Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 grudnia 2024 roku w Warszawie

sprawy M. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o zasiłek chorobowy

w związku z odwołaniem M. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 7 lutego 2023r., znak: (...)

na skutek apelacji wniesionej przez organ rentowy

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w W. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 lipca 2024r., sygn. akt VI U 532/23

oddala apelację.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 lipca 2024r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w W. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, orzekając w sprawie z odwołania M. Z. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 7 lutego 2023r., znak: (...)zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującej się M. Z. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 31 grudnia 2022r. do 24 stycznia 2023r.

Sąd Rejonowy ustalił, że odwołująca się M. Z. posiadała tytuł do ubezpieczenia chorobowego w związku z zatrudnieniem w Centralnym (...) Włókiennictwa w Ł., które trwało do dnia 31 grudnia 2022r. Jednocześnie w dniu 14 października 2022r. zawarła umowę zlecenie nr (...) z Państwową Wyższą Szkołą (...) w Ł. na czas określony od dnia 14 października 2022r. do dnia 1 lipca 2023r. W okresie od 31 grudnia 2022r. do 24 stycznia 2023r. odwołująca się była niezdolna do pracy . W tym czasie faktycznie nie wykonywała żadnej pracy związanej z umową zlecenia nr (...). Na podstawie tej umowy zajmowała się prowadzeniem seminarium doktoranckiego i konsultacji indywidualnych dla doktorantów III roku Szkoły Doktorskiej, dyscyplina artystyczna: sztuki filmowe i teatralne - w wymiarze 20 godzin. W okresie jej niezdolności do pracy żadne zajęcia nie były w szkole prowadzone, odwołująca się nie wykonywała więc w ramach tej umowy żadnej pracy w tym czasie. Nie dostała też za ten okres wynagrodzenia od zleceniodawcy.

Podstawą wskazanych ustaleń faktycznych były dokumenty, których wiarygodność nie została skutecznie zakwestionowana przez żadną ze stron. Sąd Rejonowy oparł się również na zeznaniach M. Z., które ocenił jako wiarygodne, gdyż korespondowały z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Dokonując z kolei rozważań prawnych, Sąd Rejonowy wskazał, że organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję powołał się na regulację z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022r., poz. 1732; dalej też jako: ustawa zasiłkowa), zgodnie z którym zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Sąd I instancji zaznaczył, że po ustaniu tytułu ubezpieczenia odwołująca się miała nadal zawartą umowę zlecenia, co ZUS uznał za spełnienie przesłanki z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Taki automatyzm działania organu rentowego nie został jednak zaaprobowany przez Sąd, ponieważ każdorazowo należy oceniać, czy faktycznie w okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia dochodzi do rzeczywistego kontynuowania działalności zarobkowej lub jej podjęcia. Odnośnie tego zostało powołane przez Sąd Rejonowy orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego (pracowniczego) tytułu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje w razie podjęcia lub kontynuowania tylko takiej działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie kolejnym lub nowym ubezpieczeniem chorobowym, która zapewnia "źródło utrzymania", w tym choćby minimalny standard ochrony ubezpieczeniowej, a zatem zapewnia taką wysokość świadczeń zasiłkowych za okres orzeczonej niezdolności do pracy, która nie powinna być symboliczna ani ustalana w wysokości "oderwanej" lub pomijającej zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń dla osób, którym przysługuje ochrona zasiłkowa po ustaniu poprzedniego tytułu ubezpieczenia chorobowego” (wyrok SN z dnia 4 października 2018r., sygn. akt III UZP 5/18). Poza tym SN wskazał: „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje tylko za te okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w których została podjęta lub jest faktycznie kontynuowana działalność zarobkowa stanowiąca kolejny lub nowy tytuł podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, co nie dotyczy innych okresów zasiłkowych, w których już taka działalność nie była wykonywana”.

Sąd I instancji ocenił, że powyższe oznacza, że odwołująca się nie powinna być pozbawiona świadczeń chorobowych za cały okres po ustaniu pracowniczego tytułu ubezpieczenia chorobowego, tj. za okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w których jako osoba uprawniona do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia nie uzyskiwała żadnych lub uzyskała dochody "marginalne" poniżej progu najniższego wynagrodzenia za pracę (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 25 lutego 2008., I UK 249/07, z 4 czerwca 2012r., I UK 13/12, z 9 stycznia 2012r., I UK 212/11). Sąd Rejonowy podkreślił, że z ustaleń jakich dokonał, wynika, że po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego odwołująca się miała co prawda nadal zawartą umowę zlecenia, jednak nie realizowała jej w okresie niezdolności do pracy, nie prowadziła wtedy żadnych zajęć, ani nie dostała też za ten okres wynagrodzenia z tytułu owej umowy zlecenia. W istocie więc umowa ta w okresie jej niezdolności do pracy nie była wykonywana.

