszenie do ubezpieczenia K. O. nastąpiło z opóźnieniem z uwagi na nieobecność z powodu urlopu księgowej prowadzącej obsługę (...) Sp. z o.o, który przypadł na przełom listopada i grudnia 2022 r. Księgowa po powrocie z urlopu zachorowała na C. i przebywała na zwolnieniu. Spółka poleciła jej dokonanie zgłoszenia w trakcie urlopu, przesyłając umowę o pracę i dokumenty potrzebne do dokonania zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń (zeznania J. Ś. – k. 98 a.s).

K. O. w połowie grudnia dowiedziała się, że jest w ciąży, jednak wstrzymała się z poinformowaniem o tym męża do świąt Bożego Narodzenia. (zeznania K. O. – k. 84-85 a.s.).

Od 1 marca 2023 r. do 2 kwietnia 2023 r. K. O. pobierała wynagrodzenie za czas choroby, a od 3 kwietnia 2023 r. do 20 czerwca 2023 r. składała wnioski o zasiłek chorobowy, zwolnienie od lekarza miała wystawione do 22 sierpnia 2023 r. (bezsporne).

Pismem z 12 maja 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. zawiadomił (...) Sp. z o.o. i ubezpieczoną o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie K. O. celem zbadania zasadności zgłoszenia do ubezpieczeń oraz wysokości podstaw wymiaru składek z tytułu jej zatrudnienia w (...) sp. z o.o. Postępowanie zakończono 13 czerwca 2023 r. (zawiadomienie z 12 maja 2023 r. – nienumerowana karta akt rentowych, informacja o zakończeniu postępowania – nienumerowana karta akt rentowych).

7 lipca 2023 r., po przeprowadzeniu postępowania organ rentowy wydał decyzję znak (...)- (...), w której stwierdził, że K. O. jako pracownik płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 grudnia 2022 r. (decyzja organu rentowego z 7 lipca 2023 r. – nienumerowana karta akt rentowych).

K. O. odwołała się od przedmiotowej decyzji organu rentowego, co zainicjowało postępowanie przed sądem (odwołanie – k. 3-13 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania przed organem rentowym i w toku postępowania sądowego. Dokumenty dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej ocenił sąd jako wiarygodne, stanowiące dowód rzeczywistego jej zatrudnienia, a nie jak podnosi organ rentowy – jedynie pozorowania takiej okoliczności. Dokumenty dotyczące zatrudnienia, razem z pozostałymi dowodami dokumentarnymi w postaci wydruków korespondencji email i konwersacji na komunikatorze, pomiędzy ubezpieczoną a M. O., stanowią dowód tego, że ubezpieczona wykonywała polecenia M. O., tworzyła dokumenty zgodnie z jego poleceniem, nanosiła na nich poprawki wedle jego wskazówek i pozostawała z nim w relacji służbowej zależności.

Sąd jako wiarygodne ocenił także zeznania ubezpieczonej i płatnika, a okoliczność, że osoby te są małżeństwem, nie stanowiła w ocenie sądu powodu do dyskredytowania ich twierdzeń. Świadek M. O. i ubezpieczona K. O. w sposób wzajemnie się potwierdzający relacjonowali okoliczności dotyczące zatrudnienia oraz sposobu wykonywania przez nią pracy, a zeznania te znalazły potwierdzenie w przedłożonych wydrukach kontaktów mailowych pomiędzy nimi, wydrukach wiadomości email, w których K. O. była osobą, do której email, w trybie „do wiadomości” był kierowany , a nadto do kontaktów na komunikatorze.

Sąd nie miał również podstaw, by poddawać w wątpliwość prawdziwość zeznań świadka, J. Ś., która wskazała na okoliczności uniemożliwiające wcześniejsze zgłoszenie K. O. do ubezpieczeń, pomimo wcześniejszego polecenia świadkowi dokonania tej czynności. Zeznania ww. świadka były zbieżne
z zeznaniami M. O., w zakresie tego, że już od początku grudnia 2020 r. M. O., chciałby zgłoszenie do ubezpieczeń było dokonane.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie K. O. było uzasadnione.

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to czy K. O. od 1 grudnia 2022 r. realizowała umowę o pracę u płatnika składek (...) sp. z o. o. i czy z tego tytułu powinna podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

W celu rozstrzygnięcia tej kwestii należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych , zwanej dalej ustawą systemową. Art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy systemowej następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 kodeksu pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2019r., poz. 1040, dalej: k.p.) pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tego stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Organ rentowy wskazywał, że zawarta między stronami umowa o pracę z 17 lutego 2021 r. została zawarta dla pozoru i z naruszeniem zasad współżycia społecznego. Organ rentowy podkreślił, że jedynym celem zgłoszenia odwołującej do ubezpieczeń była chęć uzyskania świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie ma jednak wątpliwości, że zawarcie umowy o pracę i objęcie z tego tytułu ochroną ubezpieczeniową nie jest działaniem sprzecznym z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma tu niezgodność między pierwotnym aktem woli, a jego uzewnętrznieniem. Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa rozróżnia się dwie podstawowe postacie pozorności:

