Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 stycznia 2018 r. w Warszawie

sprawy D. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego oraz emerytury

na skutek odwołania D. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. :

z dnia 20 czerwca 2017 r. znak: (...),

oraz od decyzji z dnia 10 lipca 2017 r. (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt VII U 1493/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., decyzją z dnia 20 czerwca 2017 r., znak: (...) ustalił dla wnioskodawcy D. R. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r., powołując w podstawie prawnej ogólnie przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.). Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 1 stycznia 1989 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 4,72%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego organ rentowy ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 4,72% przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł określoną w ustawie powołanej w części I decyzji. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął okresy składkowe wynoszące 3 miesiące oraz okresy nieskładkowe w wysokości 6 miesięcy. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 5.697,34 zł (decyzja z dnia 20 czerwca 2017 r., znak: (...), k. 3-4, tom I a.r.).

Następnie decyzją z dnia 10 lipca 2017 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał wnioskodawcy D. R. emeryturę od dnia 1 maja 2017 r, tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek. W treści ww. decyzji organ rentowy zaznaczył, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podkreślił także, że emerytura stanowi równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Ustalając wysokość świadczenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 65.626,59 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 19.781,24 zł oraz średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 209,90 miesięcy. Tak obliczona wysokość świadczenia wyniosła 577,96 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że emerytura nie podlega podwyższeniu do kwoty minimalnej emerytury z uwagi na fakt, że ubezpieczony nie udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy poinformował także ubezpieczonego o tym, że w celu doliczenia do stażu pracy okresu jego współpracy z żoną przy prowadzeniu działalności od 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. należy podać, do którego Oddziału ZUS były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, ponieważ w toku postępowania wyjaśniającego ustalono, że ubezpieczony widnieje, jako osoba współpracująca z płatnikiem składek E. R. wyłącznie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. (decyzja z dnia 10 lipca 2017 r., znak: (...), k. 20-21, tom II a.r.).

W dniu 11 września 2017 r., odwołanie od powyższych decyzji złożył D. R. , domagając się ich zmiany i obliczenia kapitału początkowego z uwzględnieniem innego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia tj. z uwzględnieniem okresu od 1967 r. do dnia 30 czerwca 1978 r., tj. okresu pracy w gospodarstwie rolnym ojca F. R. oraz okresu od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r., tj. okresu współpracy z żoną E. R. przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Ubezpieczony podniósł, że w latach 1967-1978 wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym ojca w charakterze robotnika rolnego. Zdaniem ubezpieczonego z treści zaskarżonych decyzji nie wynika natomiast, czy i ewentualnie w jakim zakresie organ rentowy uwzględnił do jego stażu pracy, okres zatrudnienia w gospodarstwie rolnym ojca. Odnosząc się natomiast do drugiego okresu zatrudnienia, tj. okresu od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. ubezpieczony nadmienił, że jego żona w tym czasie prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą w obszarze handlu, a z tytułu posiadanego zezwolenia na sprzedaż warzyw i owoców była członkiem Zrzeszenia (...). Z tego tytułu E. R. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 lipca 1974 r. o ubezpieczeniu rzemieślników i niektórych innych osób, prowadzących działalność na własny rachunek. Wskazał także, że jego żona posiada książeczkę wpłat dokonywanych na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, niezbędną dla celów prowadzenia ewidencji emerytalno-rentowych. Z tego też względu niezrozumiałe jest twierdzenie organu rentowego o braku możliwości ustalenia Oddziału ZUS, do którego wpłacane były składki na ubezpieczenia społeczne. Na potwierdzenie powyższych okoliczności ubezpieczony wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do akt sprawy, jak również z zeznań świadków, wskazanych przez niego w treści odwołania (odwołanie z dnia 11 września 2017 r. k. 2-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 13 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie żądań wnioskodawcy wskazując, że zaskarżone decyzje z dnia 20 czerwca 2017 r. i z dnia 10 lipca 2017 r . wydane zostały w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS przy uwzględnieniu faktu, że do ustalenia kapitału początkowego nie wlicza się okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, zaś w zakresie zaliczenia okresu współpracy z żoną przy prowadzeniu działalności gospodarczej organ wliczył jedynie udokumentowany okres pracy, tj. od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., w którym odwołujący był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z powyższego tytułu. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dodał, że w toku postępowania wyjaśniającego wystąpił o potwierdzenie podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez odwołującego, jako osoby współpracującej z żoną E. R.. Wskazał, że jak wynika z potwierdzenia z dnia 18 października 2017 r. ubezpieczony nie został wykazany na dokumentach rozliczeniowych, jako pracownik. Jednocześnie organ rentowy wyjaśnił, że na koncie (...) odwołujący, jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą został wykazany jedynie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Z kolei na koncie (...), odwołujący nie mógł zostać wykazany, jako osoba współpracująca, gdyż jest to konto prowadzone wyłącznie dla pracowników osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. Wobec powyższego, organ rentowy na mocy zaskarżonych decyzji z dnia 20 czerwca 2017 r. oraz z dnia 10 lipca 2017 r. odmówił wnioskodawcy prawa do ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego, mającego wpływ na wysokość pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego (odpowiedź na odwołanie z dnia 31 października 2017 r. k. 51-52 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. R. i E. R. pozostają w związku małżeńskim od 1971 r. i od tego czasu wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe (zeznania odwołującego k. 71-72 a.s.).

