Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 maja 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 maja 2020 r. w Warszawie

sprawy Ł. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o wysokość zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek

na skutek odwołania Ł. T.

od decyzji z dnia 8 maja 2019 r., numer: (...),

z dnia 26 czerwca 2019 r., numer: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 8 maja 2019 roku, numer: (...) w ten sposób, że stwierdza, że Ł. T. nie jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od stycznia 2012 roku do listopada 2012 roku oraz z tytułu odsetek za zwłokę,

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 26 czerwca 2019 roku, numer: (...) w ten sposób, że stwierdza, że Ł. T. nie jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od sierpnia 2007 roku do grudnia 2011 roku oraz z tytułu odsetek za zwłokę.

UZASADNIENIE

W dniu 13 czerwca 2019r. Ł. T. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 8 maja 2019r., znak: (...), stwierdzającej zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy wraz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 16.465,92 zł.

Odwołujący zarzucił wydanie decyzji mimo upływu przedawnienia i wniósł o jej zmianę poprzez umorzenie postępowania oraz wydanie decyzji w zakresie przedawnienia składek. Ponadto opisał swoją trudną sytuację życiową i zdrowotną, i wniósł o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, wskazując że nie jest w stanie doprecyzować swojego stanowiska do czasu rozpoznania jego wniosku. Jednocześnie zażądał, by Sąd przeprowadził przesłuchanie jego osoby oraz dopuścił dowód z opinii na temat stanu jego zdrowia (odwołanie z dnia 12 czerwca 2019r., k. 4-7 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 15 lipca 2019 marca 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o odrzucenie odwołania na podstawie art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. jako wniesionego w formie niedopuszczonej przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, ewentualnie - w przypadku, jeżeli Sąd uzna za dopuszczalne merytoryczne rozpoznanie odwołania – o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od odwołującego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zwrotu kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że odwołanie od decyzji zostało złożone w formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem platformy ePUAP. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach (art. 180 § 1 k.p.a.). Zgodnie z uregulowaniami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Odwołanie od decyzji ZUS wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Zakładu, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę (art. 83 ust. 2 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Analogiczne uregulowania znajdują się w art. 477 ⁹ § 1 k.p.c.

W ocenie organu rentowego do składania odwołań od decyzji ZUS do sądu nie stosuje się procedury przewidzianej w art. 63 ust. 3a Kodeksu postępowania administracyjnego, który przewiduje możliwość wnoszenia podań, żądań, wyjaśnień, odwołań, zażaleń w formie dokumentu elektronicznego. Wynika to z tego, że odwołanie od decyzji wydanej przez Zakład nie jest odwołaniem złożonym w trybie administracyjnym i dlatego przewidziana w k.p.a. forma nie ma do niego zastosowania. W związku z tym odwołanie wniesione przez Ł. T. za pomocą platformy ePUAP nie zostało złożone zgodnie z przepisami regulującymi sposób wnoszenia odwołań od decyzji ZUS i w ocenie organu rentowego winno zostać odrzucone.

Odnosząc się do podniesionego przez odwołującego zarzutu przedawnienia należności składkowych, określonych w decyzji, organ rentowy wskazał, iż nie może być uwzględniony. Instytucja przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne uregulowana jest w art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 24 ust. 4 ww. ustawy należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Stosownie zaś do przepisu art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. W rozważanym przypadku w ocenie organu rentowego bieg terminu przedawnienia składek uległ zawieszeniu od dnia doręczenia odwołującemu zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji, tj. 4 maja 2017r., do dnia uprawomocnienia się decyzji o wysokości zadłużenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 15 lipca 2019r., k. 8-9 a.s.).

W dniu 1 sierpnia 2019r. Ł. T. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 26 czerwca 2019r., znak: (...), stwierdzającej zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy wraz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 72.013,34 zł. Uzasadniając swe stanowisko odwołujący sformułował te same wnioski i zarzuty, jak w odwołaniu od decyzji z dnia 8 maja 2019r. (odwołanie z dnia 1 sierpnia 2020r., k. 2-4 akt o sygn. VII U 4155/19).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od odwołującego na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zwrotu kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał taką samą argumentację, jak w przypadku odwołania od decyzji z dnia 8 maja 2019r., z tą tylko różnicą, że wedle Zakładu zawieszenie biegu przedawnienia należności składkowych określonych w decyzji z 26 czerwca 2019r. nastąpiło od dnia doręczenia zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji, tj. 13 maja 2019r. (odpowiedź na odwołanie z dnia 30 sierpnia 2019r., k. 5 akt o sygn. VII U 4155/19).

