Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2024r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2024r. w Warszawie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

przy udziale (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 29 kwietnia 2022 roku, nr (...)- (...) (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że A. S. jako pracownik płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 15 listopada 2021 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. S. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

A. S. w dniu 30 maja 2022r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 kwietnia 2022 roku, nr (...)- (...), stwierdzającej, że jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 15 listopada 2021r.

Uzasadniając odwołanie, ubezpieczona wskazała, że została zatrudniona w (...) sp. z o.o. na czas nieokreślony. W okresie od 9 marca 2021r. do 13 listopada 2021r. podpisała z płatnikiem składek umowy zlecenia, ponieważ strony chciały sprawdzić, jak będzie układała się współpraca. Po okresie 8-miesięcznej współpracy strony postanowiły nawiązać szerszy i długofalowy stosunek pracy, dlatego została podpisana umowa o pracę, ponieważ obowiązki ubezpieczonej i czas pracy wskazywał, że powinna być zawarta taka umowa. Nadto ubezpieczona okazała się dla firmy kluczowym pracownikiem. Umowa o pracę była kolejnym etapem współpracy. Spółka ceni rzetelnych i lojalnych pracowników. Odnosząc się zaś do argumentów organu rentowego przedstawionych w zaskarżonej decyzji, A. S. wskazała, że nie złożyła żadnej dokumentacji mogącej potwierdzić jej zatrudnienie z powodu poufności danych. Zgłosiła się jednak do pracodawcy z prośbą o udzielenie zgody na dołączenie przynajmniej kilku skanów e-maili, które poświadczą jej pracę i takie przedstawiła. Poza tym wskazała, że zajmowała się social mediami, czego dowodem są print screeny od strony administratora. Odnosząc się z kolei do kwestii zatrudnienia osoby na zastępstwo, ubezpieczona wskazała, że taką osobą była K. S., która została zatrudniona przez (...) sp. z o.o., również należącą do grupy (...). Do pracy były zostały przyjęte także dwie inne osoby: A. N. oraz E. Z. (1), biorąc pod uwagę, że obowiązki służbowe ubezpieczonej były bardzo rozbudowane i była potrzeba zatrudnienia dwóch osób, aby spokojniej mogły wdrożyć się w nowe obowiązki. Dalej ubezpieczona wskazała, że nie rozumie argumentu organu rentowego o niewielkiej partycypacji w systemie ubezpieczeń społecznych. Podniosła, że to prawda, że dominują w jej przeszłości krótkie okresy zatrudnienia, to jednak nie powinno rzutować na tę sprawę. Wyjaśniła, że przez kilka lat podejmowała współpracę z różnymi firmami, ponieważ szlifowała swoje kompetencje w różnych zawodach, m.in. jako kucharz, gdyż szybko się uczy. Jest osobą ambitną i podnoszącą swoje umiejętności poprzez praktykę i własną naukę. Nadto, w tamtym okresie była jeszcze studentką studiów dziennych, więc w okresie wzmożonej nauki nie podejmowała pracy albo ją ograniczała. Od czasu pandemii mocno postawiła na zmianę swojego stanowiska i branży, wykonała bardzo dużą pracę, aby podjąć nowe zatrudnienie, ponieważ wie, jak ważne jest w obecnych czasach rozszerzanie swoich kompetencji we własnym zakresie (odwołanie z dnia 26 maja 2022r., k. 3-6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając wskazane stanowisko, pełnomocnik Zakładu wyjaśnił, że w toku prowadzonego postępowania ani ubezpieczona, ani płatnik składek nie przedstawili żadnej dokumentacji mogącej potwierdzić, że zatrudnienie A. S. rzeczywiście było realizowane. Płatnik wskazał, że ze względu na poufne dane, zawarte w dokumentach, nie jest w stanie ich przedłożyć. Dalej pełnomocnik organu rentowego podkreślił, że po zaledwie 2 miesiącach od zawarcia umowy o pracę A. S. rozpoczęła absencję chorobową. Według zeznań płatnika, w związku z nieobecnością ubezpieczonej, zatrudniono nowego pracownika. Na koncie płatnika brak jest jednak zgłoszenia wskazanej osoby do ubezpieczeń. Z powyższego wynika więc, że podpisanie zakwestionowanej umowy o pracę miało na celu tylko i wyłącznie umożliwienie uzyskania przez ubezpieczoną korzyści finansowych z FUS. Świadczy o tym również i to, że złożone dokumenty i wyjaśnienia nie wskazują, jakoby zatrudnienie A. S. było konieczne i niezbędne do funkcjonowania spółki, zwłaszcza w dobie pandemii, gdy większość firm starała się ograniczać koszty zamiast je generować. Trudno zatem nie dopatrywać się w całej sytuacji planowego i zespołowego działania, którego celem miało być tylko i wyłącznie umożliwienie uzyskania przez ubezpieczoną korzyści finansowanych z FUS. Organ rentowy wskazał także, że z zapisów w Centralnym Rejestrze Ubezpieczonych wynika, że strony już wcześniej współpracowały ze sobą. A. S. od marca 2021r. współpracowała ze spółką w ramach umowy zlecenia. Umowa wygasła 14 listopada 2021r. Zawarcie obecnej umowy o pracę dało ubezpieczonej status pracownika, a tym samym wszystkie przysługujące świadczenia. Ponadto A. S. w niewielkim stopniu partycypowała w systemie ubezpieczeń społecznych. W jej historii dominują krótkie okresy zatrudnienia, przy czym są to głównie umowy zlecenia i nie obejmują dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Wszystkie przytoczone wyżej okoliczności takie, jak krótki okres od zgłoszenia do ubezpieczeń do powstania niezdolności do pracy, utworzenie nowego stanowiska dla ubezpieczonej, brak dowodów świadczenia pracy, a także fakt współpracy stron we wcześniejszym okresie, wskazują, że zatrudnienie A. S. w istocie nie miało na celu realizacji interesów płatnika i świadczenia pracy za wynagrodzeniem, a jedynie uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej oraz korzyści finansowych z FUS. Natomiast odwołanie, złożone przez A. S., nie wnosi do sprawy nowych okoliczności, które mogłyby skutkować uchyleniem zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie z dnia 8 czerwca 2022r., k. 15-16 a.s.).