W okresie od dnia 1 lipca 1978 r do dnia 31 marca 1998 r. E. R. prowadziła własną działalność gospodarczą, polegającą na handlu warzywami i owocami z własnego ogrodu i sadu. W okresie od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 17 lutego 1982 r. żona ubezpieczonego z tytułu posiadanego zezwolenia na sprzedaż warzyw i owoców była członkiem Zrzeszenia (...). Z tytułu prowadzenia ww. działalności gospodarczej E. R. była zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 lipca 1974 r. o ubezpieczeniu rzemieślników i niektórych innych osób, prowadzących działalność na własny rachunek, czego potwierdzeniem jest książeczka wpłat składek na ubezpieczenie społeczne, na Fundusz Pracy i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ((...)). W 1978 r. D. R. zajmował się głównie uprawą gruntów w należącym do małżonków gospodarstwie rolnym o powierzchni pół hektara, położonym w W. (obecnie dzielnica T.), które zostało im przekazane na własność przez ojca E. R.. W związku z chęcią uzyskania przez odwołującego w przyszłości świadczenia emerytalnego z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, E. R. postanowiła zgłosić męża do ubezpieczeń społecznych, jako osobę współpracującą przy prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej. D. R. był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu współpracy przy prowadzeniu wraz z żoną pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. W tym czasie ubezpieczony przebywał na zwolnieniach lekarskich w okresach od dnia 30 czerwca 1998 r. do dnia 8 września 1998 r. oraz od dnia 10 września 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. z powodu zdiagnozowanej choroby Alzheimera, jak również schorzeń natury diabetologicznej i kardiologicznej. W 1998 r. ubezpieczony D. R. pobrał zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego w łącznej wysokości 3.125,30 zł (zaświadczenie k. 8, książeczka wpłat składek na ubezpieczenie społeczne, na Fundusz Pracy i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych k. 9-38, potwierdzenia wpłat k. 39-47, roczne obliczenie podatku/informacja o dochodach z emerytur lub rent oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego PIT 11 A k. 48-49, zeznania odwołującego k. 71-72, zeznania świadka E. R. k. 71-72 a.s.).