W dniu 16 października 2019r., na podstawie art. 219 k.p.c., sprawa z odwołania Ł. T. od decyzji z dnia 26 czerwca 2019r., zarejestrowana pod sygn. akt VII U 4155/19, została połączona ze sprawą o sygn. akt VII U 3779/19 dotyczącą odwołania od decyzji tego samego odwołującego od decyzji z dnia 8 maja 2019r., celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z dnia 16 października 2019r., k. 9 akt o sygn. VII U 4155/19).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 15 stycznia 2005r. do 30 listopada 2012r. Ł. T. był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (druki zgłoszenia/wyrejestrowania – akta organu rentowego). Ubezpieczony nie opłacił wszystkich należnych składek, w związku z czym od sierpnia 2007 roku powstało zadłużenie (zestawienie rozliczenia należności płatnika – akta organu rentowego).

W dniu 25 kwietnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. Inspektorat W. - P. wszczął postępowanie wyjaśniające dotyczące określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od stycznia 2005r. do listopada 2012r., zaś w dniu 8 maja 2019r. postępowanie wyjaśniające dotyczące określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od sierpnia 2007r. do grudnia 2011r. Zawiadomienia o wszczęciu postępowań wyjaśniających zostały doręczone Ł. T. odpowiednio w dniu 4 maja 2017r. i w dniu 13 maja 2019r. (zawiadomienia o wszczęciu postępowania wyjaśniającego z dnia 25 kwietnia 2017r. i z dnia 8 maja 2019r. wraz ze zwrotnymi potwierdzeniami odbioru – akta organu rentowego).

Decyzją z dnia 8 maja 2019r., znak: (...), organ rentowy stwierdził zadłużenie Ł. T. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy wraz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 16.465,92 zł., w tym:

- z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od stycznia 2012r. do listopada 2012r. w kwocie 6.794,74 i odsetek w kwocie 4.210,00 zł;

- z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od stycznia 2012r. do listopada 2012r. w kwocie 2.800,05 i odsetek w kwocie 1.737,00 zł;

- z tytułu składek na Fundusz Pracy w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od stycznia 2012r. do listopada 2012r. w kwocie 570,13 i odsetek w kwocie 354,00 zł (decyzja z dnia 8 maja 2019r. – akta organu rentowego).

Decyzją z dnia 26 czerwca 2019r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził zadłużenie Ł. T. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy wraz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 72.013,34 zł, w tym:

- z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od sierpnia 2007r. do grudnia 2011r. w kwocie 25.015,30 i odsetek w kwocie 23.627,00 zł;

- z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od sierpnia 2007r. do grudnia 2011r. w kwocie 10.231,51 i odsetek w kwocie 9.581,00 zł;

- z tytułu składek na Fundusz Pracy w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od sierpnia 2007r. do grudnia 2011r. w kwocie 1.835,53 i odsetek w kwocie 1.723,00 zł (decyzja z dnia 26 czerwca 2019r. – akta organu rentowego).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego. Wskazane dowody nie były kwestionowane przez strony i nie budziły zastrzeżeń co do ich wiarygodności.

Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. zgłoszone w odwołaniach dowód z opinii biegłego oraz dowód z przesłuchania odwołującego, albowiem uwzględniając okoliczności, na jakie zgłosił je Ł. T., były nieprzydatne dla rozpoznania niniejszej sprawy i zmierzały jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności rozważeniu podlegał wniosek organu rentowego o odrzucenie odwołania, który zdaniem Sądu nie mógł podlegać uwzględnieniu. Formułując go organ rentowy miał rację odnośnie tego, że odwołanie wnoszone od decyzji Zakładu, które pełni rolę pozwu, nie następuje w trybie przewidzianym w Kodeksie postępowania administracyjnego, ale w ramach procedury regulowanej w Kodeksie postępowania cywilnego. Natomiast Kodeks postępowania cywilnego w art. 125 § 2 ¹ wskazuje na możliwość wnoszenia pism procesowych za pomocą systemu teleinformatycznego. Ich formę, wzór, tryb przetwarzania i udostępniania oraz sposób wnoszenia określa Minister Sprawiedliwości sam lub w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji (art. 125 § 3 i 3 ¹ ), co nastąpiło w rozporządzeniach: z dnia 20 października 2015r. w sprawie sposobu wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (Dz.U. z 2015r., poz. 1783 ze zm.); z dnia 31 marca 2016r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie sposobu wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (Dz.U. z 2016r., poz. 436) oraz z dnia 26 kwietnia 2016r. w sprawie trybu zakładania i udostępniania konta w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe (Dz.U. z 2016r., poz. 637). Wymieniony przepis daje możliwość wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego nie tylko w elektronicznym postępowaniu upominawczym, ale również w tzw. tradycyjnych postępowaniach cywilnych. Skorelowany jest z nim art. 126 § 5 k.p.c., który przewiduje, że pismo procesowe wniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

W przedmiotowej sprawie odwołujący skorzystał z ww. możliwości, zatem Sąd ocenił, iż forma złożenia odwołania pozostaje zgodna z przeanalizowanymi przepisami. Gdyby tak nie było, to wbrew stanowisku organu rentowego nie zachodziłyby podstawy do odrzucenia odwołania, ale wszczęcia procedury z art. 467 k.p.c. Tak się jednak nie stało z przyczyn omówionych. Sąd przystąpił zatem do analizy zaskarżonych decyzji i zarzutów, jakie pod ich adresem zgłosił Ł. T.. Te argumenty, jakimi się posłużył, nie wiadomo czy tylko na potrzeby ustanowienia pełnomocnika z urzędu, czy także kwestionując wydane przez Zakład decyzje, a dotyczące jego sytuacji osobistej i zdrowotnej, nie mają znaczenia w rozpatrywanej sprawie dotyczącej wysokości zadłużenia z tytułu składek. Tego rodzaju zadłużenie, w przypadku niepłacenia składek, powstaje niezależnie od tego jaka jest finansowa czy osobista sytuacja ubezpieczonego. Argumentacją, o której mowa, Sąd więc szerzej się nie zajmował, pomijając wnioski dowodowe, które w tym zakresie zgłosił odwołujący. W ocenie Sądu najistotniejszy był zarzut Ł. T. dotyczący przedawnienia należności z tytułu składek.

W obecnym stanie prawnym na podstawie ustawy z dnia 16 września 2011r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz. 1378), z dniem 1 stycznia 2012r. uległ skróceniu termin przedawnienia należności z tytułu składek z 10 do 5 lat i taki też będzie miał zastosowanie do należności spornych w przedmiotowej sprawie. Wprawdzie większość z należności składkowych nie została uiszczona za okres przypadający przed 1 stycznia 2012r., kiedy obowiązywał 10 letni termin przedawnienia, jednak zgodnie z art. 27 ust. 1 powołanej ustawy, do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012r. Wedle zasady wynikającej z tego przepisu do należności składkowych nieprzedawnionych do 1 stycznia 2012 r. (według starych zasad z zastosowaniem 10-letniego okresu przedawnienia) ma więc zastosowanie 5-letni termin przedawnienia, z tym jednakże bardzo istotnym zastrzeżeniem, że liczy się go nie od daty ich wymagalności, tak jak o tym stanowi art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale od dnia 1 stycznia 2012r. Wyjątek od tej zasady ustanawia ust. 2 przywołanego przepisu, w myśl którego jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Powołana regulacja oznacza zatem, że wybór odpowiedniego terminu przedawnienia 5-letniego (liczonego od dnia 1 stycznia 2012r.) lub 10-letniego (liczonego od daty wymagalności składki) zależy od tego, który z nich upłynie wcześniej. W przedmiotowej sprawie do wszystkich należności składkowych należało stosować 5 - letni termin przedawnienia, bo jego upływ nastąpił wcześniej. Początek biegu przedawnienia był jednak różny. W przypadku należności składkowych za okres od sierpnia 2007r. do grudnia 2011r. przypadał na 1 stycznia 2012r. i powinien zakończyć się odpowiednio z dniem 1 stycznia 2017r. Natomiast w przypadku należności składkowych za okres od stycznia 2012r. do listopada 2012r. początek biegu przedawnienia to odpowiednio 10 lutego 2012r., 10 marca 2012r., 10 kwietnia 2012r., 10 maja 2012r., 10 czerwca 2012r., 10 lipca 2012r., 10 sierpnia 2012r., 10 września 2012r., 10 listopada 2012r. i 10 grudnia 2012r. Daty, w których te należności się przedawniły to z kolei: 10 lutego 2017r., 10 marca 2017r., 10 kwietnia 2017r., 10 maja 2017r., 10 czerwca 2017r., 10 lipca 2017r., 10 sierpnia 2017r., 10 września 2017r., 10 listopada 2017r. i 10 grudnia 2017r.