Płatnik składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. przyłączył się do stanowiska A. S. (protokół rozprawy z 22 listopada 2022r., k. 218 verte a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. została wpisana do KRS pod nr (...). Rejestracja nastąpiła w dniu 8 kwietnia 2015r. Przedmiot działalności spółki związany jest działalnością agentów specjalizujących się w sprzedaży pozostałych określonych towarów oraz obejmuje kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek (PKD 46.18.Z., PKD 68.10.Z). Prezesem zarządu spółki był początkowo M. S.. Siedziba spółki mieściła się pod adresem ul. (...), (...)-(...) W. (odpis z KRS, k. 92-94 a.s.). Spółka zajmowała się wspomaganiem oraz uzdatnianiem cyfryzacji miast i krajów, stosując instrumenty pomocne w zbieraniu i przetwarzaniu informacji, dbające o bezpieczeństwo ludzi na stadionach oraz wyłapujące zachowania agresywne. Nie miała targetu, ale posiadała partnerów, którzy współpracowali z policją, z którą spółka także planowała współpracować. W spółce został przygotowany Pakiet (...). Zostały podpisane przez spółkę umowy, ale ostatecznie nie doszło do ich realizacji (zeznania P. P., k. 542 verte – 543 i 219 a.s.; korespondencja e-mail, k. 59-66 i 72-74 a.s.).

(...) sp. z o.o. należy do grupy (...), w skład której wchodzi także m.in. (...) sp. z o.o. Wskazane spółki mają tego samego właściciela, Ponadto w tym samym biurze znajdowały się siedziby obu spółek (zeznania świadka M. Z., k. 220 a.s.).

W dniu 22 kwietnia 2021r. odbyło się Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., podczas którego postanowiono odwołać prezesa zarządu M. S. i powołać do pełnienia tej funkcji P. P.. Zmiana nie została ujawniona w KRS. Wprawdzie w dniu 22 grudnia 2021r. wpłynął do sądu rejestrowego wniosek o zmianę prezesa zarządu, ale został zwrócony i nie został ponowiony (protokół z Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 22 kwietnia 2021r., k. 312-314 a.s.; pismo Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z 12 czerwca 2024r. z załącznikami, k. 475- 484 a.s.).

A. S. w 2016r. ukończyła studia licencjackie na Uniwersytecie Kardynała S. W. w W. (kwestionariusz osobowy, k. 166 a.s.). Od kwietnia 2012r. była zgłaszana do ubezpieczeń społecznych przez różne podmioty, w krótkich okresach, z kodem ubezpieczenia 0411. Poza tym podlegała zgłoszeniu jako osoba bezrobotna, a w okresie listopad – grudzień 2016r. jako pracownik (historia zatrudnienia A. S., k. 230 a.s.). W grudniu 2019r. ubezpieczona poznała (...) sp. z o.o. Była wówczas na spotkaniu informacyjnym, na które zaprosiła ją koleżanka B. C., żeby dowiedzieć się czym zajmuje się spółka. Po spotkaniu ubezpieczona w dniu 9 grudnia 2019r. podpisała umowę partnerską ze (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., na czas nieoznaczony, na podstawie której zobowiązała się m.in. do wyszukiwania i wskazywania zleceniodawcy potencjalnych klientów zainteresowanych współpracą ze zleceniodawcą, wyszukiwania i wskazywania zleceniodawcy potencjalnych usługodawców zainteresowanych współpracą ze zleceniodawcą, podejmowania i prowadzenia rozmów i negocjacji z potencjalnymi klientami oraz podmiotami zainteresowanymi współpracą ze zleceniodawcą w celu zawarcia z nimi umowy przez zleceniodawcę. Wynagrodzenie objęło prowizję bezpośrednią i pośrednią stanowiącą procent od wartości umowy klienckiej, jaka została zawarta oraz od opłaty uiszczonej przez podmiot, z którym została podjęta współpraca (umowa z dnia 9 grudnia 2019r., k. 249-256 a.s.).

W dniu 9 czerwca 2020r. A. S. podpisała z (...) (...) z siedzibą w L. umowę partnerską, na czas nieoznaczony, z takim samym zakresem obowiązków jak w umowie partnerskiej ze (...) sp. z o.o. Umowa z (...) (...) nie miała ustalonego stałego wynagrodzenia (umowa z dnia 9 czerwca 2020r., k. 256-270 i 390-404 a.s.). Szefem spółki (...) jest S. K. (1). Wskazana spółka i (...) sp. z o.o. powiązane są umową dystrybucyjną. Poza tym S. K. (1) był pełnomocnikiem spółek działających w ramach grupy kapitałowej i to on był główną osobą podejmującą decyzje we wszystkich tych spółkach (zeznania świadka S. K. (1), k. 219-220 a.s.; zeznania P. P., k. 542 verte - 543 a.s.).

W lutym 2021r. ubezpieczona otrzymała od S. K. (1) propozycję współpracy ze (...) sp. z o.o., najpierw na umowę zlecenia, a po okresie próbnym podpisana miała zostać umowa o pracę na stanowisku koordynatora strefy partnera. Obowiązki, jakie miała realizować A. S., wcześniej wykonywał J. P. – prezes zarządu (...) sp. z o.o. S. K. (1) wyłonił ubezpieczoną z grona partnerów, był zadowolony z jej pracy. Ubezpieczona zgodziła się na zaproponowane jej warunki i w dniu 9 marca 2021r. doszło do podpisania umowy zlecenia ze (...) sp. z o.o., począwszy od 9 marca 2021r. na okres 3 miesięcy. Na podstawie tej umowy A. S. zobowiązała się do koordynacji pracy biura Strefy Partnera, koordynacji komunikacji z partnerami, tworzenia struktury biura Strefy Partnera, budowania najwyższej jakości relacji z partnerami oraz nadzoru nad dokumentacją. W umowie zapisano, że współpraca będzie realizowana w siedzibie zleceniodawcy lub w jakichkolwiek innych miejscach, które w ocenie zleceniodawcy pozwolą osiągać optymalne rezultaty w zakresie świadczonych usług. Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 4.500 zł netto miesięcznie (umowa zlecenia z dnia 9 marca 2021r., k. 77-84 a.s.; zeznania A. S., k. 540 verte a.s.). Następnie w dniu 9 czerwca 2021r. strony podpisały aneks do umowy zlecenia z dnia 9 marca 2021r., ustalając, że umowa będzie obowiązywała w okresie od 9 marca 2021r. do 9 września 2021r. Zmianie uległo również wynagrodzenie od dnia 1 lipca 2021r., zostało podwyższone do kwoty 6.000,00 zł netto miesięcznie oraz została ustalona dodatkowa premia w wysokości do 100% wynagrodzenia miesięcznego (aneks do umowy zlecenia z dnia 9 czerwca 2021r., k. 85 a.s.). Po upływie okresu, na który była zawarta ww. umowa, strony w dniu 10 września 2021r. ponownie podpisały aneks do umowy zlecenia, ustalając że będzie ona obowiązywała do 14 listopada 2021r. (aneks do umowy zlecenia z dnia 10 września 2021r., k. 86 a.s.).

