Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Rosłan-Karasińska (spr.)

Sędziowie: sędzia Małgorzata Kosicka

sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 września 2023 r. w Warszawie

sprawy G. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi Północ w Warszawie, VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 kwietnia 2023 r. sygn. akt VI U 260/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. na rzecz odwołującego się G. W. kwotę 120,00 zł (sto dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia wydania orzeczenia do dnia zapłaty.

SSO Małgorzata Kosicka SSO Monika Rosłan – Karasińska SSO Agnieszka Stachurska

Sygn. akt VII Ua 45/23

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2023 r., wydanym po rozpoznaniu sprawy z odwołania G. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z dnia 10 kwietnia 2020 r., znak: (...), zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał G. W. prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy działalności gospodarczej, jakiemu uległ w dniu 29 września 2015 r., w wysokości odpowiadającej 22% stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że odwołujący się z zawodu jest technikiem ogrodnikiem, skończył szkołę ratowników medycznych, studia z administracji. Pracował jako ratownik medyczny, sanitariusz, kierownik ochrony. Prowadził własną działalność gospodarczą w zakresie transportu chorych. G. W. jeszcze przed wypadkiem chorował na cukrzycę typu II i nadciśnienie tętnicze. Od 2011 r. odbywał konsultacje psychiatryczne, brał udział w wypadkach komunikacyjnych w 2011 r. i 2014 r., zmian pourazowych w ośrodkowym układzie nerwowym wówczas nie stwierdzono, odnotowano wstrząśnienie mózgu w 2014 r. W dniu 29 września 2015 r. o godzinie 10:50 w miejscowości B. na skrzyżowaniu ulicy (...) z ulicą (...) odwołujący się podczas wykonywania zadań w ramach prowadzonej działalności gospodarczej uległ wypadkowi drogowemu nie z jego winy, a zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy. Bezpośrednio po wypadku odwołujący przewieziony został do szpitala w P., gdzie przebywał 3 dni na Oddziale (...). W następstwie tego zdarzenia G. W. doznał urazu głowy z utratą przytomnością, stłuczenia i skręcania barku lewego. RTG barku nie wykazało zmian pourazowych kostnych. Odwołujący się korzystał z unieruchomienia kołnierzem szyjnym z uwagi na zgłaszane bóle i ograniczenie ruchomości odcinka szyjnego kręgosłupa. W dniu 2 października 2015 r. konsultowany był w poradni ortopedycznej, a w dniu 6 października 2015 r. w poradni neurologicznej. Postawiono rozpoznania: następstwa urazów obejmujące mnogie okolice ciała, samoistne nadciśnienie, cukrzyca insulinozależną, zaburzenia przemiany lipidów, bóle grzbietu, następstwa urazów głowy, następstwa zwichnięcia i skręcenia i naderwania kończyn. W tym okresie powód zgłaszał bolesność w odcinku szyjnym kręgosłupa o w zakresie ruchomości w barku lewym. Następnie leczony był w W. w Centrum Medycznym (...) w poradni neurologicznej i u neurochirurga od 6 stycznia 2015 r. do 21 maja 2018 r., gdzie na wizytach podawał skargi na nasilone bóle kręgosłupa szyjnego, bóle karku, bóle barku lewego i zawroty głowy. Po prawidłowym leczeniu zachowawczym lewy staw barkowy i kręgosłup szyjny odzyskały pełną sprawność, nie występuje niestabilność ani w lewym stawie barkowym ani w kręgosłupie szyjnym. Odwołujący odczuwa subiektywne dolegliwości, które nie są tożsame z uszczerbkiem na zdrowiu, nie powstała obiektywna i długotrwała niesprawność organizmu, nie wystąpiły ortopedyczne dolegliwości powodujące upośledzenie czynności organizmu na okres powyżej 6 miesięcy, mogące rokować poprawę. Leczenie psychiatryczne odwołujący się prowadził już od 2011 r. Natomiast po wypadku zgłosił się do psychiatry w dniu 12 października 2015 r. Podczas wizyt w październiku, listopadzie, grudniu 2015 r. opisywano: lęk, niepokój, natrętne myśli po wypadku. Odwołujący się był poddenerwowany, pobudzony, z okresami apatii, braku energii. Podczas wizyty w dniu 2 grudnia 2015 r., odnotowano zaburzenia depresyjne z powodu stanów lękowych powypadkowych. Rozpoznano zespół stresu pourazowego i zespół depresyjny. Podczas wizyt w 2016 r. dodatkowo zgłaszał zaburzenia snu, koszmary senne, suchość w ustach, zaburzenia pamięci. Miał niezbyt dobre samopoczucie mimo przyjmowanych leków i obniżony nastrój. W okresie styczeń - kwiecień 2017 r. często modyfikowano leczenie, nadal ze złym samopoczuciem, kłopotami ze snem, pamięcią, suchością w ustach, napięty, nerwowy. Podczas ostatniej wizyty odwołujący dodatkowo sygnalizował poczucie oszołomienia, otępienia, miewał przykurcze twarzy, ślinotok, przygryzał język. W dniu 13 września 2017 r. pierwszy raz miał drgawki padaczkowe, następnie napady powtarzały się z utratą świadomości i drgawkami. Przebywał wtedy na SOR w dniach 9 listopada 2017 r. i 9 grudnia 2017 r. Ataki padaczki miewał 4-5 razy w miesiącu i miał przepisane leki przeciwpadaczkowe. W badaniu EEG z dnia 27 października 2017 r. opisano niewielkie sporadyczne zmiany w przednich częściach mózgu. W MR głowy z dnia 27 października 2017 r. opisano w istocie białej okołokomorowej oraz sklepistości płatów czołowych oraz w okolicy tylnego