W dniu 29 maja 2017 r. D. R. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył informację o okresach składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy, w tym świadectwo pracy z dnia 10 kwietnia 2017 r., potwierdzające, że w okresie od dnia 2 marca 2015 r. do dnia 10 kwietnia 2017 r. był on zatrudniony w firmie (...) z siedzibą w W. na stanowisku sprzedawcy w wymiarze pełnego etatu. Powyższy stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron na podstawie art. 30 § 1 pkt. k.p. W treści ww. wniosku ubezpieczony wskazał także, że w latach 1978-2015 współpracował wraz z żoną przy prowadzeniu działalności gospodarczej, jako kierowca-dostawca towaru, a nadto do dnia 30 grudnia 2000 r. dodatkowo prowadził działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym położonym na terenie W. Dzielnicy T. (wniosek z dnia 29 maja 2017 r. k. 1-4, informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych k. 5-6, świadectwo pracy z dnia 10 kwietnia 2017 r. k. 7, tom II a.r.).

W toku postępowania wyjaśniającego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wystąpił do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziału Regionalnego w W. z zapytaniem, czy ubezpieczony ma ustalone prawo do emerytury rolniczej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2009 r. i czy przy ustalaniu prawa do tego świadczenia zostały uwzględnione okresy zatrudnienia (ubezpieczenia) oraz czy po wyłączeniu okresów zatrudnienia będzie nadal spełniał warunki do emerytury rolniczej, bądź czy ubezpieczony ma ustalone prawo do emerytury rolniczej na podstawie przepisów obowiązujących po dniu 31 grudnia 2008 r. W odpowiedzi na powyższe zapytanie Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział Regionalny w W. poinformowała Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o tym, że D. R. nie figuruje w ewidencji emerytalno-rentowej KRUS. Jednocześnie organ rentowy ustalił, że jak wynika z potwierdzenia z dnia 14 czerwca 2017 r. D. R. był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej wraz z żoną E. R. jedynie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., w tym w okresach od dnia 30 czerwca 1998 r. do dnia 8 września 1998 r. oraz od dnia 10 września 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich. Organ rentowy wystąpił także o potwierdzenie podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez ubezpieczonego, jako osoby współpracującej z żoną pod nr: (...), co wynika z przedstawionych kserokopii wpłat składek. Wskazał, że jak wynika z potwierdzenia z dnia 18 października 2017 r. ubezpieczony nie został wykazany w dokumentach rozliczeniowych, jako pracownik w spornym okresie czasu (korespondencja e-mail k. 8, wniosek o potwierdzenie ubezpieczenia k. 9, k. 11, k. 13-14, potwierdzenie ubezpieczenia osób opłacających składki na własne ubezpieczenia oraz osób z nimi współpracujących k. 10, wniosek o udostępnienie danych ze zbioru danych osobowych k. 12, pismo z dnia 5 lipca 2017 r. k. 18, tom II a.r.).

Bazując na tych informacjach, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wydał w dniu 20 czerwca 2017 r. decyzję, znak: (...) mocą, której ustalił dla wnioskodawcy D. R. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r., powołując w podstawie prawnej ogólnie przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.). Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 5.697,34 zł. Następnie decyzją z dnia 10 lipca 2017 r., znak: (...), organ rentowy przyznał D. R. emeryturę od dnia 1 maja 2017 r, tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Wysokość świadczenia wyniosła 577,96 zł. W treści ww. decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura nie podlega podwyższeniu do kwoty minimalnej emerytury z uwagi na fakt, że ubezpieczony nie udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy poinformował także ubezpieczonego o tym, że w celu doliczenia do stażu pracy okresu jego współpracy z żoną przy prowadzeniu działalności od 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. należy podać, do którego Oddziału ZUS były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, ponieważ w toku postępowania wyjaśniającego ustalono, że ubezpieczony widnieje, jako osoba współpracująca z płatnikiem składek E. R. wyłącznie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. (decyzja z dnia 20 czerwca 2017 r., znak: (...), k. 3-4, decyzja z dnia 10 lipca 2017 r., znak: (...), k. 20-21, tom II a.r.).