Mając to na uwadze oraz wobec przywołanych poglądów orzecznictwa, Sąd Rejonowy nie uznał, aby doszło do spełnienia przesłanek z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Jednocześnie wskazał, że ZUS nie kwestionował samej niezdolności odwołującej się do pracy w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji, nie powoływał się też na jakiekolwiek inne okoliczności mające przemawiać za brakiem prawa do zasiłku chorobowego za ten okres. Wobec tego Sąd Rejonowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującej się prawo do zasiłku chorobowego za okres od 31 grudnia 2022r. do 24 stycznia 2023r. (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 12 lipca 2024r. wraz z uzasadnieniem – k. 97 i k. 101 – 102 a.s.).

Apelację od powyższego wyroku złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, poprzez błędną wykładnię i wskutek tego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że odwołująca się nie spełniła negatywnej przesłanki z ww. przepisu, tj. kontynuowania działalności zarobkowej i przyjęcie na tej podstawie, że odwołującej się przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za okres od 31 grudnia 2022r. do 24 stycznia 2023r. w sytuacji, gdy kontynuowała działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym, a zatem w sytuacji, gdy wypełniła przesłankę negatywną wyłączenia prawa do zasiłku po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Zarzucając powyższe, pełnomocnik organu rentowego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującej się na rzecz Zakładu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych. Uzasadniając takie stanowisko, wskazał że Sąd Rejonowy ustalił, że stosunek pracy odwołującej się z Centralnym (...) Włókiennictwa w Ł. ustał z dniem 1 stycznia 2023r. oraz że odwołująca się była stroną umowy zlecenia z Państwową Wyższą Szkołą (...) w Ł. w okresie od 14 października 2022r. do dnia 1 lipca 2023r. W okresie od 31 grudnia 2022r. do 24 stycznia 2023r. była niezdolna do pracy. W tym czasie nie wykonywała żadnej pracy związanej z zawartą umową zlecenia i nie dostała też za ten okres wynagrodzenia od zleceniodawcy.

Organ rentowy zaznaczył, że przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji zastosował nieprawidłowo obowiązujące przepisy. Zdaniem organu rentowego należy uwzględnić, że zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczenie, chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Organ rentowy zaznaczył, że jak wynika z brzmienia wskazanego przepisu, chodzi o kontynuowanie działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym. Taką działalnością zarobkową jest niewątpliwie umowa cywilnoprawna, bowiem zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej, zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Z kolei w myśl art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, będące m.in. zleceniobiorcami, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Organ rentowy zwrócił także uwagę, że tytuł ubezpieczenia powiązany jest z zawartą umową cywilnoprawną, a nie z osiąganym z jej tytułu wynagrodzeniem. Odnośnie wykładni przesłanek z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej powołał się na wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 kwietnia 2022r., sygn. akt VIII Ua 4/22, zgodnie z którym przesłanką odmowy prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia jest samo posiadanie innego tytułu do ubezpieczenia chorobowego, nie ma natomiast znaczenia, czy z tego drugiego tytułu były uzyskiwane dochody oraz czy w jego ramach praca była faktycznie świadczona. Organ rentowy nadmienił, że w ww. wyroku wskazano również na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z 28 maja 2013r. (I UK 626/12, LEX nr 1408145), z którego wynika, że kontynuacja umowy zlecenia po rozwiązaniu stosunku pracy stanowi negatywną przesłankę przysługiwania zasiłku chorobowego za okres po ustaniu stosunku pracy, jako tytułu ubezpieczenia chorobowego, o którym mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. W art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej nie chodzi o kontynuowanie działalności zarobkowej w takim znaczeniu, aby ubezpieczony po ustaniu tytułu ubezpieczenia faktycznie, mimo orzeczonej niezdolności do pracy, kontynuował pracę i uzyskiwał z tego tytułu przychody, tylko o podstawę prawną stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniom chorobowym. Dodatkowo organ rentowy powołał się na wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 26 listopada 2015r., sygn. akt VIII Ua 28/15, w którym również wskazano, że okoliczność, iż wnioskodawca po ustaniu umowy o pracę nie wykonywał żadnych czynności w ramach umowy zlecenia i nie uzyskiwał żadnego wynagrodzenia samo w sobie nie wyłącza regulacji z art. 13 ustawy zasiłkowej.