W dniu 15 listopada 2021r. strony podpisały umowę o pracę na czas nieokreślony, na podstawie której ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku Koordynatora Departamentu (...), w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w kwocie 6.000,00 zł netto miesięcznie plus premia uznaniowa w wysokości do 100% wynagrodzenia miesięcznego. Termin rozpoczęcia pracy określono na 15 listopada 2021r. (umowa o pracę z dnia 15 listopada 2021r., k. 87- 88 a.s.).

A. S. w trakcie zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia i umowy o pracę wykonywała te same obowiązki. Do jej zadań na zajmowanym stanowisku w całym okresie pracy dla (...) sp. z o.o. należała koordynacja pracy biura (...), koordynacja komunikacji z partnerami, tworzenie struktury biura (...), budowanie najwyższej jakości relacji z partnerami, nadzór nad dokumentacją (umowa o pracę z dnia 15 listopada 2021r., akta organu rentowego). Ubezpieczona zajmowała się również prowadzeniem mediów społecznościowych oraz organizacją spotkań biznesowych, co było kluczowym elementem strategii marketingowej firmy. Odpowiadała za kontakt z partnerami, wysyłała e-maile, dbała o salę do spotkań, przynosiła kawę i poczęstunek dla gości. Ustalała czas i kolejność spotkań, miejsce spotkania, a także powiadamiała partnerów o spotkaniach, które prowadził S. K. (1), szkoląc partnerów. Ubezpieczona czasem brała w nich udział, zdarzało się, że sporządzała notatki z takich spotkań. Ponadto drukowała umowy partnerskie, które do niej trafiały od partnerów, czasami zmieniała treść, modyfikowała po konsultacji z prezesem zarządu spółki. Ogółem koordynowała pracę strefy partnera, miała nadzór nad dokumentacją, były to głównie umowy partnerskie i umowy (...). Czasami zdarzały się także oświadczenia o wykorzystaniu wizerunku, jeśli partner był osobą publiczną i spółka chciała zrobić zdjęcie i je wykorzystać. Ubezpieczona sama nie tworzyła umów, otrzymywała draft umowy i wpisywała dane. Również w umowach z inwestorami, które spółka miała podpisywać, wprowadzała dane i kwoty, które były jej przekazane przez S. K. (1). Dodatkowo ubezpieczona organizowała branche, wernisaże czy spotkania biznesowe, podczas których odbywały się prezentacje spółki. Współpracowała z A. P. (aktualnie noszącą nazwisko M.). Kilka razy w miesiącu w celu wyjaśnienia różnych kwestii kontaktowała się także z T. K. – właścicielem biura rachunkowego, obsługującego (...) sp. z o.o. Czas pracy A. S. w całym okresie pracy obejmował godziny 9:00 – 17:00. Ubezpieczona pracowała od poniedziałku do piątku, ale również w inne dni oraz w godzinach wykraczających poza ustalone przez S. K. (1). Wynikało to z szerokiego zakresu jej obowiązków i wdrażania się w zakres zadań. Miejsce pracy ubezpieczonej znajdowało się w siedzibie spółki w W. przy ulicy (...) oraz przy Alei (...), a czasem poza nią. Było ustalane przez S. K. (1), któremu ubezpieczona asystowała. Głównie S. K. (1) korzystał z jej pracy, sprawował nadzór nad jej pracą oraz wydawał polecania. Częściowo polecenia do ubezpieczonej kierował także P. P. – prezes zarządu (...) sp. z o.o. Zdarzało się również, że o wykonanie pewnych prac prosili ubezpieczoną prezesi zarządu innych spółek z grupy kapitałowej. (...) sp. z o.o. nie posiadała już biura, ubezpieczona – zgodnie z poleceniem S. K. (1) – pracowała albo w domu, albo w lobby hotelu przy ul. (...) w W.. Z uwagi na to, że w spółce używano programu (...) do zarządzania projektami, to ubezpieczona tam odnotowywała wykonywane prace, co w najszerszym zakresie widział S. K. (1), w ograniczonym zaś P. P.. We wskazanym programie każdy pracownik miał swoje foldery z prowadzonymi projektami/zadaniami. Ubezpieczona po zawarciu umowy o pracę podpisywała się na liście obecności. Wcześniej tego nie robiła, ale czas jej pracy był narzucony i kontrolowany przez S. K. (1) (screeny social mediów za okres 15 listopada 2021r. – 17 stycznia 2022r., k. 11 - 12 a.s.; korespondencja e-mail, k. 11-12 i 34-74 a.s.; ewidencja czasu pracy za listopad 2021r., grudzień 2021r., styczeń 2022r., k. 144-146 a.s.; listy płac, k. 147, 149, 151 a.s.; potwierdzenia odbioru gotówki, k. 153-155 a.s.; zeznania świadka T. K., k. 219 a.s.; zeznania świadka S. K. (1), k. 219v-220 i 540 a.s.; zeznania świadka M. Z., k. 220 a.s.; zeznania świadka A. M., k. 220 a.s.; zeznania świadka R. P. (1), k. 220 verte - 221 a.s.; zeznania świadka K. S., k. 361 verte - 362 a.s.; zeznania A. S., k. 540 – 542 verte; zeznania P. P., k. 542 verte - 543 a.s.).

