Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

8 sierpnia 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: sędzia (del.) Magdalena Pytel

Protokolant: sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 8 sierpnia 2025 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy L. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość emerytury i wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania L. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z 18 września 2024 r. nr (...)

oraz z 4 października 2024 r. nr (...)

oddala odwołania.

VII U 1702/24

UZASADNIENIE

Decyzją z 18 września 2024 r. znak: (...) (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ponownie ustalił kapitał początkowy dla L. C. na 72 727,82 zł, przyjmując między innymi 209 miesięcy jako średnie dalsze trwanie życia (akta rentowe tom I).

Kolejną decyzją z 4 października 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał L. C. emeryturę w wysokości 3913,61 zł od 23 września 2024 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego (akta rentowe tom II).

Pismem z 21 października 2024 r. L. C. odwołał się od decyzji z 18 września 2024 r. zarzucając jej przede wszystkim błąd w wyliczeniu i ustaleniu wysokości kapitału początkowego, a także błędy formalne polegające na braku przytoczenia uzasadnienia decyzji i dokonania uzasadnienia wyliczeń. Wniósł o zobowiązanie organu rentowego do ponownego wyliczenia kapitału początkowego z uzasadnieniem i wskazaniem sposobu liczenia (k. 2 akt VII U 1703/24).

Kolejnym pismem z 21 października 2024 r. L. C. odwołał się od decyzji z 4 października 2024 r. zarzucając jej brak uzasadnienia faktycznego i prawnego, brak wskazania sposobu wyliczenia kwot zewidencjonowanych oraz błędne przyjęcie długości jego pozostałego okresu życia. Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyjęcie, że pozostało mu do przeżycia 100 miesięcy i wyliczenie prawidłowej kwoty emerytury (k. 3).

W odpowiedzi na odwołania z 15 listopada 2024 r., pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołań, podtrzymując stanowiska zajęte w zaskarżonych decyzjach (k. 7).

Zarządzeniem z 2 grudnia 2024 r. sprawy odwołań od obu decyzji zostały połączone celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k. 8 akt VII U 1703/24).

Mimo ponownego doręczenia wszystkich załączników zaskarżonych decyzji, odwołujący nie sprecyzował zarzutów dotyczących wyliczeń wysokości kapitału początkowego ani wysokości emerytury, wskazując że kwestionuje je w całości. Podtrzymał także zarzuty dotyczące przewidywanej długości życia (k. 38 – pismo z 9 czerwca 2025 r.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. C. urodził się (...) (bezsporne). Z wykształcenia jest prawnikiem. Przez kilka lat pracował jako prokurator, następnie jako radca prawny w urzędach, a następnie prowadził własną kancelarię adwokacką (dokumentacja w aktach rentowych).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. decyzją z 27 maja 2008 r. ustalił kapitał początkowy ubezpieczonego wyliczając jego kwotę na dzień 1 stycznia 1999 r. na 59 253,59 zł (nienumerowane karty akt rentowych).

27 sierpnia 2024 r. L. C. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ustalenie prawa do emerytury.

Organ rentowy ustalił, że przed 1 stycznia 1999 r. odwołujący udowodnił okresy składkowe obejmujące łącznie 15 lat, 9 miesięcy i 5 dni (189 miesięcy) oraz okresy nieskładkowe - 3 lata 11 miesięcy i 25 dni (47 miesięcy).

Po analizie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z lat 1989 - 1998 przyjęto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 60,95%.

Wobec faktu, że 31 grudnia 199 r. odwołujący miał 39 lat, a jego łączny staż ubezpieczeniowy wynosił 20 lat, do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 744,13 zł (iloczyn wskaźnika wysokości podstawy wymiaru i określonej w ustawie kwoty bazowej 1220,89 zł).

Ostatecznie kapitał początkowy obliczono mnożąc kwotę 347,98 zł przez 209 miesięcy czyli średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 62 lat.

Wysokość emerytury obliczono zaś sumując kwotę zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę (335 547,46 zł) i kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (521 141,28 zł). Suma tych kwot została podzielona przez 218,90 miesięcy czyli średnie dalsze trwanie życia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony i które Sąd uznał za wiarygodne.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 KPC pominął dowód zgłoszony przez odwołującego z opinii biegłego z zakresu medycyny jako mający wykazać fakt nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie Sądu bowiem liczba przewidywanych miesięcy dalszego życia nie może zostać ustalona indywidualnie dla każdego ubezpieczonego, a winna wynikać z powszechnie obowiązującej tabeli.