rogu prawej komory zmiany naczyniopochodne. W kolejnych latach zgłaszał bóle kręgosłupa szyjnego z promieniowaniem do kończyn górnych i dolnych, bóle lewego barku, bóle i zawroty głowy. Stwierdzono przepukliny w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. W (...) mózgowia z dnia 12 września 2017 r. opisano niewielki oponiak 5x7 mm. na wysokości bieguna przedniego płata czołowego prawego, mózg i móżdżek bez zmian ogniskowych, drobne zwapnienia w namiocie móżdżku hypaerdensyjne ognisko najpewniej zwapnienia lub torbieli koloidowej 2 mm. w stropie komory III. Układ komorowy prawidłowej szerokości nieprzemieszczony i symetryczny, bez zmian ogniskowych i cech krwawienia. Podczas wizyt u psychiatry od września 2017 r. zgłaszał podobne dolegliwości jak wcześniej z nasilonym lękiem przed wyjściem z domu. Kolejne wpisy z wizyt lekarskich z lat 2018-2022 powtarzalne. Przebywał kilka razy na leczeniu w oddziale dziennym psychiatrycznym z rozpoznaniem zaburzeń adaptacyjnych, zespołu stresu pourazowego i uporczywych zaburzeń nastroju - typ depresyjny (dystymia). Przebywał na zwolnieniu lekarskim od 29 września 2015 r. do 4 czerwca 2016 r. i następnie od dnia 5 czerwca 2016 r. do 30 maja 2017 r. przebywał na kolejnych świadczeniach rehabilitacyjnych. Po wyczerpaniu okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie renty. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 21 lipca 2017 r. został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy do dnia 30 września 2018 r. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 7 września 2018 r. został uznany za częściowo niezdolnego do pracy do 30 września 2019 r. Decyzją z dnia 25 września 2018 r. organ rentowy przyznał mu rentę od 1 września 2018 r. do 30 września 2019 r., a orzeczeniem z dnia 22 września 2020 r. G. W. został uznany za częściowo niezdolnego do pracy do 30 września 2021 r. W dniu 27 września 2018 r. odwołujący się wystąpił z powództwem przeciwko (...) S.A. w W. o odszkodowanie w kwocie 110 000 zł, sprawa toczyła się pod sygnaturą XXV C 2053/18, a następnie IIC 538/21. W dniu 19 listopada 2019 r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu powstałego w związku z wypadkiem przy prowadzeniu działalności gospodarczej z dnia 29 września 2015 r. Orzeczeniem z dnia 11 marca 2020 r. lekarz orzecznik ZUS ustalił 0% uszczerbku na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z dnia 29 września 2015 r. Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS odwołujący się wniósł sprzeciw. Komisja lekarska uznała, że po analizie dokumentacji medycznej oraz w oparciu o badania przeprowadzone przez lekarza orzecznika ZUS w dniu 11 marca 2020 r. stwierdza brak następstw wypadku przy prowadzeniu działalności gospodarczej w dniu 29 września 2015 r. w postaci trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Decyzją z dnia 10 kwietnia 2020 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych w P. odmówił odwołującemu się prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy przy działalności gospodarczej z dnia 29 września 2015 r. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że nie ma on prawa do jednorazowego odszkodowania, ponieważ orzeczeniem z dnia 8 kwietnia 2020 r. komisja lekarska ZUS ustaliła, że uszczerbek na zdrowiu spowodowany skutkami wypadku przy działalności gospodarczej jakiemu uległ w dniu 29 września 2015 r. wynosi 0%. Obecnie odwołujący się nadal ma napady padaczkowe 2 do 3 razy w tygodniu z utratą przytomności, zwykle w dzień w godzinach po południowych lub wczesnych porannych. Często w związku z tym przebywa na SOR. Odwołujący się orzeczeniem Powiatowego Zespołu do spraw Niepełnosprawności w M. z dnia 23 lutego 2021 r. został uznany za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym z przyczyn niepełnosprawności 02-P, 05-R i 06 - E do dnia 28 lutego 2026 r. Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy oraz aktach sprawy IIC 538/21 - dokumentacja medyczna i opinii biegłego neurologa k. 35 - 44, IV Uo 49/21 i IV Uo 105/21, na podstawie dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach rentowych oraz aktach niniejszej sprawy: k. 317, plik k. 334, plik k. 381 oraz historii choroby - kserokopia z akt IIC 538/21 k. 117 - 229, a także na podstawie opinii biegłych: ortopedy k. 8-9 akt sprawy IV Uo 49/21, opinii uzupełniającej ortopedy k. 6-7 IV Uol05/21, neurologa k. 327 - 333 oraz psychiatry k. 369- 379. Treści i autentyczności dokumentów złożonych do akt sprawy żadna ze stron nie kwestionowała toteż Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy w sprawie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał odwołanie za uzasadnione. Sąd Rejonowy powołał się na treść art. 3 ust. 3 pkt 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wskazując, że za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Następnie Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 11 ust 1 ww. ustawy, który wskazuje, że ubezpieczony który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Powołał przy tym treść § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania oraz art. 12 ust 1 ww. ustawy, wskazując zasady nabycia prawa do jednorazowego odszkodowania oraz ustalenia jego wysokości.