Wskazując na powyższe, organ rentowy ocenił, że biorąc pod uwagę stan faktyczny sprawy, gdzie po ustaniu zatrudnienia odwołująca się była stroną umowy zlecenia z Państwową Wyższą Szkołą (...) w Ł. (w okresie od 14 października 2022r. do dnia 1 lipca 2023r.), apelacja jest uzasadniona (apelacja z dnia 12 sierpnia 2024r. – k. 107 - 108 a.s.).

Sąd Okręgowy, zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego, jako niezasadna, podlegała oddaleniu.

Z uwagi na zarzut sformułowany w apelacji, a dotyczący wadliwego zastosowania art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 1732, zwanej dalej ustawą zasiłkową), wstępnie przypomnieć należy, że zgodnie z treścią wskazanego przepisu, zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Zacytowany przepis normuje brak prawa do zasiłku chorobowego w okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia zarówno wówczas, gdy niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i po jego ustaniu. Wyłączenie ochrony skutków ryzyka niezdolności do pracy w okolicznościach wymienionych w art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej następuje od dnia ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego i obejmuje różne sytuacje faktyczne, które nie tworzą jednorodnej grupy. Generalnie podzielić można je na dwie podgrupy. Jedna podgrupa dotyczy stanów faktycznych wskazujących na możliwość podlegania ubezpieczeniu i korzystania z jego ochrony na zasadach ogólnych, tj. w czasie trwania ubezpieczenia. Obejmuje ona m.in. kontynuowanie lub podjęcie działalności zarobkowej, stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym lub zapewniającej prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. W rozpatrywanej sprawie taka właśnie sytuacja, według organu rentowego, zaistniała. Organ rentowy dla uzasadnienia swego stanowiska powołał szereg argumentów oraz orzecznictwo i podkreślić należy, że co do zasady wszystkie te poglądy i argumenty dotyczące funkcji art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej i interpelacji pojęcia „działalności zarobkowej” Sąd II instancji podziela.

W przedmiotowej sprawie rzecz jednak w tym, że M. Z., wedle Sądu I instancji, nie kontynuowała takiej działalności zarobkowej po ustaniu ubezpieczenia chorobowego i to właśnie wysuwa się na plan pierwszy. Przed dokonaniem szczegółowej analizy tego zagadnienia, należy jednak przypomnieć, że ustalenia faktyczne w rozpatrywanej sprawie nie zostały w apelacji zakwestionowane. Na ich tle, jako istotny, należy przywołać pogląd prezentowany w orzecznictwie, a dotyczący możliwości przyjęcia konstrukcji o rozwiązaniu umowy zlecenia poprzez czynności konkludentne, mimo formalnego jej rozwiązania w terminie późniejszym od ustania stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2005r., III CK 307/05, LEX nr 332953; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2013r., I UK 626/12). Również w wyroku z dnia 4 października 2018r. ( III UZP 5/18, Lex nr 2575525) Sąd Najwyższy do tych poglądów się odwołał. Wskazał, że osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy, a jednocześnie prowadząca równolegle inną działalność (umowa cywilna, pozarolnicza działalność gospodarcza) straci prawo do zasiłku za cały okres zwolnienia, jeżeli ta równoległa działalność będzie faktycznie prowadzona obok wykonywanej pracy najemnej, bez względu na częstotliwość tych dodatkowych zadań, czy też wysokość uzyskanego przysporzenia majątkowego. W ten sposób realizuje się przesłanka "kontynuowania działalności zarobkowej". Nie ma wówczas aksjologicznych przesłanek do wypłaty świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, jeżeli została zachowana zdolność do prowadzenia tej działalności. Jednak na przeciwnym biegunie mogą ujawnić się interferencje, w których ubezpieczony po ustaniu tytułu chorobowego legitymuje się węzłem prawnym stanowiącym podstawę do ubezpieczenia chorobowego. Ów węzeł może mieć charakter formalny, gdy po ustaniu zatrudnienia (złożeniu zgodnych oświadczeń woli albo złożeniu jednostronnego oświadczenia woli) dojdzie również - wskutek czynności konkludentnych - do ustania umowy cywilnoprawnej. Naturalnie brak pisemnego wypowiedzenia takiej umowy nie stanowi przeszkody (sfera dowodowa) do wykazania, że faktycznie strony zaprzestały wykonywania wzajemnych obowiązków z umowy cywilnoprawnej. W innym układzie zaistnieje płaszczyzna, że umowa cywilnoprawna zostanie wypowiedziana w trakcie trwania stosunku pracy, lecz jej skutek nastąpi już po ustaniu zatrudnienia. W takim razie należy mieć na uwadze, jaka była przyczyna wypowiedzenia (na przykład: nienależyte wykonywanie obowiązków, suponujące jednak wkład pracy zleceniobiorcy, czy też sytuacja odwrotna, to jest zgłoszony brak dyspozycyjności do pracy przez zleceniobiorcę). Z kolei w razie braku przyczynowości (braku możliwości jej odtworzenia) wypowiedzenia umowy, pomocne staną się okoliczności faktyczne, takie jak realizowanie umowy cywilnoprawnej w okresie tego wypowiedzenia, czy też - na przykład na wzór pracowniczego modelu - czy w jego okresie zleceniobiorca został zwolniony z obowiązku wykonywania pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (bez zachowania prawa do niego), czy też w końcu zleceniobiorca odmawiał przyjmowania zleceń do wykonania, nie składał żadnych rachunków, raportów, de facto nie wykonując żadnych czynności, chociaż otrzymał wynagrodzenie, które mając charakter marginalny (wysokość) nie stanowiło ekwiwalentu za wykonane świadczenie, lecz miało charakter ryczałtowy, gwarantowany niezależnie od pracy, a może też stanowiło zapłatę za inny okres rozliczeniowy.