Od niekorzystnych dla siebie decyzji organu rentowego z dnia 20 czerwca 2017 r. oraz z dnia 10 lipca 2017 r. ubezpieczony złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie. W treści odwołania ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonych decyzji i obliczenia kapitału początkowego z uwzględnieniem innego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia tj. z uwzględnieniem okresu od 1967 r. do dnia 30 czerwca 1978 r., tj. okresu pracy w gospodarstwie rolnym ojca F. R. oraz okresu od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r., tj. okresu współpracy z żoną E. R. przy prowadzeniu działalności gospodarczej (odwołanie z dnia 11 września 2017 r. k. 2-3 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach niniejszej sprawy, jak również w aktach rentowych odwołującego. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd Okręgowy oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Za wiarygodne w całości, Sąd Okręgowy uznał także zeznania odwołującego D. R. (k. 71-72 a.s.) oraz świadka E. R. (k. 71-72 a.s.) albowiem były one logiczne i spójne, a nadto zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Wskazać jednak należy, iż z zeznań tych wynika wprost, że odwołujący D. R. został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu współpracy przy prowadzeniu wraz z żoną działalności gospodarczej wyłącznie w związku z chęcią uzyskania w przyszłości świadczenia emerytalnego z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Zeznania te były także zbieżne z dokumentacją załączoną do akt sprawy, z której wynika, że D. R. był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu współpracy przy prowadzeniu wraz z żoną pozarolniczej działalności gospodarczej wyłącznie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., przy czym w okresach od dnia 30 czerwca 1998 r. do dnia 8 września 1998 r. oraz od dnia 10 września 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich. Na tej podstawie nie można zatem przyjąć, aby odwołujący rzeczywiście współpracował z żoną E. R. przy prowadzeniu działalności gospodarczej, z którą jednocześnie pozostawał we wspólnym gospodarstwie domowym. Stąd też nie powinien być traktowany, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jako osoba współpracująca i podlegać w okresie od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu z tego tytułu. Jednocześnie Sąd Okręgowy postanowił oddalić wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka A. J. i S. R. na okoliczność pracy odwołującego od 1967 r. do dnia 30 czerwca 1978 r. w gospodarstwie rolnym, jako niemający znaczenia dla stwierdzenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W tej mierze Sąd Okręgowy miał bowiem na względzie, że kwestia związana z zaliczeniem do stażu ubezpieczeniowego odwołującego ww. okresu czasu ogniskowała się wyłącznie wokół oceny prawnej zasadności zgłoszonego w tym zakresie przez odwołującego roszczenia w rozumieniu przepisów art. 10 ust. 1 pkt. 3 i 174 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wobec, czego nie zależała od ustaleń faktycznych czynionych w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania D. R. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 20 czerwca 2017 r., znak: (...) oraz z dnia 10 lipca 2017 r., znak: (...) są niezasadne i jako takie podlegają oddaleniu.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy odwołujący D. R. współpracował wraz z żoną E. R. przy prowadzeniu działalności gospodarczej i w konsekwencji, czy powinien w spornym okresie czasu, tj. od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. podlegać ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu. Sporna pozostawała także kwestia związana z możliwością zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego odwołującego okresu od 1967 r. do dnia 30 czerwca 1978 r., tj. okresu pracy w gospodarstwie rolnym ojca F. R. w świetle przepisów art. 10 ust. 1 pkt. 3 i 174 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1778) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9 tej ustawy, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Według art. 8 ust. 2 ww. ustawy jeżeli pracownik, o którym mowa w ust. 1 tego przepisu spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, wskazane w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych – jest traktowany jako osoba współpracująca. Jak wskazuje art. 8 ust. 11 ww. ustawy za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób. Nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Chociaż cytowana ustawa nie zawiera legalnej definicji „współpracy przy prowadzeniu działalności”, jednakże definicja ta została wypracowana przez orzecznictwo Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 6 stycznia 2009 r. (II UK 134/08) uznał, że cechami konstytutywnymi pojęcia „współpraca przy działalności gospodarczej”, o której mowa w 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są występujące łącznie: istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, stabilność i zorganizowanie oraz znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót. Za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczą powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008 r., II UK 286/07).