W dalszych rozważaniach Sąd Rejonowy zaznaczył, że wobec faktu, że rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało wiedzy specjalistycznej, postanowieniem z dnia 9 lipca 2020 r. Sąd Rejonowy w Ostrołęce IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dopuścił dowód z opinii biegłych: ortopedy traumatologa, neurologa i psychiatry na okoliczność ustalenia procentowego trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jakiego doznał odwołujący się w wyniku wypadku w dniu 29 września 2015 r.

Kolejno Sąd Rejonowy powołał się na przeprowadzone w sprawie opinie biegłych zaznaczając, że zgodnie z opinią biegłego z zakresu ortopedii z powodów ortopedycznych odwołujący się nie doznał żadnego uszczerbku na zdrowiu - stałego ani długotrwałego.

Biegła z zakresu neurologii rozpoznała u odwołującego padaczkę, uraz więzadłowy kręgosłupa szyjnego, zespół adopcyjny pourazowy. Biegła neurolog wskazała, że w wyniku wypadku doszło do urazu głowy z utratą przytomności o po około 2 latach wystąpiła padaczka. W zakresie uszkodzenia głowy orzekła 0% uszczerbku na zdrowiu, w zakresie padaczki z zaburzeniami psychicznymi w zależności od ich nasilenia - 20% uszczerbku na zdrowiu. Stwierdzono, że wypadek jakiemu uległ spełnia kryteria wydarzenia traumatycznego, a obraz kliniczny może sugerować objawy zespołu stresu pourazowego. Biegła zauważyła, że w dokumentacji medycznej pojawiał się zapis o wstrząśnieniu mózgu w 2014 r., toteż poddać należy w wątpliwość czy wszystkie prezentowane objawy wynikają z wypadku z dnia 29 września 2015 r. czy też nałożył się on na skutki wcześniejszych urazów i doświadczeń traumatycznych. Następnie Sąd powołał się na opinię biegłej z zakresu psychiatrii, która zaznaczyła, że odwołujący się leczył się od 2011 psychiatrycznie i dlatego można domniemywać, że wypadek zaostrzył występujące już objawy psychiczne, ale trudno mówić o znaczącym nasileniu objawów. Wobec wątpliwości odnośnie etiologii objawów biegła zaproponowała uszczerbek w wysokości niższej niż przewiduje odpowiednia pozycja procentowa, a mianowicie 2% zauważając wpływ na stan zdrowia psychicznego również wypadku z dnia 29 września 2015 r. rozpatrywanego w przedmiotowej sprawie. Wskazała, że nie znalazła natomiast zastosowania pozycji z pkt 9 oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku ma zdrowiu niezależnie od tego czy padaczka zostałaby uznana za skutek wypadku z dnia 29 września 2015 r. czy też nie wystąpieniem napadów padaczkowych nie musi się automatycznie wiązać rozpoznanie tzw. zespołu psychoorganicznego. Nie potwierdzono zmian charakterologicznych badaniami neuropsychologicznymi. Całość dostępnych danych pozwala na postawienie diagnozy zaburzeń adaptacyjnych pkt 10a, utrwalone nerwice zwiążą z urazem czaszkowo - mózgowym (5-10%). Podsumowując, biegła podała, że w jej ocenie w wyniku rzeczonego wypadku odwołujący się doznał procentowego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 2%.

