Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 maja 2020 r. w Warszawie

sprawy B. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania B. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 12 kwietnia 2019 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje B. T. prawo do obliczenia wysokości emerytury bez odliczania kwot pobranych emerytur na podstawie art. 25 ustęp 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz B. T. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

B. T. w dniu 27 maja 2019r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 12 kwietnia 2019r., znak: (...). Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

- naruszenie art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r., tj. zasady demokratycznego państw prawa, równości wobec prawa i zasady sprawiedliwości społecznej oraz prawa do zabezpieczenia społecznego;

- naruszenie art. 190 ust. 4 Konstytucji poprzez odmowę uchylenia decyzji z dnia 2 sierpnia 2013r., znak: (...), pomimo iż ww. decyzja wydana została na podstawie przepisu, który orzeczeniem Trybunału. Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019r., sygn. akt P 20/16, został uznany za niezgodny z Konstytucją.

Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i rozpoznanie przedmiotowej sprawy co do istoty, a także o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu, w tym ewentualnych kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W ocenie ubezpieczonej zaskarżona decyzja jest niezgodna z prawem. Nie wynika z niej kiedy decyzja emerytalna z 2013r. została jej doręczona. Organ stwierdził jedynie, iż upłynęło 5 lat od dnia doręczenia, o którym mowa w art. 146 § 1 k.p.a. W ocenie ubezpieczonej w przypadku, jeżeli ustawa uzależnia wystąpienie skutków prawnych od zaistnienia określonego zdarzenia, w tym przypadku od doręczenia decyzji, to organ rentowy powinien wykazać w sposób niebudzący wątpliwości, że doręczenie decyzji rzeczywiście nastąpiło i kiedy miało miejsce (odwołanie z dnia 22 maja 2019r., k. 3-7 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 10 czerwca 2019r. wniósł o oddalenie odwołania, a uzasadniając swe stanowisko powołał się na art. 146 § 1 k.p.a., zgodnie z którym uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została ona wydana, nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej doręczenia upłynęło 5 lat. Wówczas na podstawie art. 151 § 2 k.p.a. należy stwierdzić wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa i wskazać, z jakich przyczyn jej nie uchylono. W rozpatrywanej sprawie ZUS, powołując się na wymienione przepisy, uznał że nie było możliwe uchylenie decyzji, ponieważ od dnia jej doręczenia ubezpieczonej, upłynął pięcioletni termin (odpowiedź na odwołanie z dnia 10 czerwca 2019r., k. 8 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. T., urodzona w dniu (...), na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 5 maja 2008r., znak: (...), uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 3 maja 2008r. Świadczenie było waloryzowane i przeliczane (decyzja z dnia 5 maja 2008r., k. 39v. tom II a.r.; decyzja z dnia 19 maja 2008r., k. 71 tom I a.r.; decyzja z dnia 3 czerwca 2008r., k. 77 tom II a.r.; decyzja z dnia 20 lutego 2009r., k. 82 tom II a.r.; decyzja z dnia 10 marca 2009r., nienumerowana karta tom II a.r.; decyzja z dnia 8 grudnia 2009r., nienumerowana karta tom II a.r.; decyzja z dnia 8 marca 2011r., nienumerowana karta tom II a.r.; decyzja z dnia 9 marca 2010r., nienumerowana karta tom II a.r.; decyzja z dnia 21 marca 2013r., nienumerowana karta tom II a.r.; decyzja z dnia 15 kwietnia 2013r., nienumerowana karta tom II a.r.).

W dniu 26 czerwca 2013r. ubezpieczona złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Po jego rozpoznaniu organ rentowy decyzją z dnia 20 sierpnia 2013r., znak: (...), przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury powszechnej od dnia 3 lipca 2013r., tj. od nabycia uprawnień do emerytury. Na podstawie art. 25 ust. 1b tej ustawy podstawa obliczenia świadczenia została pomniejszona o sumę kwot pobranych emerytur w obniżonym wieku w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Obliczona przez organ rentowy wysokość emerytury wyniosła 1.690,64 zł, a jej wypłata została zawieszona, ponieważ okazała się być świadczeniem mniej korzystnym (wniosek o emeryturę, k. 1 – 3 tom III a.r., decyzja z dnia 20 sierpnia 2013r., nienumerowane karty tom III a.r.).