(...) od płatnika składek ze zgłoszeniem A. S. do ubezpieczeń wpłynął do organu rentowego w dniu 22 listopada 2021r. (pismo organu rentowego z dnia 14 lipca 2023r., k. 337 a.s.). Od 17 stycznia 2022r. A. S. stała się niezdolna do pracy (bezsporne). Wiedząc o braku możliwości wykonywania pracy w związku z planowanym porodem, ubezpieczona jeszcze w okresie świadczenia pracy zaczęła poszukiwać osoby, która przejęłaby jej obowiązki. Wraz z S. K. (1) przeprowadziła rozmowę rekrutacyjną z K. S., która została zatrudniona w (...) sp. z o.o., bo tam były środki finansowe. Umowa o pracę z K. S. została zawarta w dniu 1 marca 2022r. na okres od 2 marca 2022r. do 1 września 2022r., ale ponieważ S. K. (1) nie był zadowolony z tej współpracy, to umowa została rozwiązana. Poza K. S. ubezpieczona rekrutowała jeszcze dwie inne osoby, które miały przejąć zakres jej zadań – E. Z. (2) i A. N.. W związku z szerokim zakresem zadań ubezpieczonej, była ona proszona przez S. K. (1) o wykonanie pewnych prac w okresie niezdolności do pracy oraz po urodzeniu dziecka. W tym czasie ubezpieczona współorganizowała kilka dużych wernisaży oraz wykonywała inne czynności, świadcząc pracę aż do dnia porodu. Jednak liczba spotkań z partnerami zaczęła spadać. W związku z tym po zakończeniu przez ubezpieczoną urlopu macierzyńskiego, ilość jej zadań była mniejsza. Spółka nie miała już w tym czasie biura, więc obowiązki ubezpieczona wykonywała albo w domu, albo – jeśli była potrzeba - w innych lokalizacjach. W tym czasie P. P., który popadł w konflikt z S. K. (1), przestał pełnić faktycznie funkcję prezesa zarządu (...) sp. z o.o. Spółka w tym czasie zalegała z zapłatą wynagrodzeń dla ubezpieczonej. Kiedy ubezpieczona powracała do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, to S. K. (1) obiecał jej zapewnienie niani dla dziecka albo opłacenie żłobka oraz mieszkanie służbowe. Obietnice te nie zostały spełnione, wobec czego A. S. zdecydowała się na rozwiązanie umowy o pracę. W dniu 17 stycznia 2024r. złożyła wypowiedzenie. Spółka zalegała ubezpieczonej z wynagrodzeniem, płaciła je w ratach, w gotówce. Osobą, która dokonywała wypłaty, był S. K. (1). Wszystkie płatności jeszcze nie zostały zrealizowane (umowa o pracę K. S., k. 203 a.s.; zeznania P. P., k. 542 verte – 543 i 219 a.s.; zeznania świadka S. K. (1), k. 540 a.s.; zeznania świadka K. S., k. 361-362 a.s.; zeznania A. S., k. 540 verte – 541 verte).

Płatnik składek (...) sp. z o.o. - poza A. S. - w 2021r. zgłaszał do ubezpieczeń społecznych również:

- W. K. od 15 stycznia 2021r. z kodem 0411 (z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym) – ZWUA od 26 marca 2021r.,

- Oleksandra P. od 6 maja 2021r. z kodem 0411 (bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) – ZWUA od 20 sierpnia 2021r.,

- R. K. od 1 czerwca 2021r. z kodem 0411 (bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) – ZWUA od 20 sierpnia 2021r.,

- O. P. od 19 lipca 2021r. z kodem 0411 (bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) – ZWUA od 20 sierpnia 2021r. (informacja ZUS z 19 grudnia 2022r., k. 229 a.s.; ).

(...) sp. z o.o. nie sporządziła sprawozdania finansowego za 2021r. Od czerwca 2020r. wystąpiły zaległości w opłacaniu składek, które pod koniec 2022r. wynosiły: z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne – 89.094,81 zł plus odsetki, koszty upomnienia i koszty egzekucyjne; z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne – 22.907,79 zł plus odsetki, koszty upomnienia i koszty egzekucyjne oraz z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 6.682,78 zł plus odsetki, koszty upomnienia i koszty egzekucyjne (informacja ZUS z 19 grudnia 2022r., k. 229 a.s.; zeznania P. P., k. 542 verte – 543 i 219 a.s.; zeznania świadka T. K., k. 219 a.s.).

Pismem z dnia 1 marca 2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił ubezpieczoną i płatnika składek o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego odnośnie zasadności zgłoszenia A. S. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej ze (...) sp. z o.o. (zawiadomienia o wszczęciu postępowania z dnia 1 marca 2022r. - akta organu rentowego).

Po zakończeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 29 kwietnia 2022r. decyzję nr (...) (...), w której stwierdził, że A. S. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 15 listopada 2021r. (decyzja z dnia 29 kwietnia 2022r., akta organu rentowego).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty oraz na podstawie zeznań świadków: T. K., S. K. (1), M. Z., A. M., R. P. (1), K. S., a także w oparciu o zeznania ubezpieczonej A. S. i prezesa zarządu płatnika składek P. P..

Dokumenty zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej, że ich treść koresponduje z tym na co wskazują osobowe środki dowodowe. Poza tym, dokonując analizy dokumentów, Sąd miał na uwadze, że wśród nich – poza dokumentami, które organ rentowy otrzymał w postępowaniu wyjaśniającym – znajdują się e-maile oraz print screeny z mediów społecznościowych, które prowadziła A. S.. Ich treść będzie jeszcze przedmiotem analizy, ale obecnie wskazać należy na wiarygodność tych dokumentów, szczególnie że na fakt wysyłania przez ubezpieczoną korespondencji e-mail czy też prowadzenia social mediów wskazywali zeznający w sprawie świadkowie. Poza tym istotne jest, że organ rentowy, który w zaskarżonej decyzji oraz jeszcze w odpowiedzi na odwołanie powołał się na brak dowodów potwierdzających pracę ubezpieczonej, do ww. dokumentów, dołączonych do odwołania, a także składanych później w toczącym się postępowaniu, w ogóle się nie odniósł. W odpowiedzi na odwołanie znajduje się jedno tylko zdanie, z którego wynika, że odwołanie w swej treści nie wnosi do sprawy nowych okoliczności. Zarazem organ rentowy nie odniósł się do załączników do odwołania w postaci korespondencji e-mail i print screenów, potwierdzających pracę A. S., na którą wskazywali później świadkowie. Wobec braku stanowiska Zakładu odnośnie tych dokumentów, przyjąć można, że organ rentowy ich nie kwestionował. Wskazane dokumenty zostały więc ocenione jako wiarygodne, a zarazem potwierdzające prace, jakie na rzecz płatnika składek wykonywała ubezpieczona.

Sąd dał wiarę również zeznaniom ubezpieczonej i prezesa zarządu płatnika składek, którzy przekonująco i spójnie przedstawili okoliczności, które doprowadziły do zawarcia w dniu 15 listopada 2021r. umowy o pracę, a także opisali wykonywane przez ubezpieczoną czynności. Poza tym w przypadku prezesa zarządu płatnika składek zwraca uwagę okoliczność konfliktu, w jaki popadł on z S. K. (1) i faktycznego wyłączenia się z prac (...) sp. z o.o. P. P. zarzucał S. K. (1) działania o charakterze oszustwa i choć Sąd tego nie badał ani nie potwierdził w prowadzonym postępowaniu, to okoliczność nie w pełni zrozumiałego przedmiotu działalności płatnika składek oraz źródeł przychodu jest faktem, który jednak nie rzutuje na pracę ubezpieczonej, co zostanie szerzej omówione w dalszej części. W tym miejscu na potrzeby oceny zeznań wskazać należy tylko, że z uwagi na powołane okoliczności, w tym brak interesu P. P., by zeznawać korzystanie dla (...) sp. z o.o., w której tylko formalnie jest prezesem zarządu, Sąd zeznania, jakie złożył, ocenił jako istotne i wiarygodne. Wpływ na to miała także okoliczność, że prezes zarządu (...) sp. z o.o. nie pozostaje w bliskich i przyjaznych relacjach z ubezpieczoną. Wobec tego jest osobą, która nie miała żadnego interesu, by okoliczności faktyczne istotne w sprawie prezentować korzystanie dla którejś ze stron.