Odwołujący się w toku postępowania nie zgłaszał uwag do opinii biegłych. Zastrzeżenia do opinii biegłego z zakresu psychiatrii wniósł organ rentowy, który wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychiatry oraz neurologa. Sąd nie podzielił zarzutów organu rentowego względem opinii biegłych i nie znalazł podstaw do uwzględnienie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnych biegłych.

Sąd Rejonowy ocenił opinie sporządzone przez powołanych biegłych jako jednoznaczne i nie budzące wątpliwości z punktu widzenia metodologii, poprawności, rzetelności i prawidłowości rozumowania. Opinie biegłych były przekonywające, że sąd okoliczności sprawy uznał za dostatecznie wyjaśnione. W ocenie Sądu opinie były logiczne, spójne a wnioski poprzedzone zostały badaniem odwołującego się oraz wnikliwą analizą obszernej dokumentacji medycznej zgromadzonej zarówno w aktach sprawy jak i aktach rentowych. Sąd Rejonowy odniósł się do zarzutów do opinii biegłego psychiatry i 2% uszczerbku z punktu lOa zaznaczając, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych słusznie zauważył, że biegła psychiatra wzięła pod uwagę, iż odwołujący leczył się wcześniej psychiatrycznie od 2011 r., tj. przed wypadkiem z 2015 r. W ocenie Sądu, który podziela ustalenia biegłej, a wbrew - jak się wydaje - stanowisku ZUS, samo to nie może dyskwalifikować możliwości przypisania konkretnych schorzeń, czy ich nasilenia w związku ze zdarzeniem z 2015 r., tak jak to uczyniła biegła. Procentowy uszczerbek na zdrowiu z pkt lOa mieści się w widełkach 5-10%. Przyjęto 2% uszczerbku, mając na uwadze wpływ na stan zdrowia psychicznego G. W. również wypadku z 2015 r. Odnośnie opinii biegłego neurologa Sąd Rejonowy wskazał, że logicznym jest powiązanie przez biegłego napadów padaczki z ostatnim urazem głowy z utratą przytomności w wyniku wypadku komunikacyjnego z 2015 r. wobec powyższego, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu się prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy przy działalności gospodarczej z dnia 29 września 2015 r. w wysokości odpowiadającej 22% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ z dnia 13 kwietnia 2023 roku wraz z uzasadnieniem, k. 443, k. 447-456).

Apelację od powyższego wyroku złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie odwołania. Sądowi Rejonowemu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. przepisu art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 1, 2, 3 w związku z art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022, poz. 2189 ze zm.) poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy działalności gospodarczej z dnia 29 września 2015 r. odpowiadającego 22% - owemu stałemu lub długotrwałemu uszczerbkowi na zdrowiu, pomimo braku podstaw do ustalenia u niego uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek wypadku,

2.  naruszenie zasad prawa procesowego, tj.

- art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego i uznanie za wiarygodne i mogące stanowić podstawę do orzekania opinie biegłych sądowych z zakresu neurologii i psychiatrii w sytuacji, gdyż pozostają one w sprzeczności z opinią Komisji Lekarskiej ZUS badając ubezpieczonego w toku postępowania przed organem rentowym w zakresie ustaleń dotyczących skutków urazów spowodowanych wypadkiem z dnia 29 września 2015 r.;

- art. 278 § 1 k.p.c., art. 286 k.p.c., art. 227 k.p.c. w związku z art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. poprzez niezasadne pominięcie wniosków dowodowych organu rentowego o powołanie innych biegłych sądowych z zakresu neurologii i psychiatrii i uznanie, że okoliczności sporne zostały wyjaśnione, i w rezultacie ustalenie niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego z tytułu ww. wypadku, co spowodowało błędne przekonanie o przysługiwaniu mu prawa do jednorazowego odszkodowania z ww. tytułu.