Według Sądu Najwyższego, suma wyżej przedstawionych argumentów skłania do konkluzji, że konieczne jest dostrzeżenie, w jakich okolicznościach realizuje się przesłanka z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Jeżeli przybiorą one kontekst związania formalnego, nie jest wykluczone a priori przyjęcie takiej wykładni, że osoba zainteresowana, która stała się niezdolna do pracy w okolicznościach wskazanych w art. 6 ustawy zasiłkowej (w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego), nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego tak długo, aż przestanie wykonywać "kontynuowaną" albo "podjętą" po ustaniu poprzedniego ubezpieczenia chorobowego działalność zarobkową stanowiącą "nowy" tytuł do objęcia tej osoby obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, względnie zapewniającą jej prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Tym samym a contrario należy zatem przyjąć, że zaprzestanie wykonywania "kontynuowanej" albo "podjętej" działalności zarobkowej po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, otwiera zainteresowanemu możliwość skutecznego ubiegania się o świadczenie zasiłkowe ze skutkiem ex nunc (od chwili, w której zaprzestano realizowania takiej działalności). Osoba niezdolna do pracy, która spełniła ten warunek, nabędzie zatem prawo do zasiłku chorobowego, o ile nie zaistnieje którakolwiek z pozostałych przesłanek negatywnych, jakie zostały wymienione taksatywnie w art. 13 ustawy zasiłkowej.

Uwzględniając powyższe, Sąd II instancji podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, który wyeksponował w rozważaniach prawnych, mające oparcie w niekwestionowanych przez ZUS ustaleniach faktycznych, okoliczności nie realizowania przez ubezpieczoną czynności wynikających z umowy zlecenia. Sąd I instancji ustalił – a organ rentowy tego nie kwestionował – że po ustaniu tytułu ubezpieczenia odwołująca się, chociaż miała nadal zawartą umowę zlecenia nr (...) z Państwową Wyższą Szkołą (...) w Ł., to w okresie od 31 grudnia 2022r. do 24 stycznia 2023r. faktycznie nie wykonywała żadnych czynności wynikających z tej umowy. W tym okresie, przypadającym na czas niezdolności ubezpieczonej do pracy żadne zajęcia nie były w szkole przez nią prowadzone i również nie dostała za ten okres żadnego wynagrodzenia od zleceniodawcy. Jak wynika z przepisów, które prawidłowo zastosował Sąd I instancji, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają (…) osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są „osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia”. Objęcie ubezpieczeniem jest zatem zależne od faktycznego wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, a nie jedynie od formalnego jej zawarcia. Jak wynika zaś, z cytowanego orzeczenia Sądu Najwyższego, istotne nie jest zaś formalne zawarcie umowy, ale faktyczne wykonywanie działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym.

Rację miał zatem Sąd I instancji, który przyjął, że skoro M. Z. nie wykonywała umowy zlecenia w spornym okresie, to nie mogła być na jej podstawie objęta ubezpieczeniem, a to z kolei oznacza, że nie doszło do spełnienia przesłanki wskazanej w art. 13 ust. 4 ww. ustawy w postaci „kontynowania działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym”. W konsekwencji nie było podstaw do nieprzyznania M. Z. zasiłku chorobowego.

