Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

30 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu 18 lipca 2024 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania E. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z 8 listopada 2022 r., znak (...)

i z 25 listopada 2022 r., znak (...)

o zasiłek chorobowy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z 11 października 2023 r., sygn. akt VI U 132/23

oddala apelację.

VII Ua 84/23

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie wyrokiem z 11 października 2023 r. w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z 8 listopada 2022 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującej się E. L. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 18 września 2022 r. do 24 października 2022 r., natomiast w pkt 2 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z 25 listopada 2022 r.u, znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującej się E. L. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 25 października 2022 r. do 25 listopada 2022 r.

Sąd I instancji ustalił, że odwołująca się od 27 kwietnia 2022 r. do 18 września 2022 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym, w tym do ubezpieczeniu chorobowego z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) sp. z o.o.

14 sierpnia 2021 r. odwołująca się zawarła z płatnikiem (...) sp. z o.o. umowę zlecenia, na okres, po aneksowaniu, do 30 czerwca 2023 r. Na jej podstawie jako zleceniobiorca miała zajmować się czynnościami kontrolnymi, testowymi związanymi z parkometrami w trzech określonych lokalizacjach oraz w soboty w ilości uzgodnionej ze zleceniodawcą. Zleceniodawca zobowiązał się za wykonywanie usług do zapłaty na rzecz powódki kwoty wynagrodzenia 750 zł netto.Odwołująca jako zleceniobiorca mogła powierzyć osobom trzecim zlecone w umowie czynności do wykonania uzyskując uprzednio zgodę zleceniodawcy.

Z tego tytułu odwołująca była zgłoszona od 14 sierpnia 2021 r. do 18 września 2022 r. tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. Od 18 września 2022 r. do 1 grudnia 2022 r. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych obowiązkowych z wyjątkiem ubezpieczenia chorobowego, a od 1 grudnia 2022 r. została również zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego.

Odwołująca się jest osobą chorą onkologicznie. W okresie zatrudnienia w (...) korzystała ze zwolnień lekarskich w okresach od 4 maja 2022 r. do 6 maja 2022 r., od 30 lipca 2022 r. do 5 sierpnia 2022 r. oraz od 7 września 2022 r. do 17 września 2022 r. Po ustaniu zatrudnienia była dalej niezdolna do pracy od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r.

W okresie od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r. odwołująca była niezdolna do wykonywania umowy zlecenia zawartej z (...) sp. z o.o. i nie wykonywała czynności z umowy zlecenia. Poleciła koledze jako osobie trzeciej niezatrudnionej przez spółkę, aby wykonywał za nią czynności związane z obsługą i kontrolą parkometrów. Odwołująca wynagrodzenie, które otrzymała w całości przekazała koledze, który wykonywał za nią czynności z umowy zlecenia.

Odwołująca w związku z uzyskaniem diagnozy schorzenia onkologicznego załamała się i popadła w depresję. Załamanie jakie przeszła wynikało z tego, że na kilka dni przed operacją została zwolniona z pracy. Nie poszła z tego powodu na wyznaczoną operację wycięcia nowotworu. Załamanie przerodziło się w stadium rezygnacji z chęci życia. Odwołująca w czasie kiedy dostała drugą decyzję przechodziła akurat załamanie psychiczne i nie miała zamiaru się odwoływać z powodu utraty sensu życia. Ostatecznie po zmobilizowaniu przez syna poszła na operację, a jej stan psychiczny się poprawił.

Powyższy stan faktyczny sąd rejonowy ustalił na podstawie dokumentów zgormadzonych w aktach sprawy oraz w aktach organu rentowego. Sąd rejonowy oparł się również na zeznaniach odwołującej się E. L., którym dał wiarę w całości, były wiarygodne w zakresie okoliczności związanych z niewykonywaniem umowy zlecenia w okresie niezdolności do pracy oraz przywrócenia terminu do złożenia odwołania od decyzji z 25 listopada 2022 r. ZUS nie zaoferował żadnego materiału dowodowego, który miałby zakwestionować wiarygodność zeznań odwołującej się. Strony nie wnosiły o uzupełnienie materiału dowodowego, nie zachodziła taka konieczność również z urzędu.