W niniejszej sprawie, zdaniem Sądu Okręgowego, nie ulega wątpliwości, że odwołujący nie spełnia kryteriów do uznania go za osobę współpracującą wraz z żoną przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Materiał dowodowy wykazał bowiem, że w spornym okresie czasu odwołujący nie podejmował czynności takiego rodzaju, które w sposób znaczący przyczyniałyby się do uzyskania dochodu z prowadzonej przez E. R. działalności gospodarczej. Wskazać bowiem należy, że nie każda sytuacja wykonywania określonego zadania (pracy) przez małżonka, na rzecz małżonka – przedsiębiorcy, dla celów prowadzonej przez niego działalności – powinna być kwalifikowana jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności. W uzasadnieniu wyroku z dnia 6 stycznia 2009 r., (II UK 134/08) Sąd Najwyższy jednoznacznie określił, że słownikowe pojęcie „współpraca” oznacza pracę wykonywaną wspólnie z kimś innym, działalność prowadzoną wspólnie, działanie wraz z innymi w ramach jednego przedsięwzięcia, branie udziału w zbiorowej pracy i tym samym już literalna wykładnia terminu współpraca przy prowadzeniu działalności, którym operuje art. 8 ust. 11 ustawy systemowej zakłada, że współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność, przy czym wartość działania w ramach współpracy powinna być odniesiona do zysku przedsięwzięcia gospodarczego, prowadzonego przez małżonka, a sama udzielana pomoc powinna cechować się stałością w sensie stabilności ekonomiczno-zawodowej osoby zainteresowanej istnieniem pewnego związania z pracą wykonywaną w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej jak też zorganizowaniem i pewną ciągłością. Zeznania zarówno odwołującego, jak również świadka w osobie jego żony E. R. potwierdziły bowiem, że D. R. został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu współpracy przy prowadzeniu wraz z żoną działalności gospodarczej wyłącznie w związku z chęcią uzyskania w przyszłości świadczenia emerytalnego z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Na powyższe wskazuje również okoliczność, że w okresie, w którym jego żona prowadziła własną działalność gospodarczą on zajmował się głównie uprawą gruntów w należącym do małżonków gospodarstwie rolnym o powierzchni pół hektara, położonym w W. (obecnie dzielnica T.), które zostało im przekazane na własność przez ojca E. R.. Z tego względu nawet gdyby przyjąć, że odwołujący wykonywał na rzecz żony pewne czynności związane z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą w charakterze kierowcy-dostawcy towaru, to i tak nie można uznać, aby pomoc ta stanowiła stały i istotny wkład w prowadzenie przez nią ww. działalności gospodarczej. Jednocześnie należy podkreślić, że zeznania odwołującego, jak i świadka były zbieżne z załączoną do akt sprawy oraz do akt organu rentowego dokumentacją, z której wynika, że D. R. był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu współpracy przy prowadzeniu wraz z żoną pozarolniczej działalności gospodarczej wyłącznie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., przy czym w okresach od dnia 30 czerwca 1998 r. do dnia 8 września 1998 r. oraz od dnia 10 września 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich. Ponadto załączone do odwołania kserokopie książeczek wpłat dotyczą jedynie jego żony E. R. i potwierdzają prowadzenie przez nią działalności pozarolniczej i opłacanie składek na własne ubezpieczenia społeczne. Na tej podstawie nie można zatem przyjąć, aby odwołujący rzeczywiście współpracował z żoną E. R. przy prowadzeniu działalności gospodarczej, z którą jednocześnie pozostawał we wspólnym gospodarstwie domowym. Stąd też nie powinien być traktowany, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jako osoba współpracująca i podlegać w okresie od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu z tego tytułu.