Kolejną decyzją z dnia 26 maja 2015r. organ rentowy dokonał przeliczenia emerytury ubezpieczonej (wniosek z dnia 11 maja 2015r. o ponowne przeliczenie emerytury, nienumerowana karta tom III a.r.; decyzja z dnia 26 maja 2015r., nienumerowana karta tom III a.r.).

W dniu 19 marca 2019r., w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 6 marca 2019r., B. T. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o przeliczenie emerytury (skarga z dnia 19 marca 2019r., nienumerowana karta tom III a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2019r. wznowił postępowanie w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019r. w sprawie emerytury przyznanej decyzją z dnia 20 sierpnia 2013r. Następnie w tym samym dniu, tj. 12 kwietnia 2019r., wydał decyzję znak: (...) w której odmówił uchylenia decyzji z dnia 20 sierpnia 2013r., stwierdzając zarazem jej wydanie z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 146 k.p.a. uchylenie decyzji nie może nastąpić jeżeli od dnia doręczenia decyzji upłynęło 5 lat. W takim przypadku na podstawie art. 151 § 2 k.p.a. organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności, z powodu których decyzji nie uchylił (postanowienie z dnia 12 kwietnia 2019r., nienumerowana karta tom III a.r.; decyzja ZUS z dnia 12 kwietnia 2019r., nienumerowana karta tom II a.r.).

Powyższy stan faktyczny, który nie był sporny między stronami, Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, których wiarygodność nie budziła wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie B. T. podlegało uwzględnieniu.

Na wstępie rozważań należy przypomnieć, że spór w przedmiotowej sprawie powstał w związku z tym, że Trybunał Konstytucyjny w dniu 6 marca 2019r. wydał wyrok w sprawie o sygn. P 20/16, w którym orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r., w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...)r., które przed dniem 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy.

Konsekwencją każdego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, wynikającą z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, jest to, że takie orzeczenie stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. 2020r., poz. 53), zwana dalej ustawą emerytalną, nie zawiera odpowiedniej regulacji określającej wprost zasady i tryb postępowania w omawianym przypadku. Jednak orzeczenie, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, stanowi samodzielną i szczególną podstawę wznowienia postępowania wymienioną expressis verbis w przepisach regulujących postępowanie zarówno sądowe (art. 401 ¹ k.p.c. i art. 540 § 2 k.p.k.), jak i administracyjne (art. 145a k.p.a.).

W rozpatrywanym przypadku wobec faktu, że w dniu 6 marca 2019r. Trybunał Konstytucyjny wydał wymienione wcześniej orzeczenie, a ubezpieczona w terminie wystąpiła ze skargą o wznowienie postępowania, organ rentowy, stosując powołany art. 145a k.p.a. w związku z art. 149 § 1 k.p.a. wznowił postępowanie w sprawie emerytury przyznanej decyzją z dnia 20 sierpnia 2013r. Tego rodzaju postanowienie wznawiające postępowanie – w myśl art. 149 § 2 k.p.a. - stanowi następnie podstawę do przeprowadzenia postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy. Rodzaj rozstrzygnięć co do istoty, jakie mogą być wydane, określa natomiast art. 151 k.p.a., który w § 1 przewiduje, że organ administracji publicznej, o którym mowa w art. 150, po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 149 § 2 wydaje decyzję, w której:

1.  odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b, albo

2.  uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

Mimo, że zacytowany przepis odwołuje się m.in. do art. 145a § 1 k.p.a. i przewiduje możliwość żądania wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, to art. 146 § 1 k.p.a. wskazuje, że uchylenie decyzji z tej przyczyny nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. Właśnie na ten przepis powołał się organ rentowy odmawiając uchylenia decyzji z dnia 20 sierpnia 2013r. W ocenie Sądu, w rozpatrywanej sprawie nie można było jednak przyjąć, że organ rentowy skutecznie doręczył ubezpieczonej ww. decyzję na podstawie tego tylko, że decyzja nie została zwrócona do organu rentowego, co podniósł pełnomocnik Zakładu na rozprawie w dniu 21 maja 2020r. (k. 40 a.s.). Zdaniem Sądu tego rodzaju domniemanie nie ma oparcia w przepisach prawa i jest nieuprawnione. W rozpatrywanej sprawie tego rodzaju domniemania nie można konstruować również z uwagi na okoliczności faktyczne. W aktach brak jest bowiem jakiegokolwiek dowodu, że decyzja z dnia 20 sierpnia 2013r. została do ubezpieczonej wysłana. Na decyzji z ww. daty nie ma adnotacji o wysyłce i dacie, w której to nastąpiło. Organ rentowy nie przedstawił poza tym innych dowodów, na podstawie których można byłoby ustalić, że decyzja z 20 sierpnia 2013r. została do B. T. wysłana. Wprawdzie na rozprawie pełnomocnik Zakładu powołał się na okoliczność wysyłki decyzji listem zwykłym, jego twierdzenie jest jednak niewystarczające i z racji tego, że nie znajduje oparcia w materiale dowodowym, Sąd przyjął, że organ rentowy w ogóle nie wykazał nie tylko daty doręczenia decyzji z 20 sierpnia 2013r., ale nawet faktu i daty jej wysyłki do ubezpieczonej.