Uzasadniając apelację, pełnomocnik organu rentowego wskazał, że spór pomiędzy ubezpieczonym a organem rentowym wyniknął na tle istnienia uszczerbku na zdrowiu i jego wysokości z tytułu zdarzenia z dnia 29 września 2015 r. zakwalifikowanego jako wypadek przy działalności gospodarczej. Lekarz orzecznik ZUS a następnie Komisja lekarska ZUS stwierdziły bowiem u odwołującego się 0% uszczerbku na zdrowiu. Dlatego zaskarżoną decyzją ZUS odmówił odwołującemu się jednorazowego odszkodowania z ww. tytułu. Apelujący wskazał na okoliczność, że Sąd powołał biegłych z zakresu ortopedii - traumatologii, neurologii i psychiatrii. Biegły z zakresu ortopedii - traumatologii nie stwierdził uszczerbku na zdrowiu odwołującego się. Biegła z zakresu neurologii w zakresie uszkodzenia głowy ustaliła 0% uszczerbku na zdrowiu, a w zakresie padaczki z zaburzeniami psychicznymi w zależności od ich nasilenia - 20% uszczerbku na zdrowiu. Według biegłej z zakresu psychiatrii odwołujący się doznał 2% - owego uszczerbku na zdrowiu. Organ rentowy kwestionował opinie biegłych neurologa i psychiatry. Sąd uznał te zastrzeżenia jako zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania i nie uwzględnił wniosków organu rentowego o powołanie innego biegłego z zakresu neurologii oraz z zakresu psychiatrii.

Organ rentowy powołał się na przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. :Dz.U. z 2022 r., poz. 2189 ze zm.) , wskazując, że w przedmiotowej sprawie Sąd przyznał odwołującemu G. W. prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy działalności gospodarczej z dnia 29 września 2015 r. w wysokości odpowiadającej 22% (dwudziestu dwu procent) stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. W ocenie organu rentowego już samo sformułowanie orzeczenia w zakresie przyznania jednorazowego odszkodowania jest wadliwe i świadczy o nieprzeprowadzeniu właściwego postępowania dowodowego, ponieważ Sąd powinien jednoznacznie ustalić, czy uszczerbek jest stały czy długotrwały. Ponadto organ rentowy wskazał, że Sąd przeprowadzał dowody na fakty dot. istnienia u ubezpieczonego G. W. stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, niezasadnie jednak oparł się na opiniach biegłych neurologa i psychiatry, którzy ustalili u odwołującego uszczerbki na zdrowiu - biegły neurolog 2%, biegły psychiatra 2%. Organ rentowy wskazał, że z materiału dowodowego wynika, że G. W. - 51-letni ubezpieczony - w dniu 29 września 2015 r. przebył wypadek komunikacyjny z utratą przytomności i urazem kręgosłupa szyjnego oraz barku lewego. W badaniu (...) głowy wykonanym po urazie nie stwierdzono żadnych zmian pourazowych w obrębie kości czaszki i tkanki mózgowej. Ubezpieczony wykonywał badanie EEG - bez czynności napadowej. Pojedyncze fala theta zarejestrowane w przednich częściach mózgu. Ubezpieczony ma napady padaczkowe od 2017 r. W 2018 r. w badaniu (...) potwierdzono obecność niewielkiego oponiaka na wysokości bieguna przedniego prawego płata czołowego. Ponadto badanie (...) nie uwidoczniło zmian pourazowych stłuczenia ogniskowego mózgu, które mogłoby stać się ogniskiem padaczkorodnym. W ocenie organu rentowego ustalenie powstania padaczki w wyniku urazu głowy z utratą przytomności bez zmian ogniskowego uszkodzenia (...) jest mało wiarygodne i nie znajduje potwierdzenia w wiedzy medycznej. Nie można także powiązać jednoznacznie tych dwóch faktów tj. urazu głowy z utratą przytomności bez zmian ogniskowych i padaczki. Stąd 20 % -owy uszczerbek na zdrowiu w związku z wypadkiem z dnia 29 września 2015 r. nie znajduje uzasadnienia merytorycznego i w ocenie organu rentowego ubezpieczony wymaga ponownej oceny przez innego niezależnego neurologa. Ustalenie urazu czaszkowo-mózgowego nie zasługuje na uwzględnienie w przypadku braku jakichkolwiek zmian w badaniu (...) czy (...) po urazie. Ustalenie 2% uszczerbku na zdrowiu w związku z przebytym wypadkiem wymaga również ponownej oceny, ponieważ ubezpieczony przebył wiele urazów, ma orzeczonych wiele uszczerbków. W związku z tym ustalenie, że obniżony nastrój jest właśnie następstwem tego urazu jest wątpliwe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że niezasadnie zatem Sąd I instancji uznał za wiarygodne opinie biegłych neurologa i psychiatry i na ich podstawie oparł swoje orzeczenie, czym naruszył przepis art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, niezasadnie przy tym uznał, że okoliczności sporne zostały wyjaśnione. Organ wskazał, że Sąd Rejonowy naruszył także przepisy art. 278 § 1 k.p.c., art. 286 k.p.c., art. 227 k.p.c. w związku z art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. poprzez niezasadne pominięcie wniosków dowodowych organu rentowego o powołanie innych biegłych sądowych z zakresu neurologii i psychiatrii zgłoszonych przez organ rentowy i uznanie, że okoliczności sporne zostały wyjaśnione. Reasumując, w ocenie organu rentowego wydany przez Sąd Rejonowy wyrok narusza zasady orzecznictwa ubezpieczeniowego w kwestii ustalania uszczerbku na zdrowiu z tytułu wypadków. Mając powyższe na względzie organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania (apelacja organu rentowego z dnia 26 maja 2023 r., k. 465-466 a.s.).