Organ rentowy wskazał na zawieszenie biegu przedawnienia należności składkowych za ww. okresy, z uwagi na brzmienie art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wskazany przepis, który został dodany począwszy od 20 lipca 2011r., stanowi, że w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Według organu rentowego interpretacja wskazanego przepisu daje podstawy do przyjęcia, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia składek nastąpiło w rozpatrywanej sprawie od dnia doręczenia zawiadomienia o wszczęciu postępowania, tj. od 4 maja 2017r. i od 13 maja 2019r. Sąd Okręgowy interpretacji leżącej u podstaw takiego założenia, nie podziela. Zdaniem Sądu Okręgowego, wedle wskazanego przepisu, zawieszenie biegu terminu przedawnienia zależy od wszczęcia postępowania o podstawę wymiaru składek lub obowiązek ich opłacenia i następuje z momentem wydania decyzji w tym przedmiocie, zaś prawomocność decyzji decyduje wyłącznie o zakończeniu stanu zawieszenia. Prościej rzecz ujmując, stosownie do treści art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wydanie przez organ rentowy decyzji ustalającej podstawę wymiaru składek lub obowiązek ich opłacenia rozpoczyna zawieszenie biegu terminu przedawnienia składek objętych tą decyzją i stan ten kończy się z dniem jej uprawomocnienia. Sąd ubezpieczeń społecznych może więc stwierdzić przedawnienie składek tylko wtedy, jeśli nastąpiło ono przed wydaniem decyzji wszczynającej postępowanie o ustalenie podstawy wymiaru składek lub obowiązku ich opłacenia ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 1 lipca 2014r., sygn. akt III AUa 142/14 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 września 2017r., sygn. akt III AUa 47/17). Takie stanowisko zostało wyrażone również w orzeczeniu wydanych przez Sąd Najwyższy w dniu 29 maja 2013r. (sygn. akt I UK 613/12).

Powyższe oznacza, że jako datę zawieszenia biegu przedawnienia należności z tytułu składek należy przyjąć datę wydania decyzji określającej zaległości z tego tytułu, nie zaś datę wszczęcia postępowania zmierzającego do wydania takiej decyzji.

W rozpatrywanej sprawie decyzje określające zadłużenie zostały wydane 8 maja 2019r. i 26 czerwca 2019r., zatem do wskazanych dat przedawnieniu uległy wszystkie należności z tytułu składek za okres od sierpnia 2007r. do listopada 2012r., ujęte w zaskarżonych decyzjach. Jednak nawet, gdyby przyjąć argumentację organu rentowego, że bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna, to i tak większość składek uległaby przedawnieniu, poza składkami za kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik i listopad 2012r., albowiem należy mieć na uwadze, że dopiero 4 maja 2017r. i 13 maja 2019r. doręczono Ł. T. zawiadomienia o wszczęciu postępowania wyjaśniającego. Wówczas przedawnienie należności za okres od sierpnia 2007r. do marca 2012r. już nastąpiło.

Mając na względzie powyższe, odwołania Ł. T. podlegały uwzględnieniu. Ponieważ składki uległy przedawnieniu, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem i aktami organu rentowego doręczyć (...)