Zakładając jednak, że decyzja została wysłana B. T., jak wskazał organ rentowy, Sąd i tak nie znalazł podstaw do zaaprobowania stanowiska Zakładu. Fakt wysyłki takiej decyzji listem zwykłym nie jest przedmiotem zarzutów i nie narusza obowiązujących przepisów. Zgodnie z brzmieniem art. 71a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U z 2020r. poz. 266) Zakład może przesyłać pisma i decyzje listem zwykłym. Jednak w takim przypadku, w razie sporu, ciężar dowodu doręczenia pisma lub decyzji, o których mowa w ust. 1, spoczywa na Zakładzie (art. 71a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Inaczej mówiąc, przesyłanie przez Zakład korespondencji listem zwykłym powoduje, że to Zakład, a nie osoba, do której przesyłka jest kierowana, winien jednoznacznie wykazać, w jakiej dacie decyzja została doręczona. Okoliczność, że przepis art. 71a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych umożliwia doręczenia decyzji listem zwykłym, nie zwalnia więc organu rentowego z dowodzenia faktu skutecznego doręczenia decyzji administracyjnej. Nie można zatem obciążać ubezpieczonej ciężarem dowodu wykazywania, że decyzja nie została jej doręczona, a może i więcej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 lutego 2020r. (III AUa 461/19, Lex nr 2923459), nawet jeżeli decyzja o przyznaniu emerytury w wieku powszechnym została doręczona, to rolą organu rentowego jest wskazanie w jakiej dacie to nastąpiło, przy czym nie jest wystarczające jedynie domniemanie faktyczne daty doręczenia. Fakt, że ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie emerytury w związku z uzyskaniem powszechnego wieku emerytalnego, a następnie kontynuowała pobieranie emerytury, nie prowadzi do domniemania faktycznego skutecznego doręczenia decyzji administracyjnej w określonej dacie. Ubezpieczona mogła pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu, że wystarczające było zweryfikowanie przez organ rentowy wysokości świadczenia emerytalnego, w związku z czym było ono dalej wypłacane.

Zdaniem Sądu, dla możliwości przyjęcia upływu pięcioletniego terminu w przedmiotowej sprawie bez znaczenia pozostaje również okoliczność złożenia przez B. T. wniosku o przeliczenie świadczenia emerytalnego. Nie dowodzi ona tego, że ubezpieczona decyzję o przyznaniu emerytury powszechnej odebrała w takiej dacie, że termin pięcioletni upłynął.

Podsumowując, z uwagi brak dowodu doręczenia decyzji z dnia 20 sierpnia 2013r. i twierdzenia ubezpieczonej w tym zakresie, nie sposób ustalić czy i kiedy do doręczenia doszło. Tym samym brak podstaw, by przyjąć, że upłynął pięcioletni termin, o którym mowa w treści art. 146 § 1 k.p.a. W tym stanie rzeczy zachodziły podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji. Skoro organ rentowy mimo, że był zobligowany uchylić decyzję z dnia 20 sierpnia 2013r. i wydać nową z równoczesnym przyznaniem stosownego wyrównania za cały okres, w którym obliczano emeryturę z pomniejszaniem jej wysokości o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, a tego nie uczynił, to Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił decyzję, o czym orzekł w sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł, stosując art. 98 k.p.c. Stroną przegrywającą w procesie był organ rentowy i został zobowiązany do uiszczenia na rzecz ubezpieczonej kosztów zastępstwa procesowego w stawce minimalnej, tj. 180,00 zł, ustalonej zgodnie z § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i aktami organu rentowego doręczyć (...)