W odpowiedzi na apelację Odwołujący wniósł o oddalenie apelacji organu rentowego wskazując, że przedmiotowa sprawa trwa od długiego czasu i brak jest w jego ocenie konieczności powoływania nowych biegłych (odpowiedź na apelację z dnia 3 lipca 2023 r. k.490 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się niezasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał analizy materiału dowodowego, poczynił ustalenia w zakresie stanu faktycznego oraz zastosował przepisy, skutkiem czego zaskarżony wyrok zawiera trafne i odpowiadające prawu rozstrzygnięcie, zaś wniesiony przez organ rentowy środek zaskarżenia nie zawierał zarzutów mogących skutkować zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z tytułu wypadku przy pracy przysługuje jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 1-3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 2189), ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy, natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie. Stwierdzenie uszczerbku na zdrowiu stanowi niewątpliwie okoliczność medyczną. Ustalenie tej okoliczności następuje na zasadach określonych w odrębnej procedurze, normowanej przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 233). W myśl tej procedury, na gruncie postępowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, dokonywanie analizy w zakresie zwiększenia się uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jest realizowane lekarzy orzeczników Zakładu. Wskazać przy tym należy, że orzeczenia lekarzy orzeczników co do stanu zdrowia wnioskodawcy i wszelkich jego aspektów istotnych z perspektywy świadczenia, którego domaga się z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stanowią okoliczności faktyczne, które organ rentowy ustala w toku prowadzonego postępowania i na którego podstawie następnie stosuje przepisy prawa materialnego. Tak dokonanymi ustaleniami sąd ubezpieczeń społecznych nie jest związany i podlegają one weryfikacji w trakcie postępowania odwoławczego. W przypadku kwestionowania przez ubezpieczonych ustalonych przez organ rentowy okoliczności stanu zdrowia, ustaleń w zakresie oceny stanu zdrowia, zgodnie z art. 278 k.p.c. sąd dokonuje w oparciu o opinie biegłych z zakresu medycyny jako osób posiadających wiadomości specjalne w tej dziedzinie. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi rozeznanie i zrozumienie dziedziny (rozstrzyganej kwestii) wymagającej wiadomości specjalnych. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Biegły zachowuje niezawisłość co do merytorycznej treści opinii, co zapewnia prawidłową rolę tej opinii w postępowaniu sądowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1997 r., I CKN 44/96; z 27 października 2005 r. I UK 356/04).

Opinia biegłego sądowego, jak każdy dowód, podlega ocenie Sądu w ramach zasady swobodnej oceny dowód wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten narzuca sądowi obowiązek stosowania takiego rozumowania przy analizie materiału dowodowego, który jest zgodny z wymogami wyznaczonymi przepisami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia; Sądy są obowiązane rozważyć materiał dowodowy w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, a także odnosząc je do pozostałego materiału dowodowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98). Z uwagi na naturę dowodu z opinii biegłego, kryteria jego oceny podlegają pewnej modyfikacji. Swoistość tej oceny polega na tym, że nie chodzi tu o kwestię wiarygodności, jak przy dowodzie z zeznań świadków i stron, lecz o pozytywne lub negatywne uznanie wartości rozumowania zawartego w opinii i uzasadnienie, dlaczego pogląd biegłego trafił lub nie do przekonania sądu. Ocena ta jest dokonywana na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Sąd może więc oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności, pomijając przy tym oczywiste pomyłki czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać merytorycznych poglądów biegłego czy zamiast nich wprowadzać własne stwierdzenia. Sąd nie może oprzeć oceny opinii wyłącznie na podstawie jej konkluzji, lecz powinien sprawdzić poprawność poszczególnych elementów składających się na trafność jej wniosków końcowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 listopada 1976 r. IV CR 481/76, z 12 listopada 1970 r. I PR 350/69; z 19 grudnia 1990 r.,
I PR 148/90; z 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98). Można zatem stwierdzić, że dowód z opinii biegłego sądowego podlega ocenie pod kątem fachowości i rzetelności jej sporządzenia, logiczności i spójności formułowanych wniosków oraz ich uzasadnienia. W kontekście opinii dotyczącej stanu zdrowia należy przez to rozumieć odpowiednie odniesienie się przez biegłego do udostępnionego mu materiału dowodowego (najczęściej dokumentacji medycznej) oraz okoliczności mogących mieć znaczenie dla prawidłowej i pełnej oceny stanu zdrowia z perspektywy stanowiącej istotę sporu, jak również wskazania jakie okoliczności zdaniem biegłego prowadzą do formułowania takich a nie innych wniosków w przedmiocie dokonanej przez niego oceny okoliczności zdrowotnych badanego. Rozpoznając sprawę w kontekście podnoszonych w apelacji zarzutów Sąd Okręgowy zważył, że w toku przeprowadzonego postępowania Sąd Rejonowy przeprowadził dowody z opinii biegłych sądowych z zakresu ortopedii- lek. R. K., neurologii lek. T. P. oraz z zakresu psychiatrii lek. A. K. na okoliczność ustalenia procentowego trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jakiego doznał odwołujący się w wyniku wypadku w dniu 29 września 2015 r. na podstawie badania przedmiotowego, akt i dokumentacji lekarskiej.