Oceniając zeznania stron, Sąd miał na uwadze również i to, że to, co strony zeznały potwierdzili świadkowie T. K., M. Z., A. M., R. P. (1), K. S. i częściowo S. K. (1). T. K., jako osoba reprezentująca obsługujące płatnika składek biuro rachunkowe, potwierdził kontakty z A. S. i ustalenia, jakich z nią dokonywał. M. Z. i R. P. (1), jako osoby uczestniczące w spotkaniach z partnerami oraz kontaktujące się z ubezpieczoną w różnych sprawach, wskazali na szeroki zakres prac, jakie ubezpieczona wykonywała w strefie partnera, koordynując i organizując wszystko, co się tam działo. Poza tym z zeznań R. P. (2) wynika okoliczność prac A. S. związanych z obsługą social mediów oraz obsługa korespondencji e-mail. A. M. z kolei potwierdziła współpracę z ubezpieczoną w obszarze marketingu i social mediów i zadania, jakie ubezpieczona w tym zakresie wykonywała. Poza tym z zeznań A. M. oraz M. Z. i R. P. (1) wynikają spójne informacje o czasie pracy ubezpieczonej. Z kolei K. S. potwierdziła rekrutację jej osoby prowadzoną przez A. S., przejęcie zadań ubezpieczonej oraz kwestie związane z pracą, jaką ubezpieczona wykonywała mimo zwolnień lekarskich i urlopu macierzyńskiego.

Zeznania wskazanych świadków, jako korespondujące ze sobą oraz spójne z dokumentami i zeznaniami stron, Sąd ocenił jako wiarygodne, tym bardziej że świadkowie nie mieli interesu, by okoliczności faktyczne przedstawić korzystanie dla ubezpieczonej czy płatnika składek, gdyż nigdy w (...) sp. z o.o. nie pracowali, a niektórzy (K. S.) zakończyli współpracę w ramach grupy kapitałowej w okolicznościach różnie przez strony interpretowanych.

Jeśli chodzi natomiast o zeznania S. K. (1), to w części potwierdził on to, co zeznali inni świadkowie oraz strony. Z jego zeznań wynika m.in. to, czym zajmowała się ubezpieczona oraz godziny i miejsce jej pracy. Ww. świadek wskazał także na pośredni nadzór, jaki sprawował nad A. S., jednak w tym zakresie o ile kwestia samego sprawowania nadzoru jest zgodna z tym, co zeznały strony, o tyle określenie, iż był on pośredni, odbiega o tego, co wskazali P. P. i A. S.. Ubezpieczona, podobnie jak prezes zarządu (...) sp. z o.o., wskazała że nadzór nad jej pracą sprawował właśnie S. K. (2), a tylko w niektórych kwestiach P. P.. S. K. (1) był bowiem decydentem we wszystkich sprawach w ramach grupy kapitałowej i posiadał pełnomocnictwa, zatem to on był tym, który w głównej mierze był przełożonym A. S.. Do niego także należały decyzje dotyczące rodzaju zawartych z ubezpieczoną umów oraz obietnica zatrudnienia A. S. na podstawie umowy o pracę po okresie próbnym. To potwierdziła ubezpieczona oraz P. P., S. K. (1) zaś okolicznościom tym nie zaprzeczył, ale też nie potwierdził, gdyż zasłaniał się niepamięcią. Wskazywał, że albo nie pamięta tego, co było istotne, albo w ogóle nie ma wiedzy, bo to prezes zarządu (...) sp. z o.o. podejmował decyzje. We wskazanym zakresie Sąd jednak nie dał wiary świadkowi, ustalając okoliczności, o których była mowa, na podstawie zeznań stron, a w części w oparciu o to, co zeznali świadkowie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przed przystąpieniem do analizy okoliczności, jakie zaistniały w rozpatrywanej sprawie, tytułem wstępu wskazać należy, że zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1230 – dalej u.s.u.s. lub ustawa systemowa). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na podstawie ww. ustawy, tj. w myśl art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1, pracownicy podlegają również ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Objęcie ubezpieczeniem z tytułu zatrudnienia, zgodnie z art. 13 pkt 1 u.s.u.s., następuje od dnia nawiązania stosunku pracy do jego ustania. Sam stosunek pracy i definicję pracownika określa natomiast ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1465 – dalej k.p.). Zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tego stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że brak jest dowodów potwierdzających faktyczne świadczenie pracy przez A. S.. Wydając decyzję powołał się na treść art. 58 § 2 k.c. i podkreślał, że zawarta między stronami umowa o pracę z 15 listopada 2021r. jest nieważna, jako czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Według organu rentowego jedynym celem zgłoszenia A. S. do ubezpieczeń była chęć uzyskania świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wedle przepisów Kodeksu cywilnego o nieważności oświadczeń woli można mówić w trzech przypadkach. Z art. 83 § 1 k.c. wynika, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Przy czym należy odróżnić nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do tego, by podzielić stanowisko organu rentowego, że umowa o pracę z dnia 15 listopada 2021r. jest nieważna. Faktycznie była realizowana, co potwierdził zgromadzony materiał dowodowy. Dowodem na to wskazującym są dokumenty, o których była mowa w części obejmującej ocenę dowodów, a także zeznania świadków: T. K., S. K. (1), M. Z., A. M., R. P. (1) i K. S.. Wszyscy świadkowie albo już w roku 2021r., kiedy ubezpieczona zawarła umowę o pracę, albo jak K. S. dopiero w roku następnym, wykonywali czynności w ramach grupy kapitałowej, w tym na rzecz płatnika składek albo z płatnikiem składek współpracowali i mieli kontakt z A. S.. Nie był on jednorazowy czy sporadyczny, tylko powtarzalny, wielokrotny, a w niektórych przypadkach nawet stały. Świadkowie mieli więc możliwość dokonania obserwacji w zakresie prac, które ubezpieczona realizowała. Ich relacja, opisująca zakres zadań A. S., jest spójna i wskazuje, że ubezpieczona zajmowała się koordynacją pracy biura (...), koordynacją komunikacji z partnerami, a także tworzeniem struktury biura (...) i nadzorem nad dokumentacją. Do jej zadań należało także prowadzenie mediów społecznościowych oraz organizacja spotkań biznesowych – ustalenie miejsca, terminu i kolejności odbycia takich spotkań, jak również ich przygotowanie, powiadomienie partnerów, zorganizowanie sali, poczęstunku, a czasem również udział w takich spotkaniach i sporządzanie z nich notatek. Dodatkowo ubezpieczona odpowiadała za kontakt z partnerami, wysyłała e-maile, drukowała umowy partnerskie, a czasami modyfikowała ich treść lub wpisywała dane. A. S. organizowała także branche czy wernisaże i w ramach tego współpracowała z A. P. (obecnie M.). Kontaktowała się również z księgowym T. K., co T. K. potwierdził. Zakres jej zadań był więc bardzo szeroki, co akcentował szczególnie P. P., ale także świadkowie. Potwierdzeniem wykonywania zadań, o których mowa, poza świadkami, są również dokumenty w postaci e-maili czy print screenów z mediów społecznościowych. Korespondencja e-mail potwierdza, że A. S. wysyłała różne informacje do partnerów, koordynując strefę (...), natomiast print screeny wskazują, że to właśnie ona była osobą publikującą różne posty.