Dodatkowo, niezależnie od argumentów, które zostały wskazane, odnosząc się do powołanych przez ZUS w apelacji orzeczeń sądów okręgowych, wskazać należy, że jeśli chodzi o przesłankę wymienioną w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej, to ukształtowały się dwie linie orzecznicze. Zgodnie z pierwszym stanowiskiem, jakie popiera organ rentowy, kontynuowanie lub podjęcie działalności zarobkowej po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, przy spełnieniu pozostałych negatywnych przesłanek z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej powoduje utratę zasiłku chorobowego za cały okres tej działalności (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 9 stycznia 2012r., I UK 212/11, OSNP 2012 nr 23-24, poz. 294; z 13 czerwca 2013r., I UK 19/13, LEX nr 1413492). Nie ulega bowiem wątpliwości, że osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy, a jednocześnie prowadząca równolegle inną działalność (umowa cywilna, pozarolnicza działalność gospodarcza) straci prawo do zasiłku za cały okres zwolnienia, jeżeli ta równoległa działalność będzie faktycznie prowadzona obok wykonywanej pracy najemnej, bez względu na częstotliwość tych dodatkowych zadań, czy też wysokość uzyskanego przysporzenia majątkowego. W ten sposób realizuje się przesłanka "kontynuowania działalności zarobkowej". Nie ma wówczas aksjologicznych przesłanek do wypłaty świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, jeżeli została zachowana zdolność do prowadzenia tej działalności.

Równolegle ukształtował się jednak pogląd odmienny, który jest aprobowany w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego (wyrok Sądu Najwyższego z 19 czerwca 2024r., (...) 132/23; wyrok Sądu Najwyższego z 8 maja 2024r., (...) 42/23), że regulacja art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej pozbawia ubezpieczonego prawa do zasiłku chorobowego jedynie za taki okres po ustaniu zatrudnienia, w którym osoba zainteresowana rzeczywiście kontynuuje wykonywanie działalności zarobkowej stanowiącej tytuł objęcia jej obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającej prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Sporna regulacja nie pozbawia zatem osoby zainteresowanej prawa do świadczeń zasiłkowych za okres po ustaniu zatrudnienia, w którym nie występują już okoliczności, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej (por. wyroki Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2012r., I UK 13/12, LEX nr 1218583; z 4 października 2018r., III UZP 5/18, LEX nr 2557180; z 25 lutego 2008r., I UK 249/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 152, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2018r., III UZP 7/18, LEX nr 2575525; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 2014r., SK 18/13, OTK-A 2014 Nr 2, poz. 15).

Zgodnie z tym drugim stanowiskiem konieczne jest ustalenie, w jakich okolicznościach realizuje się przesłanka z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej, a odnosząc się do rozpoznawanej sprawy: sposobu kontynuowania czynności stanowiących przedmiot działalności gospodarczej oraz ich częstotliwości w tym okresie.

Z powyższym poglądem korespondują konkluzje przedstawione w uzasadnieniu postanowienia z 25 października 2018r., wydanego w sprawie o sygn. III UZP 7/18, w którym Sąd Najwyższy odmówił wprawdzie podjęcia uchwały, stwierdził jednak, że " (...) jak dotąd ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie do treści normatywnej art. 13 ustawy zasiłkowej regulacji stanowiącej o tym, iż w razie ziszczenia się wskazanych tam okoliczności osoba zainteresowana zostaje pozbawiona prawa do zasiłku za "cały okres niezdolności do pracy", względnie za "cały okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego". A ponadto: "Przyjęcie poglądu odmiennego - wedle którego "kontynuowanie" albo "podjęcie" działalności zarobkowej po ustaniu tytułu ubezpieczenia choćby przez minimalny czas (np. tylko przez 1 dzień) wykluczałoby możliwość nabycia prawa do zasiłku chorobowego - nie dość, że byłoby interpretacją contra legem, to jeszcze w dodatku stanowiłoby zaprzeczenie funkcji ochronnej (gwarancyjnej), jaką w swoim założeniu ma spełniać zasiłek chorobowy wypłacany po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego".

Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd I instancji, aprobuje tę linię orzeczniczą, która została przedstawiona jako druga, i z powodu okoliczności faktycznych, jakie zaistniały w rozpatrywanej sprawie, przyjął że słuszne i zgodne z prawem jest zaskarżone rozstrzygnięcie. Apelacja organu rentowego, jako nie mająca uzasadnionych podstaw, podlegała zatem oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

sędzia Agnieszka Stachurska