Sąd rejonowy zważył, że odwołania od obu decyzji, tj. z 8 listopada 2022 r. i z 25 listopada 2022 r. zasługiwały na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności sąd rejonowy stwierdził, że zasadne jest przywrócenie odwołującej terminu do złożenia odwołania od decyzji z dnia 25 listopada 2022 r. Zgodnie z art. 477 ⁹ § 3 i 5 k.p.c. sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Ubezpieczony lub osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności może również wnieść odwołanie - z wyłączeniem odwołania,

o którym mowa w § 4 - do protokołu w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy albo w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania ubezpieczonego lub osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Sąd rejonowy wskazał, że odwołująca wniosła odwołanie od decyzji z 25 listopada 2022 r. do protokołu na rozprawie 19 maja 2023 r. jednocześnie wnosząc o przywrócenie terminu do złożenia odwołania. Sąd rejonowy uznał, że spełnione są obie przesłanki przywrócenia terminu do złożenia odwołania. Po pierwsze przekroczenie terminu nie jest nadmierne. Nie zostało wykazane, kiedy odwołująca odebrała decyzję z 25 listopada 2022 r,, ale najwcześniej, w ocenie sądu rejonowego, mogło to nastąpić być w grudniu 2022 r. Tak więc wniesienie odwołania po kilku miesiącach, tj. 19 maja 2023 r, nie może być uznane za nadmierne przekroczenie terminu. Odwołująca zrobiła to, kiedy pozwalał jej na to stan zdrowia. Po drugie, wniesienie odwołania po terminie nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującej. Odwołująca z przyczyn obiektywnych nie była w stanie zadbać o swoje interesy i złożyć odwołania od decyzji z 25 listopada 2022 r. Wynikało to z jej załamania psychicznego, stanów depresyjnych oraz utraty chęci życia z powodu choroby i następstwa zwolnienia z pracy. Kumulacja tych wszystkich czynników spowodowała, że odwołująca straciła całkowicie wiarę w to, że jej życie ma sens, nie odwołała się więc od decyzji ZUS. Jej stan psychiczny uniemożliwiał prawidłowe podejmowane decyzji, w tym decyzji związanych z wnoszeniem odwołania do sądu za pośrednictwem ZUS. Dopiero poprawa stanu psychicznego pozwoliła jej na odzyskanie wiary w życie, poprawę stanu psychicznego z pomocą syna i umożliwiła wniesienie odwołania do protokołu. Mając na względzie powyższe sąd rejonowy stwierdził, że zasadnym jest przywrócenie terminu do wniesienia odwołania i rozpoznanie odwołania od obu zaskarżonych w tej sprawie decyzji.

Sąd rejonowy dodał, że zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie „wina w zaniechaniu wniesienia odwołania w ustawowym terminie nie wyłącza uznania przekroczenia terminu za niezależne od odwołującego się (i odwrotnie), ponieważ w art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. nie wskazano winy, jako okoliczności wykluczającej uwzględnienie przekroczenia terminu. Jednak za przyczyny naruszenia terminu niezależne od odwołującego się można uznać: jego chorobę, pobyt za granicą, nieznajomość prawa, nieporadność, czy wprowadzenie w błąd przez organ rentowy” (postanowienie SN z 1 lutego 2023 r., sygn. akt III USK 140/22). W niniejszej sprawie to właśnie choroba odwołującej się i wywołany nią stan psychiczny wpłynął na jej bierność co do kolejnej decyzji ZUS. Sąd rejonowy podzielił pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku SA w Szczecinie z 24 marca 2022 r., sygn. akt III AUa 390/21, zgodnie z którym „regulacja art. 4779 § 3 k.p.c. jest odmienna od ogólnych zasad dokonywania doręczeń i oceny ich prawidłowości. Oparta jest na zwrotach niedookreślonych, co prowadzi do stwierdzenia, że to sąd decyduje czy przekroczenie terminu jest nadmierne i czy nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się” i dalej „Sąd ma dyskrecjonalną możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie”. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy korzystając z tej możliwości uznał, że odwołanie od decyzji ZUS z dnia 25 listopada2022 roku należy rozpoznać tak jakby zostało wniesione w terminie.