Zdaniem Sądu, nie było zatem podstaw, aby kwestionować, że praca powierzona A. S. w ramach umowy o pracę była przez nią wykonywana, co organ rentowy czynił, zarzucając brak dowodów potwierdzających świadczenie takiej pracy. Tym samym nie było też przesłanek, by przyjąć pozorność poddanej analizie umowy o pracę. Zgodnie z tym, co zostało wskazane, o pozorności danej umowy decydują okoliczności określone w art. 83 § 1 k.c., które występować muszą w czasie składania przez strony oświadczeń woli. Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Jeżeli jednak pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca tę pracę przyjmował, to w takim przypadku nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 października 2005r., I UK 32/05, OSNP 2006/15-16/249 oraz w wyroku z 12 lipca 2012r., II UK 14/12, Lex nr 1216864).

W analizowanym przypadku A. S. faktycznie wykonywała pracę na podstawie umowy zawartej ze (...) sp. z o.o. i działo się to w reżimie wynikającym z art. 22 k.p. Z ustaleń faktycznych dokonanych w tym zakresie wynika, że ubezpieczona wykonywała pracę osobiście i pracodawca wypłacał jej wynagrodzenie. Co prawda występowały opóźnienia w wypłatach, należności za pracę były wypłacane w ratach, a w części ubezpieczona dotychczas ich nie otrzymała. To nie oznacza jednak, że relacja łącząca strony była pozorna bądź nieważna z innych przyczyn. Po pierwsze, zwraca uwagę, że ubezpieczonej oraz osób reprezentujących (...) sp. z o.o. nie łączyła i nie łączy bliska relacja, co mogłoby rodzić podejrzenia we wskazanym aspekcie dotyczącym wypłaty wynagrodzeń. Po drugie, ubezpieczona za część okresu dostała należność za pracę, co świadczy, że umowa zakwestionowana przez ZUS była odpłatna, tylko płatnik składek nie wywiązywał się ze swoich obowiązków. Po trzecie, poza ubezpieczoną, na fakt niewypłacenia wszystkich należności wskazywali P. P. i K. S.. Ta ostatnia osoba była wprawdzie zatrudniona w (...) sp. z o.o., ale wszystkie spółki działające w ramach (...) (...) były ściśle powiązane, co nie jest bez znaczenia. Po czwarte, ubezpieczona ostatecznie zdecydowała o zakończeniu stosunku pracy z uwagi na brak wypłaty i co ważne, nie miała żadnego wpływu na kwestie związane z płatnościami. W ramach zakresu obowiązków, który został jej powierzony, takich zadań nie wykonywała. Swoją pracę wykonywała należycie, poświęcając na to nie tylko godziny ponadnormatywne, ale także czas, kiedy była na zwolnieniu lekarskim i urlopie macierzyńskim. Działała przy tym w przekonaniu, że pracodawca doceni i nagrodzi jej pracę, szczególnie że były jej składane różne obietnice. Ostatecznie tak się jednak nie stało, co nie oznacza, że ubezpieczona ma ponieść za to odpowiedzialność, szczególnie w sytuacji pełnego zaangażowania w wykonywaną pracę. To samo dotyczy także zaległości, jakie płatnik składek posiada w ZUS. A. S., jako pracownik, realizowała swoją pracę, a kwestia uiszczenia składek i pozyskania środków na ten cel leżała nie po jej stronie. Jako pracownik nie może więc za to odpowiadać i być karana wyłączeniem z ubezpieczeń społecznych w sytuacji, kiedy należycie wywiązywała się z obowiązków. To płatnik składek swoje obowiązki zaniedbywał, o czym świadczy nie tylko kwestia nieuiszczania składek, ale również opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia bądź w ogóle zaniechanie wypłaty należności za pracę. Zdaniem Sądu o tym, że płatnik działał wbrew przepisom świadczy także i to, że A. S. została zatrudniona na umowę zlecenia w sytuacji, kiedy stosunek prawny łączący ją ze (...) sp. z o.o. od początku nosił cechy stosunku pracy, gdyż ubezpieczona od 9 marca 2021 roku przez cały czas wykonywała pracę osobiście i była podporządkowana w sposób, na jaki wskazuje art. 22 k.p. Podporządkowanie przejawiało się wykonywaniem poleceń bezpośredniego przełożonego - głównie S. K. (1), a częściowo również P. P.. To te osoby, ale najczęściej S. K. (1), wydawały polecenia ubezpieczonej i nadzorowały jej pracę. Ubezpieczona była także zobowiązana, aby pracować w miejscu wyznaczonym przez ww. osoby – przeważnie przez S. K. (1). Nie mogła sama decydować o miejscu wykonywania pracy bez wiedzy wskazanej osoby. Poza tym była zobowiązana pracować w godzinach 9:00-17:00, a bywało że dłużej. Potwierdził to S. K. (1) zeznając „z tego co widziałem, miała 8 godzinny dzień pracy (…)”. Również P. P. na to wskazał, zeznając że ubezpieczona sama nie mogła sobie godzin pracy narzucać. Zeznał także, że miejsce pracy było narzucone przez S. K. (1). Wszystko to występowało w relacji stron od początku, kiedy umowa zlecenia została zawarta. Miała ona początkowo taką formę, gdyż co wskazali ubezpieczona i P. P., z taką propozycją wyszedł płatnik składek, tłumacząc swoje działania koniecznością sprawdzenia pracownika i przebycia przez niego okresu próbnego. Tymczasem w takiej sytuacji powinna być podpisana z ubezpieczoną umowa o pracę na okres próbny, bo taką przecież przewiduje kodeks pracy, nie zaś umowa zlecenia. Ubezpieczona, wierząc pracodawcy, że w końcu otrzyma umowę o pracę, zgodziła się na umowę cywilnoprawną, jej zgoda nie ma jednak żadnego znaczenia, ponieważ istotne jest brzmienie art. 22 k.p. § 1 ^{( 1 )}tego przepisu wskazuje, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Z kolei z § 1 ^{( 2)} wynika, że nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1. Nawet więc, jeśli ubezpieczona godziła się na zlecenia, nie mając wyjścia, to i tak stosunek łączący ją z płatnikiem od początku był stosunkiem pracy z powodów, które zostały przedstawione.