W tym miejscu należy także zauważyć, że ubezpieczony nie wykazał, że w spornym okresie czasu, tj. od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia wraz z żoną działalności gospodarczej na zasadzie współpracy. Jak wynika bowiem z ustaleń organu rentowego, poczynionych w toku postępowania wyjaśniającego D. R. był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej wraz z żoną E. R. jedynie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., w tym w okresach od dnia 30 czerwca 1998 r. do dnia 8 września 1998 r. oraz od dnia 10 września 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich. Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.) okresami składkowymi są, co do zasady, okresy opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Oznacza to, że ubezpieczony prowadząc działalność gospodarczą bądź współpracując przy jej prowadzeniu i nie odprowadzając z tego tytułu składek, nie powiększa swojego okresu ubezpieczenia. Zasada ta wynika także z art. 5 ust. 4 pkt. 1 powołanej ustawy, który stanowi, że przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych z ZUS dla płatników składek, zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, nawet pomimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Ponadto jak już zostało wskazane obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe wynika z art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i niewątpliwie obowiązywał on ubezpieczonego, który prowadził wraz z żoną działalność gospodarczą. W przypadku małżeństwa R. był to właśnie przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, prowadzonej przez E. R. w ww. okresie czasu. Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą ma z kolei obowiązek rozliczania składek za zatrudnione przez siebie osoby, w tym za osoby współpracujące. Jak wynika natomiast z potwierdzenia z dnia 18 października 2017 r. ubezpieczony nie został wykazany na dokumentach rozliczeniowych, jako pracownik. Jednocześnie słusznie organ rentowy wskazał, że na koncie (...) odwołujący, jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą został wykazany jedynie w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., zaś na koncie (...), odwołujący nie mógł zostać wykazany, jako osoba współpracująca, gdyż jest to konto prowadzone wyłącznie dla pracowników osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. Z tych wszystkich względów, okres od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 marca 1998 r. nie mógł podlegać zaliczeniu do stażu pracy, uprawniającego odwołującego do ponownego przeliczenia kapitału początkowego, mającego wpływ na zwiększenie pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego.

Odnośnie kolejnego spornego okresu od 1967 r. do dnia 30 czerwca 1978 r., tj. okresu pracy w gospodarstwie rolnym ojca F. R., należy przywołać treść art. 10 ust. l pkt. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zgodnie, z którym przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Podkreślenia wymaga jednak, że instytucja kapitału początkowego została wprowadzona ww. ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. i jest ona związana z odmiennymi od dotychczasowych zasadami ustalania emerytury, którą oblicza się na podstawie sumy składek zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym w całym okresie ubezpieczenia (art. 25 ust. 1). Dotychczasowe zasady obowiązują w stosunku do osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. Zgodnie z art. 173 ust. 1 dla osób objętych nowymi zasadami obliczania emerytur, które podlegały ubezpieczeniu przed wejściem w życie ustawy, kiedy nie było jeszcze obowiązku ewidencjonowania składek na indywidualnych kontach, ustala się kapitał początkowy. Kapitał ten ustala się według zasad określonych w art. 174 ustawy, który modyfikuje w stosunku do zasad ogólnych reguły ustalania podstawy wymiaru oraz liczby okresów składkowych i nieskładkowych. I tak, na podstawie art. 174 ust. 2 ustawy do stażu ubezpieczeniowego przyjmuje się okresy składkowe wymienione w art. 6 i nieskładkowe wymienione w art. 7. Jest to niewątpliwie zawężenie w stosunku do zasad ogólnych, gdyż do obliczania emerytury na podstawie art. 53, oprócz okresów wymienionych w art. 6 i 7, uwzględnia się pod pewnymi warunkami wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i okresy z nimi zrównane. Natomiast przepis art. 174 ust. 2 nie wymienia tych okresów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2005 r., I UK 135/04). Możliwość uznania, że wskazany okres wpływa na wysokość tak ustalonej hipotetycznej emerytury na dzień 1 stycznia 1999 r. istnieje więc tylko wtedy, gdy okres ten można zakwalifikować do jednego z okresów wymienionych w art. 6 i 7 ustawy. Katalog z art. 174 ust. 2 ustawy ma charakter zamknięty w tym sensie, że okresy w nim nieprzewidziane nie mogą zostać uwzględnione (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 marca 2005 r., III AUa 1380/04). Nie istnieje w związku z tym podstawa prawna, która uzasadniałaby żądanie ubezpieczonego w zakresie uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym przy ustalaniu kapitału początkowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonych decyzji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, o czym orzekł w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)