Organ rentowy nie podważał opinii sporządzonej przez biegłego z zakresu ortopedii, jednak miał zastrzeżenia do opinii sporządzonych przez biegłych z zakresu neurologii i psychiatrii.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów - art. 233 k.p.c., sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Sąd pragnie przywołać również art. 278 § 1 k.p.c. który pozwala na dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w sytuacji, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości "specjalne". Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczające poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego. W ocenie Sądu II instancji bezsprzecznym jest, że ocena stanu zdrowia odwołującego, w związku ze zgłoszonym żądaniem przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania w związku wypadkiem przy pracy, wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych.

Sąd posiada kompetencję swobodnej oceny dowodów które określone są zostały wymaganiami prawa procesowego poprzez doświadczenie życiowe, reguły logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej wobec których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny ocenia materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Skuteczne postawienie zarzutu, naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c., wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

Dokonując oceny w powyższym zakresie Sąd Rejonowy wskazał, że opinie obu biegłych nie budziły wątpliwości z punktu widzenia metodologii, poprawności, rzetelności i prawidłowości rozumowania, a ponadto obie były jasne, wyczerpujące i wewnętrznie niesprzeczne. Można wprawdzie zgodzić się ze stwierdzeniem, że powyższa ocena dowodów z opinii biegłych nie była bardzo szczegółowa. Niemniej jednak zdaniem Sądu Okręgowego sposób jej sformułowania spełniał wymóg prawidłowego, zgodnego z wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. zasadą swobodnej oceny dowodów, dokonania oceny mocy i wiarygodności zebranego przez Sąd I instancji materiału dowodowego. Z tak sformułowanej oceny wynika również brak wątpliwości Sądu Rejonowego co do okoliczności dotyczących stanu zdrowia odwołującego, które wymagałyby powołania kolejnych biegły z zakresu neurologii i psychiatrii.

Sąd Okręgowy podzielił prezentowaną wyżej ocenę dowodów z opinii biegłych. Sąd Okręgowy uznał, że Sąd I instancji słusznie podzielił wnioski przedstawione przez biegłych sądowych z zakresu neurologii oraz psychiatrii. Biegła z zakresu neurologii T. P. rozpoznała u odwołującego się padaczkę, uraz więzadłowy kręgosłupa szyjnego, zespół adaptacyjno pourazowy, oraz wskazała, że do urazu głowy doszło w wyniku wypadku, a po dwóch latach od wypadku nastąpiła padaczka. Biegła z zakresu neurologii zaznaczyła w swojej opinii, że podczas przebytego wypadku odwołujący się doznał urazu głowy, kręgosłupa szyjnego i barku lewego, a po urazie był leczony przez specjalistów neurologa, ortopedę, neurochirurga i psychiatrę w Poradni Neurologiczno- Psychiatrycznej z powodu szeregu dolegliwości, które wystąpiły po przebytym wypadku, a których G. W. nie miał przed wypadkiem. Biegła wskazała, że wypadek jakiemu uległ odwołujący się spełnia kryteria wydarzenia traumatycznego a obraz kliniczny może sugerować objawy stresu pourazowego. Napady padaczkowe u odwołującego występując 2-3 razy w tygodniu, co w opinii biegłej uzasadnia przyjęcie, że uszczerbek na zdrowiu u odwołującego wynosi 20 %.