Biorąc pod uwagę wskazane przepisy oraz stan faktyczny przedmiotowej sprawy, organ rentowy nie może powoływać się na okoliczność, że po zawarciu umowy o pracę ubezpieczona wykonywała w rzeczywistości te same zadania i w taki sam sposób. Mimo, że faktycznie tak było, to nie świadczy to o nieważności oświadczeń stron umowy o pracę i konieczności wyłączenia A. S. z ubezpieczeń, a tylko o tym, że stosunek pracy, który strony sformalizowały od 15 listopada 2021r., trwał w rzeczywistości od 9 marca 2021r. To zaś mogłoby być podstawą co najwyższej do przeprowadzenia kontroli u płatnika składek i objęcia A. S. ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym w związku z zawarciem z (...) sp. z o.o. od daty, kiedy umowa o pracę faktycznie była realizowana. Perspektywa przyjęta przez organ rentowy okazała się jednak inna i zdaniem Sądu nie jest słuszna. Organ rentowy nie może karać pracownika wyłączeniem z ubezpieczeń społecznych i odmową wypłaty świadczeń w sytuacji, kiedy ten pracownik wykonywał pracę w warunkach określonych przez art. 22 k.p. i tylko w wyniku niezgodnej z przepisami polityki kadrowej pracodawcy musiał podpisać umowę zlecenia. Taka właśnie sytuacja powstała w przypadku ubezpieczonej, która na zatrudnienie w (...) sp. z o.o. s. zgodziła się z uwagi na obietnicę zawarcia po okresie próbnym umowy o pracę. Ostatecznie do tego doszło, ale organ rentowy biorąc pod uwagę okoliczności, które wcześniej zostały zaprezentowane, wydał zaskarżoną decyzję. W ocenie Sądu jest ona niezgodna z prawem i stanowi wyraz aprobaty dla praktyk płatników składek, które powinny być piętnowane i eliminowane. Organ rentowy powinien w takich sytuacjach podejmować inne działania. Sąd, orzekając w sprawie, mógł natomiast orzec tylko odnośnie takiego okresu, jaki obejmuje zaskarżona decyzja, w więc od 15 listopada 2021r. Zdaniem Sądu, z powodów które zostały przedstawione, ubezpieczona od tej daty, a także wcześniej - ale to nie jest przedmiotem decyzji i orzeczenia Sądu, a stanowi tylko element ustaleń faktycznych – realizowała na rzecz (...) sp. z o.o. umowę o pracę. Wykonywała pracę koordynatora Departamentu (...), w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem, osobiście oraz pod kierownictwem osoby przez (...) sp. z o.o. wyznaczonej, a także w czasie i miejscu, który został jej narzucony. Od ww. daty, a także już wcześniej, była więc pracownikiem spółki i z takiego tytułu powinna podlegać ubezpieczeniom społecznym.

Odnosząc się jeszcze do podporządkowania ubezpieczonej w relacji łączącej ją z płatnikiem składek, zaakcentować należy, że dla ważności stosunku pracy nie ma znaczenia, że S. K. (1) nie był pracownikiem (...) sp. z o.o., a także to, że zadania, jakie ubezpieczona realizowała mogły wykraczać poza obszar funkcjonowania ww. spółki. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 września 1998r., I PKN 286/98, OSNP 1999/18/585 wskazał, że art. 3 ^{( 1)} k.p. poza osobą lub organem zarządzającym jednostką organizacyjną, przyznał prawo reprezentacji w sprawach z zakresu prawa pracy także "innej wyznaczonej do tego osobie", którą nie musi być pracownik. Może nią być osoba spoza grona pracowników danego pracodawcy lub nawet osoba prawna. Wyznaczenie osoby do dokonywania za pracodawcę czynności prawnych z zakresu prawa pracy może nastąpić w każdy sposób dostatecznie ujawniający taką wolę reprezentowanego pracodawcy. Poza tym – jak wynika z wyroku SN z 10 lutego 2012r., II PK 147/11 - w ramach stosunku pracy pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie czynności określonych w umowie o pracę na rzecz innego podmiotu, co nie oznacza, że wskutek tego pracownik staje się pracownikiem owego podmiotu i że od niego należy mu się wynagrodzenie za pracę; wykonywanie pracy w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, znajdującym się w zakładzie pracy innego podmiotu i pod jego kierownictwem, nie powoduje nawiązania stosunku pracy z tym podmiotem.

W związku z powyższym mimo, że głównym przełożonym ubezpieczonej był S. K. (1), nie będący pracownikiem (...) sp. z o.o., to z racji tego, że był pełnomocnikiem, a nawet – jak wskazywał P. P. – osobą decyzyjną we wszystkich spółkach, nie przeszkadza to uznaniu istnienia stosunku pracy realizowanego przez ubezpieczoną na rzecz ww. spółki. Poza tym spółka ta – co już było sygnalizowane – miała trudny do określenia przedmiot działalności oraz źródła przychodów. Trudno ustalić też zakres powiązań między tą spółką a innymi spółkami i zasady, według których odbywała się współpraca. Może to oznaczać, że część prac A. S. wykonywała na rzecz którejś z takich spółek, np. (...) sp. z o.o. czy (...) (...) lub w ramach ich przedmiotu działalności. Mimo tego wciąż, zgodnie z obwiązującymi przepisami, może być traktowana jako pracownik (...) sp. z o.o.