1. pozorność czysta, zwana też bezwzględną lub absolutną, kiedy to strony, dokonując czynności prawnej, nie mają zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych. W ich sferze prawnej nic się nie zmienia, a jedynym celem ich zachowania jest stworzenie u innych przeświadczenia, że czynność prawna, w takiej postaci jak ujawniona, została w rzeczywistości dokonana. Jak to wyjaśnia Sąd Najwyższy w wyroku z 23 czerwca 1986 r. (I CR 45/86, LEX nr 8766): „Czynność prawna pozorna, wyrażająca oświadczenie woli pozorne, nie ukrywająca innej czynności prawnej, nie wywołuje między stronami skutków prawnych, gdyż jest nieważna w świetle art. 83 § 1 k.c. Pozorność jest zatem wadą oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony zgodne są co do tego, aby wspomniane oświadczenie nie wywołało skutków prawnych. Oświadczenie woli stron nie może wtedy wywoływać skutków prawnych odpowiadających jego treści, ponieważ same strony tego nie chcą" (wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2007 r., I CSK 70/07, LEX nr 287785; tak również wyrok Sąd Najwyższego z 26 lipca 2012 r., I UK 27/12, LEX nr 1218584);

2. pozorność kwalifikowana, względna, zwana też relatywną, kiedy strony zawierają czynność prawną pozorną tzw. symulowaną dla ukrycia innej, rzeczywiście przez te strony zamierzonej i dokonanej (czynność ukryta tzw. dysymulowana). Rzeczywistym zamiarem stron jest wywołanie innych skutków prawnych niż wynikałoby to z treści ujawnionych oświadczeń. Jest to najczęściej występujący w praktyce przypadek pozorności. Strony posługują się czynnością prawną ujawnioną dla ukrycia swoich rzeczywistych zamiarów. „Strony udają więc, że dokonują jakiejś czynności prawnej, a pozorność ma miejsce wtedy, gdy pod pozorowaną czynnością prawną nic się nie kryje, jak i wtedy, gdy czynność pozorna ma na celu ukrycie innej rzeczywistej i zamierzonej czynności prawnej" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1547/00, LEX nr 56054). Rozwiązaniem z punktu widzenia ważności złożonych oświadczeń w wyżej wymienionej sytuacji zajmuje się art. 83 § 1 k.c. zdanie drugie.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, formułowany w oparciu o treść cytowanego art. 83 k.c. , zgodnie z którym zamiar podlegania ubezpieczeniom społecznym, bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, świadczy o fikcyjności zgłoszenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. W sytuacji, w której stronom umowy o pracę przyświeca jedynie intencja włączenia do ubezpieczenia społecznego (i uzyskanie świadczeń płynących z tego ubezpieczenia) pod pozorem zatrudnienia, bez jego rzeczywistego wykonywania ( art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. ), zawarcie umowy o pracę nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 lutego 2014r., III AUa 929/13). Jednocześnie a contrario do powyższego przyjmuje się, że nie można stwierdzić pozorności oświadczeń woli stron o zawarciu umowy o pracę, w sytuacji, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 12 maja 2011 r., II UK 20/11; z 19 października 2007 r., II UK 56/07; z 14 marca 2001 r., II UKN 258/00).

Jak wynika z art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Stwierdzenie, że umowa jest społecznie szkodliwa wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych w kierunku wykazania, że na podstawie zawartej umowy o pracę nie były w rzeczywistości wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy. Powołanie się na przepis art. 58 § 2 k.c. z uwagi na wystąpienie celu obliczonego na naruszenie zasad współżycia społecznego, możliwe jest wyjątkowo. Tylko w przypadku uznania, że zawarta umowa o pracę nie była faktycznie wykonywana przez strony, istnieje możliwość oceny w płaszczyźnie zgodności jej celu z zasadami współżycia społecznego. Nie można natomiast przyjąć, że jeżeli stronom umowy o pracę przyświeca cel w postaci chęci uzyskania tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, to czynność prawna jest nieważna z mocy art. 58 § 2 k.c. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak i inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak chociażby chęć uzyskania środków utrzymania (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 maja 2018 r., III AUa 858/17).

Zdaniem sądu, w obliczu dokonanych w sprawie ustaleń nie można przypisać ani ubezpieczonej, ani płatnikowi składek, że zgłoszenie K. O. do ubezpieczeń społecznych nosiło znamiona świadomego i zamierzonego działania, którego celem był uzyskanie w sposób nieuprawnionych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zdaniem sądu w uzasadnieniu skarżonej decyzji nie ma ustaleń, które można by uznać za wystarczające do sformułowania powyższego twierdzenia.