Następnie Sąd Rejonowy przeszedł do merytorycznego rozpoznania obu odwołań i wskazał, że jak stanowi przepis art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133 z późn. zm.) zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Sąd rejonowy podkreślił, że celem regulacji zawartej w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej jest wyeliminowanie sytuacji, w których dana osoba zachowałaby prawo do zasiłku chorobowego z tytułu poprzedniego zatrudnienia, przy jednoczesnym posiadaniu źródła dochodu w ciągu trwania zwolnienia lekarskiego. Istotnym w tym miejscu jest więc ustalenie nie samego istnienia stosunku zlecenia, ale faktyczne wykonywanie przez daną osobę czynności wynikającej z umowy i uzyskanie z tego tytułu dochodu. Każdorazowo bowiem należy ocenić, czy faktycznie w okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia dochodzi do rzeczywistego kontynuowania działalności zarobkowej lub jej podjęcia. Nie wystarczy tu jedynie wykazanie, że w danym okresie zawarta była umowa zlecenia, należy bowiem wykazać, że umowa ta bądź była faktycznie realizowana, bądź też z jej tytułu spływały cyklicznie na rzecz odwołującego się określone kwoty. Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego (pracowniczego) tytułu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje w razie podjęcia lub kontynuowania tylko takiej działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie kolejnym lub nowym ubezpieczeniem chorobowym, która zapewnia „źródło utrzymania", w tym choćby minimalny standard ochrony ubezpieczeniowej, a zatem zapewnia taką wysokość świadczeń zasiłkowych za okres orzeczonej niezdolności do pracy, która nie powinna być symboliczna ani ustalana w wysokości „oderwanej" lub pomijającej zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń dla osób, którym przysługuje ochrona zasiłkowa po ustaniu poprzedniego tytułu ubezpieczenia chorobowego” (wyrok SN z 4 października 2018 r., sygn. akt III UZP 5/18). Jak dalej podaje SN: „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje tylko za te okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w których została podjęta lub jest faktycznie kontynuowana działalność zarobkowa stanowiąca kolejny lub nowy tytuł podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, co nie dotyczy innych okresów zasiłkowych, w których już taka działalność nie była wykonywana. Oznacza to, że wnioskodawczyni nie powinna być pozbawiona świadczeń chorobowych za cały okres po ustaniu pracowniczego tytułu ubezpieczenia chorobowego, tj. za okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w którym jako osoba uprawniona do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia nie uzyskiwała żadnych lub uzyskała dochody „marginalne" poniżej progu najniższego wynagrodzenia za pracę (por. wyroki Sądu Najwyższego z 25 lutego 2008 r., I UK 249/07, z 4 czerwca 2012 r., IUK 13/12, z 9 stycznia 2012 r., I UK 212/11).

W niniejszej sprawie sąd rejonowy ustalił, że odwołująca faktycznie nie wykonywała czynności wynikającej z umowy zlecenia. Odwołująca nie wykonywała pracy związanej z szeroko rozumianą kontrolą parkometrów w wybranych lokalizacjach w okresie m.in. od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r. W okresie spornym odwołująca nie podjęła się wykonania żadnej pracy, a także nie uzyskała jakiegokolwiek dochodu z tego tytułu. W tym czasie obowiązki jakie miała wykonywać, zostały przez nią podzlecone osobie trzeciej niezwiązanej ze spółką (...) sp. z o.o. Również wynagrodzenie, które miało być płatne dla odwołującej, nie zostało przez nią zatrzymane dla siebie. Otrzymane wynagrodzenie przekazała w całości koledze, który wykonywał za nią obowiązki z umowy zlecenia. Nie była również objęta ubezpieczeniem chorobowym z tytułu umowy zlecenia w (...) sp. z o.o. na jakikolwiek dzień niezdolności przypadającej po ustaniu stosunku pracy, tj. od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r. Powyższe wyraźnie stanowi więc o braku ziszczenia się przesłanki opisanej w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej przemawiającej przeciwko przyznaniu odwołującej się prawa do zasiłku chorobowego za okres od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r.

Wobec tego, w świetle przywołanych wyżej słusznych poglądów orzecznictwa, sąd rejonowy nie uznał, aby doszło do spełnienia przesłanek z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Jednocześnie ZUS nie kwestionował samej niezdolności odwołującej się do pracy w okresie wskazanym w zaskarżonych decyzjach, nie powoływał się też na jakiekolwiek inne okoliczności mające przemawiać za brakiem prawa do zasiłku chorobowego za ten okres.

Reasumując, sąd rejonowy mając na względzie powyższe argumenty zmienił obie zaskarżone decyzje, przyznając odwołującej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 18 września 2022 r. do 24 października 2022 r. oraz od 25 października 2022 r. do 25 listopada 2022 r. ( wyrok z 11 października 2023 r. – k. 54 a.s., uzasadnienie – k. 57-59 a.s.).

