Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2024r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lutego 2024r. w W.

sprawy E. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

na skutek odwołania E. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 2 października 2017 roku, znak: (...)

oddala odwołanie.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

E. S. w dniu 8 listopada 2017r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 2 października 2017r., znak: (...) odmawiającej przyznania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że jest całkowicie niezdolna do pracy, a uzasadniając swe stanowisko wskazała, że organ rentowy poczynił błędne ustalenia faktyczne sprowadzające się do uznania, że brak jest podstaw do zmiany stopnia niezdolności do pracy oraz wysokości świadczenia. Dalej E. S. wyjaśniła, że odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 lutego 2016r., znak (...)-SERII- (...), wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie całkowitej niezdolności do pracy. Sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym Warszawa - Praga w Warszawie pod sygn. akt VII U 618/16. Postanowieniem z dnia 24 maja 2017r. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w W. oraz umorzył postępowanie. Organ rentowy, ponownie rozpatrując wniosek z dnia 31 grudnia 2015r., odmówił prawa do zmiany stopnia niezdolności do pracy oraz wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy. Jako przyczynę odmowy wskazał brak stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy. Z takim stanowiskiem organu rentowego odwołująca się nie zgodziła się. Wskazała, że ma problemy z poruszaniem się, chodzeniem po schodach, bóle stóp, kręgosłupa, barków i dłoni. Od początku choroby nie było szans i nie ma nadal, aby odzyskała zdolność do pracy i mogła wykonywać pracę. Choroba zaatakowała nagle i odwołująca się z osoby pracującej stała się osobą ułomną i niepełnosprawną, wymagającą pomocy osób trzecich. Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, rozpatrując wniosek o stwierdzenie całkowitej niezdolności do pracy, nie wzięła pod uwagę, że choroba nie cofnie się i jest postępująca, wymaga ciągłej rehabilitacji, a odwołująca się powinna prowadzić oszczędzający tryb życia. Członkowie Komisji nie wzięli po uwagę także całości zgromadzonego materiału dotyczącego zmian kostnych w stawach i kręgosłupie, uszkodzenia narządów ruchu, a także dodatkowych schorzeń, na które się leczy (bradykardia, odwrócony system dobowy i nadciśnienie, H., glikemia, mięśniaki i torbiele, łuszczyca skóry, zaburzenia adaptacyjne i zespół uzależnienia od środków nasennych i uspokajających). Pominięto również fakt pogorszenia stanu zdrowia wynikającego z wystąpienia kolejnej choroby, którą jest choroba nerek. Odwołująca się obecnie jest poddawana leczeniu i badaniu przez nefrologa i urologa. Podjęte leczenie wymaga 4 godzinnego leżenia w ciągu dnia. Choroba uniemożliwia podjęcie jakiejkolwiek pracy i uzasadnia całkowitą niezdolność do pracy. W ocenie odwołującej się wystąpiła rozbieżność pomiędzy jej stanem zdrowia, potwierdzonym dokumentacją medyczną, a ustaleniami Komisji Lekarskiej, która stała się podłożem decyzji organu rentowego (odwołanie z dnia 30 października 2017r., k. 2- 4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie wskazał, że E. S., która pobiera rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznaną na stałe, w dniu 31 grudnia 2015r. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem z dnia 10 lutego 2016r. Komisja Lekarska nie stwierdziła u badanej całkowitej niezdolności do pracy. W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy odmówił prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od tej decyzji ubezpieczona złożyła odwołanie. Sąd Okręgowy postanowieniem z 24 maja 2017r., sygn. akt VII U 618/16, uchylił wskazaną decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Dalej, powołując się na brzmienie art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, organ rentowy wskazał, że w toku postępowania wywołanego ww. wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy, E. S. została ponownie skierowana na badanie do Komisji Lekarskiej ZUS, która w orzeczeniu z 19 września 2017r. nie stwierdziła u badanej całkowitej niezdolności do pracy. Wobec powyższego organ rentowy decyzją z 2 października 2017r. odmówił wnioskodawczym prawa do roszczonego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 4 grudnia 2017r., k. 21 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. S., urodzona (...), posiada wykształcenie wyższe. Od 4 listopada 1996r. była zatrudniona w (...) Bank (...) S.A. jako analityk w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 7 stycznia 2015r. ma przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe (zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 11-13 a.r.; decyzja ZUS z dnia 2 lutego 2015r., k. 49 a.r.; decyzja ZUS z 15 grudnia 2015r., k. 97 a.r.). W dniu 31 grudnia 2015r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych ponowny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (wniosek z 31 grudnia 2015r., k. 101 a.r.). W toku postępowania lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenie z dnia 19 stycznia 2016r., w którym wskazał, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Następnie również Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 10 lutego 2016r. ustaliła, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wydał decyzję z dnia 11 lutego 2016r. odmawiającą prawa do zmiany stopnia niezdolności do pracy (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 19 stycznia 2016r., k. 103 a.r.; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 10 lutego 2016r., k. 109 a.r.; decyzja ZUS z 11 lutego 2016r., k. 111 a.r.).

Ubezpieczona odwołała się od powyższej decyzji. Sprawa zawisła przed Sądem Okręgowym Warszawa - Praga w Warszawie pod sygn. akt VII U 618/16. W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych ortopedy, diabetologa, kardiologa, neurologa i psychiatry. Biegli sądowi diabetolog E. R., kardiolog W. S. i psychiatra M. L. nie stwierdzili niezdolności do pracy E. S.. Natomiast biegli sądowi neurolog B. A. i ortopeda K. K. stwierdzili, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy. E. S. w piśmie procesowym z dnia 20 marca 2017r., wobec zaistnienia nowych okoliczności, wniosła o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania. Podstawę wskazanego wniosku stanowiła dodatkowa dokumentacja medyczna, potwierdzająca zaistnienie nowych okoliczności związanych ze zmianą stanu zdrowia ubezpieczonej, zaistniałą po dniu wydania zaskarżonej decyzji. Postanowieniem z 24 maja 2017r. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżoną decyzję, przekazał sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Odział w W. oraz umorzył postępowanie (akta sprawy VII U 618/16: odwołanie z 16 marca 2016r., k. 2-4; opinia biegłego sądowego kardiologa W. S. z 1 lipca 2016r., k. 44; opinia biegłej sądowej diabetolog E. R. z 19 lipca 2016r., k. 53; opinia biegłej sądowej neurolog B. A. z 11 sierpnia 2016r., k. 59-60; opinia biegłej sądowej psychiatry M. L. z 15 października 2016r., k. 73-74; opinia biegłego sądowego ortopedy K. K. z 5 grudnia 2016r., k. 97; pismo procesowe E. S. z 20 marca 2017r., k. 114-115; postanowienie z 24 maja 2017r., k. 165).

Ponownie rozpoznając wniosek E. S. z 31 grudnia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. skierował ubezpieczoną na badanie do lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z 23 sierpnia 2017r. wskazał, że ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy, jednocześnie ustalając, że nie jest to całkowita niezdolność do pracy. Następnie Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 19 września 2017r. także nie ustaliła całkowitej niezdolności do pracy. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wydał decyzję z dnia 2 października 2017r., znak: (...) odmawiającą E. S. prawa do zmiany stopnia niezdolności do pracy oraz zmiany wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 23 sierpnia 2017r.; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 19 września 2017r.; decyzja ZUS z 2 października 2017r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Ubezpieczona odwołała się od decyzji z 2 października 2017r., a Sąd postanowieniem z 23 marca 2018r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych ortopedy, diabetologa, kardiologa i psychiatry celem ustalenia, czy E. S. jest całkowicie czy też częściowo niezdolna do pracy, czy jest to niezdolność trwała, czy okresowa, a jeżeli okresowa, to na jaki okres (postanowienie z dnia 23 marca 2018r., k. 38 a.s.).

W opinii z dnia 15 maja 2018r. biegła sądowa diabetolog E. R., w oparciu o dokumentację medyczną oraz bezpośrednie badanie, rozpoznała u E. S. nieprawidłową tolerancję glukozy, nadciśnienie tętnicze, zmiany zwyrodnieniowe stawów obwodowych i kręgosłupa, stan po endoprotezoplastyce stawu kolanowego lewego w 2014r., łuszczycę, chorobę H. i niedoczynność tarczycy. Podkreśliła, że z dokumentacji medycznej dołączonej do akt, tj. konsultacji diabetologicznej z 21 lutego 2017r. wynika, że wykonano test tolerancji glukozy (...), którego wynik wskazuje na nieprawidłową tolerancję glukozy - glikemia na czczo 124,3 mg/%, a 2 godziny po podaniu 75 mg glukozy glikemia wynosiła 179,9mg%. Jednak brak jest potwierdzenia ciężkich niedocukrzeń, które wymagałyby pomocy doraźnej lub hospitalizacji. W dokumentacji istnieją wyniki badania hemoglobiny glinowanej HbAlC, której poziomy wskazują na bardzo dobre wyrównanie gospodarki węglowodanowej. Biegła stwierdziła, że u opiniowanej istnieje zaburzenie gospodarki węglowodanowej w postaci nieprawidłowej tolerancji glukozy. Nie towarzyszą jednak temu powikłania miko- i makroangiopatyczne. Przebieg schorzenia pozostaje stabilny. U ubezpieczonej, według biegłej sądowej diabetolog, nie występuje zatem całkowita niezdolność do pracy z przyczyn diabetologicznych (opinia biegłej sądowej diabetolog E. R., k. 46-47 a.s.).

Biegły sądowy kardiolog W. S., w oparciu o dokumentację medyczną oraz bezpośrednie badanie, rozpoznał u E. S. nadciśnienie tętnicze, aporadyczną ekstrsystolię komorową i nadkomorową, w wywiadzie bradykardię zatokową, zmiany zwyrodnieniowe stawów obwodowych i kręgosłupa, stan po endoprotezoplastyce stawu kolanowego lewego w 2014r., a także zespół cieśni nadgarstka. Wskazał, że ubezpieczona ma nadciśnienie tętnicze dobrze kontrolowane, bez narządowych powikłań nadciśnienia i bez cech niewydolności serca. Monitorowanie 24-godzinne ciśnienia tętniczego metodą H. wykazało prawidłowe wartości ciśnienia i w godzinach dziennych, i w godzinach nocnych. W badaniu echokardiograficznym nie stwierdzono istotnych odchyleń od normy. Jamy serca są niepowiększone, bez odcinkowych zaburzeń kurczliwości, frakcja wyrzutowa lewej komory EF 65% (jest to obraz serca wydolnego). W 24-godzinnym zapisie EKG metodą H. stwierdzono rytm zatokowy o średniej częstości 65/min, pojedyncze pobudzenia dodatkowe komorowe i nadkomorowe, bez pauz patologicznych. Po przeprowadzonym badaniu lekarskim i po analizie dokumentacji medycznej biegły sądowy kardiolog stwierdził zatem, że głównym problemem zdrowotnym badanej są zmiany chorobowe w układzie kostno-stawowym i z tego powodu o zdolności opiniowanej do pracy decydować powinny opinie biegłych ortopedy lub reumatologa. Natomiast z przyczyn kardiologicznych E. S. nie jest niezdolna do pracy (opinia biegłego sądowego kardiologa W. S., k. 51-52 a.s.).

W opinii z dnia 11 lipca 2018r. biegła sądowa psychiatra M. P. (1) wskazała, że ubezpieczona leczy się psychiatrycznie - ambulatoryjnie od początku 2016r., nie była hospitalizowana, jak również nie korzystała z psychoterapii. Odstawiła lek nasenny, dotychczas utrzymuje abstynencję. Dokumentacja z ostatniego okresu i wyniki obecnego badania wskazują na mierne nasilenie lęku i zaburzeń snu, okresowy niepokój, a relacjonowane przez badaną zaburzenia funkcji poznawczych są najprawdopodobniej wtórne do zaburzeń emocjonalnych. Biegła rozpoznała u ubezpieczonej zaburzenia adaptacyjne, a także uzależnienie od leków nasennych w okresie abstynencji. Ponadto stwierdziła, że ubezpieczona, ze względu na stan psychiczny, nie jest i nie była w dacie wydania zaskarżonej decyzji długotrwale niezdolna do pracy (opinia biegłej sądowej psychiatry M. P. (1), k. 70-72 a.s.).

Z uwagi na okoliczność, że E. S. wniosła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych sądowych neurochirurga, okulisty, nefrologa i endokrynologa, to postanowieniem z 3 września 2018r. Sąd dopuścił również dowód z opinii biegłych sądowych wymienionych specjalności na takie okoliczności, jak w postanowieniu z 23 marca 2018r. (postanowienie z dnia 3 września 2018r., k. 94 a.s.).

W opinii z dnia 24 września 2018r. biegły sądowy okulista R. S., uwzględniając dokumentację medyczną oraz wyniki bezpośredniego badania, stwierdził u ubezpieczonej prawidłową ostrość widzenia, z zastosowaniem do dali odpowiedniej korekcji okularowej, ze względu na mały astygmatyzm krótkowzroczny oraz do bliży ze względu na typową, związaną z wiekiem nadwzroczność (tzw. starczowzroczność). Ostrość wzroku oka prawego = 0,8 z korekcją -1,0 dioptria cylindryczna, ostrość wzroku oka lewego = 0,9 z korekcją -0,75 dioptrii cylindrycznej. Prawidłowa ostrość widzenia do bliży w obu oczach (w odpowiedniej korekcji). Zarówno w przednim odcinku, jak i na dnie obu oczu biegły nie stwierdził zmian i odchyleń od stanu prawidłowego. Podkreślił, że konsultacje okulistyczne w latach 2014- 2017 nie wykazały istotnych zmian w narządzie wzroku, a badanie USG obu oczu, poza odłączeniem tylnym ciała szklistego w oku prawym, nie wykazało zmian. Zawsze stwierdzano prawidłową ostrość wzroku w obu oczach w korekcji okularowej. Ponownie wykonane badanie USG oczu z dnia 18 września 2018r. również nie wykazało istotnych zmian. Ubezpieczona wymaga dalszej diagnostyki, szczególnie w zakresie zmian naczyniowych (w obrębie głowy i szyi), ewentualnie neurologicznych, bowiem przyczyny zaburzeń nie pochodzą w pełni ze strony narządu wzroku. Z przyczyn okulistycznych nie była i nie jest osobą niezdolną do wykonywania pracy (opinia biegłego sądowego okulisty R. S., k. 114 a.s.).

Z uwagi na okoliczność, że E. S. nie zgodziła się z opinią biegłego sądowego okulisty, to postanowieniem z 13 listopada 2018r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego okulisty, z wyłączeniem R. S., na takie same okoliczności, jak w postanowieniu z 23 marca 2018r. (postanowienie z dnia 13 listopada 2018r., k. 134 a.s.).

W opinii z dnia 27 maja 2019r. biegła sądowa okulista E. O. wskazała, że ubezpieczona jest z zawodu bankowcem, analitykiem i doradcą, dotychczas wykonywała pracę umysłową, wymagającą uwagi, koncentracji i skupienia. Aktualny stan narządu wzroku ubezpieczonej wymaga stosowania szkieł korekcyjnych do dali i bliży. Po zastosowaniu szkieł korekcyjnych wnioskodawczyni osiąga do dali okiem prawym 80% normy ostrości wzroku i 90% okiem lewym. O. z trudem osiąga 100% ostrości wzroku po korekcji (pełna ostrość wzroku). Do bliży po korekcji osiąga pełne widzenie każdym okiem. Obecny stan okulistyczny ubezpieczonej wymaga okresowych ambulatoryjnych kontroli specjalistycznych, ale brak jest przesłanek do uznania wnioskodawczyni za osobę całkowicie niezdolną do pracy ze względów okulistycznych (opinia biegłej sądowej okulisty E. O., k. 220 a.s.).

W opinii z dnia 17 października 2018r. biegły sądowy ortopeda M. G., po analizie dokumentacji medycznej oraz bezpośrednim badaniu, rozpoznał u ubezpieczonej dyskopatię kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego, stan po operacyjnym leczeniu zwyrodnienia kolana lewego – endoprotezoplastyce totalnej, zwyrodnienie kolana prawego drugiego stopnia w czterostopniowej skali, zwyrodnienie bioder pierwszego stopnia w czterostopniowej skali, a także obustronny zespół kanału nadgarstka - łagodny, bez dysfunkcji i bez upośledzenia chwytności. Biegły nie stwierdził całkowitej niezdolności do pracy. Wskazał, że E. S. przebyła dwukrotne leczenie operacyjne w obrębie narządu ruchu (kolano lewe – 2014r./2015r. i paluch koślawy lewy – 2017r.). Wynik tego leczenia jest bardzo dobry. Uzyskano wygojenie i nie występują objawy stanu zapalnego. Ruchy w stawach kończyn górnych i dolnych są wykonywane w pełnym zakresie. W stawach nie występują objawy stanu zapalnego. Siła mięśniowa jest zupełnie prawidłowa. Wprawdzie ruchy w obrębie kręgosłupa są wykonywane z ograniczeniem o około 1/3, co zmniejsza możliwość zarobkowania, ale takie ograniczenie nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczona może wykonywać pracę, choćby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Mimo zgłaszanych dolegliwości chwytność jest zachowana prawidłowo. W badaniach elektrofizjologicznych ujawniono niewielkie objawy upośledzenia przewodzenia nerwów. W oparciu o powyższe biegły stwierdził, że ubezpieczona jest trwale i częściowo niezdolna do pracy z powodu dysfunkcji kręgosłupa (opinia biegłego sądowego ortopedy M. G., k. 119-121 a.s.).

W opinii z dnia 22 listopada 2018r. biegła sądowa endokrynolog B. O. wskazała, że rozpoznała u ubezpieczonej niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby H., wyrównaną leczeniem substytucyjnym. W 1998 roku z powodu senności i tycia wykonano diagnostykę w kierunku schorzeń tarczycy i stwierdzono chorobę H. z p. ciałami antyTPO 500, w 2003 roku stwierdzono nadczynność, w leczeniu stosowano N., (...) wzrosło do 40 i zastosowano E.. Aktualnie ubezpieczona przyjmuje go w dawce 100 mikrogramów przez 2 dni i 75 mikrogramów przez 5 dni w tygodniu. Biegła wskazała, że wyrównana niedoczynność tarczycy powoduje upośledzenie funkcji ustroju w stopniu minimalnym, nie powoduje powstania nawet czasowej niezdolności do pracy, wymaga leczenia substytucyjnego pod kontrolą poziomu (...). Biegła nie stwierdziła zatem niezdolności do pracy wywołanej schorzeniem endokrynologicznym (opinia biegłej sądowej endokrynolog B. O., k. 146 - 147 a.s.).

W opinii z dnia 14 grudnia 2018r. biegła sądowa neurochirurg A. M., dokonując analizy dokumentacji medycznej oraz bezpośredniego badania, ustaliła że wykonane u ubezpieczonej badanie KT głowy z dnia 17 maja 2018r. nie wykazało obecności zmian ogniskowych. Badanie rezonansu magnetycznego kręgosłupa szyjnego z 17 lutego 2016r. wykazało pogłębienie lordozy szyjnej, niewielkiego stopnia przodozmyk na poziomie C3-C4, wysokość trzonów była w normie, przestrzenie C5-C6 i C6-C7 były obniżone, dyski były odwodnione na wszystkich poziomach, stwierdzono obecność osteofitów na trzonach C5, C6 i C1 oraz centralną wypuklinę dysku na poziomie C6-C7, która uciska worek opony twardej. W stawach międzykręgowych stwierdzono zmiany zwyrodnieniowe. W zakresie rdzenia szyjnego nie stwierdzono obecności zmian patologicznych. Rezerwa płynowa kanału kręgowego w odcinku szyjnym była zachowana. Badanie rezonansu magnetycznego kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego również z 17 lutego 2016r. wykazało lewoboczne skrzywienie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym z rotacją trzonów oraz pogłębienie lordozy, osteofity na przednich krawędziach trzonów, dyski wykazywały zmiany zwyrodnieniowe w postaci odwodnienia, na poziomie L4-L5 stwierdzono uwypuklenie pierścienia włóknistego. Kanał kręgowy w odcinku lędźwiowo-krzyżowym był szeroki, bez zmian ogniskowych, stożek rdzenia był w normie. Stwierdzono obecność zmian zwyrodnieniowych stawów międzykręgowych. Badanie (...) kończyn dolnych z 16 października 2018r. wskazało na niewielkie zmiany na poziomie korzeni rdzeniowych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. W badaniach (...) kończyn górnych z 2016 roku rozpoznano łagodny zespół cieśni nadgarstka obustronnie. Biegła w bezpośrednim badaniu nie stwierdziła cech wzmożonego napięcia mięśni przykręgosłupowych. Siła mięśniowa i napięcie mięśniowe kończyn górnych i dolnych były prawidłowe, symetryczne. Odruchy w kończynach górnych i dolnych były obecne, symetryczne. Nie stwierdzono też obecności objawów patologicznych oraz innych cech świadczących o uszkodzeniu układu piramidowego. Objawy korzeniowe z odcinka lędźwiowo-krzyżowego i z odcinka szyjnego były ujemne. Próba R. była ujemna. Nie stwierdzono zaburzeń zborności kończyn. Biegła z zakresu neurochirurgii nie stwierdziła naruszenia stanu zdrowia kwalifikującego ubezpieczoną do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. Podkreśliła, że z dokumentacji nie wynika, żeby opiniowana wymagała intensywnego leczenia neurologicznego z powodu schorzeń kręgosłupa czy innych schorzeń neurologicznych. Stwierdzane zmiany w badaniach obrazowych są o nasileniu stosownym do wieku ubezpieczonej (opinia biegłej sądowej neurochirurg A. M., k. 176-177 a.s.).

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2019r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego reumatologa na takie okoliczności, jak w postanowieniu z 23 marca 2018r. (postanowienie z dnia 2 kwietnia 2019r., k. 189 a.s.).

W opinii z dnia 17 lutego 2020r. biegły sądowy reumatolog C. W., w oparciu o dokumentację medyczną oraz bezpośrednie badanie, rozpoznał u ubezpieczonej chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowo – krzyżowym, stan po leczeniu operacyjnym - protezoplastyka kolana lewego, artrozę kolana prawego, wczesną artrozę stawów biodrowych oraz obustronny zespół cieśni kanału nadgarstka. Biegły zaznaczył, że obserwacja w kierunku łuszczycowego zapalenia stawów / (...)/ jest negatywna. W badaniu fizykalnym narządu ruchu biegły reumatolog nie obserwował u opiniowanej cech aktywnego zapalenia stawów. Brak było obrzęków, wysięków w stawach, palców kiełbaskowatych i innych objawów entezopatii. Drobne stawy stóp (...), PIP, (...) były wolne, bez wysięku i bólowego ograniczenia ruchomości. Biegły stwierdził u ubezpieczonej płaskostopie poprzeczne, stan po operacyjnym leczeniu koślawości palucha lewego, stawy skokowe prawidłowo ruchome, bez wysięku, o prawidłowym zarysie. Stawy kolanowe o prawidłowym zarysie, zwarte, bez wysięku, o prawidłowej ruchomości. Stan po protezoplastyce kolana lewego. Biodra obustronnie o nieznacznie zmniejszonej, dobrej ruchomości, pacjentka nie zgłaszała bólu w skrajnej rotacji. Drobne stawy rąk, (...), PIP, (...) o nieco pogrubiałym zarysie, były wolne, prawidłowo ruchome, bez wysięku. Nadgarstki prawy i lewy prawidłowo ruchome. Łokcie obustronnie dobrze ruchome. Barki wolne, prawidłowo ruchome, bez bólu w skrajnej rotacji i odwiedzeniu. Kręgosłup bez istotnie wzmożonego napięcia mięśni przykręgosłupowych, o nieco zmniejszonej ruchomości. Próba palce - podłoga = 20 cm. Brak objawów rozciągowych. Opiniowana poruszała się samodzielnie, funkcja lokomocyjna była dobra, ubierała się i rozbierała sprawnie, samodzielnie. Nie korzystała z oprzyrządowania ortopedycznego. Biegły reumatolog w istniejącym stopniu zaawansowania chorób narządu ruchu nie stwierdził u ubezpieczonej naruszenia funkcji i wydolności narządu ruchu, które powodowałoby długotrwałą całkowitą niezdolność do pracy w znaczeniu rentowym. Ubezpieczona nie wymagała do tej pory intensywnego leczenia reumatologicznego z powodu aktywnej choroby zapalnej narządu ruchu. W okresie zaostrzenia dolegliwości bólowych narządu ruchu może wymagać intensywnego leczenia farmakologicznego (opinia biegłego sądowego reumatologa C. W., k. 260-261 a.s.).

W opinii z 3 marca 2020r. biegła sądowa z dziedziny nefrologii I. W. wskazała, że w sierpniu 2017r. E. S. podjęła leczenie w Poradni Nefrologicznej, gdzie zgłosiła się z powodu zaburzeń w oddawaniu moczu oraz „zatrzymania wody w organizmie”. Wówczas w badaniu USG nerek stwierdzono prawidłowej wielkości nerkę prawą oraz nerkę lewą o nieco zmniejszonym rozmiarze i nierównym obrysie. W ocenie biochemicznej parametry wydolności nerek były na granicy wydolności. Aktualnie pozostają na podobnym poziomie. Według biegłej częstomocz i nykturia są typowymi objawami ze strony układu moczowego w tym stadium przewlekłej niewydolności nerek. Leki moczopędne nasilają efekt diuretyczny. U ubezpieczonej ważną kwestią, w odniesieniu do uszkodzenia nerek, jest przewlekłe przyjmowanie analgetyków nieopioidowych z grupy (...). Leki te są nefrotoksyczne, powodują retencję wody i sodu, prowadząc do zatrzymania płynów i przewodnienia. Nadużywanie tych leków prowadzi do przewlekłej nefropatii śródmiąższowej z takimi objawami, jakie zgłasza ubezpieczona. W obecnym stanie niewydolności nerek , bez wykładników aktywnej choroby, bez cech progresji niewydolności nerek, schorzenie nerek i układu moczowego nie upośledzają sprawności ubezpieczonej w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do pracy. Schorzenia te wymagają kontroli specjalistycznej, unikania leków nefrotoksycznych, wdrożenia zachowań prozdrowotnych oraz ograniczenia podaży soli (opinia biegłej sądowej nefrolog I. W. z 3 marca 2020r., k. 259 a.s.).

Z uwagi na okoliczność, że E. S. wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii lekarza medycyny pracy, wskazując na szereg różnego rodzaju schorzeń, jakie u niej występują oraz konieczność kompleksowej ich oceny pod kątem istnienia u niej niezdolności do pracy, to postanowieniem z 31 października 2020r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego wskazanej specjalności na takie okoliczności, jak w postanowieniu z 23 marca 2018r. (postanowienie z dnia 31 października 2020r., k. 285 a.s.).

W opinii z dnia 11 maja 2021r. biegła sądowa z zakresu medycyny pracy D. S. wskazała, że E. S. posiada wyższe wykształcenie, licencjat z finansów, tytuł magistra zarządzania i marketingu, ukończyła (...) w 2004r., posiada ukończone liczne kursy korporacyjne bankowe. Pracowała jako mistrz zmianowy w pralni, kierownik ds. produkcji w pralni, specjalista w hurtowni, urzędnik w biurze rachunkowym, doradca finansowy klienta, analityk bankowy biznesowy oraz specjalista ds. walutowych. W zakresie stanu zdrowia ubezpieczonej biegła zwróciła uwagę, że występują u niej: choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa w odcinku szyjnym, lędźwiowo - krzyżowym i stawów obwodowych, przewlekły zespół bólowy kręgosłupa w przebiegu zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo - krzyżowego, stan po operacyjnym leczeniu zwyrodnienia kolana lewego - endoprotezoplastyka totalna w 2014r. i w 2015r., artroza kolana prawego, wczesna artroza stawów biodrowych, nadciśnienie tętnicze, sporadyczna ekstrasystolia komorowa i nadkomorowa, w wywiadzie bradykardia zatokowa, cukrzyca t. 2, inne zaburzenia nerki i moczowodu, niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby H. wyrównana leczeniem substytucyjnym, obustronny zespół kanału nadgarstka łagodny, płaskostopie poprzeczne, pluch koślawy lewej stopy, młotkowatość palca 2, po leczeniu operacyjnym w dniu 17 listopada 2017r. - plastyka lewego przodostopia - osteotomia I kości śródstopia C. z zespoleniem śrubą (...), plastyka torebkowa (...), usztywnienie PIP palca II z zespoleniem drutem K., nadwzroczność obu oczu, astygmatyzm krótkowzroczny obu oczu, początkowe przymglenie soczewek obu oczu, (zaćma początkowa), zaburzenia adaptacyjne, a także uzależnienie od leków nasennych w okresie abstynencji.

Według biegłej sądowej ubezpieczona z powodu powyżej zdiagnozowanych schorzeń wymaga leczenia w dotychczasowych poradniach specjalistycznych. W 2013r. była leczona z powodu bólu wszystkich stawów. Leczona również w (...) z powodu bólu kolana lewego. Przebyła 2-krotną operację kolana w 2014r. i w 2015r. - endoprotezoplastyka kolana lewego. Od tego czasu porusza się z pomocą kuli łokciowej. Od 2015r. utrzymują się bóle biodra prawego. Leczona u ortopedy z powodu zespołu cieśni nadgarstka. W (...) z 20 czerwca 2016r. stwierdzono łagodny zespół cieśni nadgarstka prawego. Pozostaje pod kontrolą Poradni Reumatologicznej z powodu nadżerkowej postaci choroby zwyrodnieniowej stawów obwodowych i choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Wykluczono łuszczycowe zapalenie stawów. RTG obu rąk z dnia 25 marca 2021r. ujawniło zmiany zwyrodnieniowe w pojedynczych, drobnych stawach obu rąk w postaci sklerotyzacji podchrzęstnej powierzchni stawowych, zmian wytwórczych na ich krawędziach i zwężenia szpar stawowych. Zmiany są widoczne w stawach międzypaliczkowych dalszych oraz w lewym stawie nadgarstkowo - śródręcznym kciuka. Korzystała z rehabilitacji ambulatoryjnie i w sanatorium. Ostatnia fizykoterapia odbyła się w marcu 2020r., ale przerwano zabiegi, bez poprawy. Poza tym ubezpieczona jest po operacji haluksów stopy lewej w 2017r., obecnie oczekuje na reoperację. Była hospitalizowana w Oddziale (...) Urazowo - Ortopedycznej w M. Szpitalu (...) w W. od 15 listopada 2017r. do 17 listopada 2017r., gdzie rozpoznano płaskostopie poprzeczne. Ponadto występuje u ubezpieczonej paluch koślawy lewej stopy i młotkowatość palca 2. W dniu 17 listopada 2017r. zastosowano leczenie operacyjne - plastyka lewego przodostopia - osteotomia I kości śródstopia m C. z zespoleniem śrubą (...), plastyka torebkowa (...), usztywnienie PIP palca II z zespoleniem drutem K.. Z epikryzy wynika zaawansowane płaskostopie poprzeczne i z wtórną koślawością paluchów i młotkowatością drugich palców. Wykonano plastykę pierwszego promienia sposobem C. i usztywnienie PIP palca 2. Zalecono kontrolę u ortopedy po 5-6 tygodniach o operacji. Ubezpieczona pozostaje pod kontrolą (...). Obecnie czeka na reoperację. Zdiagnozowano u niej chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa w odcinku szyjnym, lędźwiowo - krzyżowym i stawów obwodowych. (...) kręgosłupa szyjnego z dnia 17 lutego 2016r. wykazało niewielki przodozmyk C3/C4. Obniżenie wysokości krążków międzykręgowych C5/C6 i C6/C7, z wypukliną C6/C7, ale bez konfliktu korzeniowego i bez cech stenozy. W (...) kręgosłupa lędźwiowego z 17 lutego 2016r. stwierdzono boczne skrzywienie w lewo z rotacją kręgów, z uwypukleniem na poziomie L4/L5, ale bez cech stenozy, bez konfliktu korzeniowego. Ubezpieczona wymaga dalszego leczenia w (...), Neurologicznej, Reumatologicznej, Rehabilitacyjnej. Nadciśnienie tętnicze leczone od 2016r. jest dobrze kontrolowane. Ubezpieczona wymaga kontynuacji leczenia w Poradni Kardiologicznej. W 2019r. zdiagnozowano u niej cukrzycę t. 2, dlatego konieczna jest kontynuacja leczenia w Poradni Cukrzycowej i stosowanie diety. Poza tym E. S. cierpi na (...) od 2017r. i astmą oskrzelową od 2019r. Wymaga okresowej kontroli w Poradni Pulmonologicznej. Stwierdzono też u niej chorobę H.. Z tego powodu wymaga dalszej opieki endokrynologa. Od 2015r. leczona jest z powodu niewydolności nerek, wymaga okresowej kontroli nefrologa. Pozostaje także pod opieką (...) od 2019r. Ostatnia wizyta u psychiatry z powodu depresji była w 2019r. Przyjmuje T.. W badaniu klinicznym biegłych z zakresu psychiatrii nie stwierdzono uchwytnych zaburzeń funkcji poznawczych. Wymaga dalszego leczenia.

Uwzględniając wskazane schorzenia oraz opisany stan ubezpieczonej, biegła sądowa z zakresu medycyny pracy stwierdziła, że stopień zaawansowania schorzeń powoduje u E. S. częściową niezdolność do pracy od 30 listopada 2015r. trwale (opinia biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy D. S., k. 326-342 a.s.).

Z uwagi na okoliczność, że E. S. wniosła o uzupełnienie opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy, to postanowieniem z 14 września 2021r. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłej sądowej D. S. celem ustosunkowania się do zarzutów, jakie zgłosiła ubezpieczona (postanowienie z dnia 14 września 2021r., k. 359 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 26 kwietnia 2022r. biegła sądowa z zakresu medycyny pracy wskazała, że podtrzymuje w całości swoją dotychczasową opinię. Zaznaczyła, że za częściową trwałą niezdolnością do pracy od dnia 30 listopada 2015r. przemawiają poniższe ustalenia:

a)  biegła odnosiła się do stanu zdrowia począwszy od wieku młodzieńczego, gdyż E. S. w badaniu podmiotowym wystąpienie swoich dolegliwości wiąże z tym czasokresem;

b)  biegła postawiła inną diagnozę w zakresie chorób narządu ruchu niż Szpital Ministerstwa Obrony Narodowej w 2013r., ponieważ konsultujący reumatolog w dniu 8 marca 2021r. rozpoznał: uogólnioną chorobę zwyrodnieniową stawów. Ponadto z analizy opinii biegłego reumatologa z dnia 17 lutego 2020r. wynika również tożsama diagnoza - choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowo – krzyżowym, stan po leczeniu operacyjnym - protezoplastyka kolana lewego, artroza kolana prawego, wczesna artroza stawów biodrowych, obustronny zespół cieśni kanału nadgarstka, obserwacja w kierunku łuszczycowego zapalenia stawów kręgosłupa (...) negatywna. Stwierdzono także częściową niezdolność do pracy długotrwałą. W 2013r. badana była leczona z powodu bólu wszystkich stawów. Hospitalizowana w Oddziale Chorób Wewnętrznych Reumatologii Szpitala (...) w W., gdzie rozpoznano chorobę zwyrodnieniową stawów. Potem leczona w Instytucie (...) w W., gdzie rozpoznano chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych. Leczona w Poradni Reumatologicznej z powodu nadżerkowej postaci choroby zwyrodnieniowej stawów obwodowych, choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Wykluczono łuszczycowe zapalenie stawów;

c)  biegła nie wykazała istnienia niepomyślnego rokowania ani następstw powyższych schorzeń w przypadku złego ich leczenia, ponieważ faktycznie nie zachodzą takie okoliczności - reumatolog w dniu 8 marca 2021r. odnotował zadawalające efekty zastosowanego u chorej leczenia;

d)  biegła nie stwierdziła, by E. S. aktualnie była osobą wymagającą korzystania z wózka inwalidzkiego lub miała ograniczenie do samodzielnej egzystencji;

e)  biegła nie wskazała u opiniowanej wystąpienia obecnie istotnych klinicznie dysfunkcji układu ruchu po przebytym leczeniu operacyjnym halluksów stopy lewej w 2017r., kolana lewego w 2015r. i 2014r. Niemniej zaznaczyła, że po przebytej endoprotezoplastyce kolana lewego ubezpieczona, celem odciążenia, porusza się z pomocą kul, jednak nie stanowi to przesłanki do całkowitego ograniczenia do wykonywania pracy umysłowej, siedzącej u osoby z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;

f)  pozostałe schorzenia współistniejące zdiagnozowane w zakresie chorób układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, cukrzycy t. 2 czy też stresu i stopień zaawansowania nie spowodowały istotnych dysfunkcji narządowych ani przewlekłych powikłań. E. S. nie ma zaburzeń w sferze psychicznej, co potwierdził biegły psychiatra w opinii z dnia 30 września 2016r., który nie rozpoznał u niej choroby psychicznej i orzekł, iż stan psychiczny nie powoduje niezdolności do pracy. Wynika to również z opinii kolejnego biegłego psychiatry. Wpisano, iż stan psychiczny - bez zauważalnych zaburzeń pamięci i uwagi, nastrój adekwatny do sytuacji, bez cech klinicznych depresji, bez psychozy. Potwierdził to także psychiatra leczący w dniu 22 sierpnia 2018r., który ostatnio zdiagnozował u pacjentki jedynie zaburzenia adaptacyjne (opinia uzupełniająca biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy D. S., k. 369-377 a.s.).

Z uwagi na okoliczność, że E. S. nie zgodziła się również z opinią uzupełniającą biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy D. S., to postanowieniem z 4 sierpnia 2022r. Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy na takie okoliczności, jak w postanowieniu z 23 marca 2018r. (postanowienie z dnia 4 sierpnia 2022r., k. 407 a.s.).

W opinii z dnia 3 października 2022r. biegła sądowa z zakresu medycyny pracy M. P. (2) w oparciu o dokumentację medyczną oraz bezpośrednie badanie rozpoznała u ubezpieczonej chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym bez istotnych ubytkowych objawów neurologicznych, stan po endoprotezoplastyce kolana lewego, paluchy koślawe, zwyrodnienie kolana prawego 2 stopnia w 4 stopniowej skali, uszkodzenie nerwu strzałkowego lewego na poziomie głowy strzałki, zwyrodnienie bioder pierwszego stopnia w 4 stopniowej skali, obustronny zespół kanału nadgarstka łagodny, bez dysfunkcji i bez upośledzenia chwytności, nadciśnienie tętnicze, nieprawidłową tolerancję glukozy, zaburzenia adaptacyjne, uzależnienie od leków nasennych w okresie abstynencji, niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby H., wyrównaną leczeniem substytucyjny, przewlekłą niewydolność nerek w stadium (...), tj. z łagodnie obniżonym przesączaniem kłębuszkowym, a także astmę oskrzelowa dobrze kontrolowaną. Biegła stwierdziła ponadto, że ubezpieczona ma wykształcenie wyższe, jest magistrem zarządzania i marketingu o specjalności bankowej. Przez 22 lata pracowała w banku. Obecnie z powodu schorzeń jest częściowo niezdolna do pracy. Przyczyną częściowej niezdolności do pracy są zaburzenia statyczno-dynamiczne narządu ruchu. W ocenie biegłej ubezpieczona może wykonywać pracę umysłową w niepełnym wymiarze czasu lub w warunkach pracy chronionej na stanowisku dostosowanym do niepełnosprawności. Rokowania co do poprawy stanu zdrowia są niekorzystne. Ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy od dnia 30 listopada 2015r. trwale (opinia biegłej sądowej z zakresu medycyny pracy M. P. (2), k. 421-431 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną E. S., konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń i nie została zakwestionowana przez strony. Sąd oparł się również na opiniach biegłych sądowych psychiatry M. L., neurologa B. A., ortopedy K. K., kardiologa W. S. i diabetologa E. R., przeprowadzonych w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy Warszawa – P. o sygn. akt VII U 618/16. Opinie te zostały uwzględnione jako dowód w przedmiotowej sprawie w oparciu o art. 278 ¹ k.p.c. i zostały ocenione – wraz z innymi opiniami wydanymi na zlecenie sądu w toczącej się sprawie - jako rzetelne z przyczyn, o których będzie mowa.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na opiniach sporządzonych w toczącym się postępowaniu przez biegłych sądowych: diabetologa E. R., kardiologa W. S., psychiatrę M. P. (1), okulistę R. S., okulistę E. O., ortopedę M. G., endokrynologa B. O., neurochirurga A. M., nefrologa I. W., reumatologa C. W. oraz specjalistki z zakresu medycyny pracy D. S. i M. P. (2).

Wszystkie wymienione opinie zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonej. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski, dotyczące braku występowania u ubezpieczonej całkowitej niezdolności do pracy, są zbieżne oraz mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały należycie i przekonująco uzasadnione. Uwzględniając powołane okoliczności, Sąd zaaprobował wszystkie opinie biegłych, ponieważ są one spójne i – mimo zastrzeżeń ubezpieczonej, o których będzie mowa w dalszej części – nie dały podstaw do ustalenia, że E. S. jest całkowicie niezdolna do pracy.

Ze wskazanych przyczyn Sąd na rozprawie w dniu 16 lutego 2024r., na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c., pominął wnioski ubezpieczonej o przeprowadzenie dowodu z opinii innych biegłych sądowych kardiologa, diabetologa, psychiatry, ortopedy, endokrynologa i neurochirurga oraz wniosek o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłej M. P. (2) z powodów, które zostaną przedstawione w rozważaniach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotem analizy w rozpatrywanej sprawie była możliwość zmiany w przypadku E. S. stopnia niezdolności do pracy – z częściowego, dotychczas orzeczonego na stałe, na całkowity oraz zmiana w związku z tym wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy, która dotychczas została przyznana ubezpieczonej w związku z częściową niezdolnością do pracy.

Analizę rozpocząć należy od wskazania, że niezdolność do pracy, jako przesłanka prawa do świadczeń, jest ściśle związana ze zdrowiem ubezpieczonego (stopniem naruszenia sprawności organizmu) oraz z rokowaniem co do odzyskania przez niego zdolności do pracy zarobkowej (art. 12 ust. 1 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – dalej jako ustawa emerytalna). Jest stanem, który może ulegać zmianom. Nawet orzeczenie o niezdolności do pracy na okres dłuższy niż 5 lat nie jest orzeczeniem stwierdzającym tę niezdolność na zawsze, lecz tylko prognozą, zgodną ze stanem wiedzy medycznej, że wcześniej nie zajdą zmiany zdrowia badanego, uzasadniające zmianę oceny niezdolności do pracy (art. 13 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej). Zmienności stanu niezdolności do pracy jako przesłanki (ryzyka) ubezpieczenia rentowego odpowiadają przepisy prawa materialnego, które wprowadzają zasady aktualizowania decyzji ustalających prawo do świadczeń w relacji do stanu faktycznego. Obecnie w polskim systemie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu niezdolności do pracy nie jest znana instytucja renty dożywotniej, tj. prawa do renty, które jest niezależne od możliwej zmiany okoliczności istniejących w chwili jej przyznania, nie można więc twierdzić ani o swoistej niewzruszalności prawa do renty, ani o niepoddawaniu tego prawa jakiejkolwiek weryfikacji. Stosownie do art. 107 ustawy emerytalnej, prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 28 listopada 2002r., II UKN 519/01, LEX nr 577472 i z 19 kwietnia 2006r., II UK 143/05, OSNP 2007, nr 11-12, poz. 166). Oznacza to, że dopuszczalne jest przeprowadzenie badania lekarskiego na wniosek lub także z urzędu w celu ustalenia zmiany stopnia niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego powstania. Stosunki prawne ubezpieczenia społecznego oparte na spełnieniu się ryzyka niezdolności do pracy są oparte na regule, że zmiana okoliczności zawsze otwiera drogę do ponownego rozpoznania sprawy. Co do zasady więc, w stosunkach ubezpieczeń społecznych warunki prawa do świadczeń mogą być badane w każdym czasie, a od wyniku tego badania zależy albo nabycie prawa do świadczeń w nowej sytuacji faktycznej, albo wstrzymanie prawa do czasu ustalenia dalszego spełniania warunków, albo ustanie prawa.

W przedmiotowej sprawie, z racji tego, że ubezpieczona zainicjowała postępowanie w sprawie zmiany stopnia niezdolności do pracy, wskazując że jest całkowicie, a nie częściowo niezdolna do pracy, to konieczne jest także przypomnienie, że art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004r., I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006r., I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007r., II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998r., II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006r. ( I PK 153/05) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest zatem pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., II UKN 675/98).

Ponadto – biorąc od uwagę okoliczność, że toczące się postępowanie dotyczy wniosku ubezpieczonej z 31 grudnia 2015r. i trwało wiele lat z uwagi na wydanie przez ZUS dwóch decyzji dotyczących tego samego wniosku oraz potrzebę wydania opinii przez wielu biegłych sądowych – konieczne jest przypomnienie, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa Sąd dokonuje merytorycznej oceny stanu zdrowia na dzień wydania decyzji, a zatem bada stan zdrowia ubezpieczonego w tamtym momencie. Późniejsze zaś jego pogorszenie może stanowić jedynie podstawę do wystąpienia z ponownym wnioskiem o świadczenie rentowe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 grudnia 2012r., III AUa 792/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 26 kwietnia 2016r., III AUa 780/15). W uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 maja 1999r. (II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601) Sąd Najwyższy podkreślił, że decyzja organu rentowego zapada po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, którego przedmiotem i celem jest ustalenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub ich wysokości - ubezpieczony przedstawia w nim wszelkie okoliczności wiążące się z warunkami stawianymi przez ustawę dla przyznania lub ustalania wysokości świadczeń. W późniejszym postępowaniu, wywołanym odwołaniem od decyzji organu rentowego do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, sąd nie rozstrzyga już o zasadności wniosku o świadczenie, lecz o prawidłowości zaskarżonej decyzji - sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń, a jego rozstrzygnięcie odnosi się tylko co do prawidłowości zaskarżonej decyzji. Również w wyroku z dnia 20 maja 2004r. (II UK 395/03, OSNP 2005/3/43) Sąd Najwyższy, zajmując się zagadnieniem momentu dokonania oceny spełnienia warunków, od których zależy prawo do świadczenia, wskazał, że warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. Sąd Najwyższy zwrócił jednocześnie uwagę na to, że w postępowaniu odwoławczym od decyzji organu rentowego sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Z uzasadnienia przytoczonego wyroku warto powołać ten fragment rozważań prawnych, w którym SN zwraca się uwagę na to, że warunki nabycia prawa do świadczenia muszą być spełnione łącznie w dacie orzekania przez organ rentowy, a postępowanie sądowe wywołane odwołaniem od decyzji organu rentowego ma na celu ocenę zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Mówiąc inaczej - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa decyzją organu rentowego. W rozpatrywanej sprawie oznacza to, że Sąd badał zgodność z prawem decyzji z 2 października 2017r., biorąc pod uwagę stan faktyczny, a więc przede wszystkim stan zdrowia E. S., istniejący w tej dacie. Uwypuklenie tego jest istotne, biorąc pod uwagę okoliczności już sygnalizowane, a przede wszystkim długotrwałość postępowania, w którym ubezpieczona przedstawiała nowe dokumenty, a także pojawiały się nowe informacje o jej stanie zdrowia. Należy jednak pamiętać o okoliczności, o jakiej była mowa, a zatem o konieczności weryfikacji przez sąd decyzji ZUS przy uwzględnieniu tego stanu, który istniał w dacie wydania zaskarżonej decyzji, a więc 2 października 2017r.

Ocena stanu zdrowia w zakresie możliwości orzeczenia o niezdolności do pracy oraz jej stopniu zawsze wymaga wiadomości specjalnych. Z tego względu w sprawach dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazanych okoliczności można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11 kwietnia 2007r., I UK 304/06, LEX nr 898844; z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 234; z dnia 5 czerwca 2008r., III UK 9/08, LEX nr 494139; z dnia 3 września 2009r., III UK 30/09, LEX nr 537018; z dnia 15 września 2009r., II UK 1/09, LEX nr 574538; z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, LEX nr 558589; z dnia 12 stycznia 2010r., I UK 204/09, LEX nr 577813). Ograniczenie samodzielności sądu w zakresie dokonywania ustaleń wymagających wiadomości specjalnych, wynikające z ww. przepisu, obejmuje w sprawie o rentę ocenę etiologii, aktualnego stopnia nasilenia diagnozowanych u wnioskodawcy schorzeń, ich wzajemnych powiązań i wpływu na możliwość świadczenia pracy zarobkowej. Przy tym pamiętać należy, że dowód z opinii biegłych z racji tego, że ma szczególny charakter, gdyż korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych, to nie mają do niego zastosowania wszystkie zasady dotyczące postępowania dowodowego, w tym art. 217 k.p.c. W świetle bowiem art. 286 k.p.c., sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii tych samych lub innych biegłych, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona do sprawy zawiera istotne braki, sprzeczności, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2015r., I UK 345/14, LEX nr 1771399). Nie można przyjąć, że sąd zobowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 lutego 1974r., II CR 817/73, LEX nr 7404; z dnia 18 lutego 1974r., II CR 5/74, LEX nr 7407; z dnia 15 listopada 2001r., II UKN 604/00, PPiPS 2003 Nr 9, poz. 67). Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1974r., I CR 562/74, LEX nr 7607). Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla niej tezy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 czerwca 2001r., II UKN 446/00, OSNP 2003 Nr 7, poz. 182; z dnia 29 listopada 2016r., II PK 242/15, LEX nr 2202494). Opinie biegłych, podobnie jak reszta materiału dowodowego, podlegają ocenie sądów rozpoznających sprawę, zgodnie z zasadą swobodnego uznania sędziowskiego. Sądy mają zatem prawo ocenić, czy zebrane w toku sprawy opinie biegłych wystarczająco wyjaśniają wymagające wiadomości specjalnych kwestie istotne przy rozstrzyganiu sprawy, czy też konieczne jest zasięgnięcie opinii innych biegłych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2021r., I (...) 60/21, niepublikowane). Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii dalszych biegłych, gdy zachodzi taka potrzeba, w szczególności, gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki, jest nieprzekonująca, niekompletna, pomija lub wadliwie przedstawia istotne okoliczności, jest niejasna, nienależycie uzasadniona czy nieweryfikowalna (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2013r., I CSK 20/13, niepublikowane).

Uwzględniając powyższe, Sąd w przedmiotowej sprawie dopuścił dowód z opinii biegłych: diabetologa E. R., kardiologa W. S., psychiatry M. P. (1), okulistów R. S. i E. O., ortopedy M. G., endokrynologa B. O., neurochirurga A. M., nefrologa I. W., reumatologa C. W. oraz specjalistów z zakresu medycyny pracy D. S. i M. P. (2). Dodatkowo Sąd – stosując art. 278 ¹ k.p.c. – wsparł się w sprawie opiniami diabetologa E. R., kardiologa W. S., neurologa B. A., ortopedy K. K. i psychiatry M. L. sporządzonymi w sprawie z odwołania E. S. od decyzji z 11 lutego 2016r., prowadzonej przez Sąd Okręgowy Warszawa – P. o sygn. akt VII U 618/16.

Ocena opinii została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, dlatego w tym miejscu, odwołując się do niej tylko ogólnie, należy jeszcze raz wskazać, że opinie są rzetelne oraz jasno i przekonująco uzasadnione, stanowiły więc podstawę wydanego w sprawie orzeczenia. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na ich spójność – tak w zakresie opisu stanu zdrowia ubezpieczonej, jak i oceny stopnia niezdolności do pracy, choć dokonywanej przez poszczególnych biegłych z perspektywy specjalności, którą reprezentują. Jednak z uwagi na okoliczność wielu schorzeń ubezpieczonej, które sumarycznie mogłyby dawać podstawę do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy, Sąd – poza opiniami ww. specjalistów z dziedziny kardiologii, ortopedii, neurochirurgii, nefrologii, reumatologii, okulistyki, endokrynologii, neurologii i psychiatrii – przeprowadził również dowód z opinii dwóch biegłych sądowych – specjalistów z dziedziny medycyny pracy, którzy mogli dokonać całościowej oceny stanu zdrowia E. S.. Taką możliwość dopuszcza orzecznictwo, analizujące kwestię dotyczącą zasad zasięgania przez sąd łącznej opinii specjalistów w przypadku wielu schorzeń ubezpieczonego ubiegającego się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego (prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy). W orzecznictwie, które w tym zakresie jest jednolite przyjmuje, że do kompleksowej oceny stanu zdrowia osoby cierpiącej na wiele schorzeń niezbędne jest zasięgnięcie łącznej opinii lekarzy właściwych dla tych schorzeń specjalności (art. 285 § 2 k.p.c.) albo zasięgnięcie opinii innego (kolejnego) biegłego (lub innych biegłych - art. 286 k.p.c.) - na przykład specjalisty z zakresu medycyny pracy - który po przeanalizowaniu dotychczas wydanych opinii biegłych i opierając się na ich wnioskach, wydałby całościową ocenę stanu zdrowia strony i jej zdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2018r., II UK 5/17, LEX nr 2558297; postanowienie Sądu Najwyższego z 17 października 2023r., (...) 411/22; postanowienie Sądu Najwyższego z 10 maja 2023r., I (...) 158/22).

Przechodząc do analizy zastrzeżeń ubezpieczonej zgłoszonych do poszczególnych opinii wskazać należy, że E. S. nie zakwestionowała opinii okulistki E. O. (k. 232) oraz opinii nefrologa I. W. i reumatologa C. W. (k. 492). Również organ rentowy do wskazanych opinii nie wnosił zastrzeżeń. Zdaniem Sądu – zgodnie z tym, co już zostało wskazane – opinie te są rzetelnie przygotowane, gdyż biegli po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej oraz po badaniu ubezpieczonej, przedstawili spójne wnioski. Z wnioskami biegłej E. O. zgodna jest ponadto w zakresie wniosków opinia okulistyczna R. S.. Do tej opinii ubezpieczona zgłosiła uwagi, skutkiem czego Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego z zakresu okulistyki, jednak z racji tego, że ostatecznie wnioski w obu opiniach ww. specjalistów są tożsame, to – choć ubezpieczona kwestionowała opinię R. S., lecz nie zgłosiła zastrzeżeń do kolejnej opinii okulistycznej – to Sąd ocenił, że nie ma podstaw do tego, by w zakresie obejmującym schorzenia oczu ubezpieczonej wskazanych opinii nie uwzględnić. Obie z powodów, o których była mowa, stały się podstawą orzekania w sprawie, podobnie jak i opinie nefrologiczna i reumatologiczna.

Do opinii kardiologicznej, diabetologicznej, psychiatrycznej, ortopedycznej, endokrynologicznej, neurochirurgicznej, psychiatrycznej oraz specjalistów medycyny pracy E. S. zgłosiła zarzuty (k. 87 – 88 – zastrzeżenia do opinii kardiologa, diabetologa i psychiatry; k. 140-141 – zastrzeżenia do opinii ortopedycznej; k. 163 -164 – zastrzeżenia do opinii endokrynologa; k. 195-196 – zastrzeżenia do opinii neurochirurga; k. 356-357 i k. 393 – zastrzeżenia do opinii biegłej D. S.; k. 446-447 – zastrzeżenia do opinii biegłej M. P. (2)). Zdaniem Sądu nie są one zasadne, w dużej mierze mają charakter ogólnych rozważań ubezpieczonej na temat jej stanu zdrowia, wielu chorób, na które cierpi, i braku możliwości wykonywania pracy. Tam zaś, gdzie ubezpieczona odnosiła się do poszczególnych opinii, Sąd zgłaszane uwagi ocenił jako niedyskredytujące oceny biegłych. Analizując je szczegółowo należy podkreślić, iż nie jest podstawą do negatywnej oceny opinii biegłych diabetologa E. R., kardiologa W. S., psychiatry M. P. (1), ortopedy M. G., endokrynologa B. O. i neurochirurga A. M. fakt, że biegli tych specjalności przeprowadzili badania w sposób, który w ocenie ubezpieczonej może budzić wątpliwości, co w efekcie – jak wskazała - mogło doprowadzić do wydania wewnętrznie niespójnych wniosków, czy też do wydania błędnych opinii. Biegłemu kardiologowi ubezpieczona zarzuciła, że nie posiadał protokołu, a zapiski wykonywał na kartce papieru, badanie zaś zostało wykonane w pośpiechu. Odnośnie badania przeprowadzonego przez biegłego diabetologa ubezpieczona wskazała na brak jej dokumentacji medycznej, dostępnej podczas badania, a ponadto zarzuciła, że samo badanie było bardzo krótkie i ograniczone do zmierzenia ciśnienia oraz osłuchania płuc, co miało wpływ na wartość sporządzonej opinii. Z kolei odnośnie badania przeprowadzonego przez biegłego psychiatrę ubezpieczona nie wskazała odrębnych zarzutów. Zdaniem Sądu, o ile wskazane wyżej okoliczności, jakie przedstawiła ubezpieczona, faktycznie mogły mieć miejsce, to nie miały żadnego wpływu na rzetelność opinii i słuszność wniosków końcowych w nich przedstawionych. Okoliczność, że biegła diabetolog nie posiadała w trakcie badania dokumentacji medycznej ubezpieczonej i nie zdążyła się z nią zapoznać, nie oznacza jeszcze, że nie doszło do tego podczas sporządzania opinii, tym bardziej że z analizy treści opinii E. R. wynika taki wniosek. Biegła szczegółowo opisała stan zdrowia ubezpieczonej, korzystając nie tylko z wyników bezpośredniego badania, ale również z dokumentacji medycznej dostępnej w aktach sprawy. Świadczy o tym zaprezentowany w opinii opis poszczególnych badań i przebiegu leczenia, które biegła przeanalizowała, formułując obszerne i szczegółowe wnioski końcowe. Jeżeli chodzi zaś o zastrzeżenia ubezpieczonej do sposobu przeprowadzenia badań przez biegłych pozostałych specjalności, tj. kardiologa W. S., psychiatrę M. P. (1), ortopedę M. G., endokrynologa B. O. i neurochirurga A. M., to należy zwrócić uwagę, że co do zasady skupiały się one na jednym, a mianowicie małej ilości wykonanych przez biegłych badań oraz zbyt krótkim czasie ich trwania, który w ocenie ubezpieczonej był niewystarczający do tego, aby prawidłowo i rzetelnie ocenić jej stan zdrowia. Zdaniem Sądu z faktu, że biegli ww. specjalności wykonali niewielką ilość badań, czy też z samego tylko czasu trwania badania E. S., nie można wywodzić, że wnioski przedstawione w opiniach są nierzetelne. O ich nierzetelności nie świadczy również subiektywne, bo niczym niepoparte, twierdzenie E. S., że biegli nie zapoznali się wnikliwie z jej dokumentacją medyczną i nie przeprowadzili badania właściwie. Jeśli chodzi o samo badanie, to ubezpieczona odwołała się do subiektywnych wyobrażeń o tym, jak nie powinno ono wyglądać, ale nie wyjaśniła dokładnie, jakie w tym zakresie były jej oczekiwania, ani jakie konkretne badania biegli powinni wykonać. Poza tym ubezpieczona nie uwzględniła również, że sąd – co zostało już wskazane – badana stan faktyczny sprawy, a więc i stan zdrowia ubezpieczonej na datę wydania zaskarżonej decyzji, a więc odnosząc się do stanu przeszłego. Taki stan powinien być przez osobę ubiegającą się o rentę udokumentowany, a badania przeprowadzane przez biegłych sądowych mają charakter pomocniczy. Biegli nie są powołani do przeprowadzania badań specjalistycznych, swoją ocenę i wnioski, z powodów, o których była mowa, opierają w głównej mierze na tym, co wskazuje dokumentacja medyczna.

Ubezpieczona zarzucała również biegłym brak posiadania w trakcie badania dokumentacji medycznej. Sąd, analizując opinie ww. biegłych, miał na uwadze, że z ich treści nie wynika brak znajomości takiej dokumentacji. To zaś, że niektórzy z nich mogli dokumentacją nie dysponować w dniu badania, niczego nie przesądza, gdyż biegły sądowy poza tym, że co do zasady z odpowiednim wyprzedzeniem otrzymuje akta sprawy z dokumentacją medyczną i może się z nią wcześniej zapoznać, to ma je do swojej dyspozycji do czasu zwrotu akt z opinią. Pisemnej opinii nie przygotowuje podczas badania osoby ubiegającej się o świadczenie, tylko później. Sporządzając opinię ma zatem możliwość sięgać do dokumentacji i zapoznawać się z nią. To więc, że niektórzy biegli nie posiadali dokumentacji medycznej w dniu badania, nie dyskwalifikuje opinii. Nie można bowiem bazować na tym tylko, co wnioskodawca widzi podczas badania. Z powodów, o których była mowa, jego wnioski dotyczące tego, czy biegły zapoznawał się z dokumentacją, będą w takim przypadku niesłuszne. W przedmiotowej sprawie, zdaniem Sądu, treść opinii, jakie sporządzili biegli diabetolog E. R., kardiolog W. S., psychiatra M. P. (1), ortopeda M. G., endokrynolog B. O. oraz neurochirurg A. M. wskazują, że opiniując w sprawie E. S. znali dokumentację, jaka została im przedstawiona. Dali temu wyraz w treści opinii, a ubezpieczona – poza tym, że krótko opisała omówione wadliwości opinii – to nie wskazała, których dokumentów biegli nie uwzględnili, które pominęli, czy też wadliwie zinterpretowali. Zarzuty ubezpieczonej wobec opinii ww. biegłych opierają się zatem tylko na ogólnikach i nie są skuteczne.

Zgłaszając zastrzeżenia do opinii specjalistki medycyny pracy D. S., E. S. zarzuciła, że biegła nie wyjaśniła w opinii w sposób niebudzący wątpliwości, dlaczego ubezpieczona jest tylko częściowo, a nie całkowicie niezdolna do pracy. Zdaniem ubezpieczonej opinia biegłej stanowi powtórzenie wszystkich badań i wszystkich opinii wydanych w postępowaniu sądowym, brak jest natomiast własnej opinii i wniosków biegłej z zakresu medycyny pracy. W uwagi na powyższe zastrzeżenia, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej D. S., w której wskazana biegła odniosła się do zastrzeżeń, omawiając kwestie, które zostały poruszone przez ubezpieczoną. Mimo tego E. S. w dalszym ciągu wnosiła zastrzeżenia do opinii ww. biegłej, zarzucając że opinia uzupełniająca nadal nie wnosi nic do sprawy, bowiem brak jest wyjaśnienia, dlaczego ubezpieczona jest tylko częściowo, a nie całkowicie niezdolna do pracy, a poza tym stanowi jedynie powtórzenie wszystkich badań i wszystkich opinii wydanych w sprawie, brak jest zaś własnej opinii biegłej z zakresu medycyny pracy. Zdaniem Sądu biegła z zakresu medycyny pracy D. S. zarówno w opinii głównej, jak i opinii uzupełniającej - choć zgodziła się z opiniami diabetologa E. R., ortopedy M. G., neurochirurga A. M., reumatologa C. W. – sama dokonała analizy dokumentacji. Jej opinia nie jest więc niesamodzielna, choć specjalistka w ww. zakresie zawsze w jakimś stopniu bazuje na ocenach innych specjalistów. Istotnego znaczenia tej właśnie opinii dla rozstrzygnięcia sprawy nie można jednak podważać . Mimo tego - mając na uwadze, że E. S. cierpi na wiele schorzeń - Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego z zakresu medycyny pracy M. P. (2). Wnioski, jakie wskazana biegła przedstawiła w opinii są umotywowane i oparte na szerokiej analizie dokumentacji medycznej, a poza tym pokrywają się z wnioskami D. S.. Ubezpieczona – choć złożyła zastrzeżenia odnoszące się także do ww. opinii – nie zdołała jej jednak podważyć. Ponownie powtórzyła, że w opinii M. P. (2), tak jak i w opiniach poprzedniego biegłego z zakresu medycyny pracy, brak jest wyjaśnienia, dlaczego ubezpieczona uznana została za częściowo niezdolną do pracy, a nie całkowicie niezdolną do pracy. Biegła z zakresu medycyny pracy M. P. (2), podobnie jak biegli innych specjalności, wskazała, że z powodu wszystkich łącznie rozpoznanych schorzeń ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy, a przyczyną tej częściowej niezdolności do pracy są zaburzenia statyczno – dynamiczne narządu ruchu. Ustalenia biegłej są więc jednoznaczne i spójne z tymi, których dokonali biegli pozostałych specjalności wskazujący na częściową niezdolność do pracy. Nie było więc podstaw do przeprowadzenia dowodu z opinii uzupełniającej tego właśnie biegłego, jak i biegłych diabetologa, kardiologa, psychiatry, neurochirurga, ortopedy i endokrynologa.

Uwzględniając wskazane okoliczności, Sąd ocenił, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzą podstawy do uwzględnienia stanowiska ubezpieczonej. Opinie, jakie zostały w sprawie wydane, potwierdzają słuszność stanowiska ZUS. Są one spójne, a także przekonujące, mimo zarzutów ubezpieczonej, których Sąd nie podzielił. W tej sytuacji – mimo różnych argumentów i dokumentacji, jaką przedstawiła ubezpieczona– nie było podstaw do zmiany decyzji. Sąd – dysponując opiniami biegłych niepotwierdzającymi całkowitej niezdolności E. S. do pracy – nie miał takiej możliwości. Już wcześniej zostało wskazane, że w sprawach tego typu, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Powyższe oznacza również, że sąd nie może opierać ustaleń we wskazanym zakresie na własnym przekonaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010r., II UK 191/09). Poza tym, w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy, w której podstawowym dowodem jest dowód z opinii biegłego, sąd nie może czynić ustaleń sprzecznych z taką opinią, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 30 czerwca 2016r., III AUa 284/16).

W rozpatrywanej sprawie żaden z wielu opiniujących w sprawie biegłych nie podzielił stanowiska ubezpieczonej w zakresie stopnia niezdolności do pracy, na jaki ubezpieczona wskazywała. Sąd zatem nie miał podstaw ani możliwości, aby orzec wbrew opiniom i wnioskom, jakie zawierają. Zgodnie z tym, co zostało wskazane, tylko opinie biegłych wskazujące na całkowitą niezdolność do pracy mogłyby dać podstawę do orzeczenia zgodnie z żądaniem E. S.. Brak takich opinii nie daje Sądowi podstaw do samodzielnej oceny, że ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy.

Jeśli chodzi natomiast o sygnalizowane przez ubezpieczoną, w szczególności w pismach zawierających zastrzeżenia wobec opinii specjalistów medycyny pracy, okoliczności dotyczące pogorszenia jej stanu zdrowia, leczenia, jakie podjęła u pulmonologa oraz braku aktualności opinii, to należy przypomnieć to, co zostało wskazane w początkowej części rozważań, a mianowicie, że sąd ubezpieczeń społecznych kontroluje legalność decyzji w każdym aspekcie według stanu istniejącego w dacie wydania zaskarżonej decyzji. To zatem, że stan zdrowia ubezpieczonej w trakcie długotrwałego procesu pogorszył się mogłoby więc być podstawą do wystąpienia do ZUS z nowym wnioskiem, nie zaś przesłanką do dalszego prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego, przeprowadzenia dowodu z kolejnych opinii biegłych, czy też podważania tych, które już zostały wydane z uwagi na ich nieaktualność.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy ocenił odwołanie E. S. jako niezasadne i odwołanie oddalił na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

sędzia Agnieszka Stachurska