W ocenie sądu, wobec treści zeznań ubezpieczonej i jej pracodawcy oraz w świetle korelującej z nimi treści przedłożonych dokumentów, nie ma podstaw do tego, by podzielić stanowisko organu rentowego, co do tego, że umowa o pracę jaką zawarła ubezpieczona
z (...) sp. z o.o. jest pozorna, a przez to także nieważna. Skoro, co potwierdził zgromadzony materiał dowodowy, faktycznie była realizowana, to o pozorności nie może być mowy, tym bardziej, że zaistniały te elementy, na które wskazuje art. 22 § 1 k.p. , a mianowicie praca była wykonywana odpłatnie, a także w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę oraz pod jego kierownictwem. W rozważanym przypadku, zdaniem Sądu, wystąpiły więc wszystkie elementy konieczne dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Wbrew stanowisku organu rentowego, zgromadzony materiał dowodowy potwierdził wykonywanie pracy K. O..

Na akceptację nie zasługuje zarzut organu rentowego wiążący się z tym, że płatnik składek nie posiadał realnej potrzeby zatrudnienia pracownika na stanowisko specjalisty ds. kosztorysowania i ofertowania co w ocenie organu rentowego dodatkowo potwierdza okoliczność, że przed zatrudnieniem K. O., stanowisko przez nią objęte, nie istniało. Jak wynika z zeznań M. O., dużą część czynności, przed tym, kiedy objęła je K. O., wykonywał on sam, co było dla niego uciążliwe. Właśnie, z uwagi na duża ilość pracy M. O. nosił się z zamiarem zatrudnienia nowego pracownika. Naturalnym wyborem było zatrudnienie żony, której wykształcenie odpowiadało potrzebom pracodawcy, nadto K. O. znała realia pracy męża i wdrożenie jej do pracy, wymagało mniej zaangażowania, niż wdrożenie całkowicie obcej osoby. Nadto – jako żona – była osobą zaufaną, co w pracy z danymi dotyczącymi finansów, było cennym przymiotem. W ocenie sądu, powyższe działalnie płatnika składek miało uzasadnione podstawy i należy je ocenić, jako racjonalne z punktu widzenia wsparcia działalności poprzez zatrudnienie osoby godnej zaufania i jednocześnie mającej zdolność szybkiego wdrożenia się do pracy. Sytuacja finansowa płatnika była dobra, spółka rozwijała się, zleceń nie brakowało,

nie sposób więc uznać, że istniał brak realnej potrzeby zatrudnienia przez płatnika składek dodatkowej osoby do pracy.

Organ rentowy stwierdzając przeciwnie, dokonał pobieżnej analizy materiału dowodowego, a poza tym oparł się wyłącznie na domniemaniach i powiązaniach jedynie dwóch faktów – zawarcia umowy o pracę i niezdolności pracownika do pracy z powodu ciąży. Pracodawca ma dowolność w wyborze tego, komu chce powierzyć wykonywanie pracy. Nadto ciąża, nie jest stanem uniemożliwiającym podjęcie zatrudnia. Ponadto należy zaznaczyć, że ciąża, nawet zaawansowana, nie stoi na przeszkodzie nawiązaniu stosunku pracy, jeśli faktycznie jest on realizowany. Fakt ciąży nie przekreśla bowiem aktywności zawodowej. Przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o to, w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy. Przepisy nie wskazują również przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. W takiej sytuacji nie ma podstaw, by z uwagi na stan, w jakim ubezpieczona się znajdowała, czynić zarzuty nawiązania nieważnego stosunku pracy.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że zamiarem stron umowy o pracę, było świadczenie pracy, a nie jak wskazuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, uzyskanie przez ubezpieczoną świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ponadto, sąd oceniając, że umowa nie była pozorna, wziął pod uwagę, że za taką nie można uznać umowy, która w rzeczywistości była wykonywana, tj. takiej, w ramach której pracownik faktycznie świadczy na rzecz pracodawcy pracę podporządkowaną. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 2006 r. (II UK 202/05), wskazując, że nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i wynagrodzenia za nią, lecz to, czy taki zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany.

W związku z powyższym, nawet gdyby K. O. celowo zawarła umowę, aby uzyskać świadczenia w związku z chorobą i macierzyństwem, to nie czyni to umowy o pracę pozorną, gdyż była realizowana. Wbrew twierdzeniom organu rentowego, sąd nie znalazł też podstaw do stwierdzenia, by doszło do naruszenia w rozważanym przypadku zasad współżycia społecznego.

Konkludując, w rozważanej sprawie ustalone przez sąd okoliczności, które zostały omówione, nie wskazują, by działania stron były naganne oraz by stanowisko organu rentowego prowadzące do wydania zaskarżonej decyzji było zasadne. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż strony realizowały podpisaną umowę. W związku z powyższym, nie może być mowy o nieważności umowy o pracę.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. , należało zmienić zaskarżoną decyzję poprzez przyjęcie, że K. O. jako pracownik płatnika składek (...) sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 1 grudnia 2022 r.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz K. O. 180 zł z odsetkami wysokości ustawowej za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

f