Organ rentowy wniósł apelację od wyroku z 11 października 2023 r., zaskarżając go w całości. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1) naruszenie prawa materialnego, poprzez niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1732), skutkujące ustaleniem, że E. L. miała prawo do zasiłku z ubezpieczenia chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia, podczas gdy E. L., po ustaniu tytułu ubezpieczenia kontynuowała działalność zarobkową na podstawie umowy zlecenia w spółce (...) Sp. z o.o.,

2) błąd w ustaleniach faktycznych skutkujący przyjęciem, że E. L. faktycznie nie wykonywała czynności wynikających z umowy zlecenia w spółce (...) sp. z o.o., podczas gdy zebrany materiał dowodowy wskazuje, że E. L. kontynuowała działalność zarobkową dla zleceniodawcy (...) sp. z o.o., a także w późniejszym okresie, po zakończeniu zwolnienia lekarskiego.

Mając powyższe na względzie, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku sądu I instancji w całości i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy wskazał, że sąd rejonowy dał wiarę w całości zeznaniom odwołującej się E. L. odnośnie twierdzeń, że odwołująca nie wykonywała czynności z umowy zlecenia w okresie od 18.09.2022 r. do 25.11.2022 r. i poleciła koledze będącemu osobą trzecią, niezatrudnioną przez spółkę, aby wykonywał za nią czynności związane z obsługą i kontrolą parkometrów, oraz przekazała mu wynagrodzenie w całości. W związku z otrzymaniem diagnozy choroby onkologicznej, załamała się i popadła w depresję.

Zdaniem organu rentowego, wyrok sądu I instancji wydany został z naruszeniem przepisów.

Organ rentowy wskazał, że E. L. wnioskowała o wypłatę zasiłku chorobowego na okres od 18.09.2022 r. do 25.11.2022 r., po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Za dalszy okres nie wnioskowała o wypłatę zasiłku chorobowego. W okresie od 27.04.2022 r. do 17.09.2022 r., E. L. była pracownikiem spółki (...) sp. z o.o., z siedzibą (...)-(...) W., ul. (...), zgłoszonym do ubezpieczeń społecznych. Równolegle z ubezpieczeniem pracowniczym, E. L. była zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz: (...) sp. z o.o., z uwagi na posiadanie tytułu do ubezpieczeń społecznych, jakim była umowa o pracę w (...) sp. z o.o. (zgłoszenie od 14.08.2021 r.). Następnie organ rentowy wskazał, że z dniem 17.09.2022 r. ustało pracownicze zatrudnienie u płatnika składek (...) sp. z o.o. i od dnia 18.09.2022 r. umowa zlecenia w (...) sp. z o.o. stanowiła dla E. L. jedyny tytuł do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym na wniosek zleceniobiorcy. W zaświadczeniu Z-10, E. L. oświadczyła, że nie kontynuuje i nie podjęła innej działalności zarobkowej, w tym, że nie ma zawartej umowy zlecenia. W trakcie postępowania sądowego, E. L. oświadczyła, że nie świadczyła pracy z tytułu umowy zlecenia, a czynności za nią wykonywał kolega, któremu przekazała wynagrodzenie za zlecenie. Na potwierdzenie powyższego, dodała, że nie mogła wykonywać pracy, ponieważ była w depresji po uzyskaniu informacji, że choruje na schorzenie nowotworowe. Zdaniem organu rentowego, wniesienie apelacji jest konieczne z uwagi na poniższe argumenty. 

Następnie organ rentowy wskazał, że E. L. miała wystawione jedno zwolnienie na 21 dni (od 17.09.2022 r. do 7.10.2022 r.), w którym lekarz wskazał schorzenie - niezłośliwy nowotwór tkanki tłuszczowej, ale jest to krótki okres i zdaniem organu wątpliwym jest, aby z takiego schorzenia mogła powstać depresja. A ponadto, zarówno niezdolności do pracy przed tym okresem, jak i po nie były związane z nowotworem, a wręcz dotyczyły innych schorzeń (górnych dróg oddechowych, mononeuropatie kończyny górnej, bóle grzbietu, grypa, zapalenia pęcherza moczowego, zaburzenia korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych). Powyższe schorzenia nie mają związku z podanym schorzeniem nowotworowym. W zaświadczeniu Z-10, E. L. oświadczyła nieprawdę, że nie kontynuuje innej działalności zarobkowej i nie ma zawartej umowy zlecenia. Następnie organ rentowy wskazał, że okolicznością bezsporną jest, że E. L. była zleceniobiorcą w spółce (...) sp. z o.o. od 14.08.2021 r. Od dnia zgłoszenia płatnik składek (...) sp. z o.o. rozliczał za E. L. należne składki.