Podsumowując zaprezentowane wywody, wskazać należy, że stosunek pracy nawiązany w dniu 15 listopada 2021r. pomiędzy A. S. a (...) sp. z o.o. nie może być oceniony jako nieważny z uwagi na pozorność oświadczeń stron umowy o pracę.

Brak pozorności umowy o pracę nie wyklucza jednak stwierdzenia jej nieważności w oparciu o art. 58 § 1 k.c. Powołany przepis stanowi, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Jak jednak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lutego 2012r. „sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako motywacja do podjęcia zatrudnienia nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak na przykład chęć uzyskania środków utrzymania.” (I UK 265/11, Lex nr 1169836). Również powoływana przez organ rentowy okoliczność powstania niezdolności do pracy w krótkim okresie po zatrudnieniu ubezpieczonej, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, nie miała w istocie większego znaczenia, skoro, jak stwierdzono wcześniej, między datą podjęcia pracy a datą powstania niezdolności do pracy ubezpieczona pracę faktycznie świadczyła i to nie przez okres dwóch miesięcy, lecz znacznie dłużej, bo od 9 marca 2021r. Jednak nawet, gdyby stwierdzić, że podpisanie przez ubezpieczoną spornej umowy o pracę miało związek z planowanym macierzyństwem, to wymaga podkreślenia, że samo zawarcie umowy o pracę z kobietą w okresie ciąży, choćby nawet głównym motywem tego zatrudnienia było uzyskanie świadczeń związanych z macierzyństwem, nie jest ani naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem, na co wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05). Nie ma zatem żadnych przeszkód ku temu, aby kobieta będąca w ciąży mogła podjąć pracę, nawet jeśli jedynym celem podjęcia zatrudnienia jest zagwarantowanie świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych na okres macierzyństwa, pod warunkiem, że stosunek pracy spełnia kryteria określone w art. 22 § 1 k.p. i jest realizowany.

Podstawą do stwierdzenia nieważności oświadczeń stron umowy o pracę nie może być również naruszenie zasad współżycia społecznego. Argumenty, które organ rentowy na poparcie takiego twierdzenia powołał, w większości zostały już omówione i muszą być ocenione jako niesłuszne, nie tylko w kontekście pozorności umowy o pracę i działania mającego na celu obejście prawa, ale również z uwagi na zarzucane przez ZUS naruszenie zasad współżycia społecznego. Dodatkowo, odnosząc się do kwestii nieistnienia stanowiska ubezpieczonej przed zawarciem przez nią umowy o pracę i braku zatrudnienia osoby na zastępstwo za ubezpieczoną, odwołać należy się do specyficznej sytuacji związanej z działalnością (...) sp. z o.o. Spółka ta, co było kilkukrotnie sygnalizowane, jest elementem szerszego projektu i na potrzeby oceny ważności stosunku pracy ubezpieczonej, ten aspekt należy mieć na uwadze. Istotne jest również, że P. P. wskazywał, że wszystkie spółki z tej grupy zostały stworzone przez S. K. (1), którego celem nie były działania zgodne z prawem. Ubezpieczona za to, jak S. K. (1) organizował spółki i przenosił stanowiska z jednej do drugiej nie może ponosić odpowiedzialności. Zadania, które one wykonywała, przed zawarciem z nią umowy zlecenia, wykonywał J. P. – wcześniejszy prezes zarządu (...) sp. z o.o. Natomiast w okresie niezdolności ubezpieczonej do pracy osobą, która przejęła zadania A. S. była K. S. oraz na krótki czas jeszcze dwie inne osoby. Wszystkie rekrutowała ubezpieczona, wiedząc o tym, że będzie nieobecna w pracy. Zatrudnienie K. S. nastąpiło jednak w (...) sp. z o.o. i była to decyzja S. K. (1), gdyż tam były środki finansowe. Jednak K. S. niewątpliwie była przyuczana przez A. S. do wykonywania jej obowiązków. Dla potrzeb stwierdzenia, czy ubezpieczona miała tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym fakt zatrudnienia K. S. w innej ze spółek z grupy nie ma jednak znaczenia, gdyż takich decyzji nie podejmowała A. S.. Była tylko szeregowym pracownikiem, aczkolwiek istotnym w strukturze spółek, działających w ramach grupy. Decyzje kluczowe zapadały poza nią, dlatego nie ma podstaw, aby w sytuacji niewątpliwego świadczenia pracy, wyciągać wobec niej takie konsekwencje, jak przyjął ZUS.

Przedstawiona argumentacja dotyczy również kwestii braku środków na wynagrodzenia w (...) sp. z o.o. Choć Sądowi nie udało się uzyskać dowodów potwierdzających, że ta spółka takie środki posiadała, to znów wskazać należy, że pracownik podejmując i świadcząc pracę nie bada zwykle sytuacji finansowej podmiotu, dla którego pracuje. Ubezpieczona w dobrej wierze podjęła i świadczyła pracę, uzyskując od pracodawcy różne obietnice i wobec tego - nawet, jeśli pracodawca prowadził działalność nierentowną, a może nawet niezgodną z prawem – to ubezpieczonej w związku z rzeczywistym realizowaniem zatrudnienia przysługuje tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Argumentem świadczącym o nieważności umowy o pracę podpisanej przez A. S. nie jest wreszcie niewielka partycypacja w przeszłości w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Mimo, że ubezpieczona faktycznie pracowała, zwykle krótko i u wielu podmiotów, a także miała przerwy, to trzeba pamiętać, że do 2016r. była studentką i w tym czasie jej aktywność zawodowa z uwagi na naukę mogła być obniżona. Po ukończeniu studiów (...) podejmowała zatrudnienie, z tym że praca była nieregularna, z okresami przerw, a poza tym była świadczona zwykle w oparciu o umowy cywilnoprawne. To jednak nie może wykluczać jej z ubezpieczeń społecznych w związku z zatrudnieniem w (...) sp. z o.o., ubezpieczona nie była bowiem osobą, która przez wiele lat pozostawała nieaktywna zawodowo i dopiero w związku z ciążą podjęła pracę i zaczęła opłacać składki. Poza tym pamiętać należy, że przepisy prawa nie wskazują przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. W takiej sytuacji nie ma podstaw, by z uwagi na stan, w jakim ubezpieczona się znajdowała, czynić zarzuty nawiązania nieważnego stosunku pracy, tym bardziej, że praca była przez ubezpieczoną realizowana.

Wobec tego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd dokonał zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyjęcie, że A. S. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 15 listopada 2021r.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz A. S. kwotę 180,00 zł. Wskazana kwota, stanowiąca stawkę minimalną kosztów zastępstwa procesowego, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023r., poz. 1964).