Również biegła z zakresu psychiatrii wskazała, że w jej ocenie w wyniku rzeczonego wypadku odwołujący doznał uszczerbku na zdrowiu w wysokości 2 %. Biegła A. K. w swojej opinii stwierdziła, że odwołujący cierpi na zaburzenia adaptacyjne, jednak wobec wątpliwości co do etiologii objawów procentowy uszczerbek powinien zostać określony w wysokości niższej niż przewiduje odpowiednia propozycja procentowa tj. 2 %. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy zasadnie wskazał, że okoliczność, iż odwołujący przed wypadkiem leczył się psychiatrycznie nie może dyskwalifikować możliwości przypisania konkretnych schorzeń, czy ich nasilenia w związku z wypadkiem jaki przeszedł odwołujący się w 2015 r.

Opinie sporządzone przez biegłych nie budziły wątpliwości z punktu widzenia metodologii, poprawności, rzetelności i prawidłowości rozumowania. Prawidłowo Sąd I instancji uznał, że opinie te były zgodne z art. 285 k.p.c., tj. zawierały uzasadnienie i były wyczerpujące. Słusznie zatem Sąd Rejonowy pominął dowód z opinii innych biegłych z zakresu neurologii i psychiatrii jako zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania. W kontekście powołanych w apelacji zarzutów Sąd Okręgowy dokonał weryfikacji prawidłowości oceny tych dowodów, wskutek czego uznał zastrzeżenia organu rentowego za niezasadne.

W konsekwencji powyższego za niezasadny należało uznać zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego w postaci art. 11 ust. 1 ustawy wypadkowej poprzez jego zastosowanie w stanie faktycznym sprawy i przyznane ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, jakiemu uległ w dniu 29 września 2015 r. w wysokości odpowiadającej 22% uszczerbku na zdrowiu.

Sąd Okręgowy podzielił tak poczynione ustalenia Sądu I instancji i przyjął je za własne, w konsekwencji czego nie zachodziła konieczność dopuszczenia kolejnego dowodu z opinii biegłych z zakresu neurologii i psychiatrii w postępowaniu apelacyjnym. Obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub opinii instytutu istnieje wtedy, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wtedy, gdy przeprowadzone już opinie zawierają istotne luki, są niekompletne, bo nie odpowiadają na postawione tezy dowodowe, są niejasne, czyli nienależycie uzasadnione lub nieweryfikowalne, to jest, gdy przedstawiona ekspertyza nie pozwala organowi orzekającemu zweryfikować zawartego w niej rozumowania, co do trafności wniosków końcowych. W przypadku gdy sąd uzyskuje opinię, która jest spójna, logiczna i w całości odpowiada na zakreślony przez sąd problem, to nie jest on zobowiązany do powoływania innego zespołu biegłych w sytuacji, gdy strona nie jest przekonana do jej treści albo gdy jej treść nie jest korzystna dla jednej ze stron. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu (zob. wyroki: Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 czerwca 2020 r., III AUa 779/19 oraz z dnia 17 czerwca 2020 r., III AUa 709/19; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15 lipca 2020 r., III AUa 355/18).

W tym miejscu warto przypomnieć, że w systemie odwoławczym sąd odwoławczy pełni funkcję instancji merytorycznej, a nie kontrolnej. Merytoryczny charakter określony w art. 382 k.p.c. wyznacza podstawę orzeczenia sądu apelacyjnego, jaką jest materiał zebrany w postępowaniu przed sądami obu instancji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2021 roku, III CSKP 82/21, LEX nr 3216699). Przepis art. 382 k.p.c. nie nakłada przy tym na sąd drugiej instancji obowiązku przeprowadzenia postępowania dowodowego, lecz sąd ten jest władny samodzielnie dokonać ustaleń faktycznych bez potrzeby uzupełniania materiału dowodowego zebranego przed sądem pierwszej instancji, o ile zachodzą ku temu powody (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2021 r., II USK 30/21, LEX nr 3108556). Oznacza to, że z art. 382 k.p.c. nie wynika, aby sąd apelacyjny obowiązany był przeprowadzać dalsze dowody, bez względu na stan wyjaśnienia sprawy, bądź aby ciążył na nim obowiązek uwzględnienia każdego wniosku dowodowego zgłoszonego w postępowaniu apelacyjnym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 20 lipca 2000 r., V CKN 102/00, LEX nr 533851) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2021 r., II PSKP 38/21, LEX nr 3289337)

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że brak podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku, bądź jego uchylenia i przekazania sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, co prowadziło do oddalenia apelacji, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c. zgodnie z sentencją wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 na podstawie art. 98 § 1
i 3 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. na rzecz odwołującego się G. W. kwotę 120 zł ustaloną na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r. poz. 1964).