Organ rentowy wskazał, że jak ustalił sąd rejonowy, odwołująca jako zleceniobiorca mogła powierzyć osobom trzecim zlecone w umowie czynności do wykonania, uzyskując uprzednio zgodę zleceniodawcy. W trakcie postępowania sądowego nie wyjaśniono, czy zleceniodawca wiedział, że E. L. w okresie od 18.09.2022 r. do 25.11.2022 r. powierzyła swoje zadania innej osobie. Odwołująca nie przedstawiła dowodu, że otrzymała zgodę zleceniodawcy, oraz że otrzymane od (...) sp. z o.o. wynagrodzenie za pracę przekazała koledze, który miał świadczyć za nią pracę. E. L., w okresie, w którym miała nie wykonywać pracy na rzecz (...) sp. z o.o. nie zgłosiła do ubezpieczeń zastępującego ją kolegi z tytułu współpracy przy wykonywaniu umowy zlecenia (art. 6 ust. 4 in fine ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Następnie organ rentowy podkreślił, że po zakończeniu zwolnienia lekarskiego E. L. nadal kontynuowała zatrudnienie w spółce (...) sp. z o.o., a dopiero 1.12.2022 r., została zgłoszona z tytułu umowy zlecenia do ubezpieczenia chorobowego. Do 30.11.2022 r. płatnik rozliczał za E. L. składki na ubezpieczenia społeczne bez ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek chorobowy z tytułu umowy zlecenia w (...) sp. z o.o. i tak nie byłby możliwy do wypłacenia.

Organ rentowy wskazał, że podstawa wymiaru zasiłku wyliczona z tytułu wynagrodzenia z umowy o pracę (4500 zł) jest znacznie wyższa niż wynagrodzenie z umowy zlecenia (750 zł), zatem korzystniejsze było wnioskowanie o zasiłek z tytułu umowy o pracę, która ustała. Z danych znajdujących się w systemie informatycznym ZUS wynika ponadto, że:

1) zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia w (...) sp. z o.o. zakończyło się z dniem 31.10.2023 r.,

2) w okresie od 1.01.2023 r. do 30.06.2023 r. E. L. była zgłoszona do ubezpieczeń przez innego płatnika składek ( (...)) z tytułu umowy zlecenia,

3) w okresie 10.12.2022 r. do 31.12.2022 r. E. L. była zgłoszona do ubezpieczeń przez innego płatnika składek ( (...) SP. Z O.O.) z tytułu umowy zlecenia,

4) od dnia 19.10.2023 r. E. L. jest zgłoszona do ubezpieczeń przez innego płatnika składek ( (...) S.A.) z tytułu umowy o pracę.

Następnie organ rentowy wskazał, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie stanowią o możliwości, nie przewidują uznaniowości i dowolności (swobody) w zakresie obejmowania tym ubezpieczeniem i wyłączania z niego. Skutek w postaci podlegania ubezpieczeniom społecznym powstaje z mocy prawa i trwa przez cały czas spełnienia warunków określonych ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Decyzja organu rentowego ma charakter deklaratoryjny, gdyż stwierdza jedynie istnienie opisanej w tym przepisie sytuacji prawnej, ale jej nie tworzy ani nie kształtuje (v. wyrok SN z 19 marca 2007 r., III UK 133/06).

Przyczyny odmowy prawa do świadczenia ujęte zostały w art. 13 ust. 1 i 2 ustawy, którego poszczególne elementy opisują (przez negację) ryzyko chronione świadczeniem chorobowym z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Możliwość kontynuowania działalności zarobkowej wskazuje na to, że choroba nie ogranicza zdolności do pracy, a zatem nie zachodzą przesłanki przyznania prawa do zasiłku. Zdarzenie ubezpieczeniowe (zachorowanie) pozostaje już w związku z nowym tytułem ubezpieczenia, a prawo do zasiłku przewidzianego w art. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1732), odpadnie wobec braku potrzeby wprowadzenia tej szczególnej ochrony (v. uchwała SN z 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/01).

Następnie organ rentowy wskazał, że po ustaniu pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu umowy zlecenia na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, co powoduje wykluczenie możliwości uzyskania prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu pracowniczego tytułu ubezpieczeń ( apelacja – k. 62-65v. a.s.).

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego była nieuzasadniona.

W ocenie sądu okręgowego, sąd rejonowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, nadto dokonał właściwych ustaleń faktycznych, a następnie w sposób słuszny ocenił zgromadzony materiał dowodowy, z zachowaniem wszelkich reguł oceny dowodów z równoczesnym uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego. Uzasadnienie sądu rejonowego do zaskarżonego wyroku jest szczegółowe i sporządzone zgodnie w wymogami art. 328 § 2 k.p.c.

Wyrok Sądu I instancji jest trafny i odpowiada prawu, a dokonane ustalenia faktyczne sąd okręgowy podziela i przyjmuje za własne, za wyjątkiem tej ich części, która dotyczy niekonkretnego ustalenia kto wykonywał za odwołującą się czynności z umowy zlecenia.

Zarzuty apelacji sąd okręgowy uznał za niezasadne i będące w istocie nieuzasadnioną polemiką z prawidłowo ustalonym w zasadniczej części przez sąd I instancji stanem faktycznym. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, samo przytoczenie w apelacji odmiennej własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego nie może być uznane za wystarczające do podważenia dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych oraz ich oceny i znaczenia jako przesłanek rozstrzygnięcia sprawy i nie uzasadnia naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyroki Sądu Najwyższego: z 3 września 1969 r., w sprawie PR 228/69, nie publikowany; z 7 stycznia 2005 r., w sprawie IV CK 387/04, opublikowany w LEX nr 177263; z 15 kwietnia 2004 r., w sprawie IV CK 274/03, opublikowany w LEX nr 164852).

Zgodnie z art. 382 k.p.c. sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym, co oznacza, że postępowanie apelacyjne ma charakter kontrolny, ale jest także kontynuacją postępowania przed sądem pierwszej instancji i zmierza do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy. Przyjęta koncepcja apelacji pełnej (cum beneficio novorum) zakłada więc możliwość, a niekiedy konieczność prowadzenia przez sąd drugiej instancji postępowania dowodowego. Nakłada na sąd drugiej instancji powinność dokonania samodzielnej oceny dowodów zgromadzonych przez sąd pierwszej instancji oraz przeprowadzonych przed sądem odwoławczym, a także ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2016 r., III UK 270/15).

W związku z powyższym, sąd okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe i dopuścił dowód z zeznań świadka M. L. na okoliczność ustalenia czy i w jakim zakresie wykonywał za odwołującą czynności ze spornej umowy zlecenia. Świadek zeznał, że wykonywał zlecenie za odwołującą, kiedy ta była chora i otrzymał od niej wynagrodzenie za te czynności. Sąd okręgowy ocenił zeznania świadka jako wiarygodne i spójne ze stanem faktycznym ustalonym przez sąd pierwszej instancji, ponieważ były one szczegółowe, a świadek wskazał rzeczowo, kiedy, na czyje polecenie i jakie czynności wykonywał ( zeznania świadka – k. 92-94 a.s.).

Przechodząc do dalszych rozważań, trzeba podnieść, że nietrafny jest również zarzut, podniesiony w apelacji przez organ rentowy, naruszenia przez sąd I instancji prawa materialnego, poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1732), skutkujące ustaleniem, że E. L. miała prawo do zasiłku z ubezpieczenia chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia, podczas gdy E. L., po ustaniu tytułu ubezpieczenia kontynuowała działalność zarobkową na podstawie umowy zlecenia w spółce (...) sp. z o.o.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo wskazał, że jak stanowi przepis art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133 z późn. zm.) zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Sąd rejonowy podkreślił, że celem regulacji zawartej w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej jest wyeliminowanie sytuacji, w których dana osoba zachowałaby prawo do zasiłku chorobowego z tytułu poprzedniego zatrudnienia, przy jednoczesnym posiadaniu źródła dochodu w ciągu trwania zwolnienia lekarskiego. Istotnym w tym miejscu jest więc ustalenie nie samego istnienia stosunku zlecenia, ale faktyczne wykonywanie przez daną osobę czynności wynikającej z umowy i uzyskanie z tego tytułu dochodu. Każdorazowo bowiem należy ocenić, czy faktycznie w okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia dochodzi do rzeczywistego kontynuowania działalności zarobkowej lub jej podjęcia. Nie wystarczy tu jedynie wykazanie, że w danym okresie zawarta była umowa zlecenia, należy bowiem wykazać, że umowa ta bądź była faktycznie realizowana, bądź też z jej tytułu spływały cyklicznie na rzecz odwołującego się określone kwoty. Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego (pracowniczego) tytułu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje w razie podjęcia lub kontynuowania tylko takiej działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie kolejnym lub nowym ubezpieczeniem chorobowym, która zapewnia „źródło utrzymania", w tym choćby minimalny standard ochrony ubezpieczeniowej, a zatem zapewnia taką wysokość świadczeń zasiłkowych za okres orzeczonej niezdolności do pracy, która nie powinna być symboliczna ani ustalana w wysokości „oderwanej" lub pomijającej zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń dla osób, którym przysługuje ochrona zasiłkowa po ustaniu poprzedniego tytułu ubezpieczenia chorobowego” (wyrok SN z dnia 4 października 2018 r., sygn. akt III UZP 5/18). Jak dalej podaje SN: „zasiłek chorobowy po ustaniu określonego tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje tylko za te okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w których została podjęta lub jest faktycznie kontynuowana działalność zarobkowa stanowiąca kolejny lub nowy tytuł podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, co nie dotyczy innych okresów zasiłkowych, w których już taka działalność nie była wykonywana. Oznacza to, że wnioskodawczyni nie powinna być pozbawiona świadczeń chorobowych za cały okres po ustaniu pracowniczego tytułu ubezpieczenia chorobowego, tj. za okresy orzeczonej niezdolności do pracy, w którym jako osoba uprawniona do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia nie uzyskiwała żadnych lub uzyskała dochody „marginalne" poniżej progu najniższego wynagrodzenia za pracę (por. wyroki Sądu Najwyższego z 25 lutego 2008 r., I UK 249/07, z 4 czerwca 2012 r., IUK 13/12, z 9 stycznia 2012 r., I UK 212/11).

Sąd okręgowy w całości zgadza się z ustaleniami sądu rejonowego, że odwołująca faktycznie nie wykonywała czynności wynikającej z umowy zlecenia. Odwołująca nie wykonywała pracy związanej z szerokorozumianą kontrolą parkometrów w wybranych lokalizacjach w okresie m.in. od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r. W okresie spornym odwołująca nie podjęła się wykonania żadnej pracy, a także nie uzyskała jakiegokolwiek dochodu z tego tytułu, ponieważ należności te przekazała osobie, która ją zastępowała. W tym czasie obowiązki jakie miała wykonywać, zostały przez nią podzlecone osobie trzeciej niezwiązanej ze spółką (...) sp. z o.o. Również wynagrodzenie, które miało być płatne dla odwołującej, nie zostało przez nią zatrzymane dla siebie. Otrzymane wynagrodzenie przekazała w całości synowi M. L., który wykonywał za nią obowiązki z umowy zlecenia. Nie była również objęta ubezpieczeniem chorobowym z tytułu umowy zlecenia w (...) sp. z o.o. na jakikolwiek dzień niezdolności przypadającej po ustaniu stosunku pracy, tj. od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r. Powyższe wyraźnie stanowi więc o braku ziszczenia się przesłanki opisanej w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej przemawiającej przeciwko przyznaniu odwołującej się prawa do zasiłku chorobowego za okres od 18 września 2022 r. do 25 listopada 2022 r.

Z powyższych względów sąd okręgowy doszedł do wniosku, że zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu, a wniesiona apelacja jest subiektywną polemiką skarżącego z prawidłowym rozstrzygnięciem sądu rejonowego. Słusznie sąd I instancji przyjął, że należy przyznać odwołującej prawo do zasiłku chorobowego za okres od 18 września 2022 r. do 24 października 2022 r. oraz od 25 października 2022 r. do 25 listopada 2022 r. Biorąc pod uwagę powyższe sąd II instancji ocenił, że apelacja nie jest uzasadniona, a jej wnioski nie zasługują na uwzględnienie. Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz w oparciu o art. 385 k.p.c. orzeczono o oddaleniu apelacji.