Równocześnie Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 KPC pominął dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania. W niniejszej sprawie wyliczenia wysokości kapitału początkowego i emerytury były bowiem matematycznie poprawne, a odwołujący nie zgłosił konkretnych zarzutów, których weryfikacja wymagałaby wiadomości specjalnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Z uwagi na przedmiot sporu tytułem wstępu podkreślenia wymaga, że L. C. jako osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., przysługuje prawo do emerytury w myśl art. 24 i następnych ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1251), zwanej dalej ustawą emerytalną. Wymieniony przepis art. 24 wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego, co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Zasady obliczania wysokości emerytury określonej w art. 24 zostały ustalone w art. 25 - 26 ustawy emerytalnej. W myśl art. 26 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei z art. 25 ust. 1 ustawy wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173 - 175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. la i lb oraz art. 185. Wskazać należy, że kapitał początkowy, zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ww. ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2 - 12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe, o których mowa w art. 6; okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1 - 3 i 6 - 12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Zgodnie z przepisami ustawy emerytalnej kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy, a wysokość kapitału początkowego, zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Natomiast do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku. Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania stażu ubezpieczonego.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy po złożeniu przez odwołującego wniosku o przyznanie emerytury w decyzji z 18 września 2024 r. ponownie ustalił kapitał początkowy dla L. C. wskazując, że do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 744,13 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 60,95%. Ponadto wskazano, że podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 60,95% przez kwotę 1220,89 zł tj. kwotę bazową określoną w ustawie (60,95 % x 1220,89 zł = 744,13 zł). Organ rentowy wskazał, że wzięto pod uwagę okresy składkowe w łącznej sumie 15 lat, 9 miesięcy i 5 dni tj. łącznie 189 miesiące oraz nieskładkowe w wysokości 25 dni oraz okresy nauki w szkole wyższej: 3 lata 11 miesięcy tj. łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wyniósł 3 lata 11 miesięcy i 25 dni. W dalszej kolejności zaznaczono, że współczynnik proporcjonalności do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynosi dla ubezpieczenia 59,79 %. Współczynnik ten służy do obliczenia 24% kwoty bazowej. Wysokość 24 % kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika przyjęto wiek ubezpieczonego 31 grudnia 1998 r. - po zaokrągleniu do pełnych lat - 39 lat, łączny staż ubezpieczeniowy - po zaokrągleniu w górę do pełnych lat - wynoszący 20 lat. Średnie dalsze trwanie życia zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P nr 12 poz. 173 wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lata wyniosło 209 miesięcy. Kapitał początkowy ustalony na 1 stycznia 1999 r. wyniósł 72.727,82 zł. Ubezpieczony nie podnosił żadnych konkretnych zarzutów co do wyliczeń poczynionych przez organ rentowy wskazując jedynie, że nie zgadza się z obliczeniami organu rentowego. W ocenie Sądu Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał prawidłowych obliczeń, zgodnie z obowiązującymi przepisami i ustalił kapitał początkowy dla L. C. w prawidłowej wysokości.

L. C. kwestionował również wysokość wyliczonej emerytury wskazując w sposób ogólny na kwestię dotyczącą przyjętej wartości dalszego średniego trwania życia. Należy zauważyć, że z świetle art. 26 ust. 1 - 6 ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Wiek ubezpieczonego przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do 31 marca następnego r. kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj, statystycznie upływa od ustalenia prawa do emerytury do śmierci ubezpieczonego. W gruncie rzeczy chodzi o ustalenie przewidywanego okresu pobierania przez daną osobę emerytury i równomiernego rozłożenia zgromadzonych składek i ewentualnie kapitału początkowego w ramach tego okresu. Średnie dalsze trwanie życia wyrażane jest w miesiącach i ustalane wspólnie dla kobiet i mężczyzn. Okres ten wynika z komunikatu prezesa GUS w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, ogłaszanego corocznie w terminie do 31 marca. Ogłoszone w ten sposób tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn mają zastosowanie do emerytur na przyszłość przyznawanych od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Im wskazany tam okres średniego dalszego trwania życia dla osoby w wieku ubezpieczonego przechodzącego na emeryturę jest dłuższy, tym emerytura jest niższa. Oznacza to, że im później nastąpi przejście na emeryturę, tym większa będzie jej wysokość. Ustalając dalsze średnie trwanie życia dla potrzeb obliczenia emerytury przyznawanej z urzędu, przyjmuje się tablice obowiązujące, od którego zostanie przyznana emerytura.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy prawidłowo do obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego przyjął średnie dalsze trwanie życia wynoszące 218,90 miesięcy, które wynika z komunikatu Prezesa GUS z 26 marca 2024 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. z 2024, poz. 234). L. C. we wniesionym odwołaniu przedstawiał własne sposoby wyliczenia jego dalszego trwania życia z uwzględnieniem schorzeń na jakie cierpi, jednak należy podkreślić, że wartości te są określone ustawowo dla wszystkich i stan zdrowia ubezpieczonego nie ma wpływu na przyjęte do wyliczenia emerytury wartości.

Reasumując w ocenie Sądu, L. C. we wniesionych odwołaniach nie wskazał żadnych argumentów, które mogłyby mieć wpływ na zmianę zaskarżonych przez niego decyzji. Ubezpieczony prezentował inny niż przyjął ZUS, sposób wyliczenia świadczenia, jednak jest on niezgodny z powołanymi przepisami prawa. Organ rentowy działał w granicach wyznaczonych przez ustawodawcę i będąc związany przepisami prawa, zastosował ich treść w sposób prawidłowy. Należy równocześnie podkreślić, że to odwołujący nie wskazał konkretnych zarzutów, wynagrodzeń czy okresów zatrudnienia, które miałyby być nieuwzględnione w tych wyliczeniach poczynionych przez organ rentowy i w tym zakresie Sąd nie prowadził żadnego postępowania. Równocześnie Sąd nie prowadził postępowania w zakresie stanu zdrowia odwołującego i przewidywanej dalszej długości życia ubezpieczonego, ponieważ zgodnie z przepisami ta długość życia jest określana zgodnie z tabelami publikowanymi przez GUS, na co Sąd już zwrócił uwagę. Zatem okoliczność stanu zdrowia ubezpieczonego nie może mieć wpływu na kwestię prognozowanego dalszego trwania życia określonego w tabelach GUS wykorzystywanych przy obliczaniu świadczenia emerytalnego.

Wobec powyższego, Sąd uznając że obie decyzje odpowiadają prawu, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 KPC, oddalił oba odwołania.

SSR (del.